KỸ THUẬT CHỌN GIỐNG SẦU RIÊNG
Nhiều năm trở lại đây, sầu riêng là một trong những loại cây mang lại hiệu quả kinh tế rất cao. Tuy nhiên cây cần thời gian phát triển khá dài [3-5 năm] mới cho thu hoạch. Vậy nên việc chọn giống sầu riêng là vô cùng quan trọng vì nếu chọn giống không phù hợp sẽ phải mất rất nhiều thời gian và chi phí để cải tạo sang giống khác làm mất đi đáng kể hiệu quả kinh tế của cây. Bài viết này tôi xin giới thiệu với các bạn về đặc điểm các giống sầu riêng phổ biến hiện nay để các bạn có cơ sở cho quyết định chọn giống của mình.
- Các giống sầu riêng truyền thống
Sầu riêng trước đây được trồng nhiều bằng hột và là cây thụ phấn chéo nên có sự phân ly rất lớn ở thế hệ sau. Hiện nay ở Việt Nam có đến 59 dòng/ giống sầu riêng được trồng với nhiều dạng trái, trọng lượng và phẩm chất khác nhau. Sau đây là một số giống được ưa chuộng và đang mang lại hiệu quả kinh tế cao. Các bạn có thể tham khảo để làm cở sở cho việc chọn giống sầu riêng của mình.
a. Giống Ri6
Với đặt tính vỏ mỏng không bảo quản được lâu nên hiện giống này đang được trồng khá phổ biến và cho kết quả tốt ở các tỉnh: Bến Tre, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa- Vũng Tàu, Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ để phục vụ nhu cầu trong nước.
Cây có đặc tính sinh trưởng khá tốt, phân cành ngang đẹp, dạng tán hình tháp, lá hình xoan và có màu xanh đậm mặt trên.
Cây cho trái khá sớm sau 3 năm trồng [cây ghép gốc 2 năm] nếu được chăm sóc tốt. Mùa thu hoạch từ tháng 5-6 [ DL] hàng năm. Thời gian từ nở hoa đến thu hoạch từ 3- 3,5 tháng [sớm hơn các giống khác khoảng 15-30 ngày]. Năng suất khá cao [200kg/cây/năm,đối với cây khoảng 12 năm tuổi] và khá ổn định.
Trái có trọng lượng trung bình 3-3,5kg/trái, có hình elip, vỏ trái có màu vàng khi chín, cơm trái có màu vàng đậm, không xơ, không sượng, ráo, vị béo ngọt, thơm nhiều, hạt lép nhiều và tỷ lệ cơm cao [33%].Đây là giống đã nhiều lần đạt giải trong các kỳ Hội thi trái ngon, do Viện Nghiên Cứu Cây Ăn Quả Miền Nam tổ chức.
Theo quan niệm cá nhân, miền Tây Nam Bộ đất hẹp nhưng chủ động được nước nên có thể làm nghịch mùa rải vụ thì tập trung chọn giống sầu riêng RI6 để bán trong nước vì theo cảm nhận cá nhân thì sầu riêng Ri6 người biết ăn sầu riêng sẽ thích hơn.
b. Giống Monthong [hay còn gọi là dona, thái]
Hiện đang được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Đông và Tây Nguyên. Cây có đặc tính sinh trưởng khá tốt, dạng tán hình tháp, lá thuôn khá dài, mặt trên bóng láng, phẳng và có màu xanh hơi sậm.
Cây cho trái khá sớm sau 3 năm trồng [cây ghép gốc 2 năm], nếu được chăm sóc tốt. Mùa thu hoạch từ tháng 5- 8 [ DL] hàng năm. Thời gian từ nở hoa đến thu hoạch từ 3,5- 4 tháng. Năng suất khá cao và khá ổn định [140kg/cây/năm, đối với cây khoảng 9 năm tuổi].
Trái khá to đến to [3- 4,5 kg/trái] thường có dạng hình trụ, vỏ trái dày có màu vàng nâu khi chín, cơm trái màu vàng nhạt, xơ to trung bình, thường không sượng [ít sượng vào tháng mưa tháng 7-8 [ DL]], ráo, vị ngọt béo, thơm trung bình, hạt lép nhiều, tỷ lệ cơm cao [31,3%]. Đây là giống có thể bảo quản bằng phương pháp đông lạnh, có thể nhờ đó mà Thái Lan đã xuất khẩu đi các nước như: Mỹ, úc, Canada, Nhật và châu Âu.
Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ đất rộng thuận lợi sản xuất hàng hóa lớn vì vậy nên chọn giống sầu riêng Monthong để phục vụ xuất khẩu. Nước nhập khẩu sầu riêng Việt Nam nhiều nhất chính là Trung Quốc.
c. Sầu riêng cơm vàng sữa hạt lép [sầu riêng Chín Hóa]
Hiện nay giống này còn rất hạn chế vì đặt điểm là cây trồng lâu cho trái [4 năm] và nhanh bị nhảo sau khi chín nên không bảo quản được lâu. Vì vậy những người trồng mới thường không lựa chọn giống sầu riêng này
- Các giống sầu riêng mới
Vài năm trở lại đây, thị trường Việt Nam xuất hiện một số giống sầu riêng mới có giá bán rất cao. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, chúng ta cần thận trọng khi chọn giống sầu riêng này để trồng trên quy mô lớn. Có thể điểm qua một số giống như sau:
a. Sầu riêng Musang King
Được mệnh danh là sầu riêng ngon nhất thế giới, hiện nay loại sầu riêng này đang được bán ở Việt Nam với giá 1.6 triệu/kg [bốc muối]. Đây là cây giống có nguồn gốc từ Malaysia. Người đầu tiên phát hiện giống cây trồng này là Wee Chong Beng, sau một thời gian trồng thử nghiệm và nghiên cứu, ông thấy cây có những tính chất đặc điểm nổi trội hơn so với những giống sầu riêng khác nên đã nhân giống rộng rãi trồng trên địa phương của mình. Sau khi đăng ký, giống được công nhận vào năm 1993 và có mã là D197.
Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của sầu riêng Musang King chính là màu vàng đậm, rất mịn, không có các sợi và chắc, dính với nhau. Hương thơm đặc trưng, không bị nồng, hay đắng như các loại sầu riêng khác. Ngoài ra, đặc trưng hạt của sầu riêng Musang King là hạt lép, dạng dẹt chứ không tròn như các loại sầu riêng phổ thông khác như D24, D101,.
Trái sầu riêng Musang King không có kích thước quá lớn [1.8-2.5kg/trái], hình dạng trái có hình bầu dục, có gai lớn bên ngoài và khoảng cách giữa các gai rất xa. Phần cuống và trái được kết nối với nhau khá phẳng và không có gai xung quanh. Khi nhìn xuống đáy trái sẽ thấy rõ sự phân chia 5 múi rõ to và ôm lấy thân.
Tuy nhiên, cần nhìn nhận lại vấn đề tại sao sầu riêng Musang King lại có giá cao như vây và khi được trồng đại trà theo cách canh tác của Việt Nam hiện nay thì nó có còn giữ được giá trị đó hay không.
Ngoài tâm lý thích đặt sản nước ngoài muốn một lần được thử loại sầu riêng được mệnh danh là ngon nhất thế giới thì một nguyên nhân quan trọng khác là cách Malaysia làm thương hiệu bền vững cho loại trái cây này. Họ không nhắm tới việc cạnh tranh về giá mà là cạnh tranh về chất lượng, dù sầu riêng không phải là sản phẩm mà duy nhất họ có [ngoài Việt Nam, Singapore, còn có Thái Lan là các quốc gia đang đứng đầu xuất khẩu sầu riêng] nhưng luôn khẳng định và thể hiện sầu riêng của họ là ngon nhất.
Để khẳng định sầu riêng high-tech, bộ Khoa học, công nghệ và đổi mới [MOSTI] của Malaysia thông báo áp dụng một loạt công nghệ cao như MyTrace, hệ thống phân tích dữ liệu [big data analytics] để truy xuất nguồn gốc và theo dõi xem khách hàng ưa thích sản phẩm ở khu vực nào để thiết kế các dịch vụ vận chuyển tốt hơn, và IoT để xây dựng làng thông minh [smart villages, smart-farming].
Không những thế, sầu riêng Musang King chủ yếu được trồng trên đồi với diện tích lớn ít phân thuốc và đặt biệt chỉ được thu hoạch bằng cách duy nhất là chờ trái tự chín rụng xuống chứ không cắt già rồi ngâm thuốc như ở Việt Nam hay Thái Lan. Đây là vấn đề rất quan trọng vì rất nhiều người mặc dù ưa thích sầu riêng nhưng lại phân vân về vấn đề này và phần lớn quyết định không ăn hoặc ăn rất hạn chế. Nếu giải quyết được vấn đề này, thị trường sầu riêng Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung sẽ được mở rộng đáng kể.
