Tại sao con lớn lại hỏi tại sao
|
Giáo dục giới tính: Còn "đỏ mặt", lảng tránh thì còn chệch hướng Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ phá thai cao nhất thế giới. Theo thống kê của Vụ Sức khỏe bà mẹ trẻ em (Bộ Y tế), trung bình mỗi năm, nước ta có khoảng 300 đến 400 ngàn ca phá thai ở độ tuổi 15-19 được báo cáo chính thức. Còn theo Tổng cục Dân số, mặc dù tỷ lệ phá thai ở Việt Nam trong 10 năm trở lại đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ vị thành niên, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng, chiếm hơn 20% các trường hợp phá thai. Những câu chuyện đau lòng về trẻ em bị lạm dụng tình dục, thậm chí ngay tại trường học, những đứa trẻ sơ sinh bị bỏ rơi, những nữ sinh mang thai mà gia đình không hề hay biết… không phải là hiếm gặp. Gần đây nhất là một nữ sinh lớp 7 tại Bà Rịa-Vũng Tàu sinh con trong nhà tắm. Trước thực trạng này, giáo dục giới tính cho trẻ em đóng một vai trò hết sức quan trọng, tuy nhiên, trên thực tế, điều này vẫn chưa được thực hiện một cách sát sao, hiệu quả ở Việt Nam. Nhiều bố mẹ vẫn "đánh trống lảng" những câu hỏi của con bằng cách giải thích như "con sinh ra từ nách", được "nhặt về nuôi" hoặc là "bố lên rừng kiếm hạt giống cho mẹ và rồi con nở ra từ hạt giống ấy" vì sợ "vẽ đường cho hươu chạy". Như vậy, sẽ làm trẻ có cảm giác hoang mang về sự xuất thân của mình, đặc biệt là khi đủ lớn, trẻ sẽ phát hiện ra là bố mẹ nói không đúng và mất niềm tin ở bố mẹ. Vì thế, bố mẹ cần nói chính xác với kiến thức khoa học để giúp trẻ xâu chuỗi lại kiến thức khi lớn lên. Thà vẽ đường cho hươu chạy đúng hướng còn hơn để chúng tự chạy và mắc bẫy. Thay vào đó, hãy giải thích cho con theo cách phù hợp từng độ tuổi. Nhà văn Hoàng Anh Tú từng chỉ ra tuyệt chiêu để đối phó với câu hỏi hóc búa của con trẻ "sao bố lại nằm trên người mẹ thế" khiến nhiều người phải tấm tắc. Với trẻ 3 tuổi, có thể nói đó là sự chia sẻ tình yêu giữa người lớn. Ở độ tuổi nào chúng ta sẽ có cách âu yếm riêng dành cho người mà mình yêu thương. Khi trẻ 5-7 tuổi, hãy nói với con đó là chuyện thường ngày của những cặp vợ chồng yêu thương nhau như nụ hôn, những cái ôm. Tất cả các bố mẹ đều làm như thế. Sau này khi con lớn lên, con cưới vợ, cưới chồng, con cũng sẽ làm thế. Cha mẹ cũng không cần phải đi sâu vào việc như thế có nghĩa là như thế nào mà chỉ cần chia sẻ với con về niềm hạnh phúc của mình. Với trẻ 9 tuổi, cha mẹ luôn phải giữ bình tĩnh để nói con về tình yêu và tình dục. Tình yêu là cảm xúc giữa nam với nữ. Tình dục là một phần trong tình yêu, khi hai con người ấy đủ chín chắn, trưởng thành và chịu trách nhiệm với những gì mình làm. Là khi họ có những cam kết lâu dài với nhau, như bố và mẹ. Con lớn hơn, có thể giúp con hiểu về tình dục an toàn, mối quan hệ lành mạnh, chọn lọc phòng tránh những thông tin "đen". Không nên phó mặc cho nhà trường Ở nhiều nước, giáo dục giới tính được đưa vào từ bậc mầm non. Tại Thái Lan, đây còn được coi là một môn thi tốt nghiệp. Tuy