[HNM] - Ngày 25-4, Cục An toàn thực phẩm [Bộ Y tế] đưa ra cảnh báo người tiêu dùng về việc cẩn trọng với thông tin quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
Cụ thể, thực phẩm bảo vệ sức khỏe Ích phế khang, thực phẩm bảo vệ sức khỏe Bona do Công ty cổ phần Truepharmco, ở địa chỉ: Số 122, ngõ 143 đường Nguyễn Chính, phường Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai, Hà Nội sản xuất, công bố và chịu trách nhiệm chất lượng sản phẩm. Đây là các thực phẩm bảo vệ sức khỏe không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên, hiện nay trên một số website và mạng xã hội, các sản phẩm này đang được quảng cáo như thuốc chữa bệnh. Hành động này vi phạm quy định của pháp luật về quảng cáo trong lĩnh vực y tế, đồng thời gây hiểu nhầm đối với người tiêu dùng.
Trong khi các cơ quan chức năng đang xử lý các vi phạm nêu trên, Cục An toàn thực phẩm đề nghị người tiêu dùng cần cảnh giác với các thông tin nêu trên.
Chúng ta thường nghe nói nhiều đến thực phẩm chức năng nhưng lại chưa thật sự hiểu rõ về nó. Thực phẩm chức năng có phải là thuốc không, sử dụng như thế nào và có an toàn cho sức khỏe không là những câu hỏi được nhiều người quan tâm.
Thời buổi kinh tế thị trường phát triển chóng mặt, thời buổi vệ sinh an toàn thực phẩm có vấn đề, người tiêu dùng có tâm lí tìm đến thực phẩm chức năng [TPCN] là chuyện dễ hiểu nhưng lại xưa như trái đất.
TPCN tự nhiên: theo hiểu biết thông thường và theo từ điển Wikipedia là những thức ăn tự nhiên vốn có sẵn giúp ích cho sức khỏe, không qua chế biến sản xuất công nghiệp. Loại này dùng vô tư vì khỏi tốn tiền, công dụng thì đã được kinh nghiệm cổ truyền mách bảo và nhiều khi các nghiên cứu khoa học hiện đại thừa nhận, ví dụ như tác dụng của củ tỏi.
Cuộc sống hiện đại, ngày càng nhiều người sử dụng thực phẩm chức năng
Điều cần bàn là xu hướng chạy theo mốt TPCN hiện giờ. Các bà các cô mà không làm tí TPCN thì không phải là quý bà quý cô sành điệu. Các quý ông mà không dùng Alipas thì không chứng tỏ bản lĩnh đàn ông. Các cụ mà không được con cháu biếu TPCN có chiết suất vây cá mập thì con cháu ít hiếu.
Hàng ngày, các phương tiện thông tin đại chúng lại tràn lan quảng cáo đủ các thứ thức ăn, nước uống “có cánh” giúp những ai có tiền mua dùng hóa thành các ông tiên, bà tiên, cô tiên trên mặt đất.
Thức phẩm chức năng là những thức ăn thức uống có nguồn gốc thiên nhiên, từ kinh nghiệm của loài người biết được một số công dụng giúp cho một vài chức năng nào đó của cơ thể, kèm thêm một vài nghiên cứu thử nghiệm của khoa học, đã được chế biến, tinh chế, chiết suất, chọn lọc, biến đổi gien, gia giảm chất bảo quản, phụ gia… để thành viên, thành dung dịch… và uống như uống thuốc.
Bản chất của TPCN có nguồn gốc thiên nhiên tốt cho sức khỏe
Vẫn cứ coi TPCN như khi nào cần dùng thuốc trị bệnh, người khỏe mạnh vui vẻ, trẻ trung, hồn nhiên tự nhiên thì khỏi phải dùng để khỏi tốn tiền mua lo vào mình. Chỉ những người cần chữa bệnh, cần tăng cường sức khỏe, bên cạnh các cách điều trị y học mới nên dùng TPCN như một công dụng phụ, giống như bị cảm phải uống thuốc thì ăn thêm bánh cháo Thị Nở.
