Từ lâu người ta đã coi gia đình là tế bào của xã hội. Gia đình có lịch sử từ rất sớm và đã trải qua một quá trình phát triển lâu dài. Tế bào gia đình khỏe mạnh, xã hội sẽ lành mạnh, mọi người đều có cơ hội phát triển và hưởng hạnh phúc. Gia đình có những ảnh hưởng và tác động mạnh mẽ đến xã hội. Vậy gia đình là gì? Quyền và nghĩa vụ giữa các thành viên được quy định thế nào? Luật Minh Gia xin được tư vấn như sau.
1. Gia đình là gì?
Gia đình là một thiết chế xã hội đặc thù, một nhóm xã hội nhỏ mà các thành viên của nó gắn bó với nhau bởi quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ con nuôi, bởi tính cộng đồng về sinh hoạt, trách nhiệm đạo đức với nhau nhằm đáp ứng những nhu cầu riêng của mỗi thành viên cũng như để thực hiện tính tất yếu của xã hội về tái sản xuất con người
Trên phương diện pháp lý, khái niệm gia đình được pháp luật hiện hành quy định:
Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau theo quy định của Luật này [theo quy định tại khoản 2 điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014].
Như vậy, định nghĩa về gia đình có thể được hiểu như sau:
Gia đình là tập hợp những người quen thuộc, thân thương gần gũi với chúng ta, gia đình chính là một cách thức tổ chức sống nhỏ nhất trong xã hội, trong gia đình có mối liên kết với nhau từ quan hệ huyết thống hoặc nuôi dưỡng.
Một gia đình theo truyền thống Việt Nam sẽ bao gồm các thành viên: vợ, chồng, cha, mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, anh, chị, em ruột, hoặc anh chị em nuôi, cô, dì, chú, bác, cậu, mợ,...
2. Những hình thái gia đình phổ biến
Hình thái gia đình có thể được hiểu dựa trên các tiêu chí: quy mô; khía cạnh xã hội học. Cụ thể như sau:
* Xét về quy mô, gia đình có thể phân loại thành:
- Gia đình hai thế hệ [hay gia đình hạt nhân]: là gia đình bao gồm cha mẹ và con.
- Gia đình ba thế hệ [hay gia đình truyền thống]: là gia đình bao gồm ông bà, cha mẹ và con còn được gọi là tam đại đồng đường.
- Gia đình bốn thế hệ trở lên: là gia đình nhiều hơn ba thế hệ. Gia đình bốn thế hệ còn gọi là tứ đại đồng đường.
* Dưới khía cạnh xã hội học, cũng có thể phân chia gia đình thành hai loại:
- Gia đình lớn [gia đình ba thế hệ hoặc gia đình mở rộng] thường được coi là gia đình truyền thống liên quan tới dạng gia đình trong quá khứ. Đó là một nhóm người ruột thịt của một vài thế hệ sống chung với nhau dưới một mái nhà, thường từ ba thệ hệ trở lên, tất nhiên trong phạm vi của nó còn có cả những người ruột thịt từ tuyến phụ.
- Gia đình nhỏ [gia đình hai thế hệ hoặc gia đình hạt nhân] là nhóm người thể hiện mối quan hệ của chồng và vợ với các con, hay cũng là mối quan hệ của một người vợ hoặc một người chồng với các con. Đây là kiểu gia đình của tương lai và ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại và công nghiệp phát triển.
3. Quyền và nghĩa vụ của các thành viên trong gia đình theo quy định
Theo mục 1, chương V Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 đã quy định về quyền và nghĩa vụ giữa cha mẹ và con như sau:
* Nghĩa vụ và quyền của cha, mẹ [điều 69]
- Thương yêu con, tôn trọng ý kiến của con; chăm lo việc học tập, giáo dục để con phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội.
- Trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
- Giám hộ hoặc đại diện theo quy định của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự.
- Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo tình trạng hôn nhân của cha mẹ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động; không được xúi giục, ép buộc con làm việc trái pháp luật, trái đạo đức xã hội.
* Quyền và nghĩa vụ của con [điều 70]
- Được cha mẹ thương yêu, tôn trọng, thực hiện các quyền, lợi ích hợp pháp về nhân thân và tài sản theo quy định của pháp luật; được học tập và giáo dục; được phát triển lành mạnh về thể chất, trí tuệ và đạo đức.
- Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia đình.
- Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.
- Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.
- Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội theo nguyện vọng và khả năng của mình. Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ tham gia công việc gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm bảo đảm đời sống chung của gia đình; đóng góp thu nhập vào việc đáp ứng nhu cầu của gia đình phù hợp với khả năng của mình.
- Được hưởng quyền về tài sản tương xứng với công sức đóng góp vào tài sản của gia đình.
* Nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng [điều 71]
- Cha, mẹ có nghĩa vụ và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
- Con có nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt khi cha mẹ mất năng lực hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật; trường hợp gia đình có nhiều con thì các con phải cùng nhau chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ.
* Nghĩa vụ và quyền giáo dục con [điều 72]
- Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền giáo dục con, chăm lo và tạo điều kiện cho con học tập.
Cha mẹ tạo điều kiện cho con được sống trong môi trường gia đình đầm ấm, hòa thuận; làm gương tốt cho con về mọi mặt; phối hợp chặt chẽ với nhà trường, cơ quan, tổ chức trong việc giáo dục con.
