Vì sao Nhật Bản tiến hành cuộc Duy Tân Minh Trị Nam 1868
Nguyên nhân :
+ Vì chế độ phong kiến suy thoái.
+ Xã hội Nhật mâu thuẫn không đủ sức chống lại sự xâm nhập của Âu -Mỹ .
+ Để thoát khỏi nguy cơ bị xâm lược .
-> Minh Trị Duy Tân đất nước .
* NGUYÊN NHÂN
– Đầu thế kỉ XIX, chế độ Mạc phủ ở Nhật Bản đứng đầu là Tướng quân [Sô- gun] lâm vào tình trạng khủng hoảng, suy yếu trầm trọng.
+ Kinh tế: Nông nghiệp lạc hậu, tuy nhiên những mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa đã hình thành và phát triển.+ Xã hội: Tư sản ngày càng giàu có song không có quyền lực chính trị.Mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt.
+ Chính trị: Nhật vẫn là nước phong kiến. Thiên Hoàng có vị trí tối cao nhưng quyền lực thực sự nằm trong tay Tướng quân[Sôgun]. Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng suy yếu, các nước tư bản Âu – Mĩ tìm cách xâm nhập, đi đầu là Mĩ.
⇒Trước nguy cơ bị xâm lược Nhật Bản phải lựa chọn một trong hai con đường là: bảo thủ duy trì chế độ phong kiến lạc hậu, hoặc là cải cách đưa đất nước phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
I. Cuộc Duy Tân Minh Trị
1. Tình hình kinh kế trước cải cách
- Đầu thế kỉ XIX chế độ Mạc phủ ở Nhật Bản đứng đầu là Tướng quân [Sô- gun] làm vào khủng hoảng suy yếu.
* Kinh tế:
- Nông nghiệp lạc hậu, tô thuế nặng nề, mất mùa đói kém thường xuyên.
- Công nghiệp: kinh tế hàng hóa phát triển, công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều, kinh tế tư bản phát triển nhanh chóng.
* Xã hội: nổi lên mâu thuẫn giữa nông dân, tư sản thị dân với chế độ phong kiến lạc hậu.
* Chính trị: Nổi lên mâu thuẫn giữa Thiên hoàng và Tướng quân.
- Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng suy yếu, các nước tư bản Âu - Mĩ tìm cách xâm nhập.
+ Đi đầu là Mĩ dùng vũ lực buộc Nhật Bản “mở cửa” sau đó Anh, Pháp, Nga, Đức cũng ép Nhật ký các Hiệp ước bất bình đẳng.
+ Trước nguy cơ bị xâm lược Nhật Bản phải lựa chọn một trong hai con đường là: bảo thủ duy trì chế độ phong kiến lạc hậu, hoặc là cải cách.
2. Cuộc Duy tân Minh Trị
Tháng 01/1868 Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh Trị [Meiji] trở lại nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách;
* Nội dung cải cách Minh Trị:
Tháng 1-1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị [May-gi] đã thực hiện một loạt cải cách tiến bộ nhằm đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng phong kiến lạc hâu.
- Về chính trị :
+ Nhật hoàng tuyên bố thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới, thực hiện bình đẳng ban bố quyền tự do.
+ Ban hành Hiến pháp 1889.
- Về kinh tế:
+ Thống nhất tiền tệ, thống nhất thị trường, xoá bỏ sự độc quyền ruộng đất của giai cấp phong kiến.
+ Tăng cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn.
+ Xây dựng cơ sở hạ tầng, đường sá, cầu cống, phục vụ giao thông liên lạc.
- Về quân sự:
+ Được tổ chức huấn luyện theo kiểu phương Tây.
+ Chế độ nghĩa vụ quân sự thay cho chế độ trưng binh.
+ Chú trọng đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí đạn dược.
- Về giáo dục:
+ Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc.
+ Chú trọng nội dung khoa học- kỹ thuật trong chương trình giảng dạy…
+ Cử những học sinh giỏi đi du học phương Tây ...
* Tính chất – ý nghĩa:
- Cải cách Minh Trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản.
-Nhật thoát khỏi số phận bị các nước tư bản phương Tây xâm lược
- Mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển ở Nhật.
* Kết quả :
Cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, Nhật Bản trở thành một nước tư bản công nghiệp:
- Giúp nước Nhật giữ vững được độc lập chủ quyền trước sự xâm lược của đế quốc phương Tây, thoát khỏi nguy cơ trở thành một nước thuộc địa.
- Đưa Nhật Bản trở thành một nước đế quốc hùng mạnh duy nhất ở châu Á.
Hoàn cảnh cuộc Duy tân Minh Trị
Hoàn cảnh dẫn đến cuộc Duy Tân Minh Trị như sau:
+ Vào thời kỳ giữa thế kỷ XIX, tình trạng khủng hoảng diễn ra nghiêm trọng về mọi mặt từ kinh tế, xã hội đến chính trị. Chế độ phong kiến của Nhật Bản đã chính thức bế tắc và lạc hậu trước quá trình xâm nhập mạnh mẽ của thực dân châu Âu. Trước hoàn cảnh bế tắc đó Nhật Bản đã dường như bất lực trước sự đàn áp của các nước thực dân.
