Ý NGHĨA CÁC CHỈ SỐ TRONG XÉT NGHIỆM TỔNG PHÂN TÍCH TẾ BÀO MÁU
Một xét nghiệm tổng phân tích tế bào máu gồm nhiều chỉ số và mỗi chỉ số có một ý nghĩa riêng được thể hiện tóm tắt qua bảng sau:
CHỈ SỐ
KHOẢNG THAM CHIẾU
Ý NGHĨA
Số lượng hồng cầu [RBC]
3.9 - 5.3 T/L
- Ý nghĩa : là số lượng hồng cầu có trong 1 đơn vị máu toàn phần.
- Tăng trong trường hợp: bệnh đa hồng cầu, cô đặc máu.
- Giảm trong trường hợp: chảy máu, mất máu, thiếu máu,...
Lượng huyết sắc tố [HGB-Hb]
120 - 155 g/L
- Ý nghĩa : tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán thiếu máu. Thiếu máu khi:
Nam: Hb < 130g/l.
Nữ: Hb < 120g/l.
- Tăng trong trường hợp: cô đặc máu [ tiêu chảy, nôn,...]
- Giảm trong trường hợp : suy tủy, mất máu,...
Thể tích khối hồng cầu [ Hct]
0.37 - 0.42 L/L
- Ý nghĩa: là tỷ lệ thể tích giữa khối hồng cầu trong máu toàn phần.
- Tăng trong trường hợp: đa hồng cầu, cô đặc máu,...
- Giảm trong trường hợp: mất máu, thiếu máu,thai nghén, suy tủy,...
Thể tích trung bình hồng cầu [MCV]
85 - 95 fl
- Ý nghĩa : là thể tích trung bình của mỗi hồng cầu giúp đánh giá kích thước hồng cầu to hay nhỏ
MCV< 80 fl: hồng cầu nhỏ
MCV> 100 fl: hồng cầu to
- Tăng trong: thiếu vitamin B12, thiếu acid folic,...
- Giảm trong: bệnh thalassemia, suy thận,...
Nồng độ huyết sắc tố trung bình hồng cầu [MCHC]
320 - 360 g/L
- Ý nghĩa: nồng độ huyết sắc tố có trong 1 thể tích hồng cầu cho biết hồng cầu bình sắc hay nhược sắc. Khi MCHC < 300 g/L: hồng cầu nhược sắc.
- Tăng trong trường hợp:mất nước ưu trương.
- Giảm trong trường hợp:giảm acid folic và vitamin B12, nghiện rượu,...
Lượng huyết sắc tố trung bình hồng cầu [MCH]
28 - 32 pg
- Ý nghĩa: lượng huyết sắc tố có trong mỗi hồng cầu cho biết hồng cầu bình sắc hay nhược sắc.
Khi MCH < 28 pg: hồng cầu nhược sắc.
Số lượng bạch cầu [WBC]
3.5 - 10.5 G/L
- Ý nghĩa: số lượng bạch cầu có trong 1 thể tích máu.
- Tăng trong trường hợp viêm nhiễm, bệnh lý ác tính.
- Giảm trong trường hợp: thiếu máu do giảm sinh tủy, dùng thuốc,...
Bạch cầu trung tính [NEU]
Trung bình từ 42 - 76%
- Tăng trong trường hợp:nhiễm khuẩn cấp,
- Giảm trong trường hợp: nhiễm độc nặng, sốt rét, nhiễm virus,...
Bạch cầu Lympho [LYM]
Trung bình từ 20 - 25%
- Tăng trong: nhiễm khuẩn,bệnh bạch cầu dòng lympho.
- Giảm trong: lao ,HIV/AIDS, ung thư,...
Bạch cầu Mono[MON]
Trung bình từ 4 - 8%
- Tăng trong trường hợp nhiễm virus, lao,...
- Giảm trong trường hợp dùng corticoid,...
Bạch cầu ưa acid[EOS]
Trung bình từ 0.1 - 7%
- Tăng trong trường hợp nhiễm ký sinh trùng, dị ứng,
- Giảm trong trường hợp sử dụng corticoid.
Bạch cầu ưa base [BASO]
Trung bình từ 0 - 2%
- Tăng trong trường hợp leukemia mạn tính.
- Giảm trong trường hợp tổn thương tủy xương.
Số lượng tiểu cầu[PLT]
150 - 450G/L
- Ý nghĩa: số lượng tiểu cầu trong 1 thể tích máu, có vai trò quan trọng trong quá trình đông máu.