Điều này đồng nghĩa với việc được thầy thuốc khám bệnh cho toa thuốc và tư vấn nghiêm chỉnh cần/nên dùng thêm TPCN nào. Cũng tiện lợi khi uống thuốc theo đơn lại kèm thêm ăn/uống mấy viên TPCN.
Suy cho cùng, đối với TPCN, ta phải vừa là người bệnh thông minh vừa là người tiêu dùng thông minh.
Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Trước nay, đã có nhiều thực phẩm chức năng được nhiều công ty giới thiệu và tiếp thị là thực phẩm có tác dụng chữa bệnh như một dược phẩm. Những thực phẩm chức năng này được đẩy giá lên cao, người bệnh đâm ra nghi ngờ, thậm chí hiểu lầm không tốt. Vậy thức phẩm chức năng là gì? Khác biệt với thuốc ra sao? Và có cần thiết để nâng cao sức khỏe? Trước nay, đã có nhiều thực phẩm chức năng được nhiều công ty giới thiệu và tiếp thị là thực phẩm có tác dụng chữa bệnh như một dược phẩm. Những thực phẩm chức năng này được đẩy giá lên cao, người bệnh đâm ra nghi ngờ, thậm chí hiểu lầm không tốt. Vậy thực phẩm chức năng là gì? Khác biệt với thuốc ra sao? Và có cần thiết để nâng cao sức khỏe?
Khác biệt giữa thuốc và thực phẩm
Theo từ điển mở Wikipedia thì “thuốc là hóa chất dùng để điều trị, chữa lành, ngăn ngừa hoặc để chẩn đoán bệnh, hoặc dùng để nâng cao thể lực và trí lực”. Các sinh chất vốn có trong cơ thể nhưng được đưa thêm từ ngoài vào cũng được gọi là thuốc, ví dụ: các hóc-môn insulin, steroid.., các chiết xuất chất đạm, chiết xuất nhau thai, tổ chức gan….. Còn theo Foods&Nutrition Encyclopedia thì “ thực phẩm là vật chất cơ thể thu nhận để phát triển, bù đắp [tissue repair], sinh sản, hoạt động và thỏa mãn: đói, hài lòng…” . Như vậy thực phẩm đầu tiên là cung cấp chất dinh dưỡng và sau đó có thêm các chức năng khác như phòng chống bệnh tật, tăng cường sức khỏe nhờ có các vitamin, các chất chống ôxy hóa, các chất xơ.v.v…Thực phẩm chức năng là gì?
Thực phẩm chức năng [functional foods] còn gọi là dinh dưỡng bổ sung [dietary supplement] là thực phẩm có chức năng liên quan, hổ trợ cho công việc chữa bệnh, hổ trợ cho thuốc hay dinh dưỡng, nâng cao thể trạng trong khi chữa bệnh, còn bản thân lại không phải là thuốc.Rối rắm xảy ra khi trong thiên nhiên có khá nhiều chất mà ranh giới giữa thực phẩm và dược phẩm không rõ ràng, ví dụ: bia, rượu vang, một số loại nấm, vitamin, khoáng chất…và cả một số thực phẩm chức năng.
Ranh giới giữa thuốc và thực phẩm chức năng
Nguồn gốc của thực phẩm chức năng có thể là:
[1] Các thực phẩm có chứa những yếu tố có lợi với hàm lượng lớn, ví dụ: Dầu gan cá có chứa nhiều axít béo omega 3; cà rốt, gấc, cà chua có nhiều vitamin A; Rau quả, bí bầu..có có hàm lượng chất xơ cao giúp chống béo phì, chống tăng cholesterol máu; Hải sản như rong biển có hàm lượng iode rất cao.v.v….
