Phẫu thuật Phaco [hay Phacoemulsification] giúp khôi phục thị lực cho các bệnh nhân có thị lực bị giảm do đục thủy tinh thể. Đây là kỹ thuật được bác sĩ Charles D. Kelman mô tả lần đầu tiên trong nghiên cứu “Phaco-emulsification and Aspiration – A New Technique for Cataract Removal: A Preliminary Report” [tạm dịch: Phẫu thuật Phaco – Kỹ thuật mới giúp loại bỏ đục thủy tinh thể: Báo cáo sơ bộ], được công bố vào tháng 7/1967 trên số 64 Tạp chí Nhãn khoa Hoa Kỳ [American Journal of Ophthalmology].
Xem thêm: Bệnh đục thủy tinh thể và những điều cần biết
Phẫu thuật Phaco là gì?
Thể thủy tinh là một bộ phận trong suốt của mắt, giúp hội tụ ánh sáng lên võng mạc. Thể thủy tinh nếu không còn trong suốt mà trở nên mờ đục sẽ ngăn cản không cho ánh sáng đi qua, dẫn đến mờ mắt. Bệnh lý này được gọi là đục thủy tinh thể.
Trong giai đoạn đầu của bệnh, người bệnh có thể nhận thấy một chút mây mờ do chỉ có một phần nhỏ của thể thủy tinh bị ảnh hưởng. Khi đục thủy tinh phát triển khiến thị lực bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân phẫu thuật, thường là phẫu thuật Phaco.
Phẫu thuật sử dụng một thiết bị siêu âm giúp phá vỡ và hút bỏ thủy tinh thể bị đục, sau đó thay thế bằng một ống kính nội nhãn [IOL], nhờ đó giúp khôi phục thị lực.
Vì những hạn chế đó, với mục tiêu loại bỏ đục thủy tinh thể bằng một vết rạch nhỏ hơn, ít đau đớn hơn và hồi phục nhanh chóng hơn, bác sĩ Kelman đã nghiên cứu và sáng tạo nên kỹ thuật Phaco.
Ông phát hiện ra rằng đục thủy tinh có thể bị phá vỡ hoặc nhũ hóa thành những mảnh nhỏ bằng một đầu dò [phaco tip] phát sóng siêu âm. Trong những thập kỷ qua, các bác sĩ phẫu thuật đã liên tục cải tiến phương pháp Phaco, giúp phẫu thuật trở nên an toàn hơn với tỷ lệ thành công cao hơn.
Những đổi mới về công nghệ như việc chế tạo kính nội nhãn mềm có khả năng xếp lại đưa vào mắt thông qua vết rạch nhỏ khoảng 2,2-3mm, giúp cải thiện kết quả phẫu thuật.
Cần làm gì trước khi phẫu thuật Phaco
Bệnh nhân có thể bị đục thủy tinh thể trong nhiều năm trước khi thị lực bị ảnh hưởng nhiều buộc phải phẫu thuật. Trong nhiều trường hợp, mắt kính có thể tạm thời giúp cải thiện thị lực. Khi các triệu chứng ngày càng xấu đi và cản trở các hoạt động hàng ngày, phẫu thuật là điều cần thiết.
Khám mắt tổng quát sẽ xác định mức độ của đục thủy tinh thể và phương pháp phẫu thuật phù hợp với bệnh nhân. Trong trường hợp nếu đục thủy tinh quá dày đặc, bác sĩ sẽ cân nhắc hơn việc thực hiện phẫu thuật ngoài bao theo phương pháp cũ.
Các chẩn đoán bao gồm đo thị lực dưới cường độ ánh sáng cao và thấp, dùng kính hiển vi kiểm tra cấu trúc mắt và độ giãn của đồng tử, đánh giá tầm nhìn và đo áp lực nội nhãn, soi đáy mắt
Bệnh nhân cũng phải khám sức khỏe toàn diện trước khi phẫu thuật nhằm giúp các bác sĩ lường trước được những tác nhân khác có thể ảnh hưởng đến quá trình phẫu thuật, cũng như dự đoán được kết quả và hạn chế các biến chứng có thể xảy ra.
