Thiên văn học vũ trụ

Giới thiệu

Thiên văn học [tiếng Anh: Astronomy; từ tiếng Hy Lạp: ἀστρονομία, nghĩa đen là khoa học nghiên cứu quy luật của các vì sao] là một ngành khoa học tự nhiên nghiên cứu những thiên thể [như các ngôi sao, hành tinh, sao chổi, tinh vân, quần tinh, thiên hà] và các hiện tượng có nguồn gốc bên ngoài vũ trụ [như bức xạ nền vũ trụ]. Nó nghiên cứu sự phát triển, tính chất vật lý, hóa học, khí tượng học, và chuyển động của các vật thể vũ trụ, cũng như sự hình thành và phát triển của vũ trụ.

Thiên văn học là một trong những ngành khoa học cổ nhất. Các nhà thiên văn học của những nền văn minh đầu tiên đã tiến hành những cuộc quan sát có phương pháp bầu trời đêm, và các dụng cụ thiên văn học đã được tìm thấy từ những giai đoạn còn sớm hơn nữa. Tuy nhiên, sự xuất hiện của kính viễn vọng là thời điểm thiên văn học bắt đầu bước vào giai đoạn khoa học hiện đại. Về lịch sử, thiên văn học từng gồm cả các ngành đo sao, hoa tiêu thiên văn, quan sát thiên văn, làm lịch, và thậm chí cả chiêm tinh học, nhưng ngành thiên văn học chuyên môn hiện đại ngày nay thường chỉ có nghĩa vật lý học thiên thể.

Từ thế kỷ XX, lĩnh vực thiên văn học chuyên nghiệp được chia thành các nhánh quan sát và thực nghiệm. Thiên văn học quan sát chú trọng tới việc thu thập và phân tích dữ liệu, sử dụng các nguyên tắc cơ bản của vật lý. Thiên văn học lý thuyết định hướng theo sự phát triển các mô hình máy tính hay mô hình phân tích để miêu tả các vật thể và hiện tượng thiên văn. Hai lĩnh vực bổ sung cho nhau, thiên văn học lý thuyết tìm cách giải thích các kết quả quan sát, và việc quan sát lại thường được dùng để xác nhận các kết quả lý thuyết.

Các nhà thiên văn nghiệp dư đã đóng góp nhiều khám phá quan trọng cho thiên văn học, và thiên văn học là một trong số ít ngành khoa học nơi các nhà thiên văn nghiệp dư có thể đóng vai trò quan trọng, đặc biệt trong sự phát hiện và quan sát các hiện tượng thoáng qua. Thiên văn học cổ hay thậm chí thiên văn học cổ đại không nên bị nhầm lẫn với ngành chiêm tinh học, hệ thống niềm tin rằng những công việc của con người liên quan tới các vị trí của các vật thể vũ trụ. Dù hai lĩnh vực cùng có nguồn gốc chung và một phần phương pháp thực hiện [cụ thể, việc sử dụng lịch thiên văn], chúng là khác biệt. Năm 2009 đã được Liên hiệp quốc coi là Năm Thiên văn học Quốc tế [IYA2009]. Mục tiêu là tăng cường nhận thức và sự tham gia của mọi người vào thiên văn học.

Bài viết chọn lọc - làm mới

Thiên hà [chữ Hán: 天河, nghĩa mặt chữ là "sông Hoàng Hà ở trên trời"] là một hệ thống lớn các thiên thể và vật chất liên kết với nhau bằng lực hấp dẫn, bao gồm sao, tàn dư sao, môi trường liên sao chứa khí, bụi vũ trụ và vật chất tối, một loại thành phần quan trọng nhưng chưa được hiểu rõ. Các thiên hà có nhiều đặc điểm đa dạng từ các thiên hà lùn chứa vài trăm triệu [108] sao đến những thiên hà khổng lồ chứa hàng trăm nghìn tỷ [1014] sao, mỗi ngôi sao đều quay quanh khối tâm của thiên hà chứa nó.

Tiểu thể loại

Hình ảnh chọn lọc - làm mới

Vết đen Mặt Trời là các khu vực có sự suất hiện Vết Đen trên bề mặt Mặt Trời. Độ sáng bề mặt của vết đen vào khoảng 1/4 độ sáng của những vùng xung quanh. Nguyên nhân xuất hiện vết đen là do nhiệt độ của chúng thấp hơn các vùng xung quanh [nhiệt độ vết đen vào khoảng 4000 đến 5000 K, theo định luật Stefan-Boltzmann, trong khi vùng xung quanh vào khoảng 6000 K], một hiện tượng gây ra bởi các biến đổi từ trường rất mạnh trên Mặt Trời.

Bạn có biết - làm mới

• một hành tinh của sao Gliese 832 được thông báo có khả năng hỗ trợ sự sống?
• những dự đoán về tương lai của Trái Đất cho biết khoảng 1,1 tỷ năm nữa, hầu hết sự sống trên hành tinh này sẽ không còn tồn tại?
• nghiên cứu thuyết phục của James Clerk Maxwell về vành đai Sao Thổ năm 1859 được phi thuyền Voyager 2 chứng thực khi bay qua hành tinh này trong thập niên 1980?
• trong vòng 4 tỉ năm dải Ngân Hà sẽ va chạm vào thiên hà Tiên Nữ?
• Aleksander Wolszczan [hình] là người đầu tiên khám phá ra các hành tinh ngoài hệ Mặt Trời và các hành tinh sao xung?

Chủ đề liên quan đến không gian

• Sao
• Hệ Mặt Trời

Các dự án

Wikibook

Những cuốn sách này có thể nằm trong nhiều giai đoạn hoàn thiện. Xem thêm các đề tài sách liên quan là Khoa học và Toán học.

• Thiên văn học
• GAT: Bảng chú giải thuật ngữ thiên văn học
• Giới thiệu về Vật lý thiên văn
• Thuyết tương đối rộng
• Quan sát bầu trời từ 30°N
• Quan sát bầu trời từ 40°B

Wiki cho thiếu nhi

• Hệ Mặt Trời

Các hạng mục bài chất lượng khác

Chủ điểm chọn lọc

Danh sách chọn lọc

Bài viết tốt

Việc cần làm

• Thêm mã nguồn {{Chủ đề|Thiên văn học}} vào đề mục "Xem thêm" của các bài viết liên quan đến thiên văn học.
• Mở trang thảo luận của những bài viết, trang thể loại và bản mẫu đề tài Thiên văn học bằng mã {{Dự án Thiên văn học}}
• Gia nhập Dự án Thiên văn học.
• Hỗ trợ chống phá hoại trên trang chủ đề này và những bài viết về đề tài Thiên văn học.
• Cập nhật trang chủ đề này!
• Sơ khai: Giúp mở rộng các bài viết đính tại trang Thể loại:Sơ khai thiên văn học

Dự án Wikimedia liên quan

Các cổng thông tin

Hoạt động Văn hóa Địa lý Sức khỏe Lịch sử Toán học Tự nhiên Con người Triết học Tôn giáo Xã hội Công nghệ Cổng thông tin ngẫu nhiên

• Cổng thông tin là gì?
• Danh sách Cổng thông tin
• Cổng thông tin chọn lọc