- Cha mẹ hướng dẫn con chọn nghề; tôn trọng quyền chọn nghề, quyền tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của con.
- Cha mẹ có thể đề nghị cơ quan, tổ chức hữu quan giúp đỡ để thực hiện việc giáo dục con khi gặp khó khăn không thể tự giải quyết được.
* Đại diện cho con [điều 73]
- Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, trừ trường hợp con có người khác làm giám hộ hoặc có người khác đại diện theo pháp luật.
- Cha hoặc mẹ có quyền tự mình thực hiện giao dịch nhằm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
- Đối với giao dịch liên quan đến tài sản là bất động sản, động sản có đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng, tài sản đưa vào kinh doanh của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự thì phải có sự thỏa thuận của cha mẹ.
- Cha, mẹ phải chịu trách nhiệm liên đới về việc thực hiện giao dịch liên quan đến tài sản của con được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này và theo quy định của Bộ luật dân sự.
* Bồi thường thiệt hại do con gây ra [điều 74]
Cha mẹ phải bồi thường thiệt hại do con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự gây ra theo quy định của Bộ luật dân sự.
....
Gia đình chắc hẳn đã quá quen thuộc đối với mỗi chúng ta. Tuy nhiên, không phải ai cũng đã hiểu đúng được khái niệm, chức năng và ý nghĩa của gia đình là gì? Mời quý độc giả tham khảo nội dung dưới đây để có cái nhìn tổng thể và chính xác nhất nhé!
Định nghĩa về gia đình
Gia đình là tập hợp những người thân thương, quen thuộc và gần gũi với chúng ta. Đây chính là một cách thức tổ chức sống nhỏ nhất xã hội. Trong gia đình có mối liên kết với nhau bằng quan hệ huyết thống hoặc là nuôi dưỡng.
Gia đình là tập hợp những người thân thương, quen thuộc và gần gũi với chúng ta
Một gia đình theo truyền thống của Việt Nam bao gồm: chồng, vợ, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, anh, chị, em ruột/nuôi, cô, dì, chú, bác,...
Gia đình có thể chia thành nhiều cách gọi như sau: gia đình nhỏ[khoảng 2 thế hệ: cha mẹ, con cái], đại gia đình[nhiều thế hệ sống chung với nhau].
Gia đình có ý nghĩa gì?
Gia đình đem lại cho chúng ta những ý nghĩa như sau:
Gia đình giúp mỗi chúng ta có điểm tựa, đồng thời còn là nơi vững chãi nhất để ta có thể cố gắng vươn lên trong cuộc sống
- Theo quy định của pháp luật, gia đình là cơ sở để xác định các quyền lợi, nghĩa vụ giữa các thành viên khi có vấn đề gì đó liên quan phát sinh.
- Giúp mỗi chúng ta có điểm tựa, đồng thời còn là nơi vững chãi nhất để ta có thể cố gắng vươn lên trong cuộc sống.
- Gia đình được xây dựng và duy trì trên những quan niệm về thuần phong mỹ tục, đạo đức của nước ta. Đây là nơi mỗi thành viên trong gia đình gắn bó và tin tưởng lẫn nhau.
- Gia đình đồng hành với mỗi thành viên từ nhỏ cho đến khi trưởng thành, là nơi tạo dựng ước mơ, được dạy dỗ những bài học đầu tiên trước khi bước vào đời.
Chức năng của gia đình được thể hiện ra sao?
Trong xã hội, gia đình có chức năng là cầu nối, mang lại hạnh phúc cho mỗi người, duy trì nòi giống cho nhân loại… cụ thể:
Gia đình là đơn vị nhỏ nhất cấu thành một xã hội hoàn chỉnh, có tác động rất lớn đến việc xây dựng xã hội
- Là cầu nối giữa các thành viên trong gia đình với xã hội.
- Gia đình là đơn vị nhỏ nhất cấu thành một xã hội hoàn chỉnh, có tác động rất lớn đến việc xây dựng xã hội.
- Là nơi lưu trữ những giá trị nhân văn, mang lại hạnh phúc cho mỗi người trong cuộc sống.
- Gia đình có vai trò duy trì nòi giống cho nhân loại, đất nước.
- Gia đình thực hiện giáo dục, là cơ sở trang bị cho các thành viên hành trang, sẵn sàng bước vào đời.
- Thực hiện chức năng kinh tế, thể hiện ở việc mỗi gia đình sẽ làm những công việc để phát sinh ra nguồn kinh tế, có khả năng nuôi sống thành viên chưa lao động được, mang lại sự ấm no, đầy đủ cho gia đình.
Gia đình như thế nào gọi là hạnh phúc?
Một gia đình có thể phát huy được hết chức năng, vai trò và ý nghĩa cho xã hội, tổ quốc hay không còn phụ thuộc vào vào việc hạnh phúc của một gia đình.
- Hạnh phúc gia đình là việc các thành viên có thể vui vẻ, hòa thuận, trong các hoạt động hàng ngày biết giúp đỡ lẫn nhau.
- Theo quan điểm cá nhân, một gia đình hạnh phúc được thể hiện qua: khả năng kinh tế của gia đình và yếu tố gắn kết tình cảm gia đình.
Nói tóm lại, hạnh phúc gia đình được thể hiện qua nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống. Mỗi thành viên trong gia đình đều có nghĩa vụ vun đắp, tạo nên một gia đình thực sự hạnh phúc.
Theo Luathoangphi.vn