Nuôi dúi hiện nay đang là một hướng đầu tư đem lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân. Tuy nhiên để mô hình này thành công cần phải nắm rõ kỹ thuật nuôi núi cũng như hiểu rõ được tập tính sinh trưởng của loài động vật này. Dúi được xếp vào loại đặc sản nhờ thịt ngon, mát và giàu đạm. Dúi rất dễ nuôi, chi phí đầu tư thấp, vòng xoay vốn nhanh, ít rủi ro. Sau đây là một số kỹ thuật nuôi dúi sinh sản mang lại hiệu quả kinh tế cao.
- Địa điểm nuôi dúi lý tưởng là một khu thật yên tĩnh [điều này đặc biệt quan trọng trong quá trình nuôi dúi sinh sản]. Chuồng dúi nên tránh ánh sáng trực tiếp [trong tự nhiên ngày dúi ngủ trong hang, tối mới ra ngoài đi kiếm ăn].
- Chuồng nuôi sinh sản mỗi ô rộng khoảng 50cm, dài 0,8 – 1m, xây tường cao 70cm bên trong tô xi măng thật láng hoặc ốp gạch men [gạch loại], nền bê tông hoặc lát gạch. Mỗi ô chuồng dùng cho một con.
Có thể sử dụng chuồng nuôi thương phẩm để nuôi sinh sản, tuy nhiên người nuôi dúi cần phải nhận biết được khi nào con dúi cái mang thai và phải tách nó ra trước khi nó sinh sản, nếu không khi sinh sẽ bị con khác ăn con hoặc có thể dúi mẹ cũng ăn con.
- Xung quanh chuồng nên xây bờ bao, phòng khi con dúi xổng chuồng không thể thoát ra ngoài được, chiều cao bờ bao khoảng 50cm. Phải có mái che để dúi tránh bị nắng trực tiếp và nước mưa dính vào người. Nếu ở miền Bắc, mùa đông có thể dùng miếng vải hoặc rèm che chuồng để giữ ấm cho dúi.
– Dúi đực bộ phận sinh dục có 2 hòn dái như dái chó, không có vú
– Dúi cái có hai hàng vú ở hai bên sườn như hai hàng vú lợn.
– Để phân biệt dúi cái hay đực bằng cách có hai hàng vú là dúi cái, không có vú là dúi đực.
– Chọn dúi đực khỏe mạnh, tương đương dúi cái hoặc to hơn càng tốt, 1 dúi đực có thể phối giống 4 – 5 dúi cái
– Từ lúc đẻ ra đến khi dúi cái động dục lần đầu là 6 tháng, tới khi dúi cái đẻ được là 8 tháng tuổi. Nếu nuôi sinh sản trọng lượng khoảng 0,5 – 06 kg dúi đã đẻ được
– Dúi cái động dục có biểu hiện ăn ít, sục sạo tìm đực, bộ phận sinh dục có màu hồng
– Nếu bắt dúi cái bỏ sang ô dúi đực, dúi cái phát ra tiếng gọi đực đặc trưng.
– Dúi cái động dục thường chủ động tiến lên phía trước mặt dúi đực nùi đít vào trước mặt dúi đực để được giao phối, đây là đặc điểm dễ nhận biết nhất đối với người mới chăn nuôi dúi lần đầu.
Cách ghép đôi: Thả dúi cái vào ô dúi đực
Khi thả ghép đôi thả dúi cái từ từ ở góc xa với dúi đực để tránh cắn nhau. Đồng thời quan sát dúi không cắn nhau thì tốt, nếu cắn nhau thì thay con khác. Cũng có trường hợp dúi cái động dục khi ghép đôi vẫn đẩy nhau ra kịch liệt, như kiểu không thể ở với nhau được, nhưng chỉ một lúc là chúng lại thân thiện và giao phối luôn.
Việc động dục và giao phối là hoàn toàn tự nhiên.
– Giao phối: Dúi đực và dúi cái giao phối liên tục cường độ từ 1,5 – 2 phút lại một lần giao phối. Khi giao phối dúi cái thường cong đuôi lên. Khi giao phối xong cả 2 con đều cúi xuống liếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó có kết quả, còn nếu chỉ có con đực cúi xuống niếm bộ phận sinh dục thì pha giao phối đó không có kết quả.
– Đến ngày thứ 2 hoặc thứ 3 khi đã giao phối thành công thì tách dúi cái lên ô tổ đẻ, để dúi đực nghỉ ngơi 7 – 10 ngày tiếp tục cho giao phối dúi cái khác.
