hệ thống các quan điểm và chủ trương chỉ đạo việc chuẩn bị và tiến hành chiến tranh nhân dân chống lại sự xâm lược và ách thống trị của đế quốc nhằm giải phòng dân tộc và bảo vệ tổ quốc Việt Nam. Đó là các quan điểm cơ bản về tính chất và đặc điểm của khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng; về đối tượng tác chiến chiến lược; về nhiệm vụ quân sự của Nhà nước và của lực lượng vũ trang, về xây dựng các lực lượng vũ trang, xây dựng hậu phương, xây dựng nền quốc phòng; về phương thức tiến hành chiến tranh và nghệ thuật quân sự. ĐLQSCĐCSVN là một bộ phận của đường lối cách mạng. Việt Nam đã trải qua 4 thời kì phát triển:
1. Thời kì từ 1930 - 45: mục tiêu cơ bản là đánh đổ thực dân và phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân. Đường lối quân sự quán triệt tư tưởng dùng bạo lực cách mạng chống bạo lực phản cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang và phương thức hoạt động; xây dựng cơ sở chính trị ở nông thôn và thành thị; xây dựng căn cứ địa cách mạng [Chiến khu Cao - Bắc - Lạng, chiến khu Thái - Hà - Tuyên]; chỉ đạo khởi nghĩa từng phần và chiến tranh du kích cục bộ, tiến lên tổng khởi nghĩa giành thắng lợi của Cách mạng tháng Tám 1945.
2. Thời kì Kháng chiến chống Pháp 1945 - 54: cách mạng Việt Nam cùng một lúc phải đối phó với nhiều kẻ thù bên trong và bên ngoài, đặc biệt trong những năm đầu[1945 - 47]. Đảng đã xác định đúng kẻ thù nguy hiểm trước mắt, kẻ thù tiềm tàng lâu dài và phân hoá kẻ thù, tập trung đối phó với kẻ thù chính. Những quan điểm cơ bản về xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân ngày càng được hoàn chỉnh: cơ cấu ba thứ quân, bản chất giai cấp công nhân của quân đội, vai trò lãnh đạo của Đảng đối với quân đội, vị trí của công tác Đảng - công tác chính trị. Đường lối quân sự đã sớm xác định được phương châm kháng chiến: toàn dân, toàn diện, lâu dài, tự lực cánh sinh, vừa kháng chiến vừa kiến quốc. Về phương thức tác chiến chiến lược, trong điều kiện so sánh lực lượng bất lợi, Đảng đã tập trung chỉ đạo việc phát động toàn dân đánh giặc, việc kết hợp du kích chiến, du kích vận động chiến, vận động chiến và khi cần cả trận địa chiến; từng bước tạo nên những thay đổi cục diện quan trọng trong chiến tranh [chiến thắng Việt Bắc Thu Đông 1947, Chiến dịch Biên giới, Chiến dịch Điện Biên Phủ...], giành thắng lợi cho cuộc Kháng chiến chống Pháp.