nhiên, ở Việt Nam, đến nay vẫn chưa có được một chương trình giáo dục giới tính hoàn chỉnh mà chỉ là lồng ghép trong các môn như giáo dục công dân, sinh học, kỹ năng sống, chương trình ngoại khóa. Khi giảng các vấn đề nhạy cảm, không ít giáo viên còn ngượng ngùng đỏ mặt. Học sinh thì xấu hổ, cười rúc rích và rồi không dám mạnh dạn hỏi thêm. Trong khi đó, ngày nay, giới trẻ dễ dàng tiếp cận mọi thông tin trên internet, mạng xã hội nên việc mò mẫm tìm hiểu về giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản mà không có định hướng rõ ràng, phù hợp sẽ dễ dẫn đến hậu quả khôn lường cho bản thân và xã hội. Cha mẹ không nên phó mặc việc giáo dục giới tính là nhiệm vụ của nhà trường mà cần nhận thức rõ rằng, cha mẹ chính là người thầy đầu tiên và gia đình là ngôi trường đầu tiên của con để có cách phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với các thầy cô. Giáo dục giới tính cần được thực hiện ngay từ khi trẻ ở độ tuổi mầm non Thay vì sốc, choáng váng trước việc con vụng trộm xem phim người lớn, yêu đương sớm hay có thai ngoài ý muốn dù con khá nghe lời, chăm học… thì hãy bắt tay vào giáo dục giới tính cho con càng sớm càng tốt chứ đừng nghĩ đến tuổi dậy thì mới cần thiết. Nếu không những điều này có thể sẽ xảy ra với con bạn và rồi, sẽ không ngạc nhiên khi gặp những câu chuyện buồn như thiếu nữ vắt chanh vào vùng kín sau khi quan hệ và hậu quả là vẫn mang bầu… Cha mẹ không nên tặc lưỡi rằng, trước kia mình có được giáo dục giới tính gì nhiều mà cũng có sao đâu. Nếu thế là cái nhìn thiếu chín chắn và thiếu trách trách nhiệm vì mỗi giai đoạn phát triển có một môi trường sống khác nhau. Ở thời của cha mẹ thì lấy đâu ra internet, máy tính bảng, mạng xã hội…còn giờ đây thì chỉ cần vài phút lướt màn hình là con trẻ tiếp cận cả thế giới, trong đó là một mớ hỗn độn tốt xấu. Chính vì thế, chúng cần được chỉ bảo để tránh những nguy cơ. Nhiều cha mẹ đầu tư hết lớp học thêm nọ đến khóa học kia cho con, chạy đua với các tiêu chí để con du học, nhưng lại chưa thực sự để tâm đến việc dạy con biết bảo vệ, "sử dụng" cơ thể mình một cách an toàn, lành mạnh. Những thời khóa biểu dày đặc tiết Toán, Anh, Văn nhưng vẫn chưa thực sự chú trọng những chương trình như giáo dục thể chất, giáo dục công dân, giáo dục giới tính… Đã đến lúc xem giáo dục giới tính, sức khỏe sinh sản là một môn học bắt buộc ở nhà trường. Ngoài giáo trình chuẩn, khoa học, giáo viên phải là các chuyên gia có kinh nghiệm. Cha mẹ và thầy cô phải sẵn sàng bước vào thế giới của con trẻ, lắng nghe và chia sẻ với chúng thay vì đỏ mặt, lảng tránh. Một ông bố 3 con đã quyết định mặc quần áo phụ nữ mỗi ngày cách đây 4 năm và chưa có ý định dừng lại. Theo Dân trí
Không ít bậc cha mẹ phàn nàn rằng con cái sống thiếu cởi mở, ít khi thổ lộ những chuyện thầm kín với người thân trong gia đình. Nhưng chính những phụ huynh này cũng sẽ ngạc nhiên khi biết rằng, cách ứng xử thiếu tế nhị, thiếu thân thiện của mình đã đẩy con ngày càng xa khỏi tầm tay mình.
