Là con cừu đen của gia đình không phải là dễ dàng. Chúng tôi phá vỡ sự cân bằng của nhóm và chúng tôi là "vật tế thần" mà chúng tôi từ chối tất cả các sai lầm.
Nếu bạn cảm thấy lo lắng bởi mô tả này, hãy tự hỏi mình câu hỏi sau đây: Bạn có thực sự muốn thuộc về đàn này, nơi tất cả những con cừu có màu trắng?
Chúng tôi là một phần của các nhóm xã hội: gia đình, bạn bè, đồng nghiệp … Theo cách nào đó, hầu như luôn có một tiêu chuẩn tiềm ẩn: thành viên ngụ ý phải đưa ra những phán đoán tương tự, có cùng giá trị, v.v.
Trong thực tế, trùng hợp ngẫu nhiên thường được coi là một chỉ số của sự gắn kết.
Con cừu đen không có nghĩa là, không ngu xuẩn hay tự hào; anh ta đơn giản là khác. Anh học cách tránh thổi, nghĩ khác đi, và luôn biết hướng đi nào, không giống như đàn cừu trắng.
Trong tâm lý học, những người này thường được gọi là "bệnh nhân được xác định". Bằng cách không quản lý đầy đủ các tình huống này, chúng tôi sẽ hiển thị các triệu chứng của gia đình rối loạn chức năng này hoặc kịch bản độc hại này.
Đừng cho phép điều đó. Nếu bạn được coi là con cừu đen, hãy học cách tự hào về bản thân để có thể suy nghĩ khác đi. Đó là một đặc quyền …
Hiệu ứng cừu đen
Henri Tajfel là một nhà tâm lý học xã hội nổi tiếng vì đã phát minh ra biểu hiện "hiệu ứng cừu đen". Một ý tưởng chắc chắn có thể được xác định, cho dù ở cấp độ gia đình hay trong bất kỳ ngữ cảnh xã hội nào khác:
- Chủ nghĩa ưa thích của nhóm giải thích rằng các phán đoán được đưa ra đối với các nhóm khác nói chung là tiêu cực, bởi vì người ta tìm cách bảo vệ những gì chúng ta sở hữu, xác định chúng tôi, xác định chúng tôi [Đội bóng của tôi là tốt nhất, lớp của tôi là người thông minh nhất, gia đình tôi là người hạnh phúc nhất …]
- Tuy nhiên, chúng tôi cũng có nhu cầu cao về các thành viên trong nhóm của chúng tôi. Ví dụ: cha của bạn chỉ trích hàng xóm và cách giáo dục con cái của họ. Tuy nhiên, với bạn, anh ấy cho thấy mức độ nghiêm trọng và sự khốc liệt, bởi vì anh ấy không muốn phá vỡ sự cân bằng nội bộ của gia đình.
Do hiệu ứng cừu đen, người ta hiểu rằng những lời chỉ trích và áp lực tâm lý mạnh hơn trong nhóm của chính mình hơn là những người khác.
Thành viên trong một bối cảnh xã hội, đôi khi, gây ra một sự thống trị nhất định, một sự kiểm soát nào đó.
Khi chúng ta nói "không" hoặc "nó không định nghĩa tôi", chúng ta được xem xét với sự quan tâm và sợ hãi bởi vì chúng ta đã vượt qua biên giới của những gì được chấp nhận, lành mạnh và đạo đức.
Khi nào thì con cừu đen là một đặc quyền
Khi chúng ta giả định rằng chúng ta là con cừu đen của gia đình, chúng ta có hai lựa chọn: chết đuối hoặc phản ứng.
Tin hay không, có rất nhiều người, bởi vì một bản sắc rất mong manh, chấp nhận lạm dụng tình cảm, chỉ trích và khinh miệt.
Người được coi là khó chịu hoặc khác với phần còn lại của gia đình giả định ẩn dụ của một bầu không khí có hại và rối loạn chức năng.
Tuy nhiên, phần còn lại của các thành viên trong gia đình đang ở trong một tình huống thoải mái bởi vì họ cảm thấy nhẹ nhõm mọi trách nhiệm: có một hiện trạngvà mọi người đều có vai trò của mình.
Để tránh những tình huống cực đoan này, lòng tự trọng của chúng ta quá dễ bị tổn thương, bạn nên suy nghĩ về những điểm này:
Khác biệt có thể là mối đe dọa cho người khác, nhưng không phải với bạn
Từ lúc bạn giới thiệu người khác theo cách suy nghĩ, mặc quần áo và sinh hoạt khác, họ sẽ dính vào nhãn "cừu đen" vì họ biết rằng họ đang mất kiểm soát đối với bạn.
