Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào

* Loài vượn cổ (khoảng 6 triệu năm trước)

Show

- Loài người do một loài vượn giống Người (Hominid) chuyển biến thành. Vượn cổ sống khoảng 6 triệu năm trước đây, có thể đứng và đi bằng hai chân, 2 chi trước có thể cầm nắm.

=> Trải qua quá trình lao động và một chặng đường quá độ dài, có tính chất chuyển tiếp, Vượn cổ đã chuyển biến thành Người tối cổ.

* Người Tối cổ (4 triệu năm trước đây)

+ Người ta tìm thấy dất vết của Người tối cổ sống cách nay 4 triệu năm ở một số nơi như Đông Phi, Gia-va (In-đô-nê-xia), Bắc Kinh (Trung Quốc), Thanh Hóa (Việt Nam).

+ Đặc điểm: đã là Người, hoàn toàn đi đứng bằng hai chân, đôi tay đã trở nên khéo léo, thể tích sọ não lớn và hình thành trung tâm phát tiếng nói trong não. Tuy nhiên còn đi lom khom, trán thấp và bợt ra sau, u mày cao…

+ Biết chế tạo công cụ, làm ra lửa và kiếm sống bằng lao động tập thể với phương thức hái lượm và săn bắt.

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Biết sử dụng lửa

+ Quan hệ quần thể của Người tối cổ được gọi là Bầy người nguyên thủy.

* Bầy người nguyên thủy

+ Đặc điểm: có người đứng đầu, phân công lao động nam và nữ, cùng chăm sóc con cái.

+ Đời sống vật chất và tổ chức xã hội: sống trong hang động, mái đá, theo quan hệ ruột thịt, gồm 5 – 7 gia đình.

=> Bầy người nguyên thủy sống trong tình trạng “ăn lông ở lỗ”, tự nhiên, bấp bênh trong hàng triệu năm.

* Động lực của quá trình chuyển biến từ vượn thành người:

+ Do vai trò của quy luật tiến hóa.

+ Vai trò của lao động đã tạo ra con người và xã hội loài người.

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Công cụ đá của người nguyên thủy

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Bức tranh mô tả cuộc sống bầy người nguyên thủy

- Khoảng 4 vạn năm trước đây, Người tinh khôn (người hiện đại) đã xuất hiện.

- Người tinh khôn đã có vóc dáng giống như người ngày nay: bàn tay nhỏ khéo léo, hộp sọ và thể tích não phát triển, cơ thể gọn và linh hoạt,…nên còn được gọi là Người hiện đại.

- Bắt nguồn từ quá trình thích ứng lâu dài với những hoàn cảnh tự nhiên khác nhau, ở Người tinh khôn đã xuất hiện những những màu da khác nhau, chia thành 3 chủng tộc lớn: da vàng, da đen và da trắng.

- “Óc sáng tạo” là sự sáng tạo của Người tinh khôn trong việc cải tiến công cụ, nâng cao hiệu quả lao động và sản xuất, trải qua hai quá trình:

+ Người tinh khôn từ hậu kì đá cũ đến chế tác đá mới (ghè sắc và mài nhẵn) và biết chế tác thêm công cụ mới: cung tên và lao.

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Vượn cổ   --- >    Người Tối cổ    --->     Người hiện đại.

3. Cuộc cách mạng đá mới.

- Một vạn năm trước đây thời kỳ đồ đá mới bắt đầu.

-  Từ săn bắt, hái lượm, con người đã biết trồng trọt, chăn nuôi, biết khai thác từ thiên nhiên chứ không chỉ thu lượm từ thiên nhiên.

-  Làm sạch những tấm da thú để che thân, tìm thấy những chiếc khuy làm bằng xương.

-  Biết dùng đồ trang sức như vòng cổ bắng sò ốc, chuỗi hạt xương, vòng tay, vòng cổ chân, hoa tai….bằng đá màu, sáo bằng xương dùi lỗ, đàn đá, trống bịt da.

