-->
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆMĐỀ TÀI:"RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH LỚP 12 QUAMÔN NGỮ VĂN"-1-A. ĐẶT VẤN ĐỀXã hội ngày nay, song song cùng những bước tiến tích cực về mọi mặt là những tồn tạiđầy nhức nhối mà bất kì một người có nhân cách, lương tâm nào cũng đều phải trăn trở.Một trong những tình trạng đáng buồn của ngành giáo dục của chúng ta hiện nay là tìnhtrạng học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, bỏ học, tự tử, tham gia vào các tệ nạn xãhội…xuất hiện ngày một nhiều. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng có lẽ, nguyên nhân cơbản nhất vẫn là do các em thiếu kĩ năng sống.Kĩ năng sống không phải là vấn đề mới mẻ nhưng giáo dục kĩ năng sống cho họcsinh một cách hiệu quả cũng không phải là vấn đề đơn giản. Đặc biệt là học sinh lớp 12THPT. Đây là lứa tuổi đang ở ngưỡng cửa của một công dân trưởng thành, độ tuổi khôngcòn là trẻ con nhưng cũng chưa thành người lớn, mọi suy nghĩ và hành động còn nôngnổi, cảm tính; giàu ước mơ, ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá nhưng còn thiếu kinhnghiệm sống, dễ bị lôi kéo, mua chuộc, kích động… Là năm cuối cùng của cấp trung học,các em phải đương đầu với nhiều khó khăn, thách thức, phải chịu nhiều áp lực…Vì vậy,nếu thiếu những kĩ năng sống cơ bản, học sinh lớp 12 dễ mắc những sai lầm nghiêmtrọng như thực tế chúng ta đã chứng kiến không ít trường hợp đau lòng: có học sinh khágiỏi đã tự tử vì thi trượt đại học, có học sinh lớp cuối cấp tìm lẽ sống của mình ở trò chơiđiện tử…Hơn nữa, đã là học sinh lớp 12 thì chỉ cần một thời gian ngắn nữa là đa số cácem phải bước vào cuộc sống tự lập, phải tự mình ứng phó với vô vàn những tình huốngkhác nhau của cuộc sống phức tạp và ít có sự can thiệp, giúp đỡ của người thân trong giađình. Vì thế giáo dục kĩ năng sống cho các em học sinh lớp 12 càng cấp thiết hơn bao giờhết.Môn ngữ văn trong nhà trường THPT là môn học có nhiều ưu thế trong việc giáodục kĩ năng sống cho học sinh nói chung và cho học sinh lớp 12 nói riêng.Vì những lí do trên, với tư cách là một giáo viên dạy ngữ văn, tôi đã trăn trở và thửnghiệm cách rèn luyện những kĩ năng sống cho học sinh lớp 12 qua bộ môn mình giảngdạy nhằm mục đích nâng cao hiệu quả thiết thực của việc dạy văn, đồng thời góp phần bénhỏ vào việc khắc phục vấn đề nhức nhối của nghành giáo dục hiện nay là tình trạngthiếu kĩ năng sống của một bộ phận không nhỏ học sinh, nhất là học sinh cuối cấp Trunghọc. Tuy nhiên, do vấn đề kĩ năng sống là một vấn đề rộng và phức tạp nên trong phạm vicủa bài viết này chúng tôi chỉ chú trọng vào một số giải pháp rèn luyện một số kĩ năngsống cơ bản mà theo chúng tôi là quan trọng đối với học sinh lớp 12.-2-B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀI. Cơ sở lí luận của vấn đề:1. Định nghĩa chung về kĩ năng sống:Từ trước đến nay có rất nhiều quan niệm khác nhau về kĩ năng sống, nhưng nhìnchung các quan niệm đều thống nhất ở chỗ thấy được bản chất của kĩ năng sống là kĩnăng tự quản lí bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống,học tập và làm việc hiệu quả. Nói cách khác, kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thâncủa mỗi người, khả năng ứng xử phù hợp với người khác và với xã hội, khả năng ứng phótích cực trước các tình huống của cuộc sống.Ở nước ta, kĩ năng sống thường được phân làm 3 nhóm:- Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với chính mình, bao gồm các KNS cụ thể như: tựnhận thức, ứng phó với căng thẳng, tìm kiếm sự hỗ trợ, tự tin…- Nhóm các kĩ năng nhận biết và sống với người khác, bao gồm: giao tiếp, thương lượng,bày tỏ cảm thông, hợp tác…- Nhóm các kĩ năng ra quyết định một cách hiệu quả, bao gồm: tìm kiếm và xử lí thôngtin, ra quyết định, tư duy phê phán, tư duy sáng tạo…Cũng cần phải nói thêm rằng kĩ năng sống của con người không phải tự nhiên mà cóđược, nó phải được hình thành dần qua quá trình học tập, rèn luyện lâu dài trong cuộcsống.2. Tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 12.Ngày nay, những ai quan tâm đến giáo dục đều hiểu rằng: giáo dục thế hệ trẻ khôngchỉ chú trọng dạy chữ mà còn phải quan tâm đến nhiệm vụ dạy người , con người khôngchỉ cần có tri thức mà phải biết sống đúng, sống đẹp, sống có ích. Muốn như thế conngười nhất thiết phải có kĩ năng sống. Vì người có kĩ năng sống mới luôn vững vàngtrước mọi khó khăn, thử thách; biết ứng xử, giải quyết các vấn đề đặt ra trong cuộc sốngmột cách tích cực và phù hợp; luôn lạc quan, làm chủ bản thân và làm chủ hoàn cảnh. Cóthể nói: kĩ năng sống là “chiếc chìa khóa vạn năng” giúp con người từng bước khẳng địnhbản ngã của chính mình. Hơn thế, người có kĩ năng sống luôn có hành vi tích cực để gópphần xây dựng và làm giảm bớt các tệ nạn xã hội, làm cho cuộc sống tươi sáng và vănminh hơn.Tuổi trẻ nói chung, đối tượng học sinh lớp 12 nói riêng là những chủ nhân tương laicủa đất nước, là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước trong những năm tới. Nếu-3-thiếu kĩ năng sống, các em không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình,cộng đồng và đất nước. Do đó đất nước khó có thể phát triển theo chiều hướng tích cựcnhư mong muốn.Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và nền kinh tế thị trường của nước ta hiện nay,giáo dục kĩ năng sống cho học sinh còn nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổthông, hướng tới mục tiêu: đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức,tri thức, sức khỏe, nghề nghiệp; trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xãhội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêucầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước.Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh trong các nhà trường phổ thông cũng là xu thếchung của nhiều nước trên thế giới.3. Đặc trưng của bộ môn ngữ văn lớp 12 và những ưu thế của nó trong việc giáo dục kĩnăng sống cho học sinh.“Văn học là nhân học” [M.Gorki], văn học với tư cách là môn khoa học xã hội vànhân văn, nó không chỉ giúp học sinh hiểu biết về văn hóa, xã hội, lịch sử, con người màcòn giúp mỗi người tự hiểu hơn về chính mình; với tính chất là môn học công cụ, nó giúphọc sinh có năng lực ngôn ngữ để tư duy, để học tập, để giao tiếp, để nhận thức; với đặctrưng là môn học về giáo dục thẩm mĩ, nó bồi dưỡng năng lực tư duy, làm giàu cảm xúcthẩm mĩ và định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện nhân cách.Chương trình ngữ văn lớp 12 là phần văn học hiện đại xen kẽ với các bài học vềtiếng Việt và làm văn, phù hợp với ngôn ngữ cũng như kiểu tư duy, tình cảm hiện đại, rấtthiết thực cho việc giáo dục những kiến thức và các kĩ năng sống của con người hiện đại.II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:1. Thực trạng chung:Tất cả những ai có trách nhiệm với tương lai đất nước, với thế hệ trẻ đều nhận thấyrằng: giáo dục kĩ năng sống cho lứa tuổi học sinh đặc biệt là học sinh cuối cấp THPT làvô cùng cấp thiết.Bộ giáo dục và đào tạo từ năm 2005 đã xác định lại mục tiêu của giáo dục Việt Nam:chuyển từ mục tiêu cung cấp kiến thức là chủ yếu sang hình thành và phát triển nhữngnăng lực cần thiết ở người học để đáp ứng sự phát triển CNH-HĐH đất nước. Thể hiệnmục tiêu của giáo dục thế kỉ XXI: học để biết, học để làm, học để tự khẳng định và họcđể cùng chung sống. Chủ trương chung của Bộ giáo dục là từ năm học 2009-2010 đưa-4-vấn đề giáo dục kĩ năng sống cho học sinh vào tích hợp trong tất cả các môn học từ cấpmầm non cho đến lớp 12.Nhưng có lẽ đây là lĩnh vực khoa học còn khá mới mẻ và với nhiều nguyên nhân khácnhau nên việc giảng dạy, huấn luyện kĩ năng sống vẫn còn nhiều điều bỏ ngỏ và chưađược quan tâm đúng mức; chưa có sự thống nhất đồng bộ trong hệ thống giáo dục phổthông của cả nước.2. Thực trạng đối với giáo viên:Anh chị em giáo viên trường tôi và cả một số trường bạn, khi được hỏi tới vấn đề: giáodục kĩ năng sống cho học sinh thế nào để đạt hiệu quả? Đa số chỉ cười lảng tránh hoặcthú thật: “đối phó thôi, thời gian đâu mà tích hợp”. Có người chân thành và cởi mở hơnthì tâm sự: chủ trương chung là phải tích hợp rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh nhưngthực tế chẳng có gì là cụ thể, thậm chí làm cho giờ học phức tạp và rối rắm hơn. Bản thântôi, khi mới tiếp cận với vấn đề cũng có những cảm nhận như thế. Hơn nữa, trong bốicảnh hiện nay, học sinh chẳng mấy thiết tha với môn văn nên việc “tích hợp” càng khókhăn hơn. Một điều đáng nói nữa là đa số phụ huynh, học sinh lớp 12, ngay cả phần lớngiáo viên dạy khối học này cũng đều xác định mục tiêu quan trọng nhất của việc học cholớp 12 là “học để thi” chứ không phải là “học để làm người”. Xác định mục tiêu như thếnên kiến thức phải luôn đặt ở thế “thượng phong”, việc giáo dục kĩ năng sống cho họcsinh 12 chỉ mang tính chất “tự phát” và “tùy hứng” chứ không mang tính chiến lược nênhiệu quả chưa có.3. Thực trạng đối với học sinh:Mỗi tháng, trường chúng tôi đều phải tổ chức những buổi họp Hội đồng kỉ luật để xử línhững vụ đánh nhau mà đôi khi vì những lí do chẳng đâu vào đâu, các em cũng “thượngcẳng tay, hạ cẳng chân” với nhau để lại hậu quả nghiêm trọng đối với từng cá nhân họcsinh, với gia đình, với nhà trường, với cả xã hội. Học sinh lớp 12 mà chỉ cần một ánhmắt, một câu nói đùa của bạn đã có thể gây ra một vụ ẩu đả ra trò. Đó chẳng phải do cácem thiếu kĩ năng làm chủ cảm cảm xúc, kĩ năng ra quyết định phù hợp đó sao? Mỗi ngày,các giáo viên chủ nhiệm đều phải xử lí tại lớp mình bao nhiêu trường hợp nghỉ học để đichơi game, bao nhiêu trường hợp vô lễ với thầy cô giáo…Xử lí nhiều, kỉ luật nhiều, thậmchí có những trường hợp kỉ luật nặng [đuổi học] nhưng tình hình vẫn không thay đổiđược là bao. Trong trường có biết bao nhiêu em rơi vào tình trạng “ăn không nên đọi, nóikhông