Chị Hoàng Vân, quận 9, TP HCM vẫn còn nhớ lần dở khóc dở cười vì kỳ kinh nguyệt đầu tiên của cô con gái mình.
Khi ấy cả nhà đang đi ăn tối ở một nhà hàng, lúc gần ăn xong bé gái xin phép vào nhà vệ sinh, đợi một lúc lâu vẫn chưa thấy con quay ra, chị Vân chạy vào nhà vệ sinh gọi mãi thì phát hiện con đang khóc rấm rứt, cô bé đang hoảng hốt vì "con sợ quá, sao máu cứ chảy mãi không dừng".
"Lúc đó vừa thương con, vừa giận mình vì cứ lu bu buôn bán mà không để ý rằng con mình đã lớn mà trang bị kiến thức cũng như chuẩn bị tâm lý cho con trong giai đoạn quan trọng này", chị Vân chia sẻ.
Bác sĩ Nguyễn Ngọc Thông, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP HCM cho biết, kinh nguyệt là dấu hiệu đánh dấu bé gái từ thiếu nhi thành người trưởng thành về mặt cơ thể, chứng tỏ các tuyến sinh dục bắt đầu hoạt động, bé gái có chức năng sinh sản, mang thai, phát triển thành thiếu nữ.
Cần bên cạnh chia sẻ, hướng dẫn cho bé những kiến thức cần thiết để chuẩn bị sẵn sàng cho kỳ kinh nguyệt đầu tiên. Ảnh: mommyimgrowingup.com
Thông thường, ở giai đoạn dậy thì, bé hay có những thay đổi tâm sinh lý đột ngột, và với lần có kinh đầu tiên thì đa số các bé rất lo lắng, hoảng loạn trước sự thay đổi bất thường của cơ thể. Theo bác sĩ Thông, gia đình, nhất là những người cùng giới như mẹ, chị gái, bà... cần có sự tư vấn và chuẩn bị tốt về mặt tâm lý, kiến thức cho bé.
Ở tuổi này, bé có định hướng ham muốn về tình dục có thể dẫn đến tình dục không an toàn, do đó bác sĩ Thông khuyên các phụ huynh cần giáo dục giới tính để trẻ biết cách tự bảo vệ mình, tránh bị lạm dụng tình dục và mang thai ngoài ý muốn.
Khi nhận thấy những thay đổi trên cơ thể của bé cho thấy kỳ kinh nguyệt đầu tiên sắp xuất hiện như ngực, cơ quan sinh dục bắt đầu phát triển, bé phát triển chiều cao nhanh... thì cần phải tư vấn cho bé hiểu về kinh nguyệt.
Cần giúp bé hiểu rằng đây là một hiện tượng bình thường và là điều tuyệt vời của cơ thể người phụ nữ. Giai đoạn bé có khả năng xuất hiện kinh nguyệt, các bà mẹ không truyền đạt những suy nghĩ tiêu cực theo kiểu "đây là thứ phiền phức và đáng ghét" vào mỗi chu kỳ kinh nguyệt của mình, làm cho bé hoang mang. Nên cho bé biết rằng, vài tháng trước khi bé có kỳ kinh nguyệt đầu tiên, có thể xuất hiện dịch lỏng màu trắng ở cơ quan sinh dục, điều này rất bình thường và trấn an để bé không phải lo lắng.
Nên có sự hướng dẫn và chuẩn bị các vật dụng cần cho kỳ kinh nguyệt đầu tiên của bé. Rất có thể bé không ở bên cạnh mẹ khi hành kinh lần đầu, do đó cần chỉ cho bé cách sử dụng băng vệ sinh, sự cần thiết phải thay đổi băng vệ sinh nhiều lần trong ngày, đặc biệt là khi máu thấm nhiều.
"Các cô giáo ở năm cuối tiểu học, năm đầu trung học cần quan tâm đến các biểu hiện của bé gái, cần có hướng dẫn để bé không phải lo lắng trong trường hợp bé xuất hiện kinh nguyệt lần đầu tiên ở trường", bác sĩ Thông lưu ý.
Cần trang bị cho bé cách thức giữ vệ sinh để tránh bị viêm nhiễm âm hộ do vệ sinh không đúng cách, vẫn cho bé tắm giặt bình thường, không cử nước, cử gió, nên làm việc nhẹ, không tập các môn thể thao nặng nề, không bơi lội, cần ăn uống đủ chất dinh dưỡng và giữ cho tinh thần thoải mái.
Mỗi tuần nên cho bé uống 1 viên sắt bổ sung và tăng cường dinh dưỡng nhiều chất sắt như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu, cá thu, cá ngừ, trứng, đậu, vừng.... để giúp bé tránh bị thiếu máu, xanh xao.
Một số điều cần biết:
- Vòng kinh bình thường khoảng 28 -30 ngày. Tuy nhiên có những người xê dịch khoảng từ 22 đến 35 ngày. Thông thường thời kỳ hành kinh kéo dài từ 3 đến 7 ngày. Máu kinh không đông, chỉ hơi tanh, không có mùi hôi.
- Tuổi bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt khoảng 11 đến 18 tuổi. Sẽ có số ít bé gái lọt ra ngoài khung tuổi này, tức là dậy thì sớm hay dậy thì muộn. Nếu bé có những dấu hiệu thứ phát dậy thì, tức là cơ quan sinh dục phát triển, hệ thống lông ngực phát triển nhưng vẫn vô kinh thì cần lưu ý đến cơ quan y tế để được thăm khám.
- Ở những chu kỳ đầu tiên do hoạt động của buồng trứng, của hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh nên những vòng kinh đầu đời chưa đều đặn, bé không phải lo lắng nhiều với những trường hợp này.
