Mục lục bài viết
- 1. Sự ra đời của kiểu pháp luật phong kiến
- 2. Phân tích về kiểu pháp luật phong kiến
1. Sự ra đời của kiểu pháp luật phong kiến
Pháp luật phong kiến ra đời ở Trung Quốc vào thế kỉ III trước Công nguyên, ở Tây Âu và Ấn Độ vào khoảng thế kỉ V, ở bán đảo Arập và vùng Trung Á vào khoảng thế kỉ VII, ở Nga, Ba Lan, Ukraina và các dân tộc Xlavơ từ khoảng thế kỉ VỊ đến thế kỉ IX, X.
Pháp luật phong kiến có một số đặc điểm cơ bản như mang tính đẳng cấp, đặc quyền, chịu ảnh hưởng sâu sắc của các tư tưởng tôn giáo, có các hình phạt dã man, tàn bạo, phát triển không toàn diện [nặng về hình sự, nhẹ về dân sự; nặng về công pháp, nhẹ về tư pháp], thể hiện sự bất bình đẳng về giới tính.
Pháp luật phong kiến có các bộ luật nổi tiếng như Bộ luật nhà Tần thế kỉ III trước Công nguyên, Bộ cửu chương luật của nhà Hán [từ năm 206 trước Công nguyên đến năm 220], Bộ luật nhà Đường thế kỉ VII, Bộ đại Thanh luật lệ năm 1740 của Trung Quốc, Bộ luật tục Noocmăngđi [Normandie] năm 1275 của Pháp, Bộ luật Saxon thế kỉ XIII của Đức, Bộ hội điển luật lệ Fleta năm 1290 của Anh, Bộ hội điển luật lệ năm 1649 của Nga, Bộ luật Hồng Đức thế kỉ XV của Việt Nam...
2. Phân tích về kiểu pháp luật phong kiến
Khác với pháp luật chủ nô, pháp luật phong kiến được xây dựng trên cơ sở chế độ sở hữu tư nhân của địa chủ, quý tộc phong kiến về tư liệu sản xuất chủ yếu là ruộng đất và sự bóc lột nông dân thông qua chế độ tô, thuế. Pháp luật phong kiến có đặc điểm sau:
Một là, pháp luật phong kiến xác lập và bảo vệ trật tự đẳng cấp đồng thời thừa nhận và bảo vệ những đặc quyền của các đẳng cấp trên trong xã hội
Pháp luật phong kiến thiết lập và bảo vệ trật tự đẳng cấp trong xã hội thông qua việc phân chia xã hội thành nhiều đẳng cấp khác nhau, thậm chí trong mỗi tổ chức, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng cũng đều có sự phân biệt về thứ bậc, phẩm trật rõ rệt. Giai cấp thống trị được chia thành nhiều đẳng cấp với tước vị quý tộc, địa vị xã hội khác nhau như vương, công, hầu, bá, tử, nam. Pháp luật quy định chế độ thế tập, tập ấm, tập tước trong các đẳng cấp đó. Pháp luật trói buộc người nông dân vào các đặc quyền, đặc lợi của giai cấp thống trị.
Pháp luật bảo vệ chế độ tư hữu về ruộng đất và chế độ bóc lột địa tô, bảo vệ sự thống trị về chính trị và tư tưởng của giai cấp địa chủ phong kiến và tăng lữ.
Hai là, pháp luật phong kiến dung túng cho việc sử dụng bạo lực và sự tuỳ tiện của những kẻ có quyền lực trong xã hội
Pháp luật cho phép địa chủ, quý tộc phong kiến có toàn quyền tra tấn, xét xử và áp dụng tất cả các hình phạt đối với nông dân mà không cần điều kiện. Ăngghen viết: “Trong những chương giảo huấn của Bộ luật Carôlỉna nói đến việc “cắt tai’’, “xéo mũi”, “khoét mắt”, “chặt ngón tay và bàn tay”, “chặt đầu”, “buộc vào bánh xe đánh cho gẫy chân tay”, “thiêu đốt”, “kẹp bằng kìm nung đỏ”, “phanh thây”... không một chương nào mà bọn lãnh chúa nhân hậu và bọn bảo hộ lại không thể áp dụng với nông dân của chúng, tuỳ theo sở thích” Pháp luật cho phép mọi người trong xã hội có thể giải quyết tranh chấp với nhau bằng cách dùng bạo lực như đấu gươm hoặc đấu súng.