+ Trong khoảng thời gian này, ngành công thương nghiệp phát triển mạnh mẽ đã làm nảy sinh các giai cấp mới. Giai cấp thương nhân xuất hiện, đặc biệt các thương nhân ở Osaca hay các Daimyo tây nam buôn bán thường xuyên với nước ngoài.
+ Sự đối lập của nền kinh tế lạc hậu kiểu cũ ShoGun với các Daimyo địa chủ miền Bắc. Bên cạnh đó, nông dân lại chiếm đến 80% là những người có thân phận thấp kém, luôn bị tầng lớp địa chủ chèn ép khiến đời sống khốn khó.
Cuộc Duy tân Minh Trị
Mục a
a] Nguyên nhân
-Những hiệp ước bất bình mà Mạc phủ kí kết với nước ngoài làm cho tầng lớp xã hội phản ứng mạnh mẽ.
-Phong trào đấu tranh chống Sô-gunnổ ra sôi nổi vào những năm 60 của thế kỉ XX đã làm sụp đổ chế độ Mạc phủ.
- Tháng 01/1868, Sô-gun bị lật đổ. Thiên hoàng Minh Trị trở lại nắm quyền và thực hiện một loạt cải cách.
Thiên hoàng Minh Trị
Mục b
b] Nội dung cải cách Minh Trị
Tháng 1-1868, sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị [May-gi] đã thực hiện một loạt cải cách tiến bộ [Hay còn gọi là cuộc Duy tân Minh Trị] nhằm đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng phong kiến lạchậu.
* Về chính trị
-Nhật hoàng tuyên bố thủ tiêu chế độ Mạc phủ, lập chính phủ mới, thực hiện bình đẳng ban bố quyền tự do.
-Ban hành Hiến pháp mới [năm 1889], chế độ quân chủ lập hiến được thiết lập.
* Về kinh tế
-Thống nhất tiền tệ, thống nhất thị trường, cho phép mua bán ruộng đất.
-Tăng cường phát triểnkinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn.
-Xây dựng cơ sở hạ tầng, đường sá, cầu cống, phục vụ giao thông liên lạc.
* Về quân sự
-Được tổ chức huấn luyện theo kiểu phương Tây.
-Chế độ nghĩa vụ quân sự thay cho chế độ trưng binh.
-Chú trọng đóng tàuchiến, sản xuất vũ khí đạn dược.
* Về giáo dục
-Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc.
-Chú trọng nội dungkhoa học - kỹ thuậttrong chương trình giảng dạy.
-Cử những học sinh giỏi đi du học phương Tây…
Mục c
c] Kết quả - tính chất:
* Kết quả:
- Nước Nhật thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.
- Đưa đất nước Nhật Bản giàu mạnh, phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa.
* Tính chất:cuộc Duy tân Minh Trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản, diễn ra dưới hình thức cải cách cách, canh tân đất nước.
Mục d
d] Ý nghĩa - hạn chế
* Ý nghĩa:
- Giúp cho Nhật Bản giữ được độc lập, chủ quyền; mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Nhật Bản.
- Có ảnh hướng nhất định đến cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở một số nước châu Á trong đó có Việt Nam [ví dụ: thành công của công cuộc Duy tân Minh Trị ở Nhật Bản là một trong những nhân tố góp phần hình thành con đường cứu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở Việt Nam vào đầu thế kỉ XX].
* Hạn chế:
- Chưa thủ tiêu triệt để thế lực phong kiến quân phiệt [ưu thế về kinh tế - chính trị của tầng lớp quý tộc vẫn được duy trì].
- Chưa đáp ứng được quyền lợi cho quần chúng nhân dân.
Mục e
e] Mở rộng:Bài học kinh nghiệm rút ra từ cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật Bản [1868] đối với Việt Nam hiện nay:
- Cuộc Duy tân Minh trị của Nhật Bản [1868] được thực hiện trên tất cả các mặt: chính trị, kinh tế, quân sự, giáo dục. Thông qua cuộc cải cách này đã đưa Nhật Bản chuyển sang giai đoạn chủ nghĩa đế quốc.
- Để có được sự thành công này nhân tố quan trọng nhất là có sự đoàn kết của toàn dân tộc và tinh thần tự cường của quốc gia. Nhân dân đoàn kết vì mục tiêu chung là sức mạnh để cuộc cải cách thực hiện thành công và thúc đẩy đất nước phát triển.
- Việt Nam hiện nay trong công cuộc xây dựng đất nước cần học tập Nhật Bản, đoàn kết toàn dân thực hiện vì một mục tiêu chung, phát huy tinh thần tự lực tự cường của dân tộc.
ND chính
|
- Những nội dung cơ bản về nguyên nhân, nội dung, kết quả, tính chất, ý nghĩa, hạn chế của cuộc cải cách Minh Trị. - Bài học kinh nghiệm rút ra từ cuộc cải cách Minh Trị ở Nhật Bản [1868] đối với Việt Nam hiện nay. |
Sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duy cải cách Duy Tân Minh Trị
Loigiaihay.com
-
Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX, đặc biệt từ sau cuộc Chiến tranh Trung-Nhật [1894-1895], chủ nghĩa tư bản phát triển nhanh chóng ở Nhật Bản.