- Một số tình trạng kinh nguyệt bất thường hay còn gọi là rối loạn kinh nguyệt mà bé có thể gặp phải: rong kinh [trên 7 ngày], kinh ít [chỉ ra 1-2 ngày], kinh thưa [2-3 tháng/ 1 lần], kinh mau, thống kinh [đau bụng], băng kinh [trên 150ml/ chu kỳ]. Cần đưa bé đến bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị, để không ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập của bé. Với những trường hợp bé bị băng kinh thì nên được đưa đến bệnh viện để điều trị càng sớm càng tốt, tránh tình trạng vì thiếu máu nặng mà phải truyền máu gây tốn kém và khiến cho việc chăm sóc, điều trị phức tạp hơn.
Bé sẽ vô cùng bỡ ngỡ, thậm chí là sợ hãi trong lần đầu tiên có kinh nguyệt. Vì thế, mẹ nên tham khảo những bước xử lý dưới đây để giúp con thoải mái và không bỡ ngỡ với "chuyện con gái" của mình.
Thường thì các bé gái bắt đầu chu kì kinh nguyệt từ 12 tuổi nhưng trong một vài trường hợp, chu kỳ của các bé gái có thể đến sớm hơn hoặc lâu hơn ở tuổi thứ 9 đến 16. Đó là lý do các mẹ nên giúp bé tìm hiểu vấn đề tế nhị này sớm để bé không bị bỡ ngỡ và lo lắng.
Dấu hiệu sớm
Con gái bạn có những thay đổi lớn trên cơ thể như ngực bắt đầu phát triển trong 2 năm trước khi có kinh nguyệt lần đầu tiên. Lông mu và lông nách cũng thường phát triển khoảng 6 tháng trước chu kỳ đầu tiên. Đó là những dấu hiệu sớm mà bạn nên biết, theo dõi con và nói cho con biết.
Mua sách hướng dẫn
Mua sách liên quan đến chủ đề giới tính và vệ sinh cơ thể ở trẻ tuổi dậy thì là việc làm cần thiết và thiết thực giúp con gái bạn tự giác trong chăm sóc sức khỏe và vệ sinh cá nhân. Bạn nên chọn những cuốn sách có nội dung cơ bản, diễn đạt dễ hiểu và hình minh họa phù hợp với lứa tuổi của trẻ vị thành niên. Nếu cần thiết, bạn có thể ngồi cùng với con và giải thích những điều mà con không biết ngay tại chỗ.
Chuẩn bị những thứ cần thiết để con sẵn sàng với chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên
Là một bà mẹ chu đáo, bạn đừng quên lập một danh sách những vật cần mua để con gái bạn không bối rối trong lần đầu tiên có kinh nguyệt. Những đồ vật cần thiết bao gồm quần lót vải mềm và vừa vặn, băng vệ sinh đúng kích cỡ, đúng chức năng [dùng hàng ngày, dùng ban ngày, dùng ban đêm], thuốc giảm đau bụng kinh và dung dịch vệ sinh phụ nữ.
Dùng kinh nghiệm của mình để dạy con
Các bà mẹ không nên e ngại khi hướng dẫn cô con gái mới lớn của mình học tập các kiến thức của phụ nữ một cách nghiêm túc. Trong những kiến thức quan trọng đó, bạn đừng quên dạy con sử dụng băng vệ sinh đúng cách. Hãy dùng vật minh họa cụ thể với quần lót và băng vệ sinh để con xem các bước làm, bao gồm cả việc dán băng vệ sinh vào mặt trong quần lót và tháo gỡ nó đúng cách.
Không tập trung vào quá nhiều các vấn đề kinh nguyệt khiến con sợ
Tất nhiên, các mẹ cần cung cấp đầy đủ các kiến thức về chu kỳ kinh nguyệt cho con gái để con không lúng túng khi gặp phải. Tuy nhiên, các mẹ không nên đề cập đến nhiều đau đớn, sự khó chịu và rắc rối với vấn kề này với con vì chúng có thể làm con sợ hãi, thiếu năng động và tự tin khi vận động. Thay vì vậy, mẹ nên hướng dẫn con cách đối phó với các vấn đề kinh nguyệt. Ví dụ, mẹ nên chỉ dạy con các cách đơn giản để giảm đau bụng kinh và ăn uống khoa học để đảm bảo sức khỏe, sự phát triển thể chất của con trong giai đoạn dậy thì. Ngoài ra, các bé gái cũng cần hiểu rõ rằng chu kỳ kinh nguyệt là hiện tượng tự nhiên của cơ thể và không nên can thiệp để nó biến mất dù nó có thể làm các bé có mụn, đau thắt bụng và thay đổi cảm xúc trong lúc có kinh. Nếu chu kỳ kinh nguyệt không đều, điều này liên quan trực tiếp đến các vấn đề về hoóc-môn, sức khỏe thể chất và sức khỏe sinh sản sau này của các bé gái.
Hãy để con bạn “lớn” tự nhiên như lứa tuổi của con
Chu kỳ kinh nguyệt xuất hiện cũng là dấu hiệu của rất nhiều thay đổi ở các bé gái, cả về thể chất và tâm lý. Đừng để những thay đổi về thể chất khiến mẹ muốn con mình có những thay đổi khác không đúng với một đứa trẻ mới lớn. Hơn nữa, các đứa trẻ không có sự phát triển tâm sinh lý giống nhau, nếu mẹ không muốn con mình thành bản sao của những đứa trẻ khác, hãy để con “lớn” tự nhiên và trong sáng.