Bác sĩ BV Đại học Y Hà Nội: 5 nguyên tắc "vàng" phải nhớ khi cấp cứu người bị tai nạn giao thông
Bảo Lâm | 19/07/2020 14:34
Trong số những người bị tai nạn được cứu chữa thì gần một nửa không đúng kỹ thuật, bởi người tham gia cấp cứu tại hiện trường không hiểu biết đầy đủ về cách sơ cấp cứu ban đầu.
Chuẩn bị trước khi sơ cứu
ThS.BS Vũ Đình Hùng, Khoa Cấp cứu và Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết sơ cấp cứu người bị tai nạn giao thông đúng cách, đúng trình tự có thể cứu tính mạng nạn nhân trong thời điểm vừa xảy ra tai nạn.
Nhưng nếu người sơ cứu không biết cách thì có thể làm tình trạng bệnh nhân nặng thêm, đôi khi ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người tham gia cấp cứu.
Theo Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, khi xảy ra TNGT, những nạn nhân được sơ cấp cứu tại chỗ rất ít, chỉ đạt tỷ lệ chưa đến 10%. Việc sơ cứu sai cách có thể làm tình trạng bệnh nhân nặng thêm, đôi khi ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người tham gia cấp cứu.
Những chấn thương thường gặp do tai nạn giao thông như chấn thương sọ não, cột sống, ngực, bụng, vết thương động mạch, gãy xương và tổn thương mô mềm.
Sơ cứu TNGT đúng cách giúp người bị nạn ít nguy cơ tử vong hơn
Trước khi tiến hành cấp cứu cần phải quan sát, loại bỏ hoặc tránh các yếu tố nguy hiểm tại hiện trường như cháy, nổ, điện, nước, chất độc, hóa chất… Các yếu tố đó có thể làm nặng thêm tình trạng nạn nhân và gây nguy hiểm cho người sơ cứu nạn nhân.
Đồng thời phải có động tác cảnh báo hiện trường để tránh nguy cơ cho người xung quanh và phục vụ công tác điều tra sau này. Cần chú ý loại bỏ hoặc tránh ngay các mối nguy hiểm từ hiện trường [kể cả nạn nhân] như chất tiết, máu từ vết thương có thể là tác nhân lây nhiễm bệnh cho người sơ cứu [HIV, viêm gan].
Tốt nhất có thể sử dụng găng tay. Nếu trong tình huống không có găng tay, tránh máu hoặc chất dịch lây nhiễm qua vết thương hở trên cơ thể người sơ cứu nạn nhân.
Trước khi sơ cứu nạn nhân, hãy gọi yêu cầu sự trợ giúp từ những người khác và hãy gọi cho Đơn vị cấp cứu 115 trước khi sơ cứu nạn nhân.
Thạc sĩ Hùng cho biết cần tránh di chuyển nạn nhân khi chưa đánh giá tổn thương, trừ khi có nguy cơ nguy hiểm từ hiện trường. Trường hợp bắt buộc phải di chuyển nạn nhân ra khỏi hiện trường, cần tránh các động tác làm xoắn vặn, gập cổ, gập người.
Tốt nhất là có nhiều người hỗ trợ để giữ thẳng lưng, cổ trong quá trình di chuyển. Nếu nạn nhân có gãy xương chi gây biến dạng gập góc, cố gắng giữ nguyên tư thế biến dạng khi di chuyển.
Sơ cứu theo A, B, C, D, E
Sau khi gọi sự hỗ trợ, người sơ cứu nên tuần tự thực hiện các bước A, B, C, D, E. Nếu tiến hành đúng cách, đúng trình tự có thể cứu tính mạng cho nạn nhân trong thời điểm vừa xảy ra tai nạn.
+ Đường thở [A - Airway]:
Đầu tiên cần nhận biết bệnh nhân có tỉnh không. Nếu bệnh nhân tỉnh, có thể nói được thì đường thở có thể ổn định. Nếu nạn nhân nôn, nghiêng nhẹ đầu sang một bên để chất nôn chảy ra ngoài, tránh sặc vào phổi nạn nhân. Nếu bệnh nhân không tỉnh, dùng khăn hoặc vải sạch lau đờm dãi, mở miệng kiểm tra dị vật, khai thông đường thở. Giữ nạn nhân ở tư thế cổ ưỡn, nâng hàm.
