Tết Thanh minh là một sự kiện tâm linh quan trọng của người Việt. Trong ngày này, người dân thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
Tết Thanh minh thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của người Việt. [Nguồn: Internet]
Vậy lễ Tết Thanh minh 2023 là ngày nào? Nguồn gốc, ý nghĩa của lễ Tết Thanh minh ra sao sẽ được thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây!
Lễ Tết Thanh minh 2023 là ngày nào?
Tết Thanh minh thường không có ngày cố định mà thời gian sẽ bắt đầu từ ngày 4 đến 5-4, sau khi kết thúc Tiết Thanh minh và kết thúc vào khoảng ngày 20 đến 21-4 Dương lịch. Tết Thanh minh năm 2023 rơi vào thứ Tư, ngày 5-4.
Vào ngày lễ này, con cháu tụ họp lại về thăm mộ ông bà tổ tiên, cùng nhau dọn dẹp và bày biện mâm cúng tươm tất dâng tổ tiên, cầu mong phù hộ các thành viên trong gia đình bình an, khỏe mạnh.
Nguồn gốc lễ Tết Thanh minh
Tiết Thanh minh là tiết thứ 5 trong 24 tiết khí được lập lịch theo quan niệm của các quốc gia phương Đông, bắt đầu sau ngày lập Xuân 45 ngày và sau Đông chí 105 ngày. Thanh minh trong nghĩa đen là khí trời mát mẻ, quang đãng. Tiết thanh minh kéo dài khoảng 15 đến 16 ngày và ngày đầu tiên được gọi là Tết Thanh minh.
Ý nghĩa của lễ Tết Thanh minh
Theo truyền thống của người Việt Nam, Tết Thanh minh là ngày con cháu hướng về cội nguồn tổ tiên. Dù đi làm xa thì vào ngày này cũng về tụ họp để tảo mộ, quây quần, làm mâm cúng tổ tiên tươm tất để thể hiện lòng thành kính với ông bà.
Khi đi tảo mộ, người dân thường sửa sang, quét dọn mộ phần của gia đình mình và những nấm mồ vô chủ hoặc những mộ phần ít người viếng thăm. Mọi người cũng thắp cho mỗi ngôi mộ xung quanh một nén thương để tỏ tấm lòng với người đã khuất.
Ngoài ra, ngày lễ này còn dạy con cháu biết kính trọng, yêu thương, thể hiện lòng hiếu thảo đối với ông bà, cha mẹ khi còn sống, làm trọn đạo lý “uống nước nhớ nguồn” tốt đẹp mà tổ tiên đã dạy dỗ.
Những việc thường làm trong ngày Tết Thanh minh
Trong ngày Tết Thanh minh, người dân Việt Nam thường có tập tục đi tảo mộ ông bà tổ tiên. Con cháu đến nghĩa trang để sửa sang, dọn dẹp, chuẩn bị lễ vật và thắp hương cho mộ phần.
Sau khi tảo mộ xong, con cháu về dâng mâm cơm cúng gia tiên đã chuẩn bị sẵn trước đó, cùng sum vầy, trò chuyện và ăn uống với nhau để gắn kết tình nghĩa gia đình.
Cúng Tết Thanh minh cần chuẩn bị lễ vật gì?
Tùy theo phong tục từng địa phương, mâm cúng Tết Thanh minh sẽ khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là một mâm cơm dâng ông bà tổ tiên.
Lễ vật cúng Tết Thanh minh thường bao gồm xôi, gà, cơm, canh măng, miến xào, trầu cau, hoa quả, tiền vàng, hoa, hương, đèn cầy.
Cách cúng ở ngoài mộ: Sau khi tảo mộ xong, gia chủ bắt đầu sắp xếp đồ cúng. Hoa quả và tiền vàng được đặt chung, nhưng lễ mặn thì đặt riêng. Sau đó, gia chủ thắp nhang, đèn, cắm 1 hoặc 3 nén nhang và vái 3 lần để bày tỏ lòng thành với thổ công thổ địa, tiếp đó là mời gia tiên về và bắt đầu đọc bài khấn vái cho tiết thanh minh.
Trong lúc chờ hương tàn, gia chủ cùng các thành viên ra khu lăng mộ của gia đình để thắp hương và xin phép dọn dẹp. Khi tuần hương được 2/3 thì gia chủ có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc rồi ra về.
Cách cúng tại gia: Trước khi cúng, gia chủ cần dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ tổ tiên sạch sẽ, sắp xếp đồ dùng ngăn nắp. Chuẩn bị mâm cỗ sẵn để cúng sau khi cúng thanh minh ở mộ về. Khi cúng, gia chủ thắp hương khấn vái tương tự như các tục cúng khác, nên thành tâm và thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.
Những lưu ý trong ngày Tết Thanh minh
Khi đi tảo mộ ngày Tết Thanh minh, bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:
Trước khi dọn dẹp mộ phần, nên thắp hương khấn gia tiên để xin phép. Phát quang cỏ rậm, đắp bồi thêm đất, trồng thêm hoa tươi và quét dọn khu vực xung quanh thật sạch sẽ.
Tránh dẫm đạp lên mộ hay đá đồ cúng khi đi ngang qua phần mộ của người khác.
Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt, phụ nữ có thai, người bị phong hàn thấp khớp không nên đi tảo mộ.
Hạn chế chụp ảnh, quay video tại khu vực nghĩa trang.
Không nên nói chuyện lớn tiếng, la hét, cười đùa hay bàn tán, chỉ trỏ vào người khác khi đi tảo mộ để thể hiện lòng thành kính với người đã khuất.
Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ biết thêm nhiều hơn về ngày lễ Tết Thanh minh để cùng gia đình đi tảo mộ, cùng sum vầy và tưởng nhớ tổ tiên của mình.
Tiết Thanh minh kéo dài khoảng 15 - 16 ngày, và ngày đầu tiên được gọi là Tết Thanh minh. Vào năm 2023, Tết Thanh minh sẽ nhằm ngày 5/4 dương lịch [tức ngày 15/2 âm lịch], sau khi kết thúc tiết Xuân phân và kéo dài đến ngày 20/4.
Ngày hôm đó có các giờ tốt như: Giờ Sửu [01 giờ-03 giờ], Giờ Thìn [07 giờ-09 giờ], Giờ Ngọ [11 giờ-13 giờ], Giờ Mùi [13 giờ-15 giờ], Giờ Tuất [19 giờ-21 giờ], Giờ Hợi [21 giờ-23 giờ]
Truyện Kiều của Nguyễn Du có câu thơ nổi tiếng mà hầu như người Việt nào cũng thuộc: “Thanh minh trong tiết tháng Ba/ Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh…“. Câu này khiến mọi người nghĩ rằng Tết Thanh minh luôn diễn ra vào tháng 3 Âm lịch. Tuy nhiên trên thực tế hiện nay người ta tính các tiết khí theo lịch dương.
Cúng Thanh minh cần chuẩn bị những gì?
Trong ngày này ngoài việc tảo mộ thì tục cúng hay chuẩn bị mâm cúng cũng là một phần quan trọng được người Việt coi trọng. Mọi người trong gia đình sẽ đi chợ mua đồ để chuẩn bị mâm cúng, tùy theo phong tục và địa phương mâm cúng chuẩn bị sẽ khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là một mâm cơm bình thường để mời cơm ông bà tổ tiên cùng nhau ăn uống sum vầy chứ không khoa trương hay mở yến tiệc linh đình.
Sắm lễ thường gồm: Mâm cơm cúng đầy đủ gồm xôi, gà, canh măng, miến xào.
Hương, hoa, đèn, trầu cau, tiền vàng, hoa quả.
Ở ngoài mộ: Khi làm lễ tảo mộ ở ngay ngoài mộ phần gia chủ tiến hành sắp xếp đồ cúng, lưu ý hoa quả, tiền vàng được đặt chung, nhưng lễ mặn thì đặt riêng. Sau đó thắp nhang, đèn, chỉ nên cắm 1 hoặc 3 nén [kiêng kỵ cắm 2 nén] và vái 3 lần để tỏ lòng thành với quan thổ công thổ địa rồi mới mời gia tiên trở về và bắt đầu đọc bài khấn vái cho tiết Thanh minh.
Đợi hương tàn, mọi người tiến hành ra khu lăng mộ của gia đình thắp hương và xin phép ông bà cho mình được dọn dẹp. Lễ cúng hoàn tất, mọi người dọn dẹp, sửa sang. Khi tuần hương được 2/3 lúc này mọi người có thể tạ lễ, hóa vàng, xin lộc và ra về.
Ở tại gia: Cúng lễ tiết Thanh minh tại nhà cần lưu ý dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, đặc biệt là bàn thờ gia tiên. Chuẩn bị mâm cỗ sẵn ở nhà để tiến hành cúng sau khi đã thanh minh tại mộ. Thắp hương khấn vái tương tự như các tục cúng khác. Cần thành tâm và giữ thái độ trang trọng khi làm lễ để thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên.
Một số lưu ý trong Tết Thanh Minh
Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh có những điều lưu ý bạn cần phải biết để tránh gặp xui xẻo như:
- Khi đi ngang mộ phần người khác không nên giẫm đạp cùng như đá đồ cúng của người khác điều này sẽ mang đến vận xui cho bạn, nhất là trẻ nhỏ, thanh niên cần lưu ý.
- Đối với phụ nữ đang trong kỳ hành kinh, phụ nữ có thai hay người bị phong hàn thấp khớp thì không nên đi tảo mộ vì khí lạnh, năng lượng xấu ở đây.
- Bởi vì tảo mộ là khoảng thời gian gia đình tụ tập lại với nhau nên thường chụp ảnh kỷ niệm. Tuy nhiên điều này không được khuyến khích tại khu vực nghĩa trang nên hạn chế chụp ảnh tại đây.
- Trước khi tu sửa dọn dẹp mộ phần, nên thắp hương khấn gia tiên để xin phép. Khi dọn dẹp mộ phần nên dọn sạch sẽ trước sau cũng như kiểm tra tình trạng mộ để tránh chuột rắn rết bò vào bên trong.
- Không nên bàn tán chỉ trỏ vào mộ người khác để tránh mang xui xẻo đến cho mình cũng như đây là việc bày tỏ sự tôn trọng với người đã mất.