Việt Nam là một quốc gia nằm trong đới khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa. Chính loại khí hậu này đã tạo nên cho một Việt Nam với điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên thuận lợi. Hiểu được về khí hậu nhiệt đới gió mùa, đấy chính là một khối kiến thức lớn hỗ trợ chúng ta trong việc tìm hiểu sâu sắc hơn khí hậu Việt Nam. Vì vậy, hãy cùng Chúng tôi tìm hiểu sát sao hơn về Đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa là gì?.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa là loại khí hậu đặc sắc và nổi bật của đới nóng, khu vực có loại khí hậu điển hình này là ở Nam Á và Đông Nam Á.
Ở Khu vực Nam Á và Đông Nam An, mùa hạ có gió thổi từ khu vực Ấn Độ Dương và khu vực Thái Bình Dương tới, đem theo không khí mát mẻ và mưa lớn. Khi mùa đông đến, gió mùa sẽ thổi từ lục địa châu Á ra, đem theo không khí khô và lạnh. Càng về gần Xích đạo, gió ấm dần lên. Gió mùa đông thổi chia ra thành từng đợt. Mỗi khi gió về, ở những vùng gần chí tuyến trời sẽ trở lạnh trong vài ba ngày, đôi khi kéo dài đến hàng tuần. Mùa đông tại Hà Nội, nhiệt độ có lúc có thể xuống tới 10 độ trong vòng vài ngày.
Ngoài ra, đối với khí hậu nhiệt đới gió mùa được chia ra thành hai đặc điểm nổi bật: Bao gồm nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa gió và thời tiết thường hay diễn biến thất thường.
Nhiệt độ trung bình năm thường trên 20 độ C. Biên độ nhiệt trung bình năm khaorng 8 độ C.
Về lượng mưa: Lượng mưa trung bình năm trên 1000 mm nhưng thay đổi tùy thuộc vào vị trí gần biển hay xa biển, vào sườn núi đón gió hay sườn núi khuất gió. Sê-ra-pun đi nằm ở sườn phía nam dãy Hi-ma-lay-a là nơi có lượng mưa trung bình cao nhất thế giới [khoảng 12.000mm]. Những khu vực chịu ảnh hưởng của đặc điểm khi hậu này, mùa mưa sẽ rơi vào khoảng tháng V đến tháng X, tập trung từ 70% đến 95% lượng mưa cả năm. Mùa khô rơi vào khoảng tháng XI đến tháng IV năm sau, lượng mưa này tuy ít nhưng vẫn đủ cho cây cối sinh trưởng.
Thời tiết của kiểu khí hậu này thường diễn biến rất thất thường. Mùa mưa có năm đến sớm, có năm đến muộn đồng thời, lượng mưa cũng có năm ít, năm nhiều nên rất hay gây ra hạn hán hay lụt lội.
Đặc điểm sinh vật trong môi trường khí hậu nhiệt đới gió mùa
Môi trường nhiệt đới gió mùa là môi trường đa dạng và phong phú của đời sống.
Nhịp điệu mùa ảnh hưởng mạnh mẽ tới thiên nhiên và cuộc sống của con người trong khu vực.
Tùy thuộc vào lượng mưa và sự phân bố lượng mưa trong năm mà thảm thực vật ở khu vực này cũng có nhiều sự thay đổi lớn. Ở những nơi mưa nhiều, rừng sẽ có nhiều tầng nhưng sẽ không bằng rừng rậm xanh quanh năm; trong rừng chủ yếu là cây rụng lá vào mùa khô. Ngược lại, ở những nơi ít mưa chủ yếu là đồng cỏ cao nhiệt đới. Ở vùng cửa sông, ven biển được phù sa bồi đắp, chủ yếu là các khu vực rừng ngập mặn. Đó là những môi trường sống thuận lợi cho nhiều loài động vật khác nhau, cả ở trên cạn hay dưới nước.