Gần về không gian, xa trong tâm hồn Cách đây hai tháng, sau khi nghe thông tin phản ánh từ phía giáo viên chủ nhiệm rằng con gái anh chị có gia nhập nhóm bạn lớp 8 tổ chức đánh hội đồng một bạn học cùng khối, chị Hồng (Q.Bình Thạnh, TP.HCM) chưa rõ đầu đuôi câu chuyện ra sao, không cần quan tâm đến việc phân trần của con, đã về quát tháo ầm ĩ, đánh con gái một trận cho nó “biết thân biết phận”. Con gái chị (Minh Sa, 14 tuổi), vốn là một cô bé nhanh nhẹn, lém lỉnh, luôn biết chia sẻ, nay trở thành người im lặng đến mức lì lợm, cứ đi học về là trốn vào phòng, đến giờ ăn cơm chỉ lặng lẽ ăn vội rồi lẩn trốn ánh nhìn của mọi người, cha mẹ gặng hỏi gì cũng câm như hến khiến không khí gia đình rất ngột ngạt. Khi sự việc được làm rõ, gia đình chị Hồng mới biết là có một sự nhầm lẫn đáng tiếc. Sự thật là bé Minh Sa chỉ vì muốn giúp các bạn hòa giải mối xung đột nên bị hiểu nhầm. Từ việc cha mẹ thiếu sự thấu hiểu, đã đẩy xa con hơn và việc giáo dục con cũng trở nên khó khăn, vất vả hơn. Gần con để hiểu con hơn Khi giáo dục con cái, cha mẹ nên biết gần gũi lắng nghe con để hiểu và đặt mình vào vị thế của con để biết con nhìn nhận vấn đề đó như thế nào, vì sao lại có cách hành động như thế. Từ đó, cha mẹ mới có cơ sở để lý giải thế giới nội tâm của trẻ trong hoàn cảnh cụ thể. Cha mẹ hãy mạnh dạn cho con nhiều cơ hội để trải nghiệm, bởi kỹ năng sống chỉ thật sự được hình thành và trở nên thuần thục, nhuần nhuyễn trong vận dụng, khi trẻ được tự mình giải quyết. Để giáo dục con hiệu quả, cha mẹ phải cho trẻ được thể hiện mình, tận tình giãi bày, giúp đỡ con khi chúng thắc mắc và chia sẻ với con khi chúng gặp thất bại.
“Trẻ con không phải là người lớn thu nhỏ”. Có những tình huống, người lớn xử lý rất dễ dàng, nhưng với trẻ, có thể đó là một thử thách đầy chông gai. Nên khi được trẻ tin tưởng, nhờ cậy, cha mẹ hãy đứng ở địa vị của con để biết con suy nghĩ ra sao, nếu có vẻ non nớt, ngây ngô, xin đừng cười chê, nhạo báng. Bởi khi bạn bằng tuổi bé, chưa chắc bạn đã có cách giải quyết như bé. Hãy cho trẻ tự mình giải quyết vấn đề, trẻ sẽ có 50% cơ hội thành công. Còn nếu cấm đoán, trẻ không có cơ hội nào để thể hiện mình. Chẳng hạn với tình huống của gia đình chị Hồng, thay vì giận dữ, tức tối khi biết con có liên quan đến vụ ẩu đả ở trường, anh chị cần ân cần trao đổi xem vì sao Minh Sa lại xuất hiện trong vụ xung đột đó, xuất hiện với vị thế như thế nào, để bé được dốc bầu tâm sự; gia đình chị Hồng sẽ hiểu rõ vấn đề và còn có thể tư vấn cho bé cách giải quyết tình huống cụ thể, chẳng hạn như: “Nếu mẹ là con, mẹ sẽ hành động như thế này, con thấy có hợp lý không?”, hoặc: “Bố sẽ trao đổi