=> Con người không ngừng sáng tạo, sống tốt hơn và vui hơn, bớt lệ thuộc vào thiên nhiên.

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Đồ trang sức của con người thời kỳ cách mạng đá mới

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Công cụ và đồ trang sức thời kỳ đồ đá mới

-  Cách đây khoảng 3 – 4 triệu năm, từ 1 loài vượn cổ trải qua quá trình tìm kiếm thức ăn đã tiến hoá thành người tối cổ.

-  Người tối cổ sống ở nhiều nơi trên thế giới.

-   Người tối cổ sống thành từng bầy trong hang động, mái đá và cả ngoài trời.

-  Công cụ sản xuất: đá ghè đẽo thô sơ.

-  Sống bằng hái lượm và săn bắt.

-  Biết sử dụng lửa để sưởi ấm và nướng thức ăn.

Người tối cổ xuất hiện cách đây 4 triệu năm đã tạo ra công cụ như thế nào
Người tối cổ biết sử dụng lửa

2. Người tinh khôn sống như thế nào?

- Trải qua hàng triệu năm, Người tối cổ dần trở thành Người tinh khôn (khoảng 4 vạn năm trước đây)

-  Người tinh khôn, sống từng nhóm nhỏ, có họ hàng với nhau gọi là thị tộc.

-  Họ làm chung, ăn chung, biết cải tiến công cụ đá, biết trồng trọt, chăn nuôi, làm đồ gốm, dệt vải, làm đồ trang sức.

- > Cuộc sống ổn định hơn, tốt hơn, vui hơn.

3. Vì sao xã hội nguyên thủy tan rã?

- Cách nay 4000 năm, con người phát hiện ra đồng nguyên chất rất mềm, có thể đúc được nhiều công cụ.

- 1000 năm TCN, phát hiện ra đồ sắt, kim loại dần được phát hiện, công cụ kim loại ra đời với các đồ đồng: Rìu, cuốc, liềm, mũi tên, kiếm, dao găm…

- Tác dụng: Nông nghiệp, thủ công nghiệp phát triển, sản xuất phát triển làm xuất hiện sản phẩm dư thừa.

- Xã hội xuất hiện tư hữu, có sự phân hóa giàu, nghèo.

- Xã hội nguyên thủy dần dần tan rã, nhường chỗ cho xã hội giai cấp.

* TRẢ LỜI CÂU HỎI

1. Con người có nguồn gốc từ đâu? Xuất hiện như thế nào?

Trả lời:

Con người có nguồn gốc từ một loài vượn cổ, là loài vượn có hình dạng người (vượn nhân hình), sống cách đây khoảng 5-15 triệu năm. Vượn nhân hình là kết quả của quá trình tiến hóa từ động vật bậc cao.

2. Người tối cổ xuất hiện như thế nào? Cách đây bao lâu? Ở đâu?

Trả lời:

- Trong quá trình tìm kiếm thức ăn, thông qua lao động và nhờ lao động, loài vượn này dần dần đã biết đi bằng hai chi sau, dùng hai chi trước để cầm nắm và biết sử dụng những hòn đá, cành cây làm công cụ. Đó là người tối cổ.

- Người tối cổ xuất hiện cách ngày nay khoảng 3-4 triệu năm ở Đông Phi, Giava (In-đô - nê - xi -a), Bắc Kinh (Trung Quốc)

3. Đời sống của người tối cổ như thế nào? Người tối cổ khác với loài vượn ở chỗ nào? Người tối cổ được tìm thấy ở đâu?

Trả lời:

- Người tối cổ sống theo bầy gồm khoảng vài chục người. Ban ngày, họ hái lượm hoa quả và săn thú để ăn, ban đêm họ ngủ trong các hang động, dưới mái đá hoặc trong những túp lều làm bằng cành cây, lợp lá hoặc cỏ khô.

+ Họ biết ghè đẽo đá làm công cụ, biết dùng lửa để sưởi ấm, nướng thức ăn và xua đuổi thú dữ. Cuộc sống như thế này kéo dài hàng triệu năm.