Ngoài ra, khi hậu nhiệt đới gió mùa rất thích hợp cho việc trồng cây lương thực nhiệt đới, đặc biệt là cây lúa nước và cây công nghiệp. Vùng nhiệt đới gió mùa chính là một trong những nơi tập trung đông dân nhất thế giới.
Đặc điểm nổi bật của khí hậu Việt Nam
Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng mạnh mẽ nhất của Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa.
– Về tính chất nhiệt đới:
Tính chất nhiệt đới của khí hậu này được quy định bởi vị trí nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến Bắc. Hằng năm, lãnh thổ Việt Nam nhận được một lượng bức xạ mặt trời lớn do góc nhập xạ lớn, đồng thời, trên lãnh thổ, mỗi nơi trong năm đều có hai lần mặt trời đi qua thiên đỉnh.
Tổng nhiệt độ bức xạ lớn, cùng với lượng cân bằng mức xạ dương quanh năm, điều này đã khiến cho nhiệt độ trung bình năm của Việt Nam khá cao, vượt tiêu chuẩn của khí hậu nhiệt đới. Cụ thể: Nhiệt độ trung bình năm trên toàn quốc đều lớn hơn 20 độc C [trừ vùng núi cao], nhiều năng, tổng số giờ nắng tùy nơi từ 1400 đến 3000 giờ/năm.
– Về lượng mưa, độ ẩm:
Các khối khí di chuyển qua biển [trong đó có Biển Đông], mang theo độ ẩm không khí lớn, đã mang lại cho nước ta lượng mưa lớn, trung bình năm từ 1500 đến 2000mm; ở những sườn núi đón gió biển và các khối núi cao, lượng mưa trung bình năm có thể lên đến 3500 – 4000mm. Độ ẩm không khí cao, trên 80%, cân bằng độ ẩm luôn dương.
– Về gió mùa:
Do nước ta luôn nằm trong vùng nội chí tuyến bán cầu Bắc, nên có gió Tín Phong bán cầu Bắc hoạt động quanh năm. Mặt khác, khí hậu Việt Nam còn chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của các khối khí hoạt động theo mùa. Gió mùa lấn át gió Tín Phong, vì vậy, gió Tín Phong thổi xen kẽ gió mùa và chỉ có tác động rõ rệt vào các thời kỳ chuyển tiếp giữa hai mùa gió:
Gió mùa mùa đông: Tập trung vào khoảng tháng XI đến tháng IV năm sau. Gió mùa Đông Bắc tạo ra một mùa đông lạnh ở nước ta. Nửa đầu mùa đông thời tiết lạnh khô, còn nửa sau mùa đông thời tiết lạnh ấm, có mưa phùn ở vùng ven biển và các đồng bằng ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ.
Gió mùa mùa hạ: Tập trung vào khoảng tháng V đến tháng X. Vào đầu mùa hạ, khối khí nhiệt đới ẩm thổi từ phía Bắc Ấn Độ Dương di chuyển theo hướng tây nam xâm nhập trực tiếp và gây mưa lớn cho các vùng đồng bằng ở Nam Bộ và Tây Nguyên. Khi vượt qua các dãy Trường Sơn và các dãy núi chạy dọc biên giới Việt – Lào, đồng thời tràn xuống vùng đồng bằng ven biển Trung Bộ và một phần phía nam của khu vực Tây Bắc, khối khí này sẽ trở nên khô nóng hơn [gió Tây hay gió Lào].
Gió Tín Phong: Hoạt động mạnh vào cuối mùa hạ. Khi vượt qua vùng biển xích đạo, khối khí này sẽ trở nên nóng hơn, thường gây ra mưa lớn và kéo dài cho các vùng đón gió ở Nam Bộ và Tây Nguyên. Thông thường, vào thời gian này, cả hai miền Nam, Bắc sẽ có mưa lớn do sự kết hợp của gió mùa Tây Nam và các dải hội tụ nhiệt đới. Do áp thấp Bắc Bộ, khối khí này di chuyển theo hướng Đông Nam vào Bắc Bộ tạo nên “gió mùa Đông Nam” vào mùa hạ ở miền Bắc nước ta.
