Mona Lisa là một bức chân dung thế kỷ 16 được vẽ bằng sơn dầu trên một tấm gỗ dương tại Florence bởi Leonardo da Vinci trong thời kì Phục Hưng Ý. Đây là bức tranh được xếp vào hàng những tuyệt tác mỹ thuật nổi tiếng toàn thế giới.
Điều khiến cho mọi người không khỏi cảm thấy khâm phục danh họa Leonardo da Vinci, đó là những thông điệp bí ẩn mà ông đã gửi gắm vào tác phẩm lớn này của mình. Trong sự nghiệp, Da Vinci nổi tiếng là người bí hiểm, luôn đặt các thông điệp vào mỗi tác phẩm. Bức “Mona Lisa” chính vì lẽ đó mà đã tạo cảm hứng cho rất nhiều nhà phân tích, từ nghệ thuật đến khoa học, từ phân tích quang học tới tâm lý học. Đã 500 năm trôi qua kể từ ngày Leonardo da Vinci “khai sinh” ra tuyệt tác này nhưng mỗi năm, lại có không ít những phát hiện mới, những cuộc tranh luận thú vị về một bí ẩn của Mona Lisa.
Bức Mona Lisa đã có tuổi thọ 500 năm nhưng vẫn luôn được ca ngợi là một trong những tuyệt tác nổi bật nhất của lịch sử nhân loại.
Từ danh tính của nàng Mona Lisa…
Danh tính của người phụ nữ trong bức ảnh nổi tiếng nhất thế giới, từ lâu đã là chủ đề được đưa ra tranh cãi. Mặc dù các bằng chứng đưa ra chưa rõ ràng, nhưng nhiều tác giả cho rằng, người phụ nữ đó thuộc gia tộc Sforza, có tên là Catherine, hoặc mẹ nàng, Caterina Buti del Vacca, hoặc thậm chí là người chị Bianca. Một số người thì cho rằng, đây là bức tranh tự họa của Da Vinci, khi những phân tích trên máy tính cho thấy nhiều điểm tương đồng giữa 2 khuôn mặt.
Giả thuyết được chấp nhận nhất cho đến nay là người phụ nữ này chính là Lisa Gherardini. Bà là vợ của Francesco del Giocondo [hay Gionconda, trùng với tên gọi khác của bức tranh], một thương gia giàu có tại Florence. Vào thế kỷ 16, nhà sử học nghệ thuật nổi tiếng Vasari nói lên giả thuyết này nhưng thời điểm đó không mấy ai quan tâm. Tới năm 2005, chuyên gia nghiên cứu bản thảo Đại học Heidelberg [Đức] đã tìm thấy chứng cứ quan trọng trong một cuốn sách cổ của Vespucci – một người bạn của Leonardo da Vinci. Trong đó, ông chỉ ra rằng Leonardo da Vinci đã sáng tạo ra ba bức họa nổi tiếng, trong đó có một bức họa là chân dung Gherardini – vợ của Francesco del Giocondo là Gherardini, tên đầy đủ là Lisa Gherardini del Giocondo, trong đó del Giocondo là họ chồng bà.
Mona Lisa sinh ngày 15/6/1479 trong một gia đình từng định cư lâu đời ở thành phố Florence, là con cả trong số 7 anh chị em. Lisa xuất thân trong một gia đình quý tộc nhưng theo thời gian, gia đình nàng cũng mất dần sức ảnh hưởng của mình. Lisa đi lấy chồng khi nàng tròn 16 tuổi. Chồng nàng là một thương gia tơ lụa có tiếng trong thành và Lisa là vợ thứ 3 của ông.
Ngày 5 tháng 3 năm 1503, Lisa và chồng chuyển tới một căn hộ ở gần Via della Stufa, nơi ông cụ thân sinh của Leonardo - ông Piero da Vinci đang sinh sống. Ông Piero da Vinci và vợ chồng Lisa nhanh chóng trở thành hàng xóm thân thiết của nhau.
Bản thảo chân dung nàng Mona Lisa.
Cũng giống như nhiều gia đình giàu có ở Florence, mỗi khi gia đình có sự kiện trọng đại, vợ chồng Lisa và các con lại mời các họa sỹ tới vẽ chân dung kỷ niệm. Năm 1503 là một năm quan trọng đối với gia đình del Giocondo khi họ chuyển tới ngôi nhà mới của mình, hơn nữa Lisa lại mới mang thai đứa con thứ ba. Ông del Giocondo đã mời 4 nghệ sỹ tới nhà để trang trí cho ngôi nhà mới và Leonardo da Vinci cũng được mời tới để vẽ chân dung Lisa.