- Người tối cổ biết chế tạo và sử dụng công cụ lao động, biết sử dụng và chế tạo ra lửa, biết sống có tổ chức, có người đứng đầu.

- Những hài cốt của người tối cổ đã được tìm thấy ở nhiều nơi như miền đông châu Phi, trên đảo Gia-va (In-đô - nê - xi -a), gần Bắc Kinh (Trung Quốc).

4. Người tinh khôn xuất hiện cách đây khoảng bao lâu?

Trả lời:

Người tinh khôn xuất hiện cách đây khoảng 4 vạn năm.

5. Xem hình 5 SGK em thấy người tinh khôn khác người tối cổ ở những điểm nào?

Trả lời:

Người tinh khôn khác người tối cổ ở những điểm:

- Người tối cổ có những đặc điểm: đứng thẳng, đôi tay tự do, trán thấp hơi bợt ra đằng sau, u lông mày nổi cao, hàm bạnh ra, nhô về phía trước, hộp sọ lớn hơn vượn, trên người còn có một lớp lông máng.

- Người tinh khôn: đứng thẳng, đôi tay khéo léo hơn, xương cốt nhỏ hơn, hộp sọ và thể tích não phát triển hơn \(\left(145cm^3-1500cm^3\right)\), trán cao, mặt phẳng, cơ thể gọn, linh hoạt hơn, trên người không còn lớp lông máng.

- Đặc điểm cấu tạo cơ thể của người tinh khôn giống như người ngày nay.

6. Đời sống của người tinh khôn có điểm nào tiến bộ hơn so với người tối cổ?

Trả lời:

- Người tinh khôn không sống theo bầy và hoang sơ, "ăn lông ở lỗ" như Người tối cổ mà sống theo từng nhóm nỏ, gồm vài chục gia đình, có họ hàng gần gũi với nhau, gọi là thị tộc. Những người cùng thị tộc đều làm chung, ăn chung, giúp đỡ lẫn nhau trong mọi công việc.

 - Người tinh khôn đã biết trồng rau, trồng lúa, biết chăn nuôi gia súc, làm đồ gốm, dệt vải từ sợi vỏ cây, biết làm đồ trang sức như vòng tay, vòng cổ, bắt đầu chú ý đến đời sống tinh thần.

- Người tinh khôn không chỉ kiếm được thức ăn nhiều hơn mà còn sống tốt hơn, vui hơn.

7. Về cấu tạo cơ thể của người tinh khôn có điểm nào khác với người tối cổ?

Trả lời:

Cấu tạo cơ thể của Người tinh khôn giống như người ngày nay: xương cốt nhỏ hơn Người tối cổ, bàn tay nhỏ nhắn, khéo léo, thể tích hộp sọ và thể tích não phát triển; trán cao, mặt phẳng, cơ thể nhỏ gọn, linh hoạt

8. Đời sống kinh tế của người tinh khôn có điểm nào tiến bộ hơn so với Người tối cổ?

Trả lời:

Đời sống kinh tế của người tinh khôn có điểm nào tiến bộ hơn so với Người tối cổ là:

- Biết chế tác nhiều công cụ tiến bộ  - đò mài đá (mài cưa, khoan đục đá)

- Nguồn sống (kinh tế) ; săn bắn thay cho săn bắt, biết trồng trọt và chăn nuôi nguyên thủy.

- Đời sống ổn định hơn, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên mà bước đầu đã biết chinh phục tự nhiên.