Trên đây là một số vấn đề có liên quan đến Đặc điểm nổi bật của khí hậu nhiệt đới gió mùa là gì?. Mong rằng đây sẽ là một nguồn tài liệu bổ ích có thể giúp Quý bạn đọc trong quá trình nghiên cứu và làm việc. Nếu vẫn còn thắc mắc hoặc để biết thêm nhiều thông tin. Quý bạn đọc có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn. Chúc Quý bạn đọc học tập thật tốt. Xin cảm ơn!
Đối với tất cả người dân Việt Nam nói chung khi hậu nhiệt đới gió mùa không phải kiểu khí hậu xa lạ. Tuy nhiên, vẫn không có nhiều người hiểu biết về những nội dung liên quan đến kiểu khí hậu này.
Chính vì thế, trong bài viết hôm nay chúng tôi sẽ cung cấp tới quý bạn đọc một số nội dung trả lời cho câu: Nêu đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa là gì?
Khí hậu nhiệt đới gió mùa là khí hậu tương ứng với nhóm Am theo phân loại khí hậu Koppen. Giống như khí hậu xavan [khí hậu ẩm và khô nhiệt đới], khí hậu nhiệt đới gió mùa có nhiệt độ trung bình tháng trên 18 độ trong mỗi tháng và có mùa ẩm, khô đặc trưng, lượng mưa trung bình năm khoảng 1.000 đến 1.500 mm ở nhiệt đới gió mùa châu Á.
– Tháng giêng là mùa đông ở Bắc bán cầu, trên các đại dương áp cao cận chí tuyến bành trướng ra rất rộng, trên các lục địa áp cao cũng được thành lập do mặt đất bị lạnh đi rất nhiều. Tất cả những trung tâm áp cao ấy hợp thành đai liên tục trên các miền cận chí tuyến Bắc. Lúc này ở miền Nam bán cầu là mùa ahj, áp thấp xích đạo hơi dịch về phía nam xích đạo.
– Các lục địa Nam bán cầu được đốt nóng là mùa hạ, áp thấp xích đạo hơi dịch về phía Nam xách đạo. Các lục địa Nam bán cầu được đốt nóng lên nhất là lục địa Úc được đốt nóng lên dữ dội, áp thấp xuống đến dưới 1.006 mb.
– Tháng 07 hàng năm tình hình khsi áp ngược lại, ở miền cận chí tuyến Bắc bán cầu, trên các đại dương trung tâm cao áp thường xuyên hoạt động và hơi dịch về phái Bắc, còn trên lục địa thì khí áp xuống rất thấp do bị dốt nóng mãnh liệt, đặc biệt là trên lục địa châu Á. Phía đông cao nguyên Iran, miền Tây Bắc Ấn Độ, áp thấp hạ xuống đến 998 mb. Áp thấp xích đạp lúc này hơi dịch, lên phía Bắc xích đạo và nối liền với các áp thấp lục địa Bắc bán cầu.
– Nhiệt độ, lượng mưa thay đổi theo mùa:
+ Lượng mưa trung bình năm trên 1.000mm, nhưng thay đổi theo mùa một mùa mưa nhiều và một mùa mưa ít. Mùa mưa nhiều chiếm khoảng từ 75 đến 96 % lượng mưa cả năm.
+ Nhiệt độ trung bình năm trên 20 độ nhưng thay đổi theo mùa, một mùa có nhiệt độ cao và một mùa có nhiệt độ thấp hơn.
+ Thời tiết diễn biến thất thường với mùa mưa có những năm đến sớm có những năm đến muộn. Lượng mưa có năm ít có năm nhiều dễ gây ra hạn hán và lũ lụt.
Những nước có khí hậu nhiệt đới gió mùa trên Thế giới
– Việt Nam [với hai tỉnh Huế và Đà Nẵng].
– Úc [Cairns].
– Liberia [Monrovia].