+ Hô hấp [B - Breathing]:
Nếu nạn nhân hôn mê, cần kiểm tra xem nạn nhân còn thở không. Nạn nhân hôn mê, không thở hoặc thở ngáp tức là nạn nhân bị ngừng tuần hoàn.
Ngay lập tức tiến hành hồi sinh tim phổi cho nạn nhân bằng cách đặt cườm hai tay vào 1/3 dưới xương ức của nạn nhân, ép tim nhanh và mạnh [tần số 100 - 120 lần mỗi phút, độ sâu mỗi lần ép tim 5cm].
Ép tim liên tục cho đến khi nhân viên cấp cứu ngoại viện tới hiện trường. Nếu có nhiều người sơ cứu tại hiện trường thì thay đổi người ép tim mỗi 2 - 3 phút.
Tuân thủ các bước sơ cứu
Nếu nạn nhân khó thở, hãy nới rộng quần áo, cho nạn nhân nằm đầu cao. Nếu có vết thương phì phò máu khí ở vùng ngực, hãy băng kín vết thương. Nếu vết thương ngực có dị vật, không tự ý rút dị vật, chỉ dùng băng sạch quấn quanh chân dị vật.
+ Tuần hoàn [C - Circulation]:
Chảy máu là nguyên nhân chính gây nên tình trạng sốc, vết thương chảy máu cũng là chấn thương thường gặp nhất khi bị TNGT. Đối với vết thương chảy máu không có dị vật thì hãy dùng miếng vải sạch ép vào vị trí vết thương và băng chặt vết thương.
Trường hợp vết thương có dị vật thì không được rút dị vật ra vì có thể làm cho máu chảy nhiều hơn. Tiến hành xử trí theo các bước sau: dùng tay ép chặt mép vết thương, chèn vải hoặc gạc quanh dị vật rồi băng chặt cố định. Lưu ý không băng trùm lên dị vật.
+ Thần kinh [D - Disability]:
Gọi to xem nạn nhân có tỉnh không. Nếu nạn nhân bất tỉnh chú ý cố định cột sống cổ bằng cách để nạn nhân nằm ngửa, cố định cột sống cổ bằng nẹp hoặc vật cứng chèn hai bên vai để giữ cho cột sống cổ luôn thẳng.
Nếu cần thiết phải di chuyển nạn nhân, cần có nhiều người đứng cùng bên để giữ thẳng trục lưng và cổ, một người giữ trục cột sống cổ thẳng bằng hai tay giữ hai bên cột sống cổ.
Trong hoàn cảnh tai nạn không có nhân viên y tế và hộp dụng cụ chăm sóc y tế, hãy tận dụng những vật phù hợp xung quanh để sơ cứu cho nạn nhân như miếng vải sạch, khăn sạch, hoặc quần áo làm dụng cụ băng/cầm máu.
Dùng thanh gỗ, thanh kim loại dài, cứng làm nẹp. Dùng gối, túi nặng, bao cát làm vật cố định cột sống cổ bằng cách chèn hai bên cổ nạn nhân. Nên trang bị túi hoặc hộp dụng cụ sơ cứu trên xe ô tô.
Kiểm tra vùng đầu, nếu có vết thương hãy băng quanh đầu để cầm máu.
+ Bộc lộ [E - Expose]:
Nới rộng quần áo kiểm tra toàn thân, chú ý các vị trí thấm máu ở quần áo. Kiểm tra các chi xem có điểm gãy xương không. Vị trí gãy xương là vị trí nhìn thấy chi biến dạng, sưng nề và nạn nhân đau nhiều.
Chú ý dùng nẹp cứng để cố định chi bị gãy, cố gắng giữ nguyên tư thế của chi gãy, không tự ý kéo nắn vì xương gãy có thể làm tổn thương thêm mạch máu hoặc các mô mềm xung quanh.
