A product by Hiep Trinh
Page generated in 0.319 second Go to top
Thành Nhà Mạc Tuyên Quang [hay còn được gọi là Thành Tuyên Quang] tọa lạc trên địa bàn tổ 8, phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang. Thành được thành lập từ thời điểm năm 1552, thời nhà Mạc và được sửa chữa vào đầu thời nhà Nguyễn [thế kỷ XIX].Thành có vị trí đặt quân sự quan trọng, án ngữ trên kè sông Lô và tọa lạc trên trục giao thông thủy bộ thuận lợi, từng gắn kèm với nhiều event lịch sử quan trọng của của tỉnh Tuyên Quang.
Còn sống sót tên thường gọi khác là thành cổ Tuyên Quang, thành nhà Mạc là một di tích lịch sử cổ trong địa phận tỉnh Tuyên Quang. Vào khoảng thời gian 1991, thành cổ đó đã được ghi nhận là di tích lịch sử lịch sử văn hóa cổ truyền cấp Quốc gia. Kể từ đó tới thời điểm này, tỉnh Tuyên Quang luôn chú tâm quan trọng đến sự việc bảo tồn hệt như trùng tu thành, tạo nên một điểm đến lý thú, 1 trong các các dự án công trình văn hóa cổ truyền – lịch sử giành riêng cho các du khách trong và ngoài nước có dịp đã đặt chân đến nơi đó Tuyên Quang.
Năm 1592, thời cuộc chiến tranh Lê – Mạc, quân Nam triều [nhà Lê Trung Hưng] do Trịnh Tùng chỉ huy tiến ra miền Bắc xâm chiếm Thăng Long. Vua nhà Mạc là Mạc Hậu Hợp bị tóm gọn và bị xử tử. Những quý tộc và quan lại rút về Cao Bằng. Để chặn đứng quân nhà Lê, triều đình nhà Mạc đã cho thành lập một tòa thành ở bờ sông Lô.
Theo tương truyền, hàng loạt quy trình tiến độ xây thành chỉ mất một đêm. Quân nhà Mạc còn đắp trong thành một ngọn núi đất hơn 50m gọi là Thổ Sơn [núi Đất]. Tòa thành còn là địa chỉ giành giật giữa đội quân nhà Lê và nhà Mạc trong lâu năm mỗi lúc các vua Mạc mở cuộc tấn công từ Cao Bằng xuống Thăng Long.
Thành cổ Tuyên Quang là địa chỉ nhìn cảm nhận nhiều event lịch sử quan trọng của vùng quê cách thức mạng Tuyên Quang, từ đại chiến đấu kiêu dũng của đồng bào các dân tộc Kinh, Tày, Cao Lan, Dao chống thực dân Pháp năm 1884, tới khí thế vũ bão sục sôi các ngày khởi nghĩa tháng 8-1945 lịch sử, buộc phát-xít Nhật phải đầu hàng, giải phóng hoàn toàn thị xã Tuyên Quang. Trong Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, thành cổ Tuyên Quang hai lần nhìn cảm nhận thất bại của quân Phđè vào thời điểm năm 1947 và năm 1949.
Thành cổ Tuyên Quang còn tương đối nguyên vẹn cho tới thời điểm cuối thế kỷ XX, trong quy trình tiến độ thành lập, nâng tầm phát triển của thành phố Tuyên Quang, nên lúc này thành cổ Tuyên Quang bị chia cắt, nhiều đoạn tường thành không hề. Hiện sót lại hai cổng thành hướng phía bắc và hướng phía tây. Chặng đường thành sót lại độc tôn tọa lạc trên góc đường Bình Thuận và cổng Lấp, dài hơn 140m. Cho tới thời điểm này Thành cổ Tuyên Quang là biểu tượng của lịch sử vùng đất Tuyên Quang và được công nhận là di tích lịch sử lịch sử – văn hóa cổ truyền cấp Quốc gia.
Thành nhà Mạc ở Tuyên Quang được thành lập bờ sông Lô, là một vị trí đặt hết sức quan trọng trong giao thương mua bán đường đi bộ và đường biển. Kể từ khi được xây hình thành, địa chỉ đây đã thấy vô số các đại chiến tranh nối dài theo dòng thời hạn. Ở thời gian hiên giờ, dù đã thông qua quy trình tiến độ trùng tu, thành nhà Mạc vẫn giữa lại được nét cổ kính của một dự án công trình cổ. Tới với địa chỉ đây, bạn cũng xuất hiện thể vào tham quan thông qua hai cổng gạch còn lại của thành. Đứng từ trên cao nhìn xuống, bạn cũng xuất hiện thể quan sát hàng loạt hệ thống sông Lô chảy ở kề bên thành cùng với các cánh đồng bạt ngàn ở kề bên, tạo ra một cảnh sông nước hữu tình làm say đắm nhiều du khách.