Trường hợp không biết dúi cái động dục ngày vào nào thì có thể bắt dúi cái lần lượt luân chuyển bỏ vào ô dúi đực con nào động dục thì nó tự cặp luôn với dúi đực, con nào không động dục, dúi đực đòi giao phối là dúi cái đẩy ra. Thường xuyên thay đổi dúi cái với dúi đực để có sự mới lạ.
– Những biểu hiện sau khi dúi cái đã được giao phối thành côn: Sau 2 – 3 ngày sau khi phối giống thành công nếu dúi đực còn đòi giao phối là lập tức dúi cái đẩy dúi đực ra và quay lại cắn dúi đực.
– Thời gian dúi chửa đẻ: Từ ngày phối giống thành công đến ngày đẻ là 45 ngày [mang thai 45 ngày].
Sau khi dúi cái được đực thì chú ý chế độ ăn phải đủ tre, mía và bổ sung thêm ngô hoặc khoai lang và củ sắn.
Để phòng bệnh cho dúi, chuồng trại phải đảm bảo khô ráo, sạch sẽ và thoáng mát. Con dúi là động vật hoang dã mới được thuần hóa, sức đề kháng mạnh vì thế nên ít dịch bệnh. Tuy nhiên, bà con cũng không nên chủ quan một số bệnh vẫn có thể xảy ra như bệnh ngoài da, bệnh đường ruột.
Nếu dúi bị bệnh ngoài da: Bà con có thể dùng thuốc kháng sinh hoặc dúi tự liếm cũng có thể khỏi. Hàng tháng nên vệ sinh sát trùng, tẩy uế chuồng trại và xung quanh khu vực dúi sống.
Bệnh đường ruột: Thường do khẩu phần thức ăn cung cấp không đầy đủ thành phần và giá trị dinh dưỡng nên dúi có thể bị tiêu chảy. Trong trường hợp đó, ta có thể dùng thuốc điều trị tiêu chảy hoặc bổ sung thêm thức ăn, nước uống đắng, chát như ổi xanh, cà rốt, rễ cau, rễ dừa… Để phòng bệnh tiêu chảy, không nên sử dụng các loại thức ăn hôi thối, ẩm mốc, khẩu phần thức ăn phải phong phú và đa dạng.
– Dúi con mới đẻ ra có màu đỏ, không có lông, Không mở mắt, đủ 14 ngày thì dúi mở mắt và mọc lông, được 20 ngày là dúi con ăn được vật cứng như mía và tre, đủ 45 ngày thì có thể tách con khỏi mẹ [nếu không tách mẹ cứ để mẹ nuôi con thì dúi mẹ nuôi con 3 đến 4 tháng].
– Khi đẻ ra dúi con thường kêu chí chí, khi bú mẹ thường nằm ngửa lên bú mẹ, 4 chân chới với lên trên, kêu chi chí.
– Trường hợp dúi mẹ đẻ trong tổ đẻ không có rác hoặc rơm làm tổ thì ta bổ xung rác mềm [vò ra cho mềm] bỏ vào trong tổ dúi mẹ dùng rác đó bệ tổ nuôi con.
Nguồn: Nhunghuou.net, baodantoc.vn [TL]
Dúi là vật nuôi còn khá mới mẻ với đa số vùng nông thôn hiện nay. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, mô hình nuôi dúi đang phát triển rất mạnh mẽ, trở thành hướng chăn nuôi tiềm năng mới cho bà con nông dân. Kiến thức quan trọng nhất khi phát triển số lượng đàn dúi là kỹ thuật nuôi dúi sinh sản, tuy không khó nhưng có nhiều điểm cần phải lưu ý. Bài viết này chúng tôi sẽ chia sẻ tới bà con cách chọn dúi giống, làm chuồng nuôi và thức ăn cho dúi sinh sản.
Với tính thích đào bới và sống ở những chỗ hẹp, kín đáo thì làm nơi trú ẩn cho dúi không quá quy mô, chỉ cần 50-60 cm.
Vật liệu xây chuồng nên sử dụng gạch [để lát nền, hình vuông khoảng 50cm, 30cm và xây tường], cát, xi măng, lưới. Xây ô phối giống kích thước 50x60x24cm. Kích thước ô nhỏ 30x60x24cm, ngăn làm 2 ngăn để làm tổ đẻ, đối với dúi sinh sản làm 2 ô, ô bên trong để sinh sản, ô bên ngoài để thức ăn và là sân chơi thông qua một lỗ 16x11cm.
Dùng lưới để làm cửa, có thể làm 1 cánh cửa cho 6 ô, 4 ô hoặc 2 ô, cắt một đoạn ở phần dưới đáy ô để bỏ thức ăn vào và cũng là lối thoát phân cho dúi mỗi khi chúng đùn phân ra ngoài, yêu cầu ô lưới phải đạt 2 ly trở lên, không được nhỏ quá phân sẽ không thoát ra ngoài được.