Những năm 1503, Leonardo da Vinci rơi vào tình cảnh khốn đốn, ông không có nguồn thu nhập nào và lời mời tới vẽ chân dung cho một quý bà khiến ông cảm thấy rất phấn khởi và có lẽ đó là động lực để có được một tác phẩm tuyệt vời. Leonardo da Vinci đã mất 10 năm để hoàn thành bức chân dung nàng Mona Lisa nhưng cuối cùng ông lại không giao lại bức họa này cho Lisa. Mãi tới năm 2007, một nhà sử học đã tìm thấy tờ giấy khai tử của Lisa, trong đó có viết: chồng bà mất năm 1538, Lisa mất sau đó 4 năm và hai người được chôn cất tại tu viện trung tâm Tuscan.
… Cho đến nụ cười bí ẩn và giả thuyết nàng Mona Lisa mắc bệnh tim
Hơn 500 năm kể từ khi được Da Vinci hoàn thành, những bí ẩn trong nụ cười của "nàng" cùng đôi mắt tựa như biết nói ấy vẫn khiến hậu thế day dứt không nguôi. "Nàng" trong bức tranh ấy đang vui hay buồn? Hay gương mặt nàng hội tụ đủ cả những cảm xúc "hỉ, nộ, ái, ố"?... tất cả đều được giới khoa học quan tâm, tìm hiểu, với vô số cách lý giải.
Năm 2005, các nhà khoa học ở Amsterdam [Hà Lan] đã đặt khuôn mặt của nàng Mona Lisa vào một phần mềm cảm nhận cảm xúc. Kết quả từ các thuật toán cho thấy biểu hiện của nàng là 83% hạnh phúc, 9% chán ghét, 6% sợ hãi và 2% tức giận. Trên thực tế, những cảm nhận về nét mặt của nàng Mona Lisa còn phức tạp hơn thế rất nhiều và nó có thể liên tục thay đổi. Cụ thể, các nhà khoa học đã nhận định rằng: những ai quan sát Mona Lisa với tâm trạng tức giận thì bức tranh trở nên khác nhưng nếu dành thời gian chiêm ngưỡng bức tranh tại bảo tàng thì sẽ nhìn thấy nụ cười bí ẩn. Điều này có nghĩa là cảm xúc và tâm trạng của người xem sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ tới cách họ nhìn nhận bức tranh.
Khuôn mặt của nàng Mona Lisa mang tỷ lệ vàng cân đối đến hoàn hảo.
Riêng với giới y học, họ không chỉ quan tâm đến cảm xúc của Mona Lisa, mà còn chú ý đến sức khỏe của người phụ nữ làm mẫu. Và một người trong số đó cho rằng đã tìm ra "căn bệnh" của nàng. Theo đó, Mandeep R. Mehra, Giám đốc y khoa của Trung tâm Tim mạch & Mạch máu - Bệnh viện The Brigham [Mỹ] cho hay, người phụ nữ làm mẫu trong "Mona Lisa" có thể đang mắc chứng suy tuyến giáp. Nhà nghiên cứu này cho rằng có thể thời gian làm mẫu tranh, bà Lisa đã mang thai hoặc chế độ ăn uống hàng ngày thiếu i-ốt trầm trọng. Vài giả thuyết khác lại phỏng đoán rằng bàn tay sưng phù là biểu hiện của rối loạn lipid máu và mắc bệnh tim.
Dưới đủ các góc độ và trải qua nhiều cuộc nghiên cứu khác nhau từ tâm lý học đến y học, đã có không ít cuộc tranh cãi về những phát hiện mới về “Mona Lisa”. Tuy vậy, những điều này không thể phủ định tài năng tuyệt vời của danh họa đại tài Da Vinci trong việc tạo nên một kiệt tác với vẻ đẹp trầm lắng, mỏng manh khiến người yêu nghệ thuật khắp thế giới luôn nhớ về.
Bức tranh Mona Lisa có ý nghĩa gì?
Mona Lisa là tên của Lisa del Giocondo, một thành viên của gia đình Gherardini tại Florence và Tuscany và là vợ của một thương nhân tơ lụa giàu có người Florence là Francesco del Giocondo. Bức tranh được đặt hàng cho ngôi nhà mới của họ và để kỷ niệm ngày sinh của đứa con trai thứ hai, Andrea.
Bức tranh Mona Lisa về bao lâu?
Danh họa Leonardo da Vinci bắt đầu vẽ Mona Lisa vào khoảng năm 1503, trong thời Phục hưng Italy sau khi ông đã bỏ bẵng nó trong 4 năm, không hoàn thành. Da Vinci được cho là đã tiếp tục bức vẽ trong 3 năm sau khi đã rời sang Pháp.
Bức tranh nàng Mona Lisa có giá bao nhiêu?
Khi 'Mona Lisa' ra mắt thế giới vào năm 1962, bức tranh đã nhận được mức định giá bảo hiểm cao nhất từng được biết đến cho một bức tranh, theo Sách Kỷ lục Thế giới Guinness. Bức tranh được định giá 100 triệu USD thời đó, tương đương khoảng 957 triệu USD năm 2022.
Bức tranh nàng là giờ công đồ do ai sáng tác?
Tranh đã 500 tuổi và giờ đây cả thế giới mặc nhiên coi đó là bức tranh đẹp nhất.