Thành được kết cấu theo kiểu hình vuông vắn khá độc đáovới chiều dài 275 mét, cao 3.5m, dày 0.8 mét và có tổng diện tích 75.625 mét vuông. Bao quanh thành là hào sâu ngập nước. Đấy là điểm để bảo đảm thành khi chiến đấu hoặc có kẻ đột nhập trong thời nhà Mạc. Những cửa thành được xây trên các vành bán nguyệt khá lạ mắt. Chính cấu trúc khác lạ là điểm khiến du khách yêu thích lúc đến thăm thành. Hiện nay, thành đã xuống cấp và đổ nát khá nhiều nên phần diện tích còn nguyên vẹn để thăm quan cũng không hề lại bao nhiêu.
Vào khoảng thời gian 2007, tỉnh Tuyên Quang đã cho trùng tu lại thành nhà Mạc. Sau 2 năm, việc trùng tu kết thúc. Sau khi dự án công trình được giới thiệu, vô số các cách nhìn đối lập được dẫn ra. Phía báo mạng và dư luận thì nhận định rằng tỉnh Tuyên Quang đã trùng tu không đúng cách thức. Thành nhà Mạc từ một dự án công trình cổ bị chủ thầu làm mới và trông không khác gì một dự án công trình thành lập mới được xây.
Ngược lại, phía bên tỉnh ủy Tuyên Quang, các phong cách thiết kế sư và chủ thầu thì lại dẫn ra cách nhìn rằng dựa trên kết cấu, tuổi thọ của thành hệt như việc rễ cây ngấm sâu vào lớp gạch trong thành thì đã hết có cách thức trung tu nào khả năng thực thi hơn. Và họ trùng tu đúng nghĩa, gia cố lại các phần đã quá cũ nhưng không làm mất đi đi tính lịch sử của thành. Vấn đề dần lắng xuống sau một khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, hai luồng cách nhìn đối lập vẫn không bên nào chịu nhường bên nào. Nếu bạn tò mò chưa chắc chắn bên nào đúng bên nào sai thì có khả năng trực tiếp tới thành nhà Mạc để xem tận mắt và kiểm chứng.
Chuyên Mục: Review Tuyên Quang
Nguồn Blog Review Du Lịch: //bietthungoctrai.vn/ Những thông tin rất cần phải biết về thành nhà Mạc ở Tuyên Quang
Thành cổ Tuyên Quang không phải thành nhà Mạc
Phí Văn Chiến
07:05 24/06/2021Giữa lòng thành phố Tuyên Quang [tỉnh Tuyên Quang] hiện còn dấu tích một phần của thành cổ. Thành cổ Tuyên Quang đã được xếp hạng di tích Quốc gia năm 1991. Nhiều người cứ truyền miệng nhau rằng đó là thành cổ nhà Mạc. Tuy nhiên xét từ chính sử, nhà Mạc không xây dựng thành này.
Di tích thành cổ Tuyên Quang hiện tại có hai cổng là cổng Tây, cổng và đoạn tường vuông góc với hai đường phố. Trong một số tài liệu khi tuyên truyền, thậm chí của một số nhà nghiên cứu sử học đều viết rằng đây là thành nhà Mạc. Thậm chí, theo các vị “tương truyền” và “truyền thuyết” thì vào năm 1592 thành và núi Thổ Sơn trong thành được nhà Mạc xây xong có một đêm?.
Để làm rõ thành này có phải là thành nhà Mạc, do nhà Mạc xây hay không, người viết xin lấy tư liệu từ chính sử ra để làm rõ.
Chính sử Việt Nam đề cập đến cuộc chiến Lê - Mạc gồm: Đại Việt sử ký toàn thư [ĐVSKTT]; Đại Việt thông sử [ĐVTS] của Lê Quý Đôn; Lịch triều hiến chương loại chí [LTHCLC] của Phan Huy Chú; Khâm định Việt sử thông giám cương mục [KĐVSTGCM] của Quốc sử quán nhà Nguyễn. Ngoài ra, bộ Minh thực lục của Trung Quốc cũng đề cập.
Trong suốt 65 năm [từ 1527 đến 1592] có 4 lần nhà Mạc đánh lên Tuyên Quang thì đều thất bại. Nhà Mạc chỉ chiếm được từ bắc Thanh Hóa ra vùng đồng bằng và trung du Bắc bộ. Thế nhưng, một dải đất phía tây Nghệ An, Thanh Hóa, Thiên Quan ở tây Ninh Bình và hai xứ Hưng Hóa và Tuyên Quang thì nhà Mạc không chiếm được [theo Đại Việt sử ký toàn thư, trang 340 - 341, NXB VHTT 2007]. Nhà Mạc có đánh lên Tuyên Quang, nhưng chỉ tiến quân lên Tuyên Quang theo hướng châu Thu Vật [nay là huyện Yên Bình tỉnh Yên Bái] mà không tấn công vào hướng huyện Phúc Yên [nay là TP. Tuyên Quang, nơi có thành cổ]. Sở dĩ như vậy vì đây là nơi đóng đại bản doanh của Vũ Văn Uyên, phù Lê chống Mạc; là nơi có xã Đại Đồng trấn sở của Tuyên Quang là trung tâm kinh tế, văn hóa, quân sự chính trị của nhà Lê và dòng họ Vũ, nếu đánh chiếm được nơi này coi như nhà Mạc đã chiếm và bình định xong được Tuyên Quang.