- Rõ ràng là trong bất kỳ nhóm xã hội nào, trong bất kỳ gia đình nào, luôn có một thành viên phức tạp hơn những người khác. Tuy nhiên, nói chung, ngay cả trước khi diễn xuất, chúng tôi phát triển một ý nghĩ độc đáo vượt quá những gì chúng ta có thể mong đợi.
- Chúng ta không sinh ra cừu đen; trong thực tế, môi trường xã hội của chúng ta biến đổi chúng ta, bởi vì chúng ta có nguy cơ phản ứng với chúngđó là một hành động can đảm.
Thuộc về một "đàn chiên" không làm bạn hạnh phúc; tìm cách riêng của bạn
Thông thường, cừu đen có thể là một đặc ân. Bây giờ, để đến khám phá này, chúng ta phải tự giải phóng mình khỏi những điều nhất định:
- Bạn không phải giống như bố mẹ bạn, nghĩ như bạn bè, hành động như những người khác mong đợi bạn làm.
- Hãy thoải mái với việc có giá trị của riêng bạn, nâng cao giọng nói của bạn trên phần còn lại của nhóm. Thế giới đầy những suy nghĩ, ý kiến và phán đoán khác nhau. Không có sự thật phổ quát, và mọi người phải có khả năng tự nhận ra.
- Chấp nhận những người khác mà không thù hận hoặc oán giận, và chấp nhận bản thân mình khác với họ. Hình dung sự tách rời này như một hình thức giải thoát.Chấp nhận các thành viên trong gia đình của bạn như họ đang có, và có lẽ họ sẽ hiển thị cùng một sự khôn ngoan về phía họ.
Cừu đen là những cá thể cừu có bộ lông màu đen bắt nguồn từ ảnh hưởng di truyền ở cừu do quy định của các gene hắc tố chi phối về màu sắc và tạo ra sự khác biệt so với những con cừu thông thường [có bộ lông màu trắng], theo đó một gen lặn đôi khi biểu hiện ở sự ra đời của một con cừu với màu đen thay vì màu trắng. Cừu đen không chỉ đề cập đến màu lông của cừu mà còn là từ lóng để chỉ về những cá thể dị biệt, nổi loạn trong một tập thể, tương phản với cừu ngoan là tập hợp các cá thể dễ sai khiến và chỉ biết làm theo.
Trong tiếng Anh, thuật ngữ cừu đen [Black sheep] là một thành ngữ dùng để mô tả một thành viên đơn lẻ hoặc tai tiếng nằm trong một nhóm hoặc là những đứa trẻ khác biệt trong một gia đình hoặc những nhân tố nổi loạn trong một tập thể. Thuật ngữ này thường được trao cho những tác động tiêu cực với ngụ ý là ương ngạnh khó quản lý vì theo cách hiểu thông thường con cừu tiêu biểu cho sự ngoan hiền. Thuật ngữ này bắt nguồn từ sự hiện diện không điển hình và không mong muốn của cá nhân đen khác trong đàn cừu trắng.[1][2]
Xem thêm: New York Yankees – Wikipedia tiếng Việt
Những con cừu đen luôn là mầm mống của tai họa. Nó là nguyên nhân gây bất ổn và mất đoàn kết nội bộ trong một tập thể, xâm phạm quy tắc chung và phá vỡ sự đoàn kết. Nói tóm lại nó là tác nhân ngăn cản một tập thể đi tới thành công, nhìn chung, Như mọi lĩnh vực đời sống, những con cừu đen cũng vô cùng nguy hại và cần phải loại bỏ. Thuật ngữ cừu đen thường được nhắc đến trong bóng đá để chỉ về những cầu thủ như là con ngựa chứng, vô kỷ luật, thao túng đội bóng. Không giống trong một đàn cừu, người ta rất dễ nhận ra con cừu đen lẻ loi trong đàn, và càng dễ loại ra và đưa nó lên lò nướng. Song trong một đội bóng, để nhận biết cầu thủ nào là cừu đen không hề dễ dàng, và càng khó hơn khi loại cầu thủ đó ra. Những kẻ đóng được vai cừu đen lại thường là cầu thủ giỏi, thậm chí ngôi sao quan trọng nhất của đội.[3][4][5][6]
Xem thêm: Xét nghiệm HIV âm tính là gì?
Bạn đang đọc: Cừu đen – Wikipedia tiếng Việt
Tương phản với hình ảnh nhưng con cừu đen [ dị biệt, khác người ] là hình ảnh những con cừu ngoan ngoãn [ Sheeple ] là một thuật ngữ mỉa mai về những hành vi bầy đàn thụ động của con người hoàn toàn có thể bị thuận tiện trấn áp bởi một quyền lực tối cao chi phối mà họ được ví như những con cừu, một con vật ngoan ngoãn thuận tiện bị chăn dắt. Nó cũng diễn đạt một hiện tượng kỳ lạ nhiều người trong xã hội cùng tin cậy hoặc thực thi một việc gì đó đã khiến cho rất nhiều người khác a dua làm theo. Người ta cũng dùng từ lóng là những con cừu ngoan ngoãn để chỉ về nông dân đồng ý hoặc cam chịu những cơ quan chính phủ độc đoán. Cừu sinh ra để làm nạn nhân của sói, để được an phận và để Giao hàng sói theo bản năng sống sót .