Bài viết tham vấn nhằm hướng dẫn khách hàng hiểu rõ hơn về ý nghĩa các chỉ số có trong phiếu trả kết quả. Dưới đây là ý nghĩa 18 chỉ số xét nghiệm công thức máu bạn cần biết khi đọc kết quả:
1. RBC [RED BLOOD CELLS – SỐ LƯỢNG HỒNG CẦU]
- Là số lượng hồng cầu có trong một đơn vị máu toàn phần.
- Giá trị bình thường đối với Nam: 4,5 – 5,8 T/L; Nữ: 3,9 – 5,2 T/L.
- Tăng trong các trường hợp: Cô đặc máu, bệnh đa hồng cầu nguyên phát, thiếu oxy kéo dài [bệnh tim, bệnh phổi…].
- Giảm trong các trường hợp: Thiếu máu, mất máu, suy tủy…
2. HGB [HEMOGLOBIN – LƯỢNG HUYẾT SẮC TỐ]
- Là lượng HST có trong một đơn vị máu toàn phần. Xét nghiệm dùng để đánh giá tình trạng thiếu máu.
- Giá trị bình thường đối với Nam: 130 – 180 g/L; Nữ: 120 – 165 g/L.
- Tăng trong các trường hợp: Cô đặc máu, thiếu oxy mạn tính…
- Giảm trong các trường hợp: Thiếu máu, mất máu, máu bị hòa loãng, suy tủy…
- Giá trị chẩn đoán:
+ Chẩn đoán thiếu máu khi HGB ở Nam giới < 130 g/L; Nữ giới < 120 g/L.
+ Khi HST < 80 g/L: cân nhắc truyền máu.
+ Khi HST < 70 g/L: cần truyền máu.
+ Khi HST < 60 g/L: truyền máu cấp cứu.
3. HCT [HEMATOCRIT – THỂ TÍCH KHỐI HỒNG CẦU]
- Là tỉ lệ thể tích khối hồng cầu trên tổng thể tích máu toàn phần.
- Giá trị bình thường đối với Nam: 0,39 – 0,49 L/L; Nữ: 0,33 – 0,43 L/L.
- Tăng trong các trường hợp: cô đặc máu, thiếu oxy mạn tính, rối loạn dị ứng, giảm lưu lượng máu, bệnh đa hồng cầu.
- Giảm trong các trường hợp: Thiếu máu, mất máu, máu bị hòa loãng, suy tủy, thai nghén…
4. MCV [MEAN CORPUSCULAR VOLUME – THỂ TÍCH TRUNG BÌNH HỒNG CẦU]
- Là thể tích trung bình của mỗi hồng cầu, MCV = HCT/RBC.
- Giá trị bình thường: 85 – 95 fL.
- Tăng trong các trường hợp: Thiếu VTM B12, thiếu acid folic, bệnh gan, nghiện rượu, tăng sản hồng cầu, suy tuyến giáp, bất sản tủy, tan máu cấp…
- Giảm trong các trường hợp: Thiếu sắt, thalassemia, thiếu máu trong các bệnh mạn tính, suy thận mạn, nhiễm độc chì…
5. MCH [MEAN CORPUSCULAR HEMOGLOBIN – LƯỢNG HST TRUNG BÌNH HỒNG CẦU]
- Là lượng HST có trong mỗi hồng cầu, MCH = Hb/RBC.
- Giá trị bình thường: 28 – 32 pg.
- Tăng trong các trường hợp: thiếu máu ưu sắc hồng cầu bình thường, bệnh hồng cầu hình cầu di truyền…
- Giảm trong các trường hợp: thiếu máu thiếu sắt, thiếu máu đang tái tạo.
6. MCHC [MEAN CORPUSCULAR HEMOGLOBIN CONCENTRATION – NỒNG ĐỘ HUYẾT SẮC TỐ TRUNG BÌNH HỒNG CẦU]
- Là nồng độ có trong một thể tích khối hồng cầu, MCHC = Hb/HCT.
- Giá trị bình thường: 320 – 360 g/L.
- Tăng trong các trường hợp: Mất nước ưu trương, thiếu máu ưu sắc hồng cầu bình thường…
- Giảm trong các trường hợp: Thiếu máu đang hồi phục, thiếu máu do Folate hoặc VTM B12, xơ gan, nghiện rượu…
7. RDW [RED DISTRIBUTION WIDTH – DẢI/ ĐỘ RỘNG PHÂN BỐ KÍCH THƯỚC HỒNG CẦU]
- Đánh giá mức độ đồng đều về kích thước giữa các hồng cầu.