Hiện tại ở Việt Nam có 2 loại cây giống Musang King. Cây ghép gốc nhớt có giá từ 250-350 nghìn/cây, cây ghép gốc 2 năm có giá từ 450-500 nghìn/cây. Vì vậy việc trồng đại trà giống sầu riêng này cần đầu tư vốn rất lớn trong khi hiệu quả kinh tế lâu dài lại chưa được chứng minh nên các bạn cần cân nhắc kỹ trước khi chọn giống sầu riêng này.
b. Sầu riêng không mùi
Đối với nhiều người, sầu riêng có muồi thơm đặt trưng vô cùng hấp dẫn, nhưng nhiều người khác lại không thể chịu nổi mùi thối của nó. Với giống sầu riêng mới này hứa hẹn sẽ tiếp cận được với thị trường đặt biệt nhưng khá lớn này vì suy cho cùng sầu riêng có vị rất ngon và vô cùng bổ dưỡng.
Đây là thành quả củaanh Poj một chủ vườn 59 tuổi ở Thái Lan. Anh sở hữu một vườn sầu riêng rộng hơn 300 rai [480.000 m²] tại tỉnh Chanthaburi, miền Đông Thái Lan. Loại sầu riêng mới được đặt tên theo tên vườn Nuan Thong Cha.
Anh Poj cho biết, đầu năm 2018 thời tiết thay đổi liên tục nên các giống sầu riêng khác cho sản lượng ít hơn năm ngoái. Nhưng Nuan Thong Cha thì ngược lại, phát triển rất tốt và thậm chí còn được xuất ra thị trường sớm hơn các giống khác. Giá sầu riêng Nuan Thong Cha hiện đạt 200 Bath/kg [~ 145.000 VNĐ], là loại đắt nhất đang được bán trên thị trường sầu riêng.
Chất lượng của Nuan Thong Cha được đánh giá là ngon hơn cả Musang King giống sầu riêng Malaysia được mệnh danh ngon nhất thế giới. Một thực khách từng nếm thử sầu riêng Nuan Thong Cha cho biết, loại quả này ăn vào có bị thơm, ngọt, thịt nhiều và mềm mịn, hạt rất nhỏ, chất lượng cực tốt và quan trọng nhất là gần như không có mùi đặc trưng của sầu riêng.
Theo quan điểm của tôi, đây mới là giống sầu riêng mới nhiều tiềm năng nhất. Vì nó sẽ mở rộng được đáng kể thị trường sầu riêng khi nhắm đến những người không chịu được mùi thối của loại trái cây này mà số lượng những đối tượng này là rất nhiều không chỉ ở Việt Nam mà cả trên thế giới. Vì vậy đây thực sự là giống đáng được cân nhắc khi chọn giống sầu riêng trồng mới.
c. Sầu riêng ruột đỏ
Loại sầu riêng ruột đỏ ở Malaysia có tên gọi là Durian Sukang, hay còn được gọi là Tenom Beauty. Đây là loại trái cây đặc sản của bang Sabah ở Malaysia [nó sinh trưởng hoang dã trong những khu rừng ở Sabah nên còn được gọi là sầu riêng rừng].
Điểm đặc biệt dễ nhận dạng quả sầu riêng ruột đỏ là vỏ quả có màu vàng đặc trưng chứ không xanh như loại sầu riêng múi vàng. Ngoài ra, loại sầu riêng đỏ này thường nứt vỏ rất sớm nên trên các quầy bán thì hầu hết các quả đều bị nứt khe vỏ và dễ nhìn thấy màu đỏ của múi sầu riêng bên trong. Mặc dù nứt vỏ sớm nhưng ưu điểm của loại sầu riêng này là rất lâu hỏng nên phần múi sẽ không bị mềm nhũn, chảy nước hay có mùi khó chịu dù cho được bày ra bên ngoài khá lâu.
Hơi khác với loại sầu riêng vàng, phần thịt sầu riêng đỏ có vẻ dai hơn, cứng hơn một chút, còn lại các cấu tạo khác từ vỏ đến hạt đều giống nhau hoàn toàn. Còn về hương vị của sầu riêng đỏ, theo nhận xét của nhiều du khách đã được dịp nếm thử thì sầu riêng ruột đỏ có mùi vị giống như socola đen đậm đặc pha trộn thêm vị kem béo ngậy ngất ngây. Tuy nhiên, cũng có người cảm nhận được rằng, sầu riêng ruột đỏ có vị như rượu vang lên men. Do đó, có không ít lời cảnh báo rằng, nếu bạn ăn nhiều quá có thể bị say sầu riêng lúc nào không hay.
Theo tôi, sầu riêng ruột đỏ đang được nhiều người ưa chuộng là vì sự khác lạ nhất thời chứ không phải là vì chất lượng. Quả sầu riêng ruột đỏ nhỏ hạt lại to nên không thích hợp để sản xuất hàng hóa lớn. Ngay cả ở Malaysia, loại sầu riêng này cũng chỉ chủ yếu sinh trưởng hoang dã trong các khu rừng. Vì vậy theo tôi các bạn cần cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chọn giống sầu riêng này để trồng đại trà.