Rối loạn tiền đình ngày càng phổ biến và số người mắc bệnh ngày càng có xu hướng gia tăng.
Vị trí của hệ thống tiền đình nằm ở phía sau ốc tai, nắm giữ vai trò quan trọng để duy trì tư thế thăng bằng, dáng bộ, phối hợp cử động mắt, đầy và thân mình.
Đường truyền dẫn thông tin điều khiển hệ thống tiền giữ thăng bằng cho cơ thể là dây thần kinh số 8. Hệ thống tiền đình sẽ nghiêng, lắc khi chúng ta di chuyển, cúi, xoay… để giữ thăng bằng cho cơ thể.
Vậy nên tình trạng tổn thương dây thần kinh số 8 là rối loạn tiền đình, bệnh bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau khiến sai lệch thông tin dẫn truyền, làm cho cơ thể mất khả năng kiểm soát thăng bằng, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, buồn nôn…
Bên cạnh đó, hệ thống tiền đình tiếp nhận thông tin chậm hoặc sai lệch từ não bộ cũng xuất phát từ tình trạng tắc nghẽn mạch máu nuôi não hoặc thiếu máu, gây hội chứng rối loạn tiền đình.
Nguyên nhân gây nên bệnh rối loạn tiền đình:
- Viêm tai giữa do nhiễm virus hoặc vi khuẩn ở tai…
- Chấn thương đầu
- Rối loạn tuần hoàn máu như tắc động mạch tiền đình, co thắt động mạch cột sống ảnh hưởng đến tai trong hoặc não
- Bệnh rối loạn tiền đình cũng có thể do các yếu tố di truyền và môi trường sống [ô nhiễm tiếng ồn, stress…]
Theo các nghiên cứu, việc sử dụng thuốc điều trị đau mạn tính ảnh hưởng đến vấn đề giữ thăng bằng và chóng mặt chứ không phải ung thư hoặc các rối loạn thần kinh khác gây ra.
Biểu hiện thường gặp khi hệ thống tiền đình bị tổn thương do bệnh, lão hóa hoặc chấn thương, rối loạn chức năng tiền đình bao gồm:
- Chóng mặt, quay cuồng, choáng váng
- Không thể bước đi, dễ ngã do mất cân bằng và mất định hướng không gian
- Rối loạn thị giác như nhìn mờ, hoa mắt, nhạy cảm với ánh sáng…
- Rối loạn thính giác như ù tai
- Nhận thức hoặc tâm lý thay đổi như lo lắng quá mức, khó tập trung, giảm khả năng chú ý…
Loại và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng rối loạn tiền đình sẽ khác nhau tùy vào cá nhân mỗi người. Triệu chứng về thăng bằng càng nặng ở một số trường hợp cao tuổi.
Cuộc sống hằng ngày cũng như học tập của một số người bị rối loạn tiền đình sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do các dấu hiệu giảm khả năng tập trung, giảm chú ý, lo lắng quá mức. Nếu bệnh quá nặng có thể dẫn đến ảnh hưởng nghiêm trọng tới việc thực hiện những hoạt động đơn giản, thường xuyên trong hằng ngày như ăn uống, sinh hoạt, thậm chí là ra khỏi giường vào buổi sáng.
- Tuổi tác: độ tuổi càng tăng thì nguy cơ bị các bệnh lý gây chóng mặt, choáng váng, đặc biệt là cảm giác mất thăng bằng [dễ ngã, đi không vững…] càng cao. Theo kết quả của một nghiên cứu dịch tễ lớn, ước tính có khoảng 35% người lớn từ 40 tuổi trở lên [69 triệu người] mắc phải tình trạng rối loạn tiền đình.
- Tiền sử bị chóng mặt: những người đã từng bị chóng mặt trước đây thì sẽ có nguy cơ cao bị chóng mặt trong tương lai, tái đi tái lại nhiều lần.
- Môi trường sống và làm việc: quá ồn, thời tiết khó chịu khi chuyển mùa…
- Những người thường xuyên bị căng thẳng về đầu óc, stress cho dù ở mọi lứa tuổi, giới tính cũng là những đối tượng có khả năng mắc bệnh cao.
Thực tế rằng rối loạn tiền đình cũng rất dễ xảy ra ở những người làm việc trong môi trường văn phòng như dân công sở, học sinh sinh viên… nguyên nhân chủ yếu do họ ngồi nhiều, ít vận động làm tắc nghẽn hoặc co thắt động mạch cột sống thân nền dẫn tới rối loạn tuần hoàn gây thiếu máu nuôi vùng não bộ và bị rối loạn tiền đình.