Tôi quen một người chị làm họa sĩ thiết kế. Nhìn sự phóng khoáng của chị, ai cũng nghĩ chị đến từ gia đình có máu nghệ thuật. Nhưng hóa ra chị xuất thân từ một gia đình thuần công chức và cực kỳ coi trọng giá trị truyền thống.
Năm 2014, chị bỏ qua lời can ngăn của hàng xóm, họ hàng để thi vào một chuyên ngành mà họ vẫn coi là thiếu ổn định. Bây giờ, nhìn chị hạnh phúc với lựa chọn, họ đã không còn những cái cớ để lời ra tiếng vào thường xuyên, dù thi thoảng vẫn ngầm đánh giá vẻ ngoài nổi loạn của chị.
Trong tiếng Anh có cụm từ “the black sheep of the family“ để chỉ cá nhân quá khác biệt so với các thành viên trong gia đình. Và có vẻ như chị đúng là điển hình của một chú cừu đen. Vậy trở thành cừu đen có thực sự xấu như những người gắn mác vẫn nhìn nhận?
1. Nguồn gốc thuật ngữ cừu đen?
Cừu đen [black sheep] chỉ những cá nhân bị cho là bất tuân và dị biệt với số đông. Từ điển thành ngữ di sản Hoa Kỳ giải thích, lông cừu đen [biến thể đột biến của cừu trắng] bị xem rẻ về giá trị kinh tế do không thể nhuộm màu, vì vậy người bị gắn mác cừu đen cũng thường được xem là không có ích cho gia đình và xã hội.
Vào thế kỷ 16 cừu đen còn bị cho là dấu hiệu của ác quỷ. Chỉ từ thế kỷ 18 trở đi, cụm từ này mới được dùng để chỉ những người khác biệt. Khía cạnh khác biệt được thể hiện ở nhiều mặt: nghề nghiệp, giới tính, quan điểm chính trị, phong cách cá nhân, mạng lưới mối quan hệ [như kết hôn với người không “môn đăng hộ đối”].
2. Điều gì hình thành nên một cừu đen?
Cừu đen cũng là tên của một hiệu ứng tâm lý. Hiệu ứng này cho rằng cá nhân trong nhóm có xu hướng khắt khe với nhau hơn với cá nhân thuộc nhóm khác. Ví dụ, nếu em họ bạn xỏ khuyên mũi, bố mẹ bạn chỉ đánh giá một chút rồi thôi, còn nếu như người đi xỏ khuyên là bạn, thì họ sẽ kịch liệt phản đối và muốn bạn tháo ra ngay lập tức.
Hiệu ứng cừu đen dựa trên thuyết nhận diện xã hội: con người có xu hướng gắn hình ảnh bản thân với nhóm xã hội mà mình thuộc về, nên khi trong nhóm xuất hiện những cá nhân có biểu hiện quá khác lạ, tập thể sẽ phản ứng tiêu cực hơn với họ.
Hãy hình dung thế này, trong một gia đình có mẹ là giáo viên, bố làm cảnh sát, người con trai cả làm bác sĩ, nếu đứa con út chọn một con đường hoàn toàn khác, như làm thợ xăm, các thành viên trong gia đình sẽ không khỏi cảm thấy bất ngờ, thậm chí ngăn cản, quát mắng.
Cừu đen thường bị ảnh hưởng nhiều bởi môi trường nuôi dưỡng, nhất là gia đình. Đứa trẻ cừu đen thường xuất hiện trong những kiểu gia đình sau:
- Gia đình khắt khe [unaccepting family]: Gia đình này từ chối những thành viên không đáp ứng kỳ vọng và mong muốn của số đông. Họ sợ phải trải qua quá trình bất hòa nhận thức - nỗi bất an khi đặt mình vào những góc nhìn mâu thuẫn với quan niệm sẵn có. Cô lập hoặc bắt nạt thành viên khác biệt giúp họ cảm thấy an tâm hơn.
- Gia đình cứng nhắc [inflexible family]: Gia đình cứng nhắc sẽ thoáng hơn một chút. Ngoài mặt, họ cố gắng cởi mở hơn với thành cừu đen. Bên trong, họ vẫn gặp khó khăn để chấp nhận tư tưởng mới. Điểm tốt là họ không bỏ rơi những thành viên khác biệt, nhưng không may là cả hai bên đều chưa thực sự hiểu nhau. Vì vậy quá trình thấu hiểu cần thêm nhiều thời gian.