Nguồn tin: Soha.vn
Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trịnh Ngọc Duy - Bác sĩ Cấp cứu, Khoa Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa quốc tế Times City.
Theo Hội chữ thập đỏ Quốc tế, sơ cấp cứu được định nghĩa là “Cung cấp sự trợ giúp ngay lập tức cho người bệnh hoặc nạn nhân cho đến khi họ được chăm sóc bởi nhân viên y tế chuyên nghiệp. Đó không chỉ là những chấn thương hoặc bệnh lý mà còn là những sự chăm sóc ban đầu khác như trấn an tâm lý đối với bệnh nhân hoặc những người chứng kiến sự kiện chấn thương”.
1.Tổng quan về sơ cấp cứu
Sơ cấp cứu được xem như là một phần trong chăm sóc cấp cứu, làm tăng khả năng sống sót và giảm các ảnh hưởng do bệnh tật, chấn thương, thiên tai, tai nạn ... Những người sơ cấp cứu ban đầu là những người tiếp xúc với nạn nhân ngay từ đầu. Nếu họ được đào tạo cơ bản về sơ cứu, có hiểu biết và kỹ năng thì sẽ là một bước quan trọng để trợ giúp hiệu quả cho nạn nhân.
Điều này đặc biệt cần thiết ở bất cứ đâu; vì có những tình huống cần tiến hành sơ cấp cứu ngay từ những giây phút ban đầu; nạn nhân chưa thể đến bệnh viện ngay lập tức.
2. Nguyên tắc sơ cấp cứu
Có 04 nguyên tắc chính cần tuân thủ:
- Giữ bình tĩnh và không mạo hiểm với sự an toàn của chính bạn, của nạn nhân; hoặc của những người xung quanh. [Ngăn ngừa việc có thêm nạn nhân].
- Kiểm soát tình huống để chắc chắn hiện trường là an toàn.
- Tiến hành sơ cấp cứu ban đầu [bảo toàn tính mạng và thúc đẩy sự hồi phục].
- Làm theo từng bước, để tránh thiếu sót, tránh bị choáng ngợp do lo lắng, tránh bỏ sót các thông tin quan trọng.
3. Kế hoạch sơ cấp cứu
Có 4 bước chính trong kế hoạch sơ cấp cứu:
Đó là những bước quan trọng cần phải tuân thủ để có thể chăm sóc tốt cho bản thân, nạn nhân và những người xung quanh. Nó cũng giúp chúng ta không bỏ quên những thông tin quan trọng hoặc các bước trong việc sơ cấp cứu.
Bước 1: Nhận định
Đầu tiên là nhận định. Bạn cần phải nhận định về tình huống để chắc chắn môi trường đã an toàn cho bạn và nạn nhân. Bạn cũng cần nhận định về tình trạng của nạn nhân để xác định được loại sơ cấp cứu cần thiết nhất cho họ.
Nhận định về tình huống:
Cần đảm bảo rằng tình huống, hiện trường đã an toàn với bạn và nạn nhân:
- Có còn dấu hiệu nguy hiểm nào từ vụ tai nạn? Có nguy hiểm mới phát sinh?
- Nếu có nhiều nạn nhân; hãy xác định nạn nhân nào bạn cần hỗ trợ trước tiên
Nhận định nạn nhân:
- Nạn nhân còn thở không? Nếu không tiến hành khai thông đường thở.
- Nạn nhân còn tỉnh không? Nếu không, lập tức hỗ trợ sự sống [có bài hướng dẫn riêng]
- Nạn nhân bị chấn thương bộ phận nào? Có chấn thương cột sống không? Nếu có thể, nên hạn chế việc di chuyển bệnh nhân.
- Nạn nhân có bị sốc tâm lý sau chấn thương không? Bạn cần hỗ trợ tâm lý.
Nếu có nhiều nạn nhân, phải đảm bảo rằng bạn đã đánh giá nhanh về tình trạng của họ và xác định xem ai là người cần được hỗ trợ trước dựa trên tình trạng bệnh.
