Đây là bài soạn văn lớp 6 bài học “Sự việc và nhân vật trong văn tự sự” được đưa vào giảng dạy trong chương trình ngữ văn lớp 6, tập 1.
Bài viết này được đăng tại freetuts.net, không được copy dưới mọi hình thức.
Đề bài:
a] Xem xét các sự việc trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh:
- [1] Vua Hùng kén rể.
- [2] Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn.
- [3] Vua Hùng ra điều kiện kén rể.
- [4] Sơn Tinh đến trước, được vợ.
- [5] Thủy Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn Tinh.
- [6] Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.
- [7] Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua.
Em hãy chỉ ra sự việc khởi đầu, sự việc phát triển, sự việc cao trào và sự việc kết thúc trong các sự việc trên và cho biết mối quan hệ của chúng.
Bài viết này được đăng tại [free tuts .net]
b] Sự việc trong văn tự sự phải được kể cụ thể: do ai làm, việc xảy ra ở đâu, lúc nào, nguyên nhân, diễn biến, kết quả. Em hãy chỉ ra sáu yếu tố đó trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh. Theo em có thể xóa bỏ yếu tố" thời gian và địa điểm trong truyện này được không, vì sao? Việc giới thiệu Sơn Tinh có tài có cần thiết không? Nếu bỏ sự việc vua Hùng ra điều kiện kén rể đi có được không? Việc Thủy Tinh nổi giận có lí hay không? Lí ấy ở những việc nào?
c] Sự việc và chi tiết trong văn tự được lựa chọn cho phù hợp với chủ đề, tư tưởng muốn biểu đạt. Em hãy cho biết sự việc nào thể hiện mối thiện cảm của người kể đối với Sơn Tinh và vua Hùng? Việc Sơn Tinh thắng Thủy Tinh nhiều lần có ý nghĩa gì? Có thể để cho Thủy Tinh thắng Sơn Tinh được không? Vì sao? Có thể xóa bỏ sự việc "Hằng nám Thủy Tinh lại dâng nước..” được không? Vì sao?
Trả lời:
a] Sự kiện mở đầu : [1] Vua Hùng kén rể.
Sự việc phát triển: [2],[3],[4] Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn ; Vua Hùng ra điều kiện kén rể ; Sơn Tinh đến trước, được vợ.
Sự việc cao trào: [5],[6] Thủy Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn Tinh ; Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua phải rút về.
Sự việc kết thúc: [7] Hàng năm, Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua.
Mối quan hệ nhân quả của các sự việc trên là : Sự việc diễn ra trước chính là nguyên nhân dẫn đến những sự việc sau xảy ra. Sự việc xảy ra sau là kết quả của của sự việc trước đồng thời là nguyên nhân của sự việc xảy ra sau đó. Chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, không bị đảo lộn và không được bớt đi sự việc nào.
b] Sáu yếu tố trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh là:
Nhân vật : Vua Hùng, Sơn Tinh, Thủy Tinh.
Xảy ra ở đâu: ở vùng đất của Vua Hùng- đất Phong Châu.
Thời gian xảy ra: Thời Hùng Vương
Nguyên nhân: Vì sự ghen tuông kéo dài của Thủy Tinh.
Diễn biến: Những trận giao tranh hằng năm của hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh.
Kết quả: Mặc dù thua nhưng Thủy Tinh vẫn không cam chịu và vẫn đưa quân hằng năm đuổi đánh Sơn Tinh.
Chúng ta không thể xóa bỏ yếu tố thời gian và địa điểm trong truyện được, bởi vì nếu không có những yếu tố ấy thì sẽ ko mang lại sức thuyết phục, và không mang tính truyền thuyết cho người đọc, người nghe.
Việc giới thiệu Sơn Tinh có tài là rất cần thiết, bởi vì có tài thì Sơn Tinh mới có thể đánh thắng được Thủy Tinh có bản chất hung hăng, tàn bạo.
Không thể loại bỏ đi chi tiết Vua Hùng ra điều kiện kén rể vì như vậy thì sẽ không tạo được điều kiện cho Sơn Tinh và Thủy Tinh tranh tài với nhau.
Việc Thủy Tinh nổi giận là hoàn toàn có lí bởi vì Thủy Tinh vốn là người cũng có sức mạnh phi thường, khi bị thua thì sẽ không phục. Bên cạnh đó còn là sự ghen tuông, ganh tị của Thủy Tinh đối với Sơn Tinh.
c] Sự việc thể hiện mối thiện cảm của người kể đối với Sơn Tinh và Vua Hùng đó là:
Người kể luôn có một giọng điệu trang trọng, kính nể khi nhắc đến vua Hùng và Sơn Tinh.
Khi vua Hùng đưa ra điều kiện sính lễ cũng là điều có lợi cho Sơn Tinh và bất lợi cho Thủy Tinh, bởi đồ sính lễ là những vật phẩm sống ở rừng núi, mà Sơn Tinh là chúa vùng non cao, nên việc tìm được sính lễ một cách nhanh chóng không có gì là khó.
Việc Sơn Tinh thắng Thủy Tinh nhiều lần là đều có dụng ý, nó mang ý nghĩa là con người luôn muốn chống lại lũ lụt, khắc phục và thắng lợi trong việc xây dựng đê điều. Không thể để cho Thủy Tinh thắng Sơn Tinh bởi vì nếu như vậy thì đồng nghĩa với việc nhân dân bị thua cuộc trong công cuộc ngăn đê chống lũ lụt và nhân dân ta bị chìm trong biển nước, tổn hại nặng nề.