Áp dụng các biện pháp sau sẽ giúp kiểm soát bệnh rối loạn tiền đình:
- Hạn chế đọc sách, sử dụng điện thoại hay làm việc trên máy tính khi đang ngồi trên xe ôtô, xe buýt hoặc tàu lửa
- Mang theo kính mát và đội mũ nếu tình trạng rối loạn tiền đình do nguyên nhân nhạy cảm với ánh sáng
- Tránh đi máy bay nếu đang bị viêm xoang, viêm tai hoặc tai bị tắc nghẽn
- Tránh nghe nhạc với âm thanh lớn, tránh nơi có nhiều tiếng ồn
- Tăng cường lưu thông tuần hoàn máu não bằng vận động thể dục thể thao
- Tìm cách hạn chế stress, căng thẳng trong sinh hoạt và lao động
Bác sĩ có thể khai thác bệnh sử và thực hiện khám lâm sàng để tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán nhằm đánh giá chức năng hệ tiền đình và loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng rối loạn tiền đình.
Bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm là:
Điện ký rung giật nhãn cầu [ENG]
Là một quy trình bao gồm những xét nghiệm điện và sử dụng các điện cực nhỏ đặt lên vùng da xung quanh mắt nhằm đo chuyển động của mắt để đánh giá các dấu hiệu của rối loạn chức năng tiền đình hay các vấn đề về thần kinh.
Xét nghiệm xoay vòng
Một phương pháp để đánh giá sự phối hợp hoạt động của mắt và tai trong. Xét nghiệm sử dụng kính video hoặc các điện cực để theo dõi chuyển động của mắt khi đầu di chuyển.
Đo âm ốc tai [OAE]
Cung cấp các thông tin về tế bào lông chuyển động trong ốc tai làm việc như thế nào bằng cách đo sự đáp ứng của các tế bào này với một loạt các kích thích âm thanh được tạo ra bởi một loa nhỏ đặt vào trong ống tai.
MRI [Chụp cộng hưởng từ]
Chụp cộng hưởng từ tạo ra hình ảnh cắt ngang các mô cơ thể nhằm phát hiện các khối u, tai biến và sự bất thường về mô mềm khác dẫn đến các triệu chứng mất thăng bằng như chóng mặt hoặc ngất.
Bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị rối loạn tiền đình phù hợp với bệnh nhân dựa trên bệnh sử, kết quả lâm sàng và các xét nghiệm chẩn đoán để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp với bệnh nhân, từ thay đổi lối sống cho đến điều trị bằng thuốc và cuối cùng là phẫu thuật:
Liệu pháp phục hồi chức năng tiền đình
Bao gồm các bài tập phối hợp đầu, cơ thể và mắt để rèn luyện não bộ nhằm giúp nhận biết, xử lý và phối hợp hoạt động các tín hiệu từ hệ tiền đình.
Tập thể dục
Từng bệnh nhân sẽ được bác sĩ hướng dẫn các bài tập chuyên biệt phù hợp nhằm phục hồi chức năng tiền đình. Bên cạnh đó, tập thể dục còn giúp giảm bớt căng thẳng, cải thiện lưu thông tuần hào não.
Điều chỉnh chế độ ăn uống
Ở một số trường hợp bệnh Ménière, phù tích nội dịch thứ phát và chóng mặt liên quan đến bệnh đau nửa đầu [migraine], có thể hỗ trợ trong việc kiểm soát triệu chứng bằng thay đổi chế độ ăn uống.
Thuốc
Điều trị rối loạn tiền đình bằng thuốc chỉ áp dụng ở giai đoạn ban đầu, cấp tính [kéo dài lên đến 5 ngày] hay mạn tính [kéo dài liên tục].
Phẫu thuật
Chỉ định áp dụng khi các phương pháp trên không đem lại hiệu quả trong việc kiểm soát tình trạng chóng mặt và triệu chứng khác do rối loạn chức năng tiền đình.
Hãy đến khám và tham khảo ý kiến bác sĩ khi bị rối loạn tiền đình để có hướng điều trị thích hợp nhất.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Ða khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: //www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/
Rối loạn tiền đình là bệnh tương đối dễ gặp ở nhiều độ tuổi khác nhau, đặc biệt ngày nay số lượng người trẻ mắc bệnh này đang có chiều hướng gia tăng. Vậy nguyên nhân rối loạn tiền đình là như thế nào mà lại xảy ra tình trạng này, bài viết sau sẽ giúp bạn tìm ra lời giải ấy.