Ba là, pháp luật phong kiến quy định những hình phạt và cách thi hành hình phạt rất dã man, hà khắc
Mục đích của hình phạt trong pháp luật phong kiến chủ yếu là gây đau đớn về thể xác và tinh thần, làm nhục, hạ thấp phẩm giá con người. Do vậy, các hình phạt như chặt đầu, treo cổ, dìm xuống nước, chôn sống, thiêu sống, chặt chân tay, thích chữ vào mặt, ném vào vạc dầu, cắt tai, khoét mắt... được quy định và áp dụng rộng rãi. Hình phạt tử hình được quy định khá phổ biến, có thể được áp dụng đối với hầu hết các loại tội và được thi hành theo những cách thức rất dã man. Pháp luật phong kiến còn mở rộng diện bị trừng phạt, quy định chế độ trách nhiệm tập thể... Chẳng hạn, pháp luật phong kiến Trung Quốc, Việt Nam có quy định hình phạt “tru di”.
Bốn là, pháp luật phong kiến thiếu thong nhất và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của tôn giáo, đạo đức phong kiến
Ở các nước phong kiến trong thời kì phân quyền cát cứ, mỗi lãnh địa có một hệ thống pháp luật riêng, nhiều khi chúng còn có hiệu lực cao hơn pháp luật của nhà vua trung ương. Thực trạng này đã được Voltare phản ánh khá sinh động trong tác phẩm của ông là: “Nếu anh du ngoạn trên đất Pháp, thì mỗi lần anh thay ngựa là mỗi lần luật lệ thay đổi”.x
Có thể khẳng định trong thời kì tồn tại của chế độ phong kiến, các tôn giáo lớn trên thế giới như Thiên chúa giáo, Phật giáo, Hồi giáo, Ấn Độ giáo... phát huy ảnh hưởng đến mức tối đa trong xã hội, vì thế, pháp luật phong kiến có nhiều quy định là sự thừa nhận và bảo vệ các tín điều tôn giáo. Ở châu Âu, Kinh Thánh giữ địa vị thống trị trong xã hội và có vị trí cao hon pháp luật, nó được đọc trịnh trọng trong các phiên toà xét xử các vụ tội phạm. Ở các nước Hồi giáo, Kinh Koran có hiệu lực trong đời sống xã hội cao hon pháp luật. Nhiều quy định của pháp luật phong kiến là sự thể chế hoá các quan niệm đạo đức phong kiến và là sự thừa nhận các quy tắc đạo đức phong kiến. Ở Việt Nam, Bộ luật Hồng Đức có nhiều quy định về nghi thức tế lễ của nhà vua, về thủ tục cưới hỏi, ma chay, để tang người thân, quy định về sự tam tòng của người phụ nữ theo quan niệm của Nho giáo...
Tưong tự như pháp luật chủ nô, trong pháp luật phong kiến chưa có sự phân định rõ ràng giữa các lĩnh vực pháp luật, do đó, hầu hết các bộ luật phong kiến đều là những bộ luật tổng hợp điều chỉnh các quan hệ xã hội trong nhiều lĩnh vực khác nhau, biện pháp trừng phạt của nhà nước đối với các chủ thể vi phạm cũng chủ yếu là hình phạt.
Luật Minh Khuê [biên tập]
Chế độ phong kiến luôn là một đề tài được nhiều nhà nghiên cứu chọn để điều tra và nghiên cứu và nghiên cứu và phân tích .
Trong bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc một số nội dung liên quan tới vấn đề: So sánh chế độ phong kiến phương Đông và phương Tây.