Bệnh nhân phải thông báo với bác sĩ tất cả các loại thuốc đang uống vì một số loại thuốc có thể ảnh hưởng xấu đến quá trình phẫu thuật, chẳng hạn như aspirin làm loãng máu và có thể khiến bệnh nhân bị xuất huyết nội nhãn.
Siêu âm A-scan được thực hiện nhằm xác định độ dài của nhãn cầu, giúp xác định độ khúc xạ của ống kính nội nhãn. Một số xét nghiệm tiền phẫu khác như chụp x-quang ngực [a chest x-ray], xét nghiệm máu [blood work] hoặc xét nghiệm nước tiểu [urinalysis] nếu bệnh nhân có các vấn đề y tế khác.
Một số bệnh nhân có thể sẽ phải sử dụng kháng sinh trước khi phẫu thuật để hạn chế nguy cơ bị nhiễm trùng. Nếu bệnh nhân bị đục thủy tinh thể ở cả hai mắt, phẫu thuật chỉ được tiến hành riêng lần lượt với từng mắt. Khi mắt đầu tiên phẫu thuật lành hẳn, mắt còn lại mới được cân nhắc phẫu thuật.
Quá trình phẫu thuật phaco
Toàn bộ quy trình trên mất khoảng 20 phút, trong đó thủ thuật phaco chỉ mất khoảng vài phút, bạn có thể xem rõ hơn quá trình phẫu thuật tại video dưới.
Chăm sóc mắt sau phẫu thuật
Sau khi phẫu thuật xong sẽ được theo dõi trong một khu vực riêng. Nếu cảm thấy buồn ngủ và bị đau mắt hoặc khó chịu hãy hỏi ý kiến bác sĩ để được kê thuốc thích hợp. Một số phản ứng phụ khác có thể xảy ra là đau dữ dội, buồn nôn, nôn mửa. Nếu gặp các triệu chứng trên, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ phẫu thuật ngay lập tức.
Trong quá trình hồi phục, bệnh nhân có thể gặp một số vấn đề sau:
- Thấy các đốm đen: tình trạng này thường sẽ tự biến mất vài tuần sau đó.
- Bị chảy dịch và ngứa: dùng một miếng vải ẩm và ấm để vệ sinh mắt. Lưu ý, phải dùng khăn hoặc gạc mềm sạch, tuyệt đối không dùng tay.
- Đau mắt và trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng, sụp mắt nhẹ hoặc thâm mắt: thường sẽ cải thiện khi mắt dần lành lại.
Một ngày sau phẫu thuật, bệnh nhân cần đến gặp bác sĩ tại bệnh viện mắt để được thăm khám và kiểm tra lại. Bác sĩ sẽ kê thuốc nhỏ mắt nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng và kiểm soát áp lực nội nhãn. Những loại thuốc này thường cần dùng trong khoảng một tháng sau phẫu thuật.
Bệnh nhân có thể sinh hoạt bình thường gần như ngay lập tức sau phẫu thuật phaco, tuy nhiên nên đeo kính bảo vệ mắt kể cả khi ngủ, và không được cọ xát mắt ít nhất hai tuần sau đó. Bạn cũng nên mang kính râm hoặc kính thuốc để tránh gây thương tổn do vô tình chà xát hoặc va đập.
Các lần kiểm tra tiếp theo thường là vào một tuần, ba tuần và sáu đến tám tuần sau phẫu thuật. Lịch tái khám có thể thay đổi tùy thuộc vào biến chứng hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào xảy ra sau đó.