nên lời”, khi được thầy cô giáo chỉ định trả lời một câu hỏi thì ấp úng, lúng túng,không thể diễn đạt nổi… Vấn đề cốt lõi của cái gốc thực trạng đau lòng ấy chính là docác em thiếu những kĩ năng sống quan trọng: kĩ năng làm chủ cảm xúc, kĩ năng giải-5-quyết vấn đề, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng ra quyết định, kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ…Thiếtnghĩ, không thể khắc phục được thực trạng đáng buồn ấy bằng kiểu “học thi” như bây giờmà phải chú tâm thỏa đáng đến việc rèn luyện cho các em những kĩ năng sống để “làmNgười”III. Những giải pháp và tổ chức thực hiện1. Tạo tình huống có tính chất ứng dụng thực tiễn đời sống:1.1. Vai trò của những tình huống có tính chất ưng dụng:Thực tế, kĩ năng sống không thể chỉ được giới thiệu và giảng giải bằng lí thuyết. Bởi “líthuyết suông” có thể tạo ra sự nhàm chán hoặc suy nghĩ “văn nói láo, báo nói phét” từphía học sinh, khiến các em mất niềm tin vào lời thầy cô giảng. Hơn nữa, chỉ lí thuyếtkhông chắc hẳn các em sẽ rất chóng quên.Ưu thế nổi bật nhất của việc tạo ra được những tình huống có ý nghĩa vận dụng trong quátrình dạy học văn:- Nâng cao tính thực tiễn của môn học, để văn học gắn với đời sống chứ không phải là thếgiới chỉ có trong sách vở.- Nâng cao tính chủ động, sáng tạo và sự hứng thú của học sinh trong quá trình học.- Đặc biệt là sẽ rèn luyện, nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng trình bày, bảo vệvà phản biện ý kiến trước đám đông.- Ngoài ra, giáo viên, trong vai trò của người dẫn dắt, cũng sẽ tiếp thu được rất nhiều kinhnghiệm và những cách nhìn, những giải pháp mới từ phía học sinh để làm phong phú bàigiảng và điều chỉnh nội dung tình huống nghiên cứu.1.2. Cách thức thực hiện:Chính vì vậy, nên trong mỗi bài học tôi đều cố gắng tạo ra những tình huống có vấn đềmang tính chất ứng dụng vào thực tế đời sống, rồi tổ chức cho học sinh tự giải quyết.Việc giải quyết các tình huống như thế lúc đầu mang tính chất cá nhân sau đó được thảoluận để đi đến một cách giải quyết tối ưu nhất.Ví dụ: Trong khi dạy bài “Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống HIV/AIDS” của Cô-phi-a-nan, tôi đặt ra tình huống: Nếu em có một người bạn thân bị nhiễmHIV/ AIDS, em sẽ hành động như thế nào? Vì sao? [lưu ý: hãy trả lời bằng chính suynghĩ thật và tình cảm thật của mình]-6-Sau khi đưa ra tình huống, tôi tổ chức cho học sinh tự giải quyết vấn đề trên một tờ phiếuhọc tập, tất cả mọi người đều phải đưa ra chủ kiến của riêng mình. Tôi chọn một số ýkiến [có thể để các em xung phong, cũng có khi chỉ định bất kì], gọi một học sinh khácđọc to các ý kiến đó lên cho cả lớp cùng nghe, cùng thảo luận, để thống nhất cách giảiquyết tốt nhất. Với tình huống trên, học sinh có thể có nhiều cách giải quyết khác nhau,chẳng hạn:- Tìm cách trốn tránh, xa lánh, không chơi với bạn nữa vì sợ bị lây nhiễm. Con người takhông thể cẩn thận tuyệt đối được và trong khi tiếp xúc với người bệnh không thể chắcchắn rằng mình không bao giờ bị lây nhiễm.- Vẫn giữ mối quan hệ bạn bè nhưng thận trọng và giữ một khoảng cách nhất định khitiếp xúc với bạn ấy. Vì mặc dù biết HIV không lây qua đường tiếp xúc thông thườngnhưng vẫn sợ, đó là bệnh nan y chưa có thuốc chữa, nhỡ may sơ ý khi cả 2 cùng bị chảymáu, mình sẽ tự hủy hoại chính mình.- Quan tâm chăm sóc, gần gũi, giúp đỡ bạn bằng tất cả những gì mình có thể để bạnkhông rơi vào tình trạng mặc cảm, chán nản, bi quan. Vì lúc này là lúc bạn cần mìnhnhất, lúc thể hiện tình bạn đẹp nhất.…Sau khi cho các em thảo luận, giáo viên định hướng chung để thống nhất cách giải quyết:Nên gần gũi, giúp đỡ bạn bằng cả tình thương và trách nhiệm nhưng tất nhiên phải cẩnthận để tự bảo vệ cho chính mình. Tìm hiểu kĩ để có kiến thức thật vững vàng về cănbệnh, cũng như chú ý, quan tâm đến diễn biến tâm lí, tình cảm của người bạn để chămsóc bạn hiệu quả nhất và an toàn nhất.Ví dụ 2: Khi dạy “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài, đến chi tiết: A Phủ đánh A Sử trong lễhội mùa xuân vì A Sử cậy quyền thế mà phá đám cuộc chơi. Tôi sẽ đặt ra tình huống vậndụng: Giả sử, bạn là A Phủ, trong hoàn cảnh trên bạn sẽ xử sự thế nào? Học sinh cũngsẽ có nhiều cách xử trí khác nhau như:- Sẽ đánh A Sử như A Phủ đã đánh hắn để hắn bớt thói hống hách, cậy thế làm càn.- Sẽ tự kiềm chế mà bỏ đi để tránh bạo lực và để khỏi “rước vạ” vào thân.- Sẽ tổ chức một cuộc gặp gỡ để dùng lí lẽ mà thuyết phục đối phương không nên phá rốinhư vậy bởi vui là vui chung, nếu có thể, sẽ đi đến một thỏa thuận giữa hai bên để cuộcvui vẫn được tiếp diễn, không có gì đáng tiếc xảy ra.- Sẽ tổ chức, lôi kéo được nhiều người đứng về phía mình, đánh kẻ cậy quyền thế như ASử một cách có tổ chức để vẫn dạy cho hắn một bài học nhưng lại không chịu tội mộtmình như A Phủ.