Thời gian gần đây, số lượng bệnh nhân bị viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang gia tăng mạnh. Những trường hợp nhẹ chỉ gặp tổn thương khu trú ở vùng da nhỏ, nhưng một số trường hợp nặng gây tổn thương lan rộng trên cơ thể, khiến người nhiễm bị tổn thương, đau rát, lở loét...
Nhiều bệnh nhân đã bị biến chứng khi bị kiến ba khoang đốt do chủ quan tự điều trị, không đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.
Bác sĩ Nguyễn Tiến Thành - thành viên Hội Da liễu Việt Nam cho biết, thời gian từ tháng 10 - 11 hàng năm, kiến ba khoang xuất hiện nhiều do vào mùa sinh sản. Không chỉ xuất hiện ở nhà mặt đất, mà ngay cả người dân sống trong các căn hộ chung cư cao tầng cũng có thể bị kiến ba khoang bay vào nhà.
Độc tố trong kiến ba khoang mạnh, mặc dù loài côn trùng này không cắn hoặc chích, chỉ do mọi người vô tình tiếp xúc với kiến ba khoang. Vì vậy, người dân hết sức chú ý trong việc vệ sinh nhà cửa, sử dụng màn khi ngủ.
Theo các chuyên gia da liễu, kiến ba khoang thường bị thu hút bởi ánh sáng đèn điện, nên để tránh kiến ba khoang, người dân nên buông rèm cửa hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí [nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng…] khi thắp đèn, và phải ngủ trong màn. Bên cạnh đó, thường xuyên vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ, giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.
Kiến ba khoang có thể xuất hiện quanh năm, nhưng nhiều nhất vẫn là vào mùa mưa, khoảng tháng 6 - tháng 10 hàng năm, vì lúc này chúng cần tìm đến nơi ở khô ráo hơn để sinh sống.
Điều quan trọng là không được để dịch tiết của kiến ba khoang tiếp xúc với cơ thể. Nếu nhìn thấy kiến ba khoang trên người, không nên dùng tay không để đập, mà tốt nhất nên có tờ giấy để kiến ba khoang bò ra giấy, sau đó lấy ra khỏi người.
Nếu lỡ tay đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da, thì phải nhanh chóng rửa sạch nơi tiếp xúc bằng nước sạch hoặc nước muối sinh lý, xà phòng, tránh đưa tay đã tiếp xúc với kiến chạm vào các vùng da khác.
Sau đó đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, không nên tự điều trị để tránh các biến chứng nặng hơn.
Thực tế đã có những bệnh nhân đến bệnh viện khi vết thương bị lở loét do điều trị không đúng cách bằng acyclovir. Một số người còn dùng các loại lá cây để đắp, bôi, khiến tổn thương lan rộng hơn.
Để xử lý nhanh tại nhà cũng như khi vết bỏng rát chưa lan rộng, có thể sử dụng các loại thuốc thoa tại chỗ có chứa hoạt chất kháng viêm như Prednisolone Valerate Acetate giúp làm dịu da, giảm cảm giác ngứa, đau rát…
Các bác sĩ khuyến cáo, người dân ở những khu vực có sự xuất hiện của kiến ba khoang cần mặc quần áo dài tay, giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng; giữ vệ sinh nhà cửa, môi trường xung quanh sạch sẽ, phòng kiến ba khoang bay vào nhà bằng cách buông rèm cửa hoặc làm lưới ngăn côn trùng ở khu vực cửa, lỗ thông khí, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng...; ngủ trong màn/mùng.
Người dân chú ý khi làm việc dưới ánh đèn vì kiến ba khoang rất thích bay đến nơi có đèn sáng, đặc biệt là ánh sáng đèn huỳnh quang.
Kiến khoang đang tái xuất ở nhiều nơi khiến nhiều người dính phải nọc độc. Nếu không được phát hiện và điều trị đúng, viêm da tiếp xúc do kiến khoang có thể gây nên các biến chứng nguy hiểm.
Những ngày nay, thông tin trên các phương tiện tuyền thông cũng như mối quan tâm lớn nhất của cả xã hội là COVID-19. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên dành thời gian để tìm hiểu về viêm da tiếp xúc do kiến khoang - một tình trạng viêm da đang gia tăng đáng kể tại Hà Nội và các tỉnh thành lân cận trong các ngày gần.
Nếu không được phát hiện và điều trị đúng, viêm da tiếp xúc do kiến khoang có thể sẽ gây nên các biến chứng đáng tiếc.
Viêm da tiếp xúc do kiến khoang là gì?
Đây là tình trạng kích ứng da do tiếp xúc với một số loài bọ cánh cứng thuộc giống Paederus. Bệnh còn được gọi là phát ban bọ cánh cứng, viêm da dạng dải, nhện liếm, bỏng ban đêm và viêm da Paederus.
Paederus tiết ra độc chất paederin làm mất liên kết giữa các tế bào, ức chế tổng hợp protein, tổng hợp DNA và phân bào gây nên các thương tổn da và cảm giác bỏng rát.
Ai bị viêm da tiếp xúc do kiến khoang?
Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng. Dịch bệnh đã được báo cáo tại các đơn vị quân đội, bệnh viện, kí túc xá, khu dân cư, chung cư và rải rác xuất hiện ở một hoặc nhiều thành viên trong gia đình.
Giống Paederus có hơn 600 loài, phân bố ở hầu hết tất cả các lục địa. Chúng đã từng gây ra các dịch viêm da tiếp xúc ở nhiều nơi như Thổ Nhĩ Kỳ, Nam Mỹ, Ấn Độ, Okinawa, Việt Nam… Loại côn trùng này có có thân hẹp, dài từ 0,5–1,5 cm, đầu và ngực màu đen bóng, phần bụng màu đỏ cam .
Kiến khoang có thể được tìm thấy trong xác thực vật và động vật đang phân hủy ở hầu hết các môi trường trên thế giới. Chúng phổ biến hơn ở những vùng có khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều. Thời kỳ sinh sản của kiến khoang là mùa mưa từ tháng 7-10 hàng năm.
Biểu hiện bệnh
- Ban đỏ dạng vệt xuất hiện 24-48 giờ sau khi tiếp xúc với kiến khoang;
- Tiếp theo thường là mụn nước và mụn mủ sau 2-4 ngày;
- Các dấu hiệu kéo dài một tuần hoặc hơn để lành.
Các đặc điểm da của bệnh bao gồm:
+ Ban đỏ;
+ Mụn nước và mụn mủ;
+ Cảm giác nóng bỏng;
+ "Thương tổn hôn nhau" – nơi hai bề mặt uốn liền kề kết hợp với nhau;
+ Viêm da quanh mắt, viêm kết mạc, viêm quy đầu do truyền chất độc qua tay.
Làm gì khi bị kiến ba khoang đốt?
Biến chứng
- Nhiễm trùng
- Tăng sắc tố sau viêm
- Sẹo
Chẩn đoán phân biệt
- Herpes
- Zona
- Viêm da tiếp xúc ánh sáng do thức vật
- Chốc…
Lưu ý nhất là chẩn đoán phân biệt với bệnh zona
+ Là bệnh gây nên do virus varicella zoster
+ Thường có biểu đau nhức trước khi nổi mụn nước
+ Mụn nước đứng thành đám, số lượng từ vài chiếc đến vài trăm chiếc, mụn nước căng, chứa dịch trong, đôi khi dịch màu hồng
+ Tổn thương đi dọc theo dây thần kinh, ở 1 bên cơ thể trừ những trường hơp suy giảm miễn dịch như nhiễm HIV-AIDS