Không thể bỏ đi chi tiết ”hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước …” bởi vì đây là một hiện tượng xảy ra hàng năm trên đất nước ta, nó cũng chính là quy luật của thiên nhiên mà ta không thể tránh khỏi.
2. Nhân vật trong văn tự sự
Trả lời phần 2, trang 38- sgk ngữ văn lớp 6, tập 1
a] Các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh là: Sơn Tinh, Thủy Tinh, Mị Nương, Vua Hùng.
- Nhân vật chính,có vai trò quan trọng nhất là: Sơn Tinh, Thủy Tinh.
- Người được nói tới nhiều nhất đó là hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh.
- Nhân vật phụ gồm có vua Hùng và Mị Nương. Mặc dù là nhân vật phụ nhưng không thể loại bỏ khỏi câu chuyện được bởi nếu thiếu họ thì sẽ không hình thành nên được câu chuyện và có thể câu chuyện sẽ đi theo một chiều hướng khác.
b] Các nhân vật trong truyện Sơn Tinh Thủy Tinh được kể như sau:
- Gọi tên, đặt tên: Sơn Tinh, Thủy Tinh, Hùng Vương, Mị Nương.
- Được giới thiệu lai lịch, tính tình, tài năng.
- Được kể các việc làm, hành động.
Tất cả được trình bày dưới bảng sau:
II. Luyện tập
Bài 1: Trang 38- sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Chỉ ra những việc mà các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh đã làm:
- Vua Hùng: Kén rể, đưa ra yêu cầu sính lễ.
- Mị Nương: Việc Mị Nương thực hiện trong truyện đó chính là theo Sơn Tinh về làm vợ.
- Sơn Tinh: Là nhân vật chính, trong truyện chàng thực hiện việc cầu hôn, dời núi, dựng thành ngăn lũ.
- Thủy Tinh: Là một nhân vật chính đối lập với Sơn Tinh, trong truyện, Thủy Tinh thực hiện việc cầu hôn, đánh đuổi, dâng nước lên cuồn cuộn
a] Nhận xét vai trò, ý nghĩa của các nhân vật?
- Vua Hùng: Nhân vật phụ nhưng không thể thiếu, bởi vì ông chính là người quyết định cho cuộc hôn nhân lịch sử này.
- Mị Nương: là nhân vật phụ, nhân vật chính là nguyên nhân sâu xa để dẫn đến cuộc giao tranh của hai nhân vật chính.
- Sơn Tinh: là nhân vật chính được nhắc tới nhiều trong truyện, chàng là đại diện cho sức mạnh của nhân dân, vươn mình đánh thắng những trận lũ lụt, thiên tai xảy ra hằng năm.
- Thủy Tinh: là nhân vật chính đại diện cho những dòng nước lũ hung hăng, tàn bạo.
b] Tóm tắt truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh theo sự việc gắn với các nhân vật chính?
- Vua Hùng tổ chức kén rể.
- Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hôn.
- Vua Hùng ra điều kiện sính lễ và cố ý thiên vị cho Sơn Tinh.
- Sơn Tinh đến sớm hơn nên lấy được vợ. Thủy Tinh đến sau tức giận liền đuổi theo để cướp Mị Nương.
- Hai người có một trận đánh dữ dội. Kết quả là Thủy Tinh phải chịu thua và rút quân về.
- Hằng năm, Thủy Tinh vẫn kéo quân đánh Sơn Tinh nhưng năm nào cũng thất bại trở về.
c] Tại sao lại gọi là Sơn Tinh, Thủy Tinh? Nếu đổi bằng các tên sau có được không?
- Vua Hùng kén rể
- Truyện vua Hùng, Mị Nương, Sơn Tinh và Thủy Tinh.
- Bài ca chiến công của Sơn Tinh.
Truyện được đặt tên là Sơn Tinh, Thủy Tinh bởi vì lấy tên từ tên của hai nhân vật chính.
- Tên truyện “ Vua Hùng kén rể” không phù hợp bởi vì đây không phải là nội dung chính của ý nghĩa câu chuyện.
- Tên truyện “ Truyện vua Hùng, Mị Nương, Sơn Tinh và Thủy Tinh “ không phù hợp bởi vì tên truyện quá dài, khi đưa tên các nhân vật phụ vào thì sẽ bị thừa thãi.
- Tên truyện “ Bài ca chiến công của Sơn Tinh” có thể sử dụng được vì nó phù hợp với nội dung và ý nghĩa của câu truyện.
Bài 2: Trang 39- sgk ngữ văn lớp 6 tập 1
Cho nhan đề truyện: Một lần không vâng lời. Em hãy tưởng tượng để kể một câu chuyện theo nhan đề ấy. Em dự định sẽ kể sự việc gì, diễn biến ra sao, nhân vật của em là ai?
Hướng dẫn giải:
Đối với đề bài này, mỗi bạn sẽ có một chủ đề, một câu chuyện riêng để viết. Các bạn có thể dựa vào dàn ý sau để thực hiện:
- Lựa chọn nhân vật chính trong câu chuyện: là bản thân mình [ tôi- theo ngôi kể thứ nhất].
- Kể lại chi tiết diễn biến của câu chuyện.
- Nêu lên kết quả của câu chuyện đó.
- Sau cùng bạn hãy rút ra bài học cho bản thân.
Vậy là chúng ta vừa tìm hiểu xong về sự việc và nhân vật trong văn tự sự.Để có được một bài văn tự sự đúng chuẩn và hay thì các bạn hãy ghi nhớ những kiến thức trong bài học nhé. Chúc các bạn thành công.