ƯU ĐIỂM CỦA PHẪU THUẬT PHACO
- Thời gian phẫu thuật ngắn [thường kéo dài từ 5 – 7 phút]
- Ít gây đau đớn, không chảy máu
- Vết mổ nhỏ nên không cần khâu, thời gian hồi phục nhanh
- Có thể về ngay trong ngày mà không cần ở lại qua đêm ở bệnh viện
- An toàn, tỷ lệ thành công cao, ít để lại biến chứng
- Điều chỉnh được hầu hết các tật khúc xạ [cận, loạn và viễn thị]
Bệnh viện Mắt Sài Gòn
Ths.BS Đỗ Minh Lâm
Tài liệu tham khảo:
Đục thủy tinh thể là căn bệnh rất dễ dẫn đến mù lòa vĩnh viễn nhưng lại có thể điều trị dễ dàng nếu phát hiện sớm. Hiện nay, phẫu thuật PHACO là phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất. Bệnh nhân được nhỏ thuốc gây tê và sau đó sóng siêu âm sẽ tán vụn phần thủy tinh thể bị đục và hút ra ngoài qua đường rạch nhỏ. Đồng thời, bệnh nhân được thay thủy tinh thể nhân tạo để cải thiện thị lực. Vậy phẫu thuật thay thủy tinh thể được bao lâu?
1. Phẫu thuật PHACO thay thủy tinh thể có những ưu nhược điểm gì?
Hiện nay phương pháp phẫu thuật PHACO thay thủy tinh thể đang là phương pháp tốt nhất và được áp dụng ngày càng rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới. Thời gian thực hiện phẫu thuật chỉ khoảng từ 5 đến 10 phút nhưng vì nó là một dạng phẫu thuật nội nhãn phức tạp, đòi hỏi trình độ kỹ thuật cao và có những tác động trực tiếp đến mắt người bệnh - là một cơ quan nhạy cảm và rất quan trọng của cơ thể nên vẫn được xếp vào nhóm đại phẫu.
Đục thủy tinh thể thường gặp ở người trên 55 tuổi
Phương pháp này mang những ưu điểm vượt trội như sau:
-
Thời gian thực hiện phẫu thuật rất ngắn chỉ trong vòng 10 phút.
-
Phẫu thuật không gây đau, không gây chảy máu cho bệnh nhân.
-
Nếu tình trạng ổn định, bệnh nhân có thể xuất viện trong ngày.
-
Vết mổ nhỏ, độ an toàn cao.
-
Tình trạng thị lực được cải thiện nhanh chóng chỉ sau vài ngày kể từ khi phẫu thuật.
-
Không chỉ xử lý được vấn đề đục thủy tinh thể mà phương pháp phẫu thuật này còn có thể giúp người bệnh điều chỉnh được một số tật khúc xạ chẳng hạn như cận thị, loạn thị hay viễn thị.
Một số nguy cơ biến chứng có thể xảy ra
Tuy rằng đây là phương pháp điều trị hiện đại nhất, nhưng bệnh nhân vẫn có thể phải đối mặt với một số nguy cơ biến chứng như sau:
-
Không loại bỏ hết phần thủy tinh thể bị đục, một phần của thủy tinh thể bị đục có thể rơi vào buồng dịch kính.
-
Có thể gây chảy máu trong mắt hoặc tổn thương một số phần khác của mắt, nhất là giác mạc.
-
Gây đục bao sau.
-
Xảy ra tình trạng viêm khoảng vài ngày đầu đến một tuần kể từ khi phẫu thuật.
-
Bong võng mạc.
-
Tăng nhãn áp.
-
Nhiễm trùng.
2. Phẫu thuật thay thủy tinh thể được bao lâu?
Như chúng ta đã biết mục đích của phẫu thuật chính là dùng thủy tinh thể nhân tạo để thay thế cho phần thủy tinh thể bị đục. Vật liệu làm nên thủy tinh thể nhân tạo thường là plastic, silicon hay acrylic đây đều là những vật liệu có độ bền cao, tuổi thọ vĩnh viễn. Chính vì thế, mắt của người bệnh sẽ có thể được cải thiện lâu dài, vĩnh viễn cùng với tuổi thọ của thủy tinh thể nếu như không có những vấn đề nghiêm trọng khác.
Phẫu thuật thay thủy tinh thể có hiệu quả lâu dài
Một vấn đề mà nhiều bệnh nhân gặp phải sau phẫu thuật đục thủy tinh thể, làm ảnh hưởng đến tầm nhìn chính là tình trạng đục bao sau. Trước hết, chúng ta cần biết, phần thủy tinh thể gồm bao trước, nhân và bao sau. Việc phẫu thuật chỉ loại bỏ được phần bao trước và nhân.
