Tác giả đoạn văn đã sử dụng ngôi thứ mấy để chia sẻ cảm xúc

Câu 2 [Trang 27 – SGK]  Hãy suy nghĩ và thảo luận với các bạn trong nhóm về các điểm sau:a. Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì?

b. Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa của truyện không? [Búp bê có chia tay không, vì sao chúng phải chia tay, búp bê có lỗi mà phải chia tay?]

a. Câu chuyện được kể theo ngôi thứ nhất Việc lựa chọn ngôi kể này giúp câu chuyện có tính chân thực cao vì người kể chính là người chứng kiến câu chuyện xảy ra. Cách lựa chọn ngôi kể này giúp tác giả có điều kiện trực tiếp thể hiện suy nghĩ, tình cảm và diễn biến tâm trạng của nhân vật, tăng thêm tính chân thực của truyện, làm cho truyện hấp dẫn và sinh động hơn. Chính vì thế, mặc dù tiêu đề của truyện là Cuộc chia tay của những con búp bê nhưng người đọc vẫn hiểu là cuộc chia tay của Thanh và Thuỷ.

b. Nhan đề truyện gợi ra nhiều ý nghĩa. Những con Búp bê là đồ chơi của trẻ thơ, nó gợi lên sự bé bỏng, trong sáng, thơ ngây, hồn nhiên đáng yêu. Cuộc chia tay của những con búp bê tạo ra một tình huống tâm lí - đó là cuộc chia tay không đáng có, cũng như không đáng có cuộc chia tay giữa Thành và Thuỷ - hai anh em vốn rất mực gần gũi, thương yêu và luôn luôn quan tâm, chia sẻ cùng nhau. Tiêu đề đã gợi lên tình huống truyện. Một tình huống đau lòng gây sự chú ý và suy nghĩ của người đọc.

I – NGÔI KỂ VÀ VAI TRÒ CỦA NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰ Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện. Khi người kể xưng “tôi” thì đó là kể theo ngôi thứ nhất. Khi người kể giấu mình, gọi sự vật bằng tên của chúng, kể như ‘người ta kể”, thì gọi là kể theo ngôi thứ ba. Đọc các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Đoạn 1 Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho mình một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim. Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn.

[Em bé thông minh]

Đoạn 2 Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã.

[Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí]

Câu hỏi: a] Đoạn 1 được kể theo ngôi nào? Dựa vào dấu hiệu nào để nhận ra điều đó? b] Đoạn 2 được kể theo ngôi nào? Làm sao nhận ra điều đó? c] Người xưng tôi trong đoạn 2 là nhân vật [Dế Mèn] hay là tác giả [Tô Hoài]? d] Trong hai ngôi kể trên, ngôi kể nào có thể kể tự do, không bị hạn chế, còn ngôi kể nào chỉ được kể những gì mình biết và đã trải qua? đ] Hãy thử đổi ngôi kể trong đoạn 2 thành ngôi kể thứ ba, thay tôi bằng Dế Mèn. Lúc đó em sẽ có một đoạn văn như thế nào? e] Có thể đổi ngôi kể thứ ba trong đoạn 1 thành ngôi kể thứ nhất, xưng tôi được không? Vì sao? Ghi nhớ - Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện. - Khi gọi các nhân vật bằng tên gọi của chúng, người kể tự giấu mình đi, tức là kể theo ngôi thứ ba, người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật. - Khi tự xưng là “tôi” kể theo ngôi thứ nhất, người kể có thể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình. - Để kể chuyện cho linh hoạt, thú vị, người kể có thể lựa chọn ngôi kể thích hợp. - Người kể xưng “tôi” trong tác phẩm không nhất thiết là chính tác giả.

II - LUYỆN TẬP

1. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn:

Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được.
[Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí]

2. Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn:

Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.
[Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan]

3. Truyện Cây bút thần kể theo ngôi nào? Vì sao như vậy? 4. Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể chuyện theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất? 5. Khi viết thư, em sử dụng ngôi kể nào? 6. Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.

ĐỌC THÊM

“... Có nhiều cách kể chuyện. Có cách kể ở ngôi thứ ba: Nằm mãi không ngủ được. Chị nghĩ đến mẹ mình đang bị ốm nặng. Có cách kể ở ngôi thứ nhất, thường là câu chuyện tự thuật, hồi ức: Tôi sinh ra và lớn lên ở một vùng ven biển... Tôi không còn nhớ mặt bố tôi ra sao nữa vì bố tôi mất sớm... Có cách kể ở ngôi thứ ba là chủ yếu: Xuân đi dạy học đã ba năm nay, anh được các bạn đồng nghiệp và các em quý mến... Nhưng xen vào đó là những đoạn kể ở ngôi thứ nhất [tự thuật nội tâm]: Xuân đang trên đường về nhà. Sao hôm nay mình lại không tự kiềm chế được và đã mắng các em hơi quá lời như vậy...”