- Giá trị bình thường: 11 – 15%
- Giá trị chẩn đoán:
+ RDW tăng kết hợp MCV tăng: Thiếu hụt vitamin B12, thiếu hụt folate, thiếu máu tan huyết do miễn dịch, ngưng kết lạnh, bệnh bạch cầu lympo mạn.
+ RDW tăng kết hợp MCV bình thường: Nguy cơ thiếu sắt giai đoạn sớm, thiếu hụt vitamin B12 giai đoạn sớm, thiếu hụt folate giai đoạn sớm, thiếu máu do bệnh globin.
+ RDW tăng kết hợp MCV giảm: Do thiếu sắt, sự phân mảng hồng cầu, bệnh thalassemia.
8. WBC [WHITE BLOOD CELLS – SỐ LƯỢNG BẠCH CẦU]
- Là số lượng tế bào bạch cầu có trong một thể tích máu toàn phần.
- Giá trị bình thường: 4 – 10 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: Viêm, nhiễm khuẩn, bệnh máu ác tính, các bệnh bạch cầu, sử dụng một số thuốc như corticosteroid…
- Giảm trong các trường hợp: Suy tủy, nhiễm virus, dị ứng, nhiễm khuẩn gram âm nặng…
9. NEU [NEUTROPHIL – BẠCH CẦU HẠT TRUNG TÍNH]
- Là tỉ lệ % hoặc số lượng tuyệt đối của bạch cầu hạt trung tính.
- Giá trị bình thường: 43 – 76 % hoặc 2 – 8 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: Nhiễm trùng cấp tính [viêm phổi, viêm ruột thừa, áp se…], nhồi máu cơ tim, sau phẫu thuật lớn mất nhiều máu, stress, một số ung thư, bệnh bạch cầu dòng tủy…
- Giảm trong các trường hợp: nhiễm độc nặng, sốt rét, nhiễm virus, suy tủy, sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, sau xạ trị…
10. EO [EOSINOPHIL – BẠCH CẦU HẠT ƯA ACID]
- Là tỉ lệ % hoặc số lượng tuyệt đối của bạch cầu hạt ưa acid.
- Giá trị bình thường: 2 – 4% hoặc 0,1 – 0,7 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: nhiễm ký sinh trùng, dị ứng, một số bệnh máu…
- Giảm trong các trường hợp: Nhiễm khuẩn cấp, các phản ứng miễn dịch, sử dụng các thuốc corticoid…
11. BASO [BASOPHIL – BẠCH CẦU HẠT ƯA BASE]
- Là tỉ lệ % hoặc số lượng tuyệt đối của bạch cầu hạt ưa base.
- Giá trị bình thường: 0 – 1% hoặc 0.01 – 0,25 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: nhiễm độc, tăng sinh tủy, các rối loạn dị ứng…
- Giảm trong các trường hợp: nhiễm khuẩn cấp, các phản ứng miễn dịch, sử dụng các thuốc corticoid…
12. LYM [LYMPHOCYTE – BẠCH CẦU LYMPHO]
- Là tỉ lệ % hoặc số lượng tuyệt đối của bạch cầu lympho.
- Giá trị bình thường: 17 – 48% hoặc 1 – 5 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: nhiễm khuẩn mạn, chứng tăng bạch cầu đơn nhân do nhiễm khuẩn và virus, bệnh bạch cầu dòng lymphomanj, viêm loét đại tràng, suy thượng thận…
- Giảm trong các trường hợp: nhiễm khuẩn cấp, sử dụng thuốc corticoid…
13. MONO [MONOCYTES – BẠCH CẦU MONO]
- Là tỉ lệ % hoặc số lượng tuyệt đối của bạch cầu Mono.
- Giá trị bình thường: 4 – 8% hoặc 0,2 – 1,5 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: nhiễm virus, nhiễm ký sinh trùng, nhiễm khuẩn, các ung thư, viêm ruột, bệnh bạch cầu dòng mono, u lympho, u tủy…
- Giảm trong các trường hợp: nhiễm máu bất sản, bệnh bạch cầu dòng lympho, sử dụng thuốc corticoid…
14. PLT [PLATELET – SỐ LƯỢNG TIỂU CẦU]
- Là số lượng tiểu cầu có trong một đơn vị máu toàn phần.
- Giá trị bình thường: 150 – 400 G/L.