Trong khi đó, phần bao sau được giữ lại và theo thời gian nó cũng có thể bị lão hóa giống như nhiều bộ phận khác của cơ thể. Tình trạng đục bao sau ở mỗi người là khác nhau, nó phụ thuộc nhiều vào chế độ chăm sóc mắt, có những trường hợp sau vài tháng nhưng cũng có nhiều trường hợp sau vài năm mới phát bệnh.
Bên cạnh đó, một số bệnh nhân có thể gặp phải tình trạng rối loạn điều tiết hay đục dịch kính,… Với những hợp này, cần phải đến các cơ sở y tế để điều trị càng sớm càng tốt.
Chính vì những lý do trên, việc phẫu thuật thay thủy tinh thể được bao lâu còn phụ thuộc vào từng bệnh nhân cụ thể. Rất khó để có thể đưa ra một đáp án chung cho tất cả người bệnh.
Bên cạnh đó, một số người thắc mắc có thể thay thủy tinh thể nhiều lần hay không? Câu trả lời là “Không”. Như đã nói ở phía trên, thủy tinh thể nhân tạo có tuổi thọ lâu dài, gần như vĩnh viễn chính vì thế, người bệnh không cần thay thủy tinh thể nhiều lần. Ngoại trừ một số trường hợp cần phẫu thuật lại khi thủy tinh thể nhân tạo bị đặt lệch hoặc xảy ra một số vấn đề nghiêm trọng ở mắt.
3. Một số phương pháp giúp mắt sáng khỏe sau phẫu thuật đục thủy tinh thể
Để mắt sáng khỏe lâu dài sau khi phẫu thuật đục thủy tinh thể, bạn cần lưu ý không để mắt làm việc quá sức và đồng thời cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cho mắt. Dưới đây là một số hướng dẫn cụ thể:
Khoảng thời gian sau phẫu thuật, người bệnh cần thực hiện theo đúng hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc nhỏ mắt.
Dùng thuốc nhỏ mắt theo chỉ định của bác sĩ
Vệ sinh mắt hàng ngày, cần làm đúng cách. Nên vệ sinh bằng khăn sạch và đảm bảo độ mềm để không gây hại cho mắt. Có thể nhỏ nước muối NaCl 0,9% cho mắt.
Nên bảo vệ mắt bằng cách đeo kính để tránh mắt bị tác động bởi khói bụi, tia cực tím từ ánh nắng mặt trời.
Nên hạn chế dùng điện thoại, máy tính, hoặc cần có phương tiện bảo hộ mắt chuyên dụng khi làm việc tại các lò hàn.
Nên ngủ trước 10 giờ tối.
Không nên uống bia rượu hay hút thuốc lá.
Có thể áp dụng một số bài tập mắt để năng cao sức khỏe mắt, có thể tham khảo bác sĩ để lựa chọn bài tập phù hợp.
Dùng kính để bảo vệ mắt để tránh những tác động xấu từ tia cực tím
Bổ sung nhiều dưỡng chất trong các bữa ăn hàng ngày. Nên bổ sung nhiều loại rau quả tươi, có chứa nhiều vitamin A và chất chống Oxy hóa chất chống oxy hóa như súp lơ, nấm, rau cải, cà rốt, bí ngô, kiwi, chuối, cam, táo,…
Trên đây là một số thông tin về phẫu thuật thay thủy tinh thể. Các chuyên gia khuyên bạn nên lựa chọn cơ sở y tế uy tín để đảm bảo kết quả phẫu thuật cũng như hiệu quả lâu dài của phương pháp phẫu thuật này.
Chuyên khoa Mắt của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC là một gợi ý tuyệt vời cho bạn. Tại đây, đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và tận tâm với người bệnh cùng với những thiết bị máy móc khám chữa bệnh hiện đại nhất sẽ mang đến cho bạn một dịch vụ y tế chất lượng.
Mọi thông tin chi tiết, bạn có thể liên hệ tới số 1900 56 56 56, để được chuyên gia tư vấn cụ thể hơn.