- Gia đình bất hòa [dysfunctional family]: Gia đình kiểu này vốn đã tồn đọng nhiều vấn đề. Nếu xuất hiện một đứa trẻ cừu đen, sự khác biệt vốn có của chúng có thể trở thành tâm điểm trút giận của những thành viên khác.
Một số người thường định nghĩa cừu đen là những đứa trẻ nổi loạn, chuyên gây rắc rối cho gia đình và khiến những thành viên khác phiền lòng. Nếu xét theo định nghĩa này, cừu đen đối lập với hình tượng “con nhà người ta“ hay “đứa trẻ kiểu mẫu“ [the golden child hoặc the hero]. Đây là đứa trẻ thường được yêu mến vì ngoan ngoãn, giỏi giang và quan tâm đến việc vun vén hạnh phúc gia đình.
Trong bối cảnh gia đình bất hòa, đứa trẻ kiểu mẫu có thể tạo nên xích mích, xung đột với thành viên cừu đen vì cho rằng chúng kém cỏi, hay gây chuyện và luôn để cha mẹ lo lắng.
3. Những tổn thương tinh thần của một cừu đen
Theo tiến sĩ Elizabeth Dorrance Hall của đại học bang Utah, khi thiên tính xã hội của con người [khả năng kết nối, gắn bó] không được đáp ứng, tổn thương tinh thần sẽ xuất hiện.
Gia đình vốn được cho là cái nôi nuôi dưỡng sự gắn bó. Việc bị đối xử bất công hay bị cô lập trong gia đình là nguyên nhân gây nên bản tính hung hăng, sự né tránh và tê liệt cảm xúc ở trẻ.
Để tìm ra cách giải quyết, tiến sĩ Elizabeth đã tiến hành nghiên cứu trên 30 người ở độ tuổi từ 25 - 35 bị gắn mác cừu đen trong gia đình. Câu trả lời được tổng hợp thành một số phương án dưới đây:
1. Tìm kiếm sự ủng hộ từ người mình tin tưởng
Những cừu đen thường kết nối và tìm kiếm sự đồng cảm từ thành viên hiểu mình nhất trong gia đình. Ngoài ra, họ cũng chủ động xây dựng mối quan hệ với những người tin tưởng và ủng hộ mình ngoài xã hội như bạn bè, thầy cô, đồng nghiệp…
2. Giữ khoảng cách lành mạnh
Một “chiến thuật” phổ biến mà các cừu đen hay sử dụng là “xa mặt cách lòng”. Khoảng cách vật lý tạo điều kiện để họ phát triển bản thân, đồng thời giảm thiểu những tình huống va chạm hằng ngày với người nhà. Họ cũng hạn chế chia sẻ thông tin cá nhân để không phải đón nhận đánh giá tiêu cực từ gia đình.
3. Hiểu được cảm xúc trong lòng
Khi biết cách gọi tên những cảm xúc ngổn ngang trong lòng, cừu đen sẽ tăng khả năng hồi phục về thể chất và tinh thần. Đó là lý do vì sao nhiều hướng chọn hướng đến giáo dục bậc cao, rèn luyện ý chí tự lập hoặc học cách cân bằng cảm xúc thông qua các khóa học về thiền.
4. Cái kết tươi sáng của cừu đen
Trong phim Bố Già - cú hit phóng vé hồi đầu năm nay, cừu đen được thể hiện khá rõ qua nhân vật Quắn. Anh là cá nhân có tư tưởng khác biệt so với những người họ hàng xung quanh. Vì quá khó dung hòa và tìm kiếm tiếng nói chung, Quắn luôn mong một ngày có thể thoát khỏi họ.
Nếu từng xem A Sun [Dương Quang Phổ Chiếu] - tác phẩm điện ảnh xuất sắc của Đài Loan năm 2019, hẳn bạn sẽ nhận ra nhân vật A Hòa cũng là một chú cừu đen. Sau khi vào trại giáo dưỡng vì tội hành hung, anh bị bố từ mặt. Đến khi người anh trai hoàn hảo tự sát, A Hòa mới tỉnh ngộ, từng bước thay đổi và nỗ lực để làm người có ích cho xã hội.
“Lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Cả tiến sĩ Elizabeth và cộng sự Kristina Scharp đều đồng tình rằng sự căng thẳng mà những cừu đen phải đối mặt đã rèn luyện cho họ sức bền và khả năng hồi phục hơn người.
Cừu đen có thể là một đứa trẻ thiếu may mắn vì không được gia đình hậu thuẫn, nhưng việc không được công nhận cũng là động lực để họ cố gắng gấp 10, 20 lần người khác. Khi trưởng thành, chúng là những cá nhân có khả năng lắng nghe và thấu cảm đặc biệt. Nếu gia đình bạn có một cá nhân khác biệt, hãy bao dung và tử tế với họ.