- Tăng trong các trường hợp: hội chứng rối loạn sinh tủy, dị ứng, ung thư, sau cắt lách…
- Giảm trong các trường hợp:
+ Giảm sản xuất: suy tủy, xơ gan, nhiễm virus ảnh hưởng đến tủy xương [Dengue, Rubella, Viêm gan B,C…], bệnh giảm tiểu cầu, hóa trị…
+ Tăng phá hủy: phì đại lách, đông máu rải rác trong lòng mạch, các kháng thể kháng tiểu cầu…
15. MPV [MEAN PLATELET VOLUME – THỂ TÍCH TRUNG BÌNH TIỂU CẦU]
- Là chỉ số đánh giá thể tích trung bình của tiểu cầu trong mẫu máu xét nghiệm.
- Giá trị bình thường: 5 – 8 fL.
- Tăng trong các trường hợp: bệnh tim mạch sau nhồi máu cơ tim, ĐTĐ, tiền sản giật, hút thuốc lá, cắt lách, stress, nhiễm độc do tuyến giáp…
- Giảm trong các trường hợp: thiếu máu do bất sản, hóa trị, bạch cầu cấp, lupus ban đỏ, giảm sản tủy xương…
16. PCT [PLATELETCRIT – THỂ TÍCH KHỐI TIỂU CẦU]
- Giá trị bình thường: 0,016 – 0,036 L/L.
- Tăng trong các trường hợp: ung thư đại trực tràng…
- Giảm trong các trường hợp: nhiễm nội độc tố, nghiện rượu…
17. PDW [PLATELET DISTRIBUTION WIDTH – DẢI/ ĐỘ RỘNG PHÂN BỐ KÍCH THƯỚC TIỂU CẦU]
- Giá trị bình thường: 11 – 15%.
- Tăng trong các trường hợp: ung thư phổi, bệnh hồng cầu hình liềm, nhiễm khuẩn huyết…
- Giảm trong các trường hợp: nghiện rượu…
Xét nghiệm sàng lọc ung thư sớm thường tiến hành định kỳ 6 tháng – 1 năm/1 lần, đặc biệt với nhóm người có nguy cơ cao.
18. P-LCR [PLATELET LARGER CELL RATIO – TỶ LỆ TIỂU CẦU CÓ KÍCH THƯỚC LỚN]
– Là tỷ lệ phần trăm của tiểu cầu có thể tích vượt quá giá trị bình thường của thể tích tiểu cầu là 12 fL trong tổng số lượng tiểu cầu.
– Giá trị bình thường: 0,13 – 0,43% hoặc 150 đến 500 Giga/L
– P-LCR tăng [thường kết hợp MPV tăng] được coi là một chỉ số về yếu tố nguy cơ liên quan đến các biến cố thiếu máu cục bộ/ huyết khối và nhồi máu cơ tim.
Hemoglobin bình thường là bao nhiêu?
Chỉ số HgB trong kết quả xét nghiệm máu Giá trị của Hemoglobin cũng khác nhau tùy vào giới tính, đối với nam thường là 13 - 18g/dl và nữ là 12 - 16g/dl, đối với phụ nữ đang mang thai và trẻ em là 11 -14g/dl.
Chỉ số thiếu máu bao nhiêu là nguy hiểm?
Trên lâm sàng dựa vào chỉ số này để đánh giá tình trạng người bệnh có cần truyền máu hay không. Nếu HGB trên 10g/dl: thiếu máu nhẹ, không cần truyền máu; Từ 8-10g/dl: thiếu máu vừa, cân nhắc nhu cầu truyền máu; Từ 6-8 g/dl: thiếu máu nặng, cần truyền máu; Dưới 6g/dl: cần truyền máu cấp cứu.
Hemoglobin bao nhiêu là thiếu máu?
Chỉ số HgB \> 10g/dl: Bị thiếu máu nhẹ và không cần truyền máu; Chỉ số HgB 8 - 10g/dl: Bị thiếu máu vừa và cân nhắc nhu cầu truyền máu; Chỉ số HgB 6 - 8 g/dl: Bị thiếu máu nặng và cần truyền máu; Chỉ số HgB < 6g/dl: Truyền máu cấp cứu.
Hồng cầu giảm bao nhiêu là nguy hiểm?
Cao hơn 100 g/l: thiếu máu ở mức độ nhẹ, chưa cần đến truyền máu. Từ 80 – 100 g/l: thiếu máu ở mức độ vừa phải, có thể cân nhắc đến việc truyền mắc nếu cần thiết. Từ 60 – 80 g/l: thiếu máu mức độ nặng, cần phải truyền máu. Thấp hơn 60 g/l: cần truyền máu cấp cứu ngay.