9. Tổ chức xã hội của người tinh không có điểm nào tiến bộ hơn so với Người tối cổ?

Trả lời: 

- Về tổ chức xã hội, Người tinh khôn có những điểm tiến bộ hơn so với Người tối cổ là:

  + Người tinh khôn biết tổ chức thành các Thị tộc thay cho Bầy người. Thị tộc gồm vài chục gia đình, có quan hệ huyết thống với nhau (cùng dòng máu), có sự phân công lao động, có người đứng đầu (là một tộc trưởng)

  + Ban đầu là chế độ thị tộc và bào tộc sống cạnh nhau trên một vùng đất đai thuận lợi, có họ hàng với nhau vì cùng chung một nguồn gốc tổ tiên, cùng tổ chức các lễ hội cùng giúp nhau trong đời sống. Mỗi bộ lạc có ngôn ngữ chung, có tài sản chung. Đứng đầu bộ lạc là một tù trưởng.

- Địa điểm sinh sống của người tinh khôn giai đoạn phát triển được tìm thấy.

10. Ở buổi ban đầu người tinh không sử dụng công cụ lao động bằng gì?

Trả lời :

Ở buổi ban đầu tuy có khá hơn so với người tối cổ, song họ cũng chỉ mới biết dùng đã để chế tạo công cụ lao động.

11. Kim loại đầu tiên được con người phát hiện là kim loại gì? Vào khoảng thời gian nào?

Trả lời:

Kim loại đầu tiên được con người tìm thấy là đồng nguyên chất. Đồng nguyên chất mềm nên họ chủ yếu dùng làm đồ trang sức. Về sau, họ đã biết pha đồng với thiếc và chì cho cứng hơn gọi là đồng thau.

Đồng thau xuất hiện khoảng 4000 TCN.

12. Quan sát hai bức tranh hình 6 và hình 7 (SGK trang 10), em hãy cho biết trong bức ảnh có những công cụ gì?

Trả lời:

- Trong hình 6 là thạp đựng bằng gốm

- Trong hình 7 là những công cụ lao động như dao đồng, búa, lưỡi liềm đồng, mũi lao đồng, vòng đeo cổ, đeo tay bằng đồng,....

13. Việc xuất hiện nhiều công cụ, đồ dùng và đồ trang sức bằng đồng nói lên điều gì? 

Trả lời:

Việc xuất hiện nhiều công cụ,  đồ dùng và đồ trang sức bằng đồng cho thấy việc sử dụng đồ đồng rất phổ biến, điều đó chứng tỏ kĩ thuật đúc đồng đã đạt đến trình độ khá tinh xảo. Thể hiện rõ nét trong sự đa dạng về loại hình cũng như việc làm đồ trang sức.

14. Đồ sắt xuất hiện khoảng thời gian nào? Từ đồ sắt con người đã chế tạo các loại công cụ lao động nào?

Trả lời:

- Đồ sắt xuất hiện khoảng 1000 năm TCN

- Các công cụ lưỡi cày, cuốc, liềm, kiếm, dao găm...

15. Công cụ bằng kim loại có tác dụng như thế nào?

Trả lời: 

Công cụ kim loại so với công cụ đá sắc hơn, cứng hơn, nó có thể khai phá đất hoang, tăng diện tích trồng trọt, tăng năng suất lao động, sản phẩm làm ra dư thừa ngày càng nhiều, không chỉ đủ ăn mà còn ngày một dư thừa. Nhờ công cụ kim loại con người làm được nhiều ngành nghề khác như gỗ, đóng thuyền, phá đá làm nhà...

16. Vì sao khi công cụ kim loại xuất hiện, sản xuất phát triển nhanh, sản phẩm làm ra ngày càng nhiều thì xã hội nguyên thủy lại tan rã?

Trả lời:

Nhờ công cụ kim loại con người có thể khai phá đất hoang, tăng diện tích trồng trọt, làm ra sản phẩm không chỉ nuôi sống mình mà còn dư thừa. Do công cụ lao động mới, một số người có khả năng lao động giỏi hơn, hoặc đã lợi dụng uy tín của mình để chiếm đoạt của cải dư thừa của người khác, vì tế càng trở nên giầu có, một số khác lại sống cực khổ, thiếu thốn. Xã hội phân hóa thành giầu nghèo. Chế độ làm chung, ăn chung ở thời kì công xã thị tộc bị phá vỡ, xã hội nguyên thủy tan rã.