1. Các loại bệnh rối loạn tiền đình
Tiền đình chính thuộc hệ thần kinh, giữ nhiệm vụ chính là duy trì tư thế, điệu bộ phối hợp cử động mắt đầu và thân mình. Tiền đình có khả năng nghiêng lắc theo các động tác của con người để giúp cơ thể luôn thăng bằng. Chính vì thế mà người bị rối loạn tiền đình thường bị rơi vào tình trạng mất cân bằng về tư thế sinh ra cảm giác chóng mặt, buồn nôn, ù tai, hoa mắt.
1.1. Tránh nhầm lẫn rối loạn tiền đình với thiểu năng tuần hoàn não
Do có nhiều điểm tương đồng nên bệnh rối loạn tiền đình hay bị nhiều người nhầm lẫn với thiểu năng tuần hoàn não. Tuy nhiên, nguyên nhân gây nên hai căn bệnh này lại hoàn toàn khác nhau.
Thiểu năng tuần hoàn não là nguyên nhân rối loạn tiền đình
- Bệnh rối loạn tuần hoàn não hay còn gọi là thiểu năng tuần hoàn não
Đây là tình trạng lượng máu đến nuôi não bị suy giảm do các bệnh mạn tính, điển hình như: suy thận mạn, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp,... Ngoài ra bệnh cũng có thể gia tăng nguy cơ ở những người béo phì, nghiện rượu bia, hút thuốc lá nhiều,...
- Bệnh rối loạn tiền đình
Bệnh do nhiều nguyên nhân như thời tiết thay đổi, não tuần hoàn kém hoặc bị rối loạn, viêm tai giữa cấp,… Về cơ bản, nguyên nhân gây rối loạn tiền đình chính là thiểu năng tuần hoàn não.
1.2. Phân loại rối loạn tiền đình
Rối loạn tiền đình được phân thành 2 dạng chính:
- Rối loạn tiền đình ngoại biên
Xuất phát điểm của dạng rối loạn tiền đình này là những tổn thương ở dây thần kinh tiền đình hoặc trong tai, tắc mạch máu sau cổ. Những người bị rối loạn tiền đình ngoại biên thường bị chóng mặt khi đột ngột thay đổi tư thế. Bệnh tương đối lành tính, không ảnh hưởng đến khả năng di chuyển.
- Rối loạn tiền đình trung ương
Nguyên nhân rối loạn tiền đình dạng này là do tổn thương xảy ra ở đường dây liên hệ của các nhân dây tiền đình trong tiểu và thân não hoặc nhân tiền đình. Nó khiến cho người bệnh gặp khó khăn khi đi lại, xa xẩm mặt mày, choáng váng khi tư thế thay đổi,...
2. Nguyên nhân rối loạn tiền đình
2.1. Các nguyên nhân gây rối loạn tiền đình ở người bệnh nói chung
Đối với hệ thần kinh trung ương của mỗi người, tiền đình giữ vai trò rất quan trọng đó là giúp cơ thể định vị vị trí trong không gian ba chiều và giúp con người dễ dàng thực hiện các hoạt động ở trạng thái thăng bằng. Mọi chuyển động của cơ thể đều được bộ phận này ghi nhận. Khi tiền đình bị rối loạn sẽ khiến cho hệ thần kinh trung ương không làm được nhiệm vụ của mình và dẫn đến cảm giác buồn nôn, chóng mặt, choáng váng, mất thăng bằng.
Nguyên nhân rối loạn tiền đình thường gặp là:
- Lượng máu lên não kém hoặc mạch máu bị tắc nghẽn do bệnh về tim, thiếu máu, tai biến, huyết áp thấp,...
- Hệ thống thần kinh bị tổn thương do phải chịu áp lực trong thời gian dài ở những người thường xuyên bị căng thẳng, mệt mỏi, mất ngủ,... Sở dĩ nói như vậy là bởi những áp lực này khiến cho dây thần kinh số 8 bị tổn hại và hệ lụy chính là hệ thống tiền đình không nhận được thông tin chính xác từ đó hoạt động sai và rối loạn.
- Một số bệnh lý thần kinh như: viêm tai giữa, viêm não, u não, viêm dây thần kinh,...
- Suy giảm chức năng ở người cao tuổi.
- Quá gầy hoặc quá béo.
- Quan hệ tình dục không đều, mất máu nhiều, nghiện rượu bia, nhiễm độc thuốc,...