-7-Sau cùng sẽ thống nhất phương án giải quyết: Tùy vào thái độ và mức độ phá đám của“kẻ cậy quyền” để ứng phó. Tốt nhất vẫn là ngồi lại để nói chuyện với nhau, tìm điểmyếu của hắn rồi dùng lập luận, lí lẽ để thuyết phục, buộc đối phương phải suy nghĩ lại.Tất nhiên phải có nghệ thuật để “nâng cao tầm” của đối phương để sự tự phụ của hắnđược ru vỗ thì ắt xung đột bạo lực sẽ không xảy ra.Việc tổ chức giải quyết các tình huống trải nghiệm kiểu như thế này thường tạo cho họcsinh tâm thế “nhập cuộc”, hứng thú, cảm thấy mình là người trong cuộc, cần phải thể hiệnsuy nghĩ và hành động cụ thể. Qua những tình huống đó, học sinh dần dần hình thành kĩnăng giải quyết các vấn đề và điều chỉnh hành vi theo hướng hợp lí.2. Tổ chức những hoạt động đối thoại đa dạng trong giờ dạy học:2.1. Tầm quan trọng của hoạt động đối thoại trong dạy học và rèn luyện kĩ năng sống:Với kinh nghiệm của một người đã nhiều năm đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy, đốithoại có một tầm quan trọng đặc biệt trong việc rèn luyện kĩ năng cho học sinh nhất làhọc sinh lớp 12: đối thoại có tác dụng rèn cho học sinh thói quen hợp tác với bạn trongquá trình học tập, tự đánh giá, điều chỉnh vốn tri thức của bản thân trong quá trình thảoluận. Qua đối thoại,học sinh rèn luyện được kĩ năng nói, phát biểu trước tập thể, tăngcường tinh thần trách nhiệm, tự tin, kích thích sự chủ động sáng tạo của các em.Tổ chức cho học sinh đối thoại trên lớp không chỉ tạo điều kiện phát triển năng lực cánhân cho mỗi HS mà còn phát huy vai trò hỗ trợ của tập thể trong học tập khiến chonhững vấn đề đưa ra đối thoại được nhìn nhận đa dạng, phong phú, toàn diện hơn. Hơnnữa, Khi HS được tự do phát biểu một cách độc lập, sáng tạo theo cảm nhận cá nhân,giáo viên sẽ có cơ sở và điều kiện để phát huy vai trò chủ thể HS trong giờ học, lớp họctrở nên sinh động, và việc tiếp thu kiến thức của HS trở nên tự nhiên, sâu sắc hơn.Nhưng một nghịch lí đáng buồn là trong các nhà trường hiện nay hiện tượng lười xâydựng, phát biểu bài trở nên ngày càng phổ biến. Việc ngại hỏi, ngại nói, ngại tranh luậntrong lứa tuổi học sinh, nhất là học sinh THPT đã và đang để lại những hậu quả bất lợicho cả thầy và trò, cho chất lượng dạy-học, trong đó người chịu thiệt thòi nhiều nhấtchính là các em; đã khá nhiều lần chúng tôi và các đồng nghiệp trao đổi, bàn tán về việcchán nản trước hiện tượng lớp học này, lớp học kia lười phát biểu, xây dựng bài. Nhiềulần thầy cô giáo ra câu hỏi, dù chỉ là những câu hỏi trong sách giáo khoa nhưng hỏi đi hỏilại 2, 3, 4 lượt nhưng các em vẫn ngồi im thin thít như tượng gỗ, và thầy cô rơi vào hoàncảnh: “miệng liền tai, nói lấy, nghe lấy rồi tự trả lời lấy” những tình huống như vậythường gây tâm lí ức chế cho thầy cô rất nhiều, thậm chí chán nản, không tha thiết vớicông việc của mình.-8-Bên cạnh đó, việc lười xây dựng phát biểu bài của các em còn nảy sinh tâm lí thụ động,chờ đợi, co cụm, ỷ lại nên học sinh khó nắm bắt và làm chủ kiến thức của bài học, lâungày sẽ tạo thành thói quen thiếu tự tin, hạn chế tính tư duy sáng tạo của người học, vìvậy trí nhớ giảm sút, học lực giảm, không phát huy được ưu điểm cũng như không khắcphụ được nhược điểm của mình; đồng thời việc rèn luyện kỹ năng, khả năng giao tiếp, kỹnăng ứng xử của các em với cộng đồng sẽ gặp nhiều hạn chế. Điều đó sẽ làm cho giáodục đào tạo ra một lớp người lạc hậu, kém năng động, kém sáng tạo, không giám khẳngđịnh mình, co mình như con rùa rụt cổ, không dám mạnh dạn đứng lên phê phán , chốnglại cái sai, cái ác, bảo vệ cái đúng cái thiện, thậm chí đồng tình, đồng lõa với các thói hưtật xấu là điều khó tránh khỏi.2.2.Cách thức thực hiện:Chính vì những lí do như vậy nên trong quá trình dạy học văn, tôi đã cố gắng để tạo ranhững hoạt động đối thoại đa dạng. Ví dụ: Khi dạy tác phẩm “Chiếc thuyền ngoàixa”[Nguyễn Minh Châu], tôi tạo ra các hoạt động đối thoại sau:- Đối thoại giữa giáo viên với học sinh thông qua hệ thống câu hỏi gợi mở như: Câu1:Cảm nhận của người nghệ sĩ trước “một cảnh đắt trời cho”? Vì sao Phùng lại nghĩ đến sựđúc kết “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”? Câu 2: Ngay khi đang tận hưởng cái khoảngkhắc kì diệu mà hóa công ban tặng, Phùng đã phát hiện ra điều gì? Thái độ của anh trướcphát hiện ấy? Vì sao anh lại có thái độ như vậy? Câu 3: Qua 2 phát hiện của Phùng, nhàvăn muốn người đọc nhận thức điều gì về cuộc đời? Câu 4: Giả sử đảo vị trí của 2 pháthiện ấy [cảnh bạo lực của gia đình hàng chài thấy trước; cảnh đẹp của chiếc thuyền trênbiển mờ sương thấy sau], giá trị của tác phẩm có gì thay đổi?... Với những câu hỏi kiểunày, tôi thường khuyến khích cá nhân các em suy nghĩ, trả lời và thưởng điểm cho nhữngngười có câu trả lời hay, sáng tạo.- Đối thoại giữa học sinh với học sinh: Yêu cầu một em học sinh tự đặt ra câu hỏi, gọimột em khác trả lời, 2 em tranh luận với nhau để bảo vệ ý kiến của riêng mình. Chẳnghạn: Nếu bạn chứng kiến cảnh bạo lực của một gia đình nào đó như gia đình hàng chàitrong truyện, bạn sẽ làm thế nào? Sẽ có nhiều hướng giải quyết khác nhau, người giáoviên sẽ làm trọng tài cho cuộc tranh luận giữa 2 em học sinh để đi đến một cách giảiquyết hợp lí nhất.