Khái niệm xã hội phong kiến
Trước khi đi vào So sánh chế độ phong kiến phương Đông và phương Tây chúng tôi làm rõ tới Quý độc giả khái niệm xã hội phong kiến.
Xã hội phong kiến là chế độ xã hội theo sau xã hội cổ đại, và được hình thành trên cơ sở tan rã của xã hội cổ đại. Quá trình suy vong của xã hội cổ đại phương Đông và xã hội cổ đại phương Tây không giống nhau.
Bạn đang đọc: So sánh chế độ phong kiến phương Đông và phương Tây
Do đó, sự hình thành xã hội phong kiến ở hai khu vực này cũng có những điểm độc lạ .
So sánh chế độ phong kiến phương Đông và phương Tây
Thứ nhất: Những điểm giống nhau của chế độ phong kiến Phương Đông và phương Tây
– Kinh tế : Kinh tế nông nghiệp là chính, bên cạnh là kinh tế thủ công nghiệp và kinh doanh nhỏ. Tư liệu sản xuất chính là ruộng đất. Lực lượng sản xuất chính là nông dân. Đặc điểm cơ bản là tự cung tự túc tự cấp . – Xã hội : Tất cả ruộng đất, con người đều là của cải và thuộc quyền sở hữu của nhà vua. Hai giai cấp cơ bản và cũng chính là xích míc cơ bản là chủ đất và nông dân làm thuê. Phân chia đẳng cấp và sang trọng là đặc thù tiêu biểu vượt trội . – Chính trị : Bộ máy nhà nước đứng đầu là vua, giúp vua là quan. Vua, quan là những giai cấp thống trị nhân dân. Chế độ chính trị, đi từ phân quyền đến tập quyền, đây là đỉnh tột cùng của chính sách phong kiến . Tư tưởng :
Có hai đều lấy tôn giáo làm cơ sở lý luận cho sự thống trị của mình [ Trung Quốc : Khổng giáo ; Ấn Độ : Hồi giáo ; châu Âu : Thiên chúa giáo ] .
Thứ hai: Sự khác biệt giữa chế độ phương Đông và phương Tây
– Thời điểm sinh ra :
+ Ở phương Đông nhà nước phong kiến Open sớm hơn ở phương Tây, do nhu yếu trị thủy, làm thủy lợi Giao hàng sản xuất nông nghiệp, đoàn kết chống ngoại xâm .
+ Quá trình suy vong dài, bởi có sự xâm nhập của chủ nghĩa thực dân nên mâu thuẫn dân tộc, giai cấp đã làm chế độ phong kiến suy yếu, khủng hoảng. Nhân dân phương Đông phải tiến hành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân chống thực dân, lật đổ phong kiến.
Xem thêm: Cạnh tranh trên thị trường ngành thực phẩm và dịch vụ ăn uống
+ Ở phương Tây, chính sách phong kiến Open muộn hơn, nó được hình thành sớm nhất đã là thế kỷ V sau công nguyên. Nó tăng trưởng rất nhanh và thời hạn suy vong ngắn. ở phương Tây, nhà nước phong kiến sinh ra trên cơ sở chính sách chiếm hữu nô lệ đã từng tăng trưởng đến đỉnh điểm, quan hệ nô lệ mang đặc thù nổi bật . + Sự hình thành quan hệ phong kiến trong lòng đế quốc La Mã là yếu tố cơ bản, quyết định hành động, công cuộc chinh phục những bộ lạc của người Giecmanh là yếu tố thôi thúc quy trình phong kiến hóa. Còn ở phương Đông, chính sách phong kiến sinh ra trên cơ sở chính sách nô lệ tăng trưởng không vừa đủ, quan hệ nô lệ mang đặc thù gia trưởng . – Cơ sở kinh tế – chính trị – xã hội – tư tưởng : + Cơ sở kinh tế : Ở phương Tây, chính sách tư hữu ruộng đất đã tăng trưởng triệt để từ thời đại cổ đại. Đặc điểm cơ bản của chính sách phong kiến ở đây là kinh tế lãnh