a] Trong bài văn nghị luận có lúc cần vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt tự sự, miêu tả, biểu cảm vì:
- Khắc phục sự khô khan, đem lại sự cụ thể sinh động cho bài văn nghị luận.
- Góp phần nâng cao hiệu quả thuyết phục của bài [đoạn] văn.
b] Yêu cầu:
- Bài văn phải thuộc một kiểu văn bản chính, kiểu văn bản ở đây nhất thiết phải là văn nghị luận.
- Kể, tả, biểu cảm chỉ là những yếu tố kết hợp và phải chịu chi phối, phải phục vụ cho quá trình nghị luận.
Câu 2 [trang 158 SGK Ngữ văn 12 tập 1]
Tác dụng của yếu tố thuyết minh trong đoạn trích:
- Đoạn trích là một văn bản nghị luận về vấn đề : Có nên chỉ đưa vào chỉ số GDP để đánh giá thu nhập hàng năm của người dân VN hay không hay cần tính tới chỉ số GNP nữa?
- Tuy nhiên văn bản nghị luận này còn có sự tham gia của yếu tố thuyết minh:
Yếu tố đó hiện diên rõ rệt nhất trong những kiến thức mà tác giả cung cấp cho người đọc về GDP, GNP.
- Hiệu quả của yếu tố thuyết minh: Hỗ trợ đắc lực cho sự bàn luận của tác giả, vì nó đưa những tri thức khách quan, khoa học và mới mẻ giúp người đọc có thể hiểu biết chính xác và rõ ràng hơn về vấn đề kinh tế xã hội đang được nêu ra thảo luận .
- Việc kết hợp vận dụng phương thức thuyết minh trong bài nghị luận là cần thiết.
- Tác dụng: Tạo sự thuyết phục cho luận điểm
Câu 3 [trang 158 SGK Ngữ văn 12 tập 1]
Viết bài văn nghị luận với chủ đề: "Nhà văn mà tôi hâm mộ".
+ Lựa chọn nhà văn hâm mộ
+ Giới thiệu tóm lước về nhà văn đó: tiểu sử, cuộc đời, các hoạt động trong văn học, thành tựu đạt được,…
+ Vì sao mà lại hâm mộ nhà văn đó?[Cống hiến? Sáng tác nào đó? Về nội dung đề cập, về phong cách viết_
?Vì sao cần phải vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm trong đoạn văn nghị luận?
Muốn vận dụng các phương thức biểu đạt có kết quả cao thì chúng ta cần chú ý điều gì?
GV cho HS luyện tập bằng cách chia nhóm
?Gọi HS đại diện mỗi nhóm xác định chủ đề của bài phát biểu? [phát biểu về nhà văn nào?]
Xác định nội dung của bài phát biểu?
Lưu ý: Bài văn phải vận dụng những phương thức biểu đạt mà các em thấy cần.
GV yêu cầu HS rút ra bài học sau khi đã làm bài tập.
Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng
- GV hướng dẫn HS luyện tập ở nhà.
I. Luyện tập trên lớp:
1. Bài tập 1:
a. Ngữ liệu:
1. Mẹ chàng trăng đã nằm mơ thấy một con thỏ trắng, nhảy qua ngực mà thụ thai mà đẻ ra chàng. Sợ tù trưởng phạt vạ, mẹ chàng bỏ chàng trên rừng, phó mặc cho trời đất. Suốt ngày chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên đao. Sau đó, chàng cưỡi ngựa đá khổng lồ do trời đất cho, đi giết một tên bạo chúa đến chiếm đất rồi cuối cùng biến vào mặt trăng để đêm đêm soi xuống dòng thác Fông- Gơ-Nhi những vầng sáng bạc.
Còn nàng Han là một cô gái thông minh, dũng cảm, lớn lên đi đánh giặc ngoại xâm. Quân nàng liên kết với người kinh, theo cờ lệnh bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc của nàng mà đánh tan được giặc. Mường bản đang vui thắng trận thì nàng hoá thành tiên lên trời, sau khi tắm ở sông Nậm Bờ để lại trên bờ thanh gương nàng đã dùng diệt giặc. Từ đấy, hằng năm đế ngày nàng lên trời, dân bản mường lại mở hội dước cờ nàng Han, vui chơi rồi kéo ra sông Nậm Bờ tắm. Và trên dày núi Fu-Keo vẫn còn đền thờ nàng Han ở trên rừng, gần đây có những vũng, những ao chi chit nối tiếp nhau là vết chân voi ngựa của quân nàng Han và quân đội người kinh.
2.Hỡi đồng bào toàn quốc!.
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cước nước ta lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên!
b. Nhận xét:
- Yếu tố tự sự
- Yếu tố miêu tả
- Yếu tố biểu cảm
Các yếu tố giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng, sinh động có sức thuyết phục tác động mạnh mẽ đến tình cảm người đọc.
- Khắc phục hạn chế của bài văn nghị luận bởi đặc điểm của văn nghị luận khô khan, thiên về lý tính.
- Yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm làm cho bài văn nghị luận thêm cụ thể, sống động.
* Yêu cầu của việc kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận
Bài văn phải thuộc một kiểu văn bản chính luận, dứt khoát phải là văn nghị luận.
3. Bài tập 3: Viết một bài văn nghị luận ngắn về chủ đề “Nhà văn tôi hâm mộ”
Tác giả Nguyễn Đình Chiểu
- Cuộc đời, sự nghiệp sáng tác [tác phẩm chính có giá trị]
* Ghi nhớ: SGK
II. Luyện tập ở nhà:
1. Trả lời: Cả hai nhận định đều đúng vì:
- Một bài văn nghị luận chỉ hấp dẫn khi sử dụng kết hợp các phương thức biểu đạt nếu không nó sẽ đi sa vào trừu tượng, khô khan.