- Đối thoại giữa học sinh với giáo viên: Cho phép học sinh đặt ra những câu hỏi, nhữngtình huống đối với giáo viên, giáo viên sẽ chia sẻ suy nghĩ và kinh nghiệm của mình vớihọc sinh một cách dân chủ, cởi mở. Ví dụ có em học sinh hỏi: Nếu cô là người đàn bàhàng chài, trong hoàn cảnh nghèo khổ và bị hành hạ như thế cô sẽ làm thế nào? Tôi sẽ-9-nói với các em rằng: nếu rơi vào hoàn cảnh như vậy, tôi sẽ suy nghĩ vì sao mình lạinghèo, vì sao chồng mình lại có những hành vi như thế? trước hết phải tìm cách để thoátnghèo; sau đó sẽ dùng lời lẽ, lập luận để chỉ ra cái sai trái trong hành động của ngườichồng. Nếu bản chất của người chồng là tốt đẹp thì không có lí do gì mà cảnh tượng ấylại tái diễnĐể có những cuộc đối thoại đạt hiệu quả, tôi xác định những vấn đề trọng tâm, mở ranhiều cách giải thích khác nhau, kích thích khả năng tư duy sáng tạo, thúc đẩy HS bộc lộquan điểm và đối thoại. Những tình huống nêu ra để HS tham gia đối thoại vừa khôngthoát li tác phẩm, vừa phù hợp với trình độ tiếp nhận của các em, đồng thời đảm bảo cuộctranh luận không mất trật tự, và không mất quá nhiều thời gian cho phép. Cần tránhnhững hình thức câu hỏi mà khi trả lời, HS chỉ dựa vào những quan niệm và kinh nghiệmđã có hay chỉ trình bày một chiều các luận cứ để khẳng định một kiến giải nào đó. Ngoàira, tôi cũng dự đoán những tình huống có thể xảy ra trong sự tiếp nhận của HS để điềukhiển cuộc đối thoại sao cho không rơi vào bế tắc mà luôn đi theo những con đường hợplí nhất.3.Tích cực sử dụng phương pháp dạy học nhóm một cách hiệu quả:3.1.Ý nghĩa, tầm quan trọng của phương pháp dạy học nhómLàm việc theo nhóm là một trong những phương pháp dạy học được áp dụng trong đổimới phương pháp dạy học hiện nay nhằm phát huy được tính tích cực của người học, dạyhọc hướng về người họcTôi tự nhận thấy rằng: ngày nay, khi khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển thì yêu cầulàm việc theo nhóm là cần thiết hơn bao giờ hết vì trong thực tế cuộc sống không có ai làhoàn hảo, do đó làm việc theo nhóm có thể tập trung được những mặt mạnh của mộtnhóm người, từng người trong nhóm sẽ bổ sung, hoàn thiện cho nhau những điểm yếu,hơn nữa nó còn tạo ra được niềm vui và sự hứng thú trong học tập. Vì vậy, trong nhữngnăm học qua tôi luôn có ý thức tích cực sử dụng phương pháp dạy học nhóm nhằm pháthuy được những điểm mạnh của nó.Qua thử nghiệm của bản thân trong quá trình dạy học văn trong những năm học vừa qua,tôi thấy: bên cạnh việc giải quyết tốt nhiệm vụ nhận thức, tăng cường dạy học theo nhómgiúp học sinh hình thành các phẩm chất nhân cách và các kỹ năng xã hội tốt hơn, cụ thểlà:- Học theo nhóm phát huy cao độ vai trò chủ thể, tích cực của mỗi cá nhân trong việcthực hiện tốt hơn nhiệm vụ được giao; khi học theo nhóm, vai trò chủ thể, tính tự giác,- 10 -tích cực, sáng tạo, năng động, tinh thần trách nhiệm của học sinh thường được phát huyhơn, cơ hội cho học sinh tự thể hiện, tự khẳng định khả năng của mình nhiều hơn. Đặcbiệt, khi học sinh học theo nhóm thì kết quả học tập thường cao hơn, hiệu quả làm việctốt hơn, khả năng ghi nhớ lâu hơn, động cơ bên trong, thời gian dành cho việc học, trìnhđộ lập luận cao và tư duy phê phán. Nhóm làm việc còn cho phép các em thể hiện vai tròtích cực đối với việc học của mình - hỏi, biểu đạt, đánh giá công việc của bạn, thể hiện sựkhuyến khích và giúp đỡ, tranh luận và giải thích... rất nhiều những kĩ năng nhận thứcđược hình thành, như: biết đưa ra ý tưởng của mình trong môi trường cùng phối hợp, giảithích, học hỏi lẫn nhau bằng ngôn ngữ và phương thức tác động qua lại, phát triển sự tựtin vào bản thân như là người học và trong việc chia sẻ ý tưởng với sự tiếp thu có phêphán [của nhiều người cùng nghe về một vấn đề]. Hay nói cách khác, HS trở thành chủthể đích thực của họat động học tập của cá nhân mình.- Giúp hình thành các kĩ năng xã hội và các phẩm chất nhân cách cần thiết như: kĩnăng tổ chức, quản lí, kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng hợp tác, có trách nhiệm cao, tinhthần đồng đội, sự quan tâm và mối quan hệ khăng khít, sự ủng hộ cá nhân và khuyếnkhích tinh thần học hỏi lẫn nhau, xác định giá trị của sự đa dạng và tính gắn kết. Cónhững cảm xúc về trách nhiệm với nhóm và khuyến khích ý thức tự giác, tự kỉ luật;phương tiện rèn luyện và duy trì các mối quan hệ liên nhân cách.