......................................................................................................................................................................................................................
TTO - "Tôi không buồn khi bị buộc thôi học. Ngược lại, tôi còn thấy như trút được gánh nặng. Từ năm lớp 12 tôi không muốn học đại học. Đó là bi kịch từ sự ép buộc của gia đình".
Thí sinh cần tìm hiểu kỹ ngành nghề và sở trường của mình. Không nên chỉ chọn