3. Thời kì Kháng chiến chống Mĩ 1954 - 75, đường lối quân sự được phát triển lên một trình độ cao hơn trong hoàn cảnh mới: Kẻ thù là một đế quốc giàu mạnh, có quân đội hiện đại, thực hiện chủ nghĩa thực dân mới. Trong hoàn cảnh đó, Đảng đã chỉ rõ việc xây dựng lực lượng chính trị và lực lượng vũ trang cả về số lượng và chất lượng là hết sức quan trọng. Ở Miền Nam, lực lượng chính trị được xây dựng rất hùng hậu, có lúc phối hợp đắc lực với lực lượng vũ trang đánh bại nhiều âm mưu, thủ đoạn quân sự của địch. Đồng thời, cả nước có một lực lượng vũ trang nhân dân hùng mạnh: dân quân - tự vệ và bộ đội địa phương phát triển cả số lượng và chất lượng, được trang bị tốt; bộ đội chủ lực trở thành một đội quân thiện chiến, ngày càng hiện đại; phát triển thêm các quân chủng và binh chủng như bộ đội phòng không, không quân, hải quân, pháo binh, công binh, bộ đội vận tải, bộ đội đặc công, vv. Ở Miền Nam có một hệ thống căn cứ địa cách mạng dựa vào dân, được xây dựng trên cả 3 vùng chiến lược. Ở Miền Bắc, hậu phương của chiến tranh phát triển đường lối quốc phòng toàn dân, đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, dựa vào sức mình là chính đồng thời ra sức tranh thủ viện trợ quốc tế. Ở Miền Nam, nhân dân kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, kết hợp tiến công và nổi dậy bằng hai lực lượng [chính trị và quân sự], với ba mũi giáp công [quân sự, chính trị, binh vận], đánh địch trên cả ba vùng chiến lược, kết hợp chiến tranh nhân dân rộng khắp với tác chiến của các binh đoàn chủ lực, kết hợp chiến tranh du kích với chiến tranh chính quy ngày càng giành được nhiều thắng lợi to lớn hơn. Ở Miền Bắc, chiến tranh nhân dân được vận dụng và phát triển một cách sáng tạo để đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của Mỹ. Với đường lối quân sự ưu việt đó, quân và dân ta đã giành thằng lợi trọn vẹn cho cuộc Kháng chiến chống Mỹ.
4. Thời kì từ 1975 đến nay, đường lối quân sự trong giai đoạn này tập trung chỉ đạo thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược cơ bản: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các lực lượng vũ trang nhân dân đã đánh thắng cuộc Chiến tranh biên giới Việt Nam - Cămpuchia và Chiến tranh biên giới Trung - Việt; ngăn chặn và đẩy lùi nhiều âm mưu và hành động phá hoại và xâm nhập của kẻ thù, bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Trải qua một thời kì lịch sử lâu dài và đầy biến động, ĐLQSCĐCSVN với tính chất nhân dân, cách mạng và khoa học đã dẫn dắt nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ cách mạng đề ra.
Từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời và đảm nhận sứ mệnh nắm ngọn cờ lãnh đạo duy nhất đối với cách mạng Việt Nam. đã quy tụ lực lượng và sức mạnh toàn dân tộc, phát huy truyền thống cả nước chung sức đánh giặc, kế thừa và phát triển lên một tầm cao mới trí tuệ và kinh nghiệm quân sự của dân tộc trong sự nghiệp lãnh đạo toàn dân tiến hành khởi nghĩa vũ trang và chiến tranh cách mạng, biểu hiện tập trung ở đường lối quân sự.
Đường lối quân sự của Đảng Cộng sản Việt Nam là những chuẩn tắc cơ bản về phương hướng, nhiệm vụ, phương châm, lực lượng, phương thức tổ chức thực tiễn về quân sự do Đảng vạch ra nhằm thực hiện những mục tiêu quân sự cụ thể trong mỗi thời kỳ cách mạng.
Nhằm góp phần đem lại cái nhìn toàn diện về cơ sở, quá trình hình thành và phát triển đường lối quân sự của Đảng trong suốt 90 năm qua - kể từ khi Đảng thành lập đến nay, từ đó góp phần gợi mở những đề xuất nhằm tiếp tục xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh toàn diện, đủ sức đáp ứng mọi nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trước yêu cầu nhiệm vụ mới, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cuốn sách Đường lối quân sự của Đảng - Lịch sử hình thành, phát triển và nội dung cơ bản đã hệ thống sự lãnh đạo sáng tạo, toàn diện nhưng cũng rất cụ thể của Đảng, sát hợp với bối cảnh trong mỗi thời kỳ cách mạng, có ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn sâu sắc, là ngọn cờ dẫn dắt cả dân tộc Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Cuốn sách là tài liệu bổ ích đối với việc nghiên cứu chiến lược quốc phòng trong giai đoạn hiện nay.