thêm với cô giáo chủ nhiệm chứ không hành động một mình”. Giữa các thành viên có sự trao đổi và lắng nghe sẽ đoàn kết hơn và việc giáo dục, định hướng trở nên nhẹ nhàng hơn, không khí gia đình vì thế càng cởi mở, gần gũi hơn. Học cách bước vào thế giới nội tâm của trẻ Thông thường, cha mẹ hay trách phạt hành vi của con là do chúng không thực hiện theo cách mà cha mẹ mong muốn. Vậy có khi nào cha mẹ thử đặt câu hỏi: tại sao trẻ lại đi ngược mong muốn của gia đình, không chịu chia sẻ những tâm tư nguyện vọng của mình? Vấn đề này đáng để các bậc phụ huynh suy ngẫm, để có cách tác động đến trẻ cho phù hợp. Nếu bản thân trẻ vốn kín đáo, ít chia sẻ thì cha mẹ cần khéo léo đặt mình vào vị trí là bạn của con, kể những câu chuyện mình gặp phải khi bằng tuổi chúng, những vụng về hay thất bại thời niên thiếu mà mình đã gặp phải. Ngược lại, nếu con bạn vốn là một đứa trẻ vui vẻ, cởi mở nhưng do cách giáo dục quá nghiêm khắc dẫn đến cứng nhắc của gia đình đã khiến trẻ trở nên lì lợm, khó bảo, thì cha mẹ phải thẳng thắn nhìn nhận những sai lầm của mình trong cách giáo dục con. Thậm chí, cha mẹ cần phải hạ mình để xin lỗi con nếu đã có những hành động xúc phạm đến danh dự của chúng. Khi trẻ biết được thành ý và nguyện vọng của cha mẹ là chỉ muốn cho trẻ trưởng thành, trẻ sẽ hiểu và mở lòng hơn. Con trai anh Vinh (Q.3, TP.HCM) ở nhà được gọi là cu Bum, mới bảy tuổi mà đã thủ thỉ với bố mẹ rằng rất yêu bạn Hoa cùng lớp. Cu Bum luôn mong muốn làm sao để được ở cùng nhà, ăn cùng bàn với bạn Hoa. Nếu không ít bậc phụ huynh tức giận chuyện trẻ con mới “nứt mũi” mà bày đặt chuyện yêu đương và sẽ quát tháo, đánh mắng con thì anh Vinh đã khéo léo đặt mình vào vị thế của con, hỏi Bum những lý do nào khiến cậu bé “thích” bạn Hoa, vì sao con lại muốn cùng bạn sống chung một nhà? Từ đó, vợ chồng anh mới biết được lý do: con trai mình rất hay để ý, nhạy cảm và rất giàu lòng nhân ái, nên khi biết bạn Hoa học rất giỏi nhưng lại có hoàn cảnh rất khó khăn thì Bum rất thương bạn Hoa. Từ đó, gia đình anh đã giải quyết tình huống theo một cách ngây thơ, trong sáng, đúng với cách của con trẻ, đó là Chủ nhật hàng tuần, anh chị đưa bé Hoa về nhà chơi với cu Bum thật thoải mái. Mỗi đứa trẻ có một xu hướng phát triển khác nhau tùy theo cá tính, năng lực và khí chất. Do đó, cha mẹ cần đứng ở góc độ của trẻ để suy nghĩ, hiểu trình độ của con để nhìn nhận những sai sót nảy sinh trong quá trình giáo dục, tìm ra căn nguyên của vấn đề. Trong mọi lúc mọi nơi, rất cần sự tôn trọng dành cho trẻ. Khi trẻ cảm thấy mình được quan tâm, được lắng nghe và ghi nhận, chúng sẽ vững tin để bước ra cuộc sống. Thạc sĩ tâm lý |