Nếu bạn tập trung vào một nạn nhân không có dấu hiệu đe dọa tính mạng, thì sẽ không nhận định được những nạn nhân khác; bạn có thể sẽ bỏ quên chấn thương nặng khác mà cần phải xử trí ngay. Cần chắc chắn rằng việc khai thông đường thở phải được làm đầu tiên.
Bước 2: Lập kế hoạch
Bước tiếp theo là lập kế hoạch. Bạn cần phải có kế hoạch hành động. Nếu cần, hãy lập kế hoạch để gọi hỗ trợ từ bên ngoài.
- Gọi trợ giúp y tế [cấp cứu 115, bệnh viện, trung tâm y tế] hoặc gọi trợ giúp từ những người xung quanh.
- Lập kế hoạch, những gì bạn định làm dựa trên những nhận định ban đầu về tình trạng của nạn nhân [xem lại Bước 1: Nhận định].
- Tiến hành sơ cấp cứu cho đến khi có người tới giúp hoặc đã vận chuyển người bệnh đến bệnh viện.
Nếu có nhiều nạn nhân:
Đầu tiên: Gọi người hỗ trợ
Sau đó: Sơ cấp cứu theo trình tự:
- Kiểm tra xem đường thở có thông thoáng hay không, có còn thở không?
- Kiểm soát chảy máu. Lưu ý một số nạn nhân bị chảy máu nhiều; có thể tử vong trong vài phút
- Bệnh nhân không thở [hồi sinh tim phổi cơ bản - CPR]
- Chấn thương ở vùng đầu
- Kiểm soát vết thương chảy máu nhỏ
- Nẹp xương gãy và làm sạch các vết thương nhỏ
Hãy chắc chắn bạn đã quan tâm đến sư an toàn của bạn trong kế hoạch này
Bước 3: Thực hiện
Bước thứ ba là thực hiện, hoặc thực hiện kế hoạch của bạn đã lập ra.
- Sơ cấp cứu ngay lập tức nếu cần thiết [hỗ trợ sự sống bằng cách ép tim-thổi ngạt hoặc chỉ thổi ngạt. Có bài hướng dẫn riêng về ép tim- thổi ngạt]
- Sơ cấp cứu dựa trên mức độ ưu tiên của chấn thương đã đã được đánh giá
Hỗ trợ nạn nhân, người nhà và người xung quanh, nếu cần.
Điều này bao gồm việc thông báo cho bệnh nhân và gia đình về những gì bạn đang làm và kế hoạch của bạn là gì, để họ cảm thấy bạn đang có kế hoạch trong việc trợ giúp họ.
Chuẩn bị cho việc vận chuyển nạn nhân đến bệnh viện, nếu cần.
Có thể sử dụng phương pháp hỗ trợ sự sống bằng cách ép tim-thổi ngạt
Bước thứ 4: Đánh giá
Bước thứ tư là đánh giá lại các hành động sơ cấp cứu của bạn:
- Nếu bạn cần sự giúp đỡ từ bên ngoài, hãy kiểm tra lại để chắc chắn rằng họ đang trên đường đến.
- Đảm bảo hiện trường là an toàn. Nếu hiện trường trở thành không an toàn, hãy di chuyển nạn nhân đến vị trí an toàn.
- Tiếp tục nhận định tình trạng của nạn nhân: kiểm tra lại các đánh giá ban đầu [bước 1], để xem tình trạng chấn thương có sự thay đổi và có vấn đề mới xuất hiện hay không.
- Kiểm tra lại chảy máu, băng ép, nẹp cố định,...
- Thông báo cho gia đình về bất cứ thay đổi nào trong kế hoạch sơ cấp cứu ban đầu.
suckhoe123.vn là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký trực tuyến TẠI ĐÂY.
XEM THÊM:
- Khi nào cần hồi sức tim phổi [CPR]?
- Sơ cứu vết thương thủng, hở, bị chảy máu
- Tầm quan trọng của sơ cấp cứu