– Sierra Leone [Freetown].
– Guinee [Conakry].
– Côte d’lvoire [Abidjan].
– Thái Lan [Phuket].
– Myanma [Yangon].
– Philippines [Quezon City].
– Ấn Độ [Mangalore; Kochi; Surat].
– Mỹ [Miami].
– Bangladesh [Chittagong].
– Cộng đồng thịnh vượng Bahamas [Nassau].
– Colombia [Medellin].
– Cộng hòa Dominican [Stanto Domingo].
– Puerto Rico [San Juan].
Yếu tố tạo nên khí hậu nhiệt đới gió mùa
– Khí hậu nhiệt đới gió mùa thường được tìm thấy nhiều nhất ở Nam và Trung Mỹ. Tuy nhiên, có những khu vực Nam Á, Đông Nam Á, Châu Phi, Caribbean, Bắc Mỹ và Úc cũng có khí hậu này.
– Yếu tố kiểm soát chính đối với khí hậu nhiệt đới gió mùa là mối quan hệ giữa nó với gió mùa hoàn lưu. Gió mùa là một sự thay đổi theo mùa trong hướng gió. Ở châu Á, trong mùa hè có một luồng không khí trên bờ.
– Vào mùa đông, mặt trời thấp một luồng khí ngoài khơi không khí di chuyển từ đất liền sang nước là phổ biến. Sự thay đổi hướng là do sự khác biệt trong cách nhiệt nước và đất.
– Thay đổi mô hình áp lực ảnh hưởng đến tính thời vụ của mưu cũng xảy ra ở châu Phi mặc dù nó thường khác với cách thức hoạt động ở châu Á. Trong mùa nắng vùng hội tụ liên vùng gây ra mưa. Trong mùa nắng thấp, cao cận nhiệt đối tạo điều kiện khô ráo. Khí hậu gió mùa của châu Phi và châu Mỹ cho vấn đề đó, thường nằm dọc theo bờ biển thương mại.
Ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới gió mùa đến đời sống
– Đối với sản xuất nông nghiệp:
+ Thời tiết thất thường [thường xuyên thiên tai, mưa lũ, hạn hán, rét đậm rét hại,…] gây khó khăn lớn cho hoạt động canh tác, thời vụ, phòng chống thiên tai.
+ Độ ẩm lớn là môi trường tốt cho dịch bệnh phát triển ảnh hưởng đến cây trồng vật nuôi.
+ Với nền nhiệt độ cao, độ ẩm lớn và mưa nhiều tạo điều kiện phát triển nền nông nghiệp lúa nước, thâm canh tăng vụ và đa dạng hóa cây trồng vật nuôi.
– Đối với hoạt động sản xuất khác và đời sống người dân:
+ Các hoạt động thời tiết thất thường như lốc, dông, sương muối, lốc, rét hại, … cũng ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống.
+ Môi trường thiên nhiên dễ bị suy thoái hơn các loại khí hậu khác.
+ Thiên tai bão lũ, hạn hán gây tổn thất nặng nề tới mọi ngành sản xuất về người và tài sản.
+ Hoạt động giao thông, du lịch, công nghiệp khai thác, … chịu ảnh hưởng trực tiếp của sự phân mùa khí hậu, chế độ nước sông ngòi.
+ Độ ẩm cao của loại khí hậu này cao gây khó khăn rất lớn cho việc bảo quản máy móc thiết bị và nông sản.
+ Để phát triển các ngành kinh tế như lâm nghiệp, giao thông vận tải, thủy sản, du lịch,… Đồng thời đẩy mạnh các hoạt động khai thác, xây dựng nhất là vào mùa khô.
Như vậy, Nêu đặc điểm của khí hậu nhiệt đới gió mùa đã được chúng tôi trình bày chi tiết trong bài viết phía trên. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng đã nêu một số nội dung liên quan đến khí hậu nhiệt đới gió mùa. Chúng tôi mong rằng những nội dung trên sẽ giúp ích được quý bạn đọc.