[2] Những thực phẩm tuy có ít hoạt chất, nhưng nhờ công nghệ sinh học người ta “chế biến” thành những thực phẩm chức năng đặc biệt được gọi là thực phẩm thuốc [alicaments, medical foods ] hay dược phẩm dinh dưỡng [nutraceutics], các loại thực phẩm chức năng có bổ sung này đúng là nằm giữa ranh giới thức ăn và thuốc chữa bệnh.
Thực phẩm chức năng rất cần thiết
Theo đúng định nghĩa, thực phẩm chức năng là rất cần thiết, không thể thiếu để hỗ trợ điều trị bệnh. Chúng ta đã dùng dầu cá, quả gấc để bổ sung vitamin A, dùng men rượu để trợ tiêu hóa, dùng rong biển để phòng bướu giáp địa phương… Tại Việt Nam theo ông Cao Minh Quang, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế, đã có hơn 3.000 loại thực phẩm chức năng được cấp phép đăng ký và Cục Quản lý dược có các nhóm chuyên gia để đánh giá, giám định trước khi cấp phép, nhiều hãng thực phẩm chức năng trong và ngoài nước hoạt động sôi động nhiều năm nay.
Theo GS.TSKH Nguyễn Tài Lương các nhà khoa học trên thế giới dự báo rằng: Thức ăn cho con người trong thế kỷ XXI sẽ là những thực phẩm chức năng. Thế giới hiện đại đang có xu hướng quay về với các hợp chất thiên nhiên có trong động vật, cây cỏ…và sử dụng những phương cách kinh nghiệm của phương Đông để hạn chế việc sử dụng các hóa chất tổng hợp. Bên cạnh đó nhờ áp dụng những thành tựu to lớn trong công nghệ sinh học: sinh tổng hợp, công nghệ enzym, công nghệ gien.v.v…con người sẽ sản xuất được những thực phẩm chức năng cụ thể cho từng cá nhân, từng căn bệnh, có thể nói thức ăn bây giờ cũng chính là vị thuốc để bảo vệ sức khỏe.
Người ta dự kiến đến năm 2010 thị trường thực phẩm chức năng trên thế giới đạt khoảng 800 tỷ đô-la gấp 14 lần năm 2007; riêng thị trường châu Á chiếm khoảng 120 tỷ đô-la. Ở Việt Nam hiện nay cũng đã có những nghiên cứu và sản xuất bước đầu, ví dụ các sản phẩm từ cây lô hội, trái nhàu, trà gừng, rong biển, quả gấc, củ nghệ .v.v… đã cho những kết quả khích lệ.
Những điều lưu ý khi dùng thực phẩm chức năng
Cần lưu ý là một thực phẩm chức năng tốt cần được xác tín khoa học đầy đủ, đặc biệt với nhóm các thực phẩm chức năng có bổ sung và biến đổi nhờ công nghệ sinh học. Hội đồng Khoa học và Sức khỏe Hoa Kỳ đã chia thực phẩm chức năng ra 3 mức: đáng tin cậy nhất, đủ độ tin cậy và chưa đủ tin cậy cần nghiên cứu thêm.
Hai vấn đề “nổi cộm” người tiêu dùng cần tỉnh táo nhận định: một là độ tin cậy của thực phẩm chức năng mình chọn và hai là giá cả thị trường và giá trị thật sự của thực phẩm có hợp lý và tương xứng hay không. Dù là triệu phú chắc cũng chẳng có ai vô cớ bỏ số tiền vượt trần “vô lý” để mua những giá trị “ảo tưởng” quá mức cho những sản phẩm từ nha đam [lô hội, long tu], nhàu [noni]…. vốn là những cây lá quen thuộc với người Việt Nam chúng ta.
Thực phẩm chức năng rất cần để phòng ngừa và chữa bệnh, nhưng nó không thể thay thế thuốc .
TS.BS Trần Bá Thoại
Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng
Nguồn: www.dantri.com.vn