- Sống thời gian dài trong môi trường nhiều tiếng ồn, thay đổi đột ngột về thời tiết, vận động ít,...
2.2. Nguyên nhân rối loạn tiền đình ở người trẻ tuổi
Hiện nay bệnh rối loạn tiền đình đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa về độ tuổi. Nguyên nhân rối loạn tiền đình ở nhóm đối tượng này chủ yếu là do họ thường xuyên phải chịu các áp lực từ cuộc sống, học hành, công việc nên tâm lý dễ bị stress. Chính sự tồn tại của điều đó trong thời gian dài khiến cơ thể sản sinh lượng lớn hormone cortisol làm tổn thương hệ thần kinh và gây ra rối loạn tiền đình.
Ngồi làm việc lâu trên máy tính khiến nhiều người trẻ bị rối loạn tiền đình
Ngoài ra, người trẻ tuổi cũng dễ mắc rối loạn tiền đình do các yếu tố gây rối loạn điều hòa máu lên não như:
- Vận động ít.
- Thường xuyên ở trong phòng lạnh kín.
- Tiếp xúc với máy tính trong thời gian dài.
2.3. Đối tượng dễ mắc rối loạn tiền đình
Nhiều nghiên cứu cho thấy những đối tượng sau rất dễ mắc rối loạn tiền đình:
- Người cao tuổi
Người cao tuổi là nhóm đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh rối loạn tiền đình cao bởi vì đây là lúc cơ thể bắt đầu bị lão hóa, các cơ quan trong cơ thể dần dần suy giảm về chức năng. Ở Mỹ có tới 35% người trên 40 tuổi bị rối loạn đau tiền đình và người trên 65 tuổi thường bị chóng mặt do rối loạn hệ thống tiền đình. Ở nước ta, thực trạng này cũng không kém và đang ngày càng gia tăng.
Khi có dấu hiệu rối loạn tiền đình nên khám bác sĩ để tìm nguyên nhân và điều trị hiệu quả
- Làm việc ở môi trường chịu nhiều căng thẳng, áp lực
Làm việc thời gian dài trong môi trường có nhiều áp lực sẽ sinh ra căng thẳng và sinh hoạt không khoa học. Hệ lụy của những điều này là cơ thể phải sinh ra một lượng lớn hormone cortisol như đã nói ở trên làm tổn thương hệ thống thần kinh, tiền đình nhận không nhận được thông tin chính xác và hoạt động không đúng yêu cầu nên bị rối loạn.
- Thai phụ
Ốm nghén ở phụ nữ mang thai khiến cho họ mệt mỏi, chán ăn, cơ thể không được cung cấp đủ dinh dưỡng nên bị thiếu máu lên não và sinh ra choáng váng, chóng mặt. Bên cạnh đó, những thay đổi về tâm sinh lý trong thời gian mang thai cũng ảnh hưởng đến tiền đình và gây ra hội chứng cùng tên.
3. Một số vấn đề cần lưu tâm
Để biết chính xác mình có bị rối loạn tiền đình hay không, khi có dấu hiệu bệnh lý này, tốt nhất người bệnh nên đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa. Tại đây bác sĩ sẽ dựa trên kết quả thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp với từng bệnh nhân.
Khi đã được chẩn đoán bị rối loạn tiền đình, người bệnh nên đặc biệt chú ý các hoạt động vùng đầu, cổ để không quay cổ hoặc đứng lên ngồi xuống đột ngột. Tập các bài tập chuyên biệt và thể dục vừa sức đều đặn cũng sẽ giúp giảm bớt căng thẳng và cải thiện lưu thông tuần hoàn não.
Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần tránh căng thẳng hay áp lực, không đọc sách báo hay xem điện thoại khi ngồi ô tô, hạn chế sử dụng chất kích thích; cần uống đủ mỗi ngày 2 lít nước và nằm/ngồi nghỉ ngơi khi thấy có hiện tượng chóng mặt. Thực phẩm chứa nhiều chất béo là nhóm không nên ăn nhiều đối với những người bị rối loạn tiền đình bởi chúng là nguyên nhân làm tăng lượng cholesterol máu khiến cho hiệu quả điều trị bệnh không được như mong muốn.
Với những thông tin được chia sẻ trên đây chúng tôi hy vọng đã giúp bạn đọc biết được nguyên nhân rối loạn tiền đình để phòng ngừa bệnh. Mọi sự hỗ trợ về y tế đối với bệnh lý này bạn đọc có thể liên hệ tổng đài 1900 56 56 56 để được chuyên viên y tế của Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC giúp đỡ tận tình.