Chuồng có thể làm nhiều tầng, mỗi tầng có nhiều ô, mỗi ô có thể thả từ 2-3 con dúi.
Xung quanh chuồng nên xây bờ bao, phòng khi con dúi xổng chuồng không thể thoát ra ngoài được, chiều cao bờ bao khoảng 50cm. Phải có mái che để dúi tránh bị nắng trực tiếp và nước mưa dính vào người. Nếu ở miền Bắc, mùa đông có thể dùng miếng vải hoặc rèm che chuồng để giữ ấm cho dúi.
Cách phân phân biệt dúi đực và dúi cái:
- Dúi đực: quan sát bộ phận sinh dục của dúi, nếu là con đực dúi sẽ có 2 tinh hoàn tương tự như của chó, và không có vú.
- Dúi cái: nhìn phần bụng sẽ thấy 2 hàng vú ở hai bên bê sườn như lợn.
Chọn con dúi đực khỏe mạnh, không dị tật, tương đương hoặc to hơn dúi cái. Một con dúi đực có thể cho phối giống với 4- con dúi cái. Dúi cái nếu có thể biết nguồn gốc bố mẹ thì tốt, lựa chọn nguồn theo bố mẹ khỏe mạnh, nuôi con mau lớn. Nếu không biết nguồn gốc thì ngoại hình phải to vừa, không quá nhỏ, có hàng vú đều hai bên, lông mượt, chạy khỏe. Chu kỳ sinh sản của dúi cái là khoảng 8 tháng.
Dúi có nhiều đặc điểm giống chuột, nên cho chúng ăn những loại cứng, khô, có tinh bột như mía, ngô, tre bánh tẻ, khoai, sắn … Những loại thức ăn cứng sẽ giúp cho dúi mài răng vì chúng rất hay bị ngứa răng [do chúng dài ra mỗi ngày].
Nên chú ý, không cho dúi ăn các loại cỏ, đặc biệt là cỏ voi vì có thể chết vì không đi ngoài được. Thức ăn có tinh bột nhưng mềm cũng nên cho chúng ăn ít vì không tốt cho tiêu hóa của dúi.
>> Mời bà con tham khảo thêm: Con dúi ăn gì? Cho dúi ăn như thế nào theo từng giai đoạn
Đặc điểm sinh học của dúi: dúi có tuổi đời trung bình khoảng 6 năm. Số lần để trong năm khoảng 3-4 lần, 3-5con/lần đẻ.
Dấu hiệu nhận biết dúi cái đến thời kỳ động dục: Từ lúc sinh ra cho tới khi đến thời điểm động dục là khoảng 6 tháng [dúi cái thường mang thai trong vòng 45 ngày].
Biểu hiện muốn động dục: dúi cái thường bỏ ăn hoặc ăn ít, sục sạo tìm gì đó như tìm đực, bộ phận sinh dục chuyển sang màu đỏ hồng.
Thời điểm này, nếu cho dúi cái sang ô dúi đực, chúng sẽ phát ra tiếng kêu đặc trưng, và chủ động cho dúi cái phối giống.
Cách ghép đôi: Bắt dúi cái cho vào ô dúi đực, đừng thả gần dúi đực tránh trường hợp cắn nhau, nếu cho chúng ở chung một ô mà không cắn nhau là được.
Dúi giao phối: Thời gian giao phối giữa dúi cái và dúi đực khoảng 1,5-2 phút. Sau khi phối xong, quan sát thấy cả dúi đực và dúi cái cùng liếm bộ phận sinh dục tức là dấu hiệu giao phối thành công, nếu dúi cái không thực hiện hành động này tức là giao phối không thành công. Chu kỳ giao phối của dúi đực là từ 7-10 ngày.
Dúi cái sau 2-3 ngày giao phối đưa đến tổ đẻ để chuẩn bị cho sinh sản. Cho rơm, hoặc rác mềm vào để dúi bện tổ nuôi con.
Dúi con mới đẻ ra không có lông, mắt chưa mở, chỉ mở mắt khi đã đủ 14 ngày tuổi, lúc này lông cũng bắt đầu mọc. Sau 20 ngày tuổi, dúi con có thể tập ăn các loại thức ăn như mía, tre. Cho dúi con lẻ mẹ khi được 1,5 tháng. Khi dúi được khoảng 1.2 – 1.3kg thì có thể xuất bán.
* Lưu ý: Dúi cái có đặc điểm, sau khi sinh con, nếu có người xem thường xuyên chúng sẽ tha con ra ngoài tổ, vì thế không nên thăm tổ đẻ nhiều, để dúi mẹ tự chăm sóc cho dúi con đến khi dúi con được 2 tuần tuổi.