[Phạm Hổ, Văn miêu tả và kể chuyện]

Bài Làm:

1. Ngôi kể được sử dụng trong bài viết là ngôi kể thứ ba.

2. Người viết chia sẻ trri nghiệm đi du lịch tại bản Cát Cát cùng gia đình. Những sự việc chính và trình tự của sự việc là:

• Buổi sáng hôm ấy, cả nhà cùng di chuyển từ trung tâm thị trấn SaPa đến bản Cát Cát.
• Gia đình có một ngayd vui chơi và khám phá bản Cát Cát.
• Chiều lạnh, cả nhà cùng quay trở về.

3. Người viết đã thể hiện cảm xúc qua những câu văn như "Mọi thứ thật lạ lẫm, thú vị.", "Thật là một bản nhạc êm dịu của thiên nhiên.", "Lòng tôi đầy nuối tiếc."

Từ đó, chúng ta có thể thể hiện cảm xúc đối với sự việc được kể qua những lời cảm thán, hay những lời khen, chê hay lời đầy tiếc nuối.

4. Những trải nghiệm đó có ý nghãi vô cùng to lớn đối với tâm hồn người viết, giúp nguời viết có tâm hồn tươi đẹp hơn, yêu thiên nhiên, con người và đất nước mình hơn.

5. Em học được cách kể về một trải nghiệm của bản thân là kể theo trình tự đan xen các yếu tố miêu tả, bộc lộ cảm xúc cho câu chuyện thêm sinh động.

Yêu cầu đối với đoạn văn ghi lại cảm xúc về một bài thơ:

- Đảm bảo yêu cầu về hình thức của đoạn văn.

- Trình bày cảm xúc về một bài thơ.

- Sử dụng ngôi thứ nhất để chia sẻ cảm xúc.

- Các câu trong đoạn văn cần được liên kết với nhau chặt chẽ để tạo sự mạch lạc cho đoạn văn.

- Cấu trúc gồm có ba phần:

+ Mở đoạn: giới thiệu nhan đề, tác giả và cảm xúc chung về bài thơ [câu chủ đề].

+ Thân đoạn: trình bày cảm xúc của người đọc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ; làm rõ cảm xúc bằng những hình ảnh, từ ngữ được trích từ bài thơ.

+ Kết đoạn: khẳng định lại cảm xúc về bài thơ và ý nghĩa của nó đối với bản thân.

Hướng dẫn phân tích kiểu văn bản

Đọc văn bản [SGK] và thực hiện những yêu cầu sau:

- Tìm những từ thể hiện cảm xúc của người viết về bài thơ.

+ để lại cho tôi nhiều cảm xúc

+ làm cho tôi như thấy hình ảnh chính mình

+ khiến tôi nghĩ đến cha mình.

- Tác giả đoạn văn đã sử dụng ngôi thứ mấy để chia sẻ cảm xúc?

Tác giả đoạn văn đã sử dụng ngôi thứ nhất [xưng tôi] để chia sẻ cảm xúc.

- Những câu nào thuộc về phần mở đoạn? Vì sao em biết?

+ Câu “Những cánh buồm của Hoàng Trung Thông là một trong những bài thơ để lại cho tôi nhiều cảm xúc” thuộc phần mở đoạn.

+ Câu văn đã giới thiệu tên bài thơ, tác giả bài thơ và cảm xúc của người viết về bài thơ.

- Những câu nào thuộc về phần thân đoạn? Phần này trình bày nội dung gì?

+ Những câu thuộc về phần thân đoạn là từ câu "Tác phẩm viết về tình cha con thiêng liêng" đến "những chân trời mới lạ".

+ Nội dung của phần này là cảm xúc, nghĩ suy của tác giả về tình cảm hai cha con con dành cho nhau. Hình ảnh cha dắt con đi được lặp lại nhiều lần thể hiện tình cảm đong đầy yêu thương, trìu mến của cha dành cho con và gợi lên sự chở che, dẫn dắt của cha trên hành trình cùng con đi đến tương lai. Còn hình ảnh đứa con là sự yêu thương, tin cậy của con đối với cha.

- Hãy chỉ ra câu kết của đoạn văn và cho biết nội dung của nó.

- Câu kết của đoạn văn: Tôi tự nhắc nhở mình cần yêu thương cho nhiều hơn nữa vì tôi vẫn đang may mắn được sống trong vòng tay cha.

- Nội dung của câu kết đoạn thể hiện cảm xúc và bài học của tác giả rút ra sau khi đọc bài thơ.

- Tìm những từ ngữ được dùng theo kiểu lặp lại hoặc thay thế những từ ngữ tương đương ở những câu trước đó. Nêu tác dụng của những từ ngữ đó.

+ Những từ ngữ được dùng theo kiểu lặp lại: Từ “cha con” được lặp lại ở các câu trong đoạn văn. Những từ ngữ thay thế: Từ “tác phẩm” ở câu kế tiếp thay thế cho từ “Những cánh buồm” của câu mở đầu.

+ Tác dụng của các từ ngữ làm cho đoạn văn trở nên liền mạch và tạo thành khối thống nhất.

Page 2

SureLRN