địa, giai cấp lãnh chúa và nông nô, mạng lưới hệ thống đẳng cấp và sang trọng dựa trên quan hệ lãnh chúa – chư hầu, thực trạng phân quyền cát cứ lê dài . + Gia cấp bị trị : Nông dân tá điền [ phương Đông ] so với nông nô [ phương Tây ] có phần thoải mái và dễ chịu và ít khắc nghiệt hơn. Mâu thuẫn giữa hai giai cấp cơ bản trong chính sách phong kiến phương Tây nặng nề và nóng bức hơn phương Đông . + Về chính trị, tư tưởng : Chế độ quân chủ phương Đông Open sớm hơn ở phương Tây. Sự chuyển biến từ chính sách phân quyền sang tập quyền ở phương Đông và Asoka diễn ra sớm. Trong khi đó ở phương Tây sự tập quyền diễn ra chậm trễ và nhà vua được sự giúp sức của thị dân mới dẹp được sự cát cứ của những lãnh chúa. Sự can thiệp của những tầng lớp tăng lữ phương Tây vào mạng lưới hệ thống chính trị là rõ ràng và ngặt nghèo hơn phương Đông . – Hình thức nhà nước : + Ở phương Tây, một đặc trưng thông dụng và bao trùm của Nhà nước là trạng thái phân quyền cát cứ. Hình thức chính thể quân chủ chuyên chế chỉ Open ở thời kỳ cuối – thời kỳ suy vong của chính sách phong kiến và chỉ ở 1 số ít nước như Pháp, Anh, Tây Ban Nha … + Ở phương Đông : Hình thức cấu trúc của Nhà nước phổ cập là TW tập quyền, tăng trưởng thành hình thức chính thể quân chủ chuyên chế, mang tính chuyên chế cực đoan . – Cơ cấu tổ chức triển khai cỗ máy Nhà nước :
+ Bộ máy Nhà nước phong kiến phương Đông bộc lộ tính TW tập quyền cao độ, vua hay nhà vua là người nắm hết mọi quyền lực tối cao, quan lại những cấp đều là tôi tớ của vua, dân chúng trong nước đều là thần sân của vua. Hệ thống quan lại được tổ chức triển khai hai cấp, TW và địa phương với đẳng cấp và sang trọng phân minh, biên chế ngặt nghèo. Điển hình cho Nhà nước phong kiến phương Đông là nhà nước phong kiến Trung Quốc .
+ Ở phương Tây, mà điển hình là Tây Âu, trong giai đoạn phân quyền cát cứ, bộ máy nhà nước ở trung ương vẫn tồn tại nhưng kém hiệu lực. Bộ máy nhà nước ở các lãnh địa rất mạnh, gồm nhiều cơ quan quản lý nhưng chủ yếu là cơ quan cưỡng chế. Trên thực tế, các lãnh địa như những quốc gia nhỏ, các lãnh chúa trở thành vua trên lãnh địa của mình, có đầy đủ quyền: Lập pháp, hành pháp, tư pháp, có bộ máy chính quyền, tòa án, quân đội, luật lệ riêng.
Xem thêm: Thận trọng thị trường đồ chay trôi nổi
– Bản chất và tính năng Nhà nước :
Cũng như thời kỳ chiếm hữu nô lệ, nhà nước phong kiến phương Đông vẫn có một tính năng đặc biệt quan trọng, quan trọng là tổ công cuộc trị thủy và thủy lợi. Còn về thực chất của nhà nước phong kiến ở đâu cũng là một. Tuy nhiên, ở phương Tây, đặc thù giai cấp của Nhà nước biểu lộ rõ nét hơn ở phương Tây, xích míc giai cấp thâm thúy hơn [ lãnh chúa – nông nô ], đời sống của nông dân, tá điền ở phương Đông so với nông nô có phần dễ chịu và thoải mái và ít khắc nghiệt hơn .
Như vậy, So sánh chế độ phong kiến phương Đông và phương Tây đã được chúng tôi trình bày chi tiết trong bài viết phía trên. Mong rằng nội dung trên sẽ giúp ích được cho quý bạn đọc.