-
Lý thuyết Nhật Bản
Lý thuyết Nhật Bản
-
Tình hình Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868 có những điểm gì nổi bật ?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận trang 5 SGK Lịch sử 11
-
Trình bày nội dung cơ bản của cuộc Duy tân Minh Trị.
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 1 trang 6 SGK Lịch sử 11
-
Ý nghĩa nổi bật của cuộc Duy tân Minh Trị là gì?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 2 trang 6 SGK Lịch sử 11
-
Nguyên nhân nào dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 2 trang 94 SGK Lịch sử 11. Nguyên nhân nào dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai?
-
Tại sao thực dân Pháp chọn Đà Nẵng làm mục tiêu tấn công đầu tiên ?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 1 trang 109 SGK Lịch sử 11
-
Nêu tình hình Việt Nam giữa thế kỉ XIX, trước cuộc xâm lược của thực dân Pháp.
Giải bài tập câu hỏi thảo luận trang 107 SGK Lịch sử 11
Cuộc Duy tân Minh Trị
Mục 1
1. Tình hình nước Nhật trước cải cách
- Đầu thế kỉ XIX chế độ Mạc phủ ở Nhật Bản đứng đầu là Tướng quân [Sô-gun] làm vào khủng hoảng suy yếu.
* Kinh tế:
- Nông nghiệp lạc hậu, tô thuế nặng nề, mất mùa đói kém thường xuyên.
- Công nghiệp: kinh tế hàng hóa phát triển, công trường thủ công xuất hiện ngày càng nhiều, kinh tế tư bản phát triển nhanh chóng.
* Xã hội: nổi lên mâu thuẫn giữa nông dân, tư sản thị dân với chế độ phong kiến lạc hậu.
* Chính trị: Nổi lên mâu thuẫn giữa Thiên hoàng và Tướng quân.
- Giữa lúc Nhật Bản khủng hoảng suy yếu, các nước tư bản Âu - Mĩ tìm cách xâm nhập.
+ Đi đầu là Mĩ dùng vũ lực buộc Nhật Bản “mở cửa” sau đó Anh, Pháp, Nga, Đức cũng ép Nhật ký các Hiệp ước bất bình đẳng.
+ Trước nguy cơ bị xâm lược Nhật Bản phải lựa chọn một trong hai con đường là: bảo thủ duy trì chế độ phong kiến lạc hậu, hoặc là cải cách.
Mục 2
2. Nội dung cuộc Duy tân Minh Trị
- Đầu năm 1868, Thiên hoàng Minh Trị đã tiến hànhmột loạt cải cách tiến bộ, trên tất cả các mặt:
* Về kinh tế:
- Thống nhất tiền tệ.
- Xóa bỏ sự độc quyền ruộng đất của giai cấp phong kiến.
- Tăng cường phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở nông thôn, xây dựng cơ sở hạ tầng, đường xá, cầu cống ... phục vụ giao thông liên lạc.
* Về chính trị, xã hội:
- Chế độ nông nô được bãi bỏ, đưa quý tộc tư sản hóa và đại tư sản lên nắm Chính quyền.
- Thi hành chính sách giáo dục bắt buộc, chú trọng nội dung khoa học - kĩ thuật trong chương trình giảng dạy.
- Cử những học sinh ưu tú đi du học ở phương Tây.
* Về quân sự:
- Quân đội được tổ chức và huấn luyện theo kiểu phương Tây.
- Chế độ nghĩa vụ thay cho chế độ trưng binh.
- Công nghiệp đóng tàu, sản xuất vũ khí được chú trọng...
=> Đến cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX. Nhật Bản thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa, phát triển thành một nước tư bản công nghiệp.
ND chính
|
Tình hình nước Nhật trước cải cách và nội dung cuộc Duy tân Minh Trị. |
Sơ đồ tư duy
Sơ đồ tư duyCuộc Duy tân Minh Trị
Loigiaihay.com
-
Nhật Bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc
Tóm tắt mục II. Nhật bản chuyển sang chủ nghĩa đế quốc
-
Cuộc đấu tranh của nhân dân lao động Nhật Bản
Tóm tắt mục III. Cuộc đấu tranh của nhân dân lao động Nhật Bản
-
Lý thuyết Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
Lý thuyết Nhật Bản giữa thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
-
Trình bày nội dung và kết quả của cuộc Duy tân Minh Trị?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận trang 67 SGK Lịch sử 8
-
Vì sao kinh tế Nhật Bản từ cuối thế kỉ XIX phát triển mạnh?
Giải bài tập câu hỏi thảo luận số 1 trang 69 SGK Lịch sử 8
-
Lập niên biểu về những sự kiện chính của chiến tranh thế giới thứ hai [1939 - 1945].
Lập niên biểu về những sự kiện chính của chiến tranh thế giới thứ hai [1939 - 1945].
-
Tại sao thực dân Pháp xâm lược nước ta?
- Muốn chiếm nước ta, biến nước ta thành thuộc địa của chúng