Có hai trận đánh của nhà Mạc tấn công lên Tuyên Quang mà chính sử nước ta không chép được nhưng lại được viết trong Minh thực lục. Trận đánh năm 1537, Minh thực lục ghi: “Ngày 6/9 năm Gia Tĩnh 16 [9/10/1537]... Văn Uyên là bầy tôi nhà Lê, do loạn Đăng Dung nên ra đóng quân tại Tuyên Quang, đánh nhau với Đăng Dung. Văn Uyên có 10.000 quân, sai cháu là Vũ Tử Lăng đóng trại tại cửa ải Thạch Long [còn gọi là gò Thạch Long] ở phía nam thổ châu Hạ Lôi, tỉnh Quảng Tây, nơi tiếp giáp thổ châu An Bình [Quảng Tây] và huyện Hạ Lang - Cao Bằng” [trang 199 tập 3 sách Minh thực lục, NXB Hà Nội xuất bản năm 2000]. Trận đánh thứ hai vào năm 1538 được chép: “Ngày 24/3 năm Gia Tĩnh thứ 17 [22/4/1538], Vũ Văn Uyên đánh thắng Mạc Đăng Dung, chiếm được cửa quan cùng doanh trại. Lúc này con của Đăng Dung là Đăng Doanh đã lên thay Đăng Dung làm việc nước, mang binh đánh Văn Uyên nhưng không thắng...” [trang 203 tập 3 sách Minh Thực lục].
Khâm định Việt sử thông giám cương mục viết về trận đánh năm 1578 như sau: “Tháng 10 [1578] Vũ Công Kỷ đánh cho Mạc Ngọc Liễn đại bại ở Thu Châu. Ngọc Liễn [là con của Nguyễn Kính ở xã Dị Nậu huyện Thạch Thất là tướng của nhà Mạc, được Nhà Mạc cho lấy họ Mạc] là tướng Tây đạo của nhà Mạc xâm lấn cướp bóc các châu huyện ở Tuyên Quang và Hưng Hóa, khi kéo quân đến châu Thu Vật, bị Thái phó Nhân Quốc Công Vũ Công Kỷ tung quân đánh mạnh: quân Mạc thua to rút về” [trang 172 tập 2 KĐVSTGCM, Viện Sử học, NXB Giáo Dục 2007].
Đại Việt thông sử viết về trận đánh tháng 11/1600 như sau: “Tháng 11, vua ta đổi niên hiệu là Hoàng Định thứ nhất, đại xá thiên hạ để yên nhân tâm... Bắt giết ngụy Vạn quận công. Kính Cung vẫn còn đóng giữ ở Kim Thành, sai Nam Quận công chiếm cứ Nam Xương, giết Uy Vũ hầu. Bọn ngụy Nhai quận, Cao quận chạy lên Đại Đồng đều bị Vũ Đức Cung giết chết” [trang 473 ĐVTS, Viện Sử học, NXB VHTT 2007].
Không chiếm được Tuyên Quang thì nhà Mạc sao xây được thành?
Năm 1592, trước sự tấn công liên tục của quân đội Lê Trịnh vào nhà Mạc ở đồng bằng, Mạc Hậu Hợp phải tháo chạy, nhưng không tháo chạy theo đường Tuyên Quang, vì đường này do dòng họ Vũ với 11 doanh trấn giữ, do đó Mạc Hậu Hợp chọn đường tháo chạy qua ngả Kinh Bắc rồi bị bắt ở Phượng Nhỡn [nay thuộc tỉnh Bắc Giang] vào tháng 12 năm 1592, sau đó bị giết chết. Trang 448 sách ĐVTS viết như sau: “Tháng 12 năm 1592 phủ Tiết chế chia quân đánh các ngả phá tan quân của Mạc Kính Chỉ thuộc huyện Thanh Hà thu được 30 chiến thuyền và rất nhiều khí giới và lừa ngựa... Khi quan tiết chế từ sông Tranh về kinh thành, nghe có người báo “Mậu Hợp ẩn ở chùa Mô Khuê huyện Phượng Nhỡn bèn sai Trà Quận công Nguyễn Đình Luân và Liêm Quận công Lưu Chản dẫn quân đi bắt. Dân địa phương cho biết “Hôm nọ Mậu Hợp giả làm sư ông, đến ẩn ở đây, đến nay đã 11 ngày”. Quân sĩ bèn đến chùa thấy Mậu Hợp nghiễm nhiên ngồi xếp bằng, gạn hỏi thì Mậu Hợp ấm ớ đáp rằng “Bần tăng tu hành từ hồi còn trẻ ở am mây này... quân sĩ thấy nhà sư nói năng hoạt bát, biết là Mậu Hợp bèn bắt giữ…”.
Vua thua trận, bị bắt rồi bị hành hình thì lấy đâu ra việc chỉ đạo xây thành trong một đêm năm 1592?
Vậy thì chỉ có thể khẳng định rằng: Di tích thành cổ Tuyên Quang được xây dựng vào thời Nguyễn.
Chủ đề: di tích Quốc gia Thành cổ Tuyên Quang thành nhà Mạc