- Thể hiện mối quan hệ bình đẳng, dân chủ và nhân văn: dạy học theo nhóm sẽ tạo cơhội bình đẳng cho mỗi cá nhân người học được khẳng định mình và được phát triển.Nhóm làm việc sẽ khuyến khích HS giao tiếp với nhau và như vậy sẽ giúp cho những họcsinh nhút nhát, thiếu tự tin, cô độc có nhiều cơ hội hòa nhập với lớp học. Thêm vào đó,học theo nhóm còn tạo ra môi trường hoạt động mang bâù không khí thân mật, cởi mở,sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ trên cơ sở cố gắng hết sức và trách nhiệm cao của mỗi cá nhân.Học sinh có cơ hội được tham gia tích cực vào hoạt động nhóm. Mọi ý kiến của các emđều được tôn trọng và có giá trị như nhau, được xem xét, cân nhắc cẩn thận. Do đó sẽkhắc phục tình trạng áp đặt, uy quyền, làm thay, thiếu tôn trọng...giữa những người thamgia hoạt động, đặc biệt giữa thầy và trò.3.2.Cách thức thực hiện:Để một giờ học trên lớp thành công với phương pháp dạy học nhóm, tôi thường tiến hànhtheo 3 bước:a.Chuẩn bị: Trước khi diễn ra tiết học có sử dụng hoạt động nhóm trên lớp, hướng dẫncho học sinh cách chuẩn bị bài theo một dàn ý bao gồm các nội dung cơ bản sau:- Đọc kĩ phần “kết quả cần đạt” trong sách giáo khoa.- 11 -- Tìm hiểu trước những kiến thức về tác giả, hoàn cảnh ra đời của tác phẩm, đặc trưng thểloại của tác phẩm [kiến thức này chủ yếu nằm trong phần “tiểu dẫn”]- Đọc thật kĩ văn bản trước khi học [nếu là văn tự sự, kịch phải tóm tắt được cốt truyện;nếu là tác phẩm thuộc thể loại trữ tình phải nắm bắt được mạch cảm xúc].- Đọc phần chú giải trong sách giáo khoa để hiểu một số từ ngữ khó hoặc các điển tích,điển cố, những chủ ý sáng tạo của nhà văn…- Tự mình trả lời các câu hỏi trong phần “hướng dẫn học bài”; đánh dấu những chỗ chưagiải quyết được hoặc còn băn khoăn để trao đổi với thầy cô và các bạn.Khi đưa ra những yêu cầu chuẩn bị bài cho học sinh, tôi luôn kiểm tra tính hiệu quảcủa công việc này bằng cách kiểm tra vở soạn bài kết hợp với những câu hỏi về bài mới.Bởi vì nếu không chuẩn bị bài tốt, phương pháp dạy học nhóm không thể thành công.b. Xây dựng được những nội dung thảo luận quan trọng và phù hợp để hoạt động nhómcó hiệu quả:- Thảo luận về kết cấu ngôn từ của tác phẩm: từ nhan đề, bố cục cho đến ngôn từ, hìnhảnh, biểu tượng nghệ thuật mang tính sáng tạo của tác giả. Ví dụ: Học tác phẩm “Vợnhặt” [ Kim Lân] giáo viên có thể hỏi: Tại sao tác giả lại đặt tên cho tác phẩm là “Vợnhặt”? Nhan đề đó có ý nghĩa và có quan hệ như thế nào với nội dung của tác phẩm?Những từ ngữ tác giả dùng để miêu tả về nạn đói có gì đặc biệt? gợi cho em cảm giác gì?- Thảo luận về kết cấu hình tượng của tác phẩm: về các hình tượng nhân vật chính trongtác phẩm tự sự; hình tượng cái tôi trữ tình trong các tác phẩm thuộc thể loại trữ tình. Vídụ: Cảm nhận về hình tượng “sóng” khi hạy học bài thơ “Sóng” [Xuân Quỳnh]; hìnhtượng Mị và A Phủ trong tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” [Tô Hoài]?- Thảo luận về hiệu quả của các giá trị nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm qua hệ thốngnhững câu hỏi so sánh. Để tạo tình huống cho học sinh tham gia đàm thoại giáo viên cóthể liên hệ các tác phẩm có cùng đề tài chủ đề, cùng một kiểu kết cấu để tìm ra nhữngđiểm giống nhau và khác nhau. Giáo viên hướng dẫn học sinh đi đến những kết luận,đánh giá tính đặc sắc, độc đáo của từng tác phẩm và nhận xét về điều chúng giống nhau.Để có kỹ thuật so sánh yêu cầu người học phải có khả năng khái quát, đánh giá và phải cóvốn kiến thức sâu rộng nhất định. Chẳng hạn khi học xong bài thơ Sóng [ Xuân Quỳnh]học sinh có thể bộc lộ cảm nhận của mình về tình yêu trong mối liên hệ với những bài thơtình của Xuân Diệu.- Thảo luận về nội dung cảm xúc, ý nghĩa khái quát, ý nghĩa tư tưởng của hình tượng,của tác phẩm. Từ đó có sự liên hệ văn bản với đời sống. Đây là một việc làm có ý nghĩatổng kết cho những vấn đề phân tích chi tiết cụ thể về nội dung và ý nghĩa của hình tượng- 12 -nghệ thuật. Việc tổng hợp, khái quát lại thành những phạm trù ý, luận điểm ngắn ngọn,côđọng là rất cần thiết và có ý nghĩa sâu sắc. Đây là một yêu cầu khá phức tạp cho nên nóphù hợp với hoạt động thảo luận với những dạng câu hỏi về giá trị nội dung và đặc sắcnghệ thuật, sự thay đổi tên gọi, sự liên tưởng và suy nghĩ về những vấn đề được tác giảđặt ra trong bài thơ. Ví dụ học xong bài thơ “ Sóng” có thể thảo luận với câu hỏi: Vì saonhà thơ lại có ước muốn “Làm sao được tan ra, thành trăm con sóng nhỏ”? Em lí giảinhư thế nào về ước muốn này của thi nhân, thái độ sống ấy có phù hợp với những khaokhát của tuổi trẻ hiện nay không? Hoặc khi học đoạn trích “Đất nước” [Nguyễn KhoaĐiềm], có thể cho học sinh thảo luận với câu hỏi: Em nghĩ gì về lời nhắn nhủ của nhàthơ: “Em ơi em! Đất nước là máu xương của mình/ Phải biết gắn bó và san sẻ/ Phải biếtháo thân cho dáng hình xứ sở/ Làm nên đất nước muôn đời”? Lời nhắn nhủ ấy ngày naycó còn tác dụng gì với tuổi trẻ của đất nước không?...c.Tiến hành tổ chức thảo luận nhóm ở trên lớp:- Mở đầu thảo luận: Giáo viên tổ chức phân nhóm, cho học sinh tự bầu trưởngnhóm, giáo viên thông báo quy trình và quy định thảo luận.- Giao nhiệm vụ cho từng nhóm; giáo viên chỉ làm nhiệm vụ quan sát, theo dõi màkhông tham gia ý kiến, không cắt ngang lời học sinh, không tỏ vẻ phản ứng nếu câu trảlời, tranh luận không đúng với ý mình; khi học sinh đưa ra những câu trả lời ngờ nghệch,không đúng, giáo viên nên nhanh chóng làm cho học sinh nhận thức được sự không đúngcủa thông tin đó mà không làm ảnh hưởng đến cảm xúc, lòng tự trọng của học sinh; khihọc sinh trình bày, giáo viên phải nghe cẩn thận những điều học sinh nói để hiểu các emđịnh nói gì hoặc ghi chép nhanh lại những điểm cơ bản của mỗi ý kiến để chuẩn xác kiếnthức- Sau khi thảo luận: Giáo viên phải tổng kết những ý kiến phát biểu thống nhất vàchưa thống nhất để mình tham gia vào những ý kiến chưa thống nhất và bổ sung thêmnhững ý cần thiết; đánh giá các ý kiến phát biểu, nhận xét tinh thần, thái độ làm việc củahọc sinh để thưởng điểm hoặc trừ điểm cho cá nhân của nhóm.Tuy có nhiều ưu điểm và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc góp phần rènluyện những kĩ năng sống cho học sinh, song cũng cần lưu ý một điều rằng: sử dụng mộtphương pháp dạy học không có nghĩa là đề cao và coi đó là phương pháp độc tôn, bởi lẽkhông có phương pháp nào là vạn năng. Hoạt động nhóm sử dụng trong dạy học mônNgữ văn nói chung và trong dạy học Ngữ văn lớp 12 nói riêng chỉ thực sự phát huy tácdụng khi được phối hợp linh hoạt với các cách dạy học khác.4. Tổ chức dạy học tác phẩm văn học theo phương pháp trò chơi.- 13 -4.1. Ý nghĩa, tầm quan trọng của phương pháp trò chơiTrò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề hay thực hiện nhữnghành động, những thái độ, những việc làm thông qua một trò chơi nào đó.Cùng với học tập, giao lưu với bạn bè, vui chơi cũng là một nhu cầu của thanh thiếu niênhọc sinh. Lí luận và thực tiễn đã chứng tỏ rằng: nếu biết tổ chức cho thanh thiếu niên vuichơi một cách hợp lí, lành mạnh thì đều mang lại hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi, lớp trẻkhông những được phát triển về các mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ mà còn được hìnhthành nhiều phẩm chất và hành vi tích cực. Chính vì vậy, trò chơi được sử dụng như làmột phương pháp dạy học quan trọngBằng trò chơi, việc học tập được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động; học sinhđược lôi cuốn vào quá trình học hỏi một cách tự nhiên, hứng thú và có tinh thần tráchnhiệm, đồng thời loại bỏ được những mệt mỏi, căng thẳng trong học tập. Trong quá trìnhchơi sẽ hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vivà khả năng quyết định lựa chọn cho mình cách ứng xử đúng đắn, phù hợp, từ đó sẽ hìnhthành được ở các em niềm tin vào những thái độ, hành vi tích cực sau này. Vì học sinhluôn có nhu cầu thể hiện mình nên sự cạnh tranh tích cực trong trò chơi còn kích thích sựtiếp thu nội dung bài học các em. Trò chơi còn giúp tăng cường khả năng giao tiếp giữahọc sinh với học sinh, giữa giáo viên với học sinh, tính nhút nhát từ đó sẽ được cải thiện.Vì thế môi trường sư phạm sẽ trở nên hòa đồng, thân thiện hơn.4.2. Cách thức thực hiện:Chính vì tự nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của phương pháp tròchơi trong dạy học nên tôi có ý thức sử dụng phương pháp này trong quá trình giảng dạycủa mình. Nhưng do sự hạn chế của thời gian, của những đòi hỏi công phu, phức tạp củaphương pháp nên tôi mới chọn lọc để áp dụng vào việc dạy học một số tác phẩm văn họcở lớp 12 như tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” [Tô Hoài], “Vợ nhặt” [Kim Lân], “HồnTrương Ba, da hàng thịt” [Lưu Quang Vũ]…nhằm hướng tới mục tiêu chủ yếu là rènluyện các kĩ năng sống cho học sinh khối lớp này.Để thực hiện phương pháp này trên lớp, tôi chia học sinh thành 4 nhóm [thường là theotổ], giao nhiệm vụ chuẩn bị cụ thể cho mỗi nhóm như sau:- Nhóm 1: Có trách nhiệm tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp của tác giả; về xuất xứ, hoàncảnh ra đời của tác phẩm; đánh giá khái quát về nội dung, nghệ thuật của tác phẩm [đọckĩ phần tiểu dẫn, tham khảo một số tài liệu khác, nếu chuẩn bị được một clip tư liệu vềtác giả và tác phẩm là tốt nhất]- 14 -- Nhóm 2: Có nhiệm vụ dàn dựng một tiểu phẩm dựa vào nội dung chính của tác phẩm.- Nhóm 3: Có trách nhiệm chuẩn bị trang phục, trang trí và các phương tiện phục vụ chotiết mục biểu diễn.- Nhóm 4: Có trách nhiệm soạn thảo các câu hỏi và đáp án để khám phá giá trị của tácphẩm; chủ trì cho hoạt động hội thảo, tranh luận giữa các ý kiến khác nhau trên lớp.Công việc chuẩn bị phải được giao cho học sinh trước đó 1 tuần, giáo viên cũng tham giavào việc tư vấn, điều chỉnh, huấn luyện các em luyện tập cho thật tốt trước khi tiến hành“chơi”.Sau thời gian chuẩn bị theo quy định, giáo viên báo trước học sinh thời gian giờ “học chơi”. Vào học, các nhóm sẽ “trình diễn” phần của mình một cách tự giác theo quy định,giáo viên chỉ là người theo dõi, lắng nghe. Tiết học sẽ được thể hiện theo trình tự sau:- Mở đầu tiết học, nhóm trưởng của nhóm 1 sẽ trong vai trò một người dẫn chương trình,giới thiệu khái quát về tác giả - tác phẩm; trình chiếu lên máy chiếu đa năng đoạn phim tưliệu về tác giả- tác phẩm.- Sau đó, đại diện của nhóm 2 sẽ giới thiệu về vở diễn; các thành viên lên diễn lại tiểuphẩm mà các em đã chuẩn bị.- Đại diện của nhóm 4 sẽ chủ động đưa ra các câu hỏi hội thảo để tất cả thành viên tronglớp tham gia; tổ chức cho các bạn thảo luận xoay quanh giá trị nội dung và nghệ thuật củatác phẩm.- Cuối cùng, giáo viên nhận xét, đánh giá và cho điểm từng phần.Để tránh nhàm chán và tạo sự cạnh tranh lành mạnh trong học tập giữa các nhóm, tôithường thay đổi nhiệm vụ theo kiểu luân phiên giữa các nhóm để nhóm nào cũng được“thử sức” với các nhiệm vụ khác nhau.Khi tiến hành thử nghiệm dạy học theo phương pháp này tôi nhận thấy rằng, những giờdạy học đó không chỉ đem lại hứng thú cho học sinh, rèn luyện được nhiều kĩ năng sốngquan trọng cho các em mà còn tạo thêm niềm say mê nghề nghiệp, niềm tin yêu học sinhcủa giáo viên. Điều thú vị là 100% học sinh trả lời rất thích học những giờ học kiểu nhưthế này.IV. Kiểm nghiệm:Sau một năm thực hiện thí điểm các biện pháp rèn luyện kĩ năng sống cho học sinhlớp 12 qua môn Ngữ văn ở 2 lớp 12A2 và 12A3 của trường THPT Đào Duy Từ, tôi nhậnthấy: kết quả học tập đã có những chuyển biến đáng mừng, nhiều em tiếp thu bài chủ- 15 -động, có chiều sâu, phát huy cá tính sáng tạo; những kĩ năng sống quan trọng như kĩ nănggiao tiếp, kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng hợp tác, kĩ năng giải quyết vấn đề…được hìnhthành và phát triển bền vững; hứng thú dạy và học ở cả thầy và trò đều tăng lên đáng kể.Kết quả khảo sát chất lượng và thăm dò ý kiến học kì II trên 100 học sinh tại 2 lớp 12A2và 12A3 như sau:Học lựcKĩ năngHứng thú học tập- 5% xếp loại giỏi- 70% các em có kĩ năng giao - 75% hứng thú caovới môn học.- 40% xếp loại khá tiếp tốt.- 55% xếp loại - 75% tự nhận thức được - 65% tích cực thamnăng lực, sở thích, sở trường gia đối thoại, xâytrung bìnhcủa bản thân, hoàn cảnh của dựng bài.- Không còn học gia đình, nhu cầu của xã hội.- Số học sinh trâysinh yếu - kém- 60% có khả năng tự giải lười, không làm việcquyết các vấn đề của bản trong mỗi giờ họcthân, của tập thể hợp lí, hợp còn không đáng kểtìnhSo với đầu năm học: không khí giờ học văn ì trệ, nặng nề, mỗi lớp trong mỗi giờhọc chỉ khoảng 3-4 em giơ tay phát biểu ý kiến xây dựng bài; thi khảo sát chất lượng đầunăm không có bài đạt điểm 8 trở lên, điểm khá chỉ có 15/100 em, điểm dưới 4 có tới20/100em; Rất nhiều em không thể diễn đạt một vấn đề một cách trôi chảy, nhiều emkhông tự nhận thức được cái “vốn” của mình, cũng không biết mục đích của mình học đểlàm gì; đa số các em giải quyết các vấn đề khoa học cũng như đời sống một cách thụđộng, thiếu tính hợp lí…Kết quả này là nguồn động viên rất lớn đối với bản thân tôi và đó là tiền đề vữngchắc cho những năm tiếp theo để tôi có thể làm tròn nhiệm vụ của một người thầy đúngnghĩa- không chỉ dạy chữ mà còn góp phần dạy Người.- 16 -C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤTXuất phát từ mục tiêu giáo dục của thế kỉ XXI: Học để biết, học để làm, học để tựkhẳng định và học để cùng chung sống; đồng thời xuất phát từ yêu cầu mới của công việcgiảng dạy- lấy học sinh làm trung tâm, cho nên việc thể nghiệm những biện pháp trên vàoviệc dạy học ngữ văn lớp 12 không nằm ngoài mục đích phục vụ mục tiêu và yêu cầu ấy.Việc làm này không chỉ có tác dụng nâng cao việc dạy – học của thầy- trò mà còn có tácdụng rèn luyện học sinh thành những người có kĩ năng thích ứng với đời sống ngày càngđa dạng và phức tạp.Đề tài này tuy không phải là một hướng đi mới mà chỉ là một cách làm cụ thể trongquá trình lên lớp hằng ngày của giáo viên, hướng tới thực hiện mục tiêu chung củanghành. Song, để thực hiện một cách có hiệu quả những giải pháp trên với những tiết dạycụ thể, đòi hỏi giáo viên phải thực sự có tâm huyết, yêu trẻ, yêu nghề, có các phương tiệnhiện đại hỗ trợ trong quá trình thực hiện.Để nâng cao hiệu quả dạy- học văn và rèn luyện được những kĩ năng sống quantrọng cho học sinh nói chung và học sinh lớp 12 nói riêng, đây cũng không phải là nhữnggiải pháp duy nhất mà trong quá trình dạy học người giáo viên còn phải biết vận dụnglinh hoạt nhiều biện pháp, cách thức khác tùy thuộc vào nội dung bài học và đối tượnghọc sinh cụ thể. Hơn nữa, cần phải có sự phối hợp, quan tâm thỏa đáng hơn từ phía nhàtrường, gia đình và các tổ chức xã hội khác, không nên quá đề cao mục đích “học thi” củahọc sinh.Với điều kiện thời gian và trình độ có hạn, tuy bài viết còn nhiều hạn chế nhưng vớitình yêu nghề và tinh thần tự giác gắn bó với sự nghiệp trồng người của mình, tôi muốnđóng góp một kinh nghiệm cho công việc dạy học văn để các đồng nghiệp tham khảo.Kính mong nhận được sự đồng cảm, đồng tình và những góp ý quý báu của các quý vị,các đồng nghiệp gần xa để sự nghiệp giáo dục luôn luôn là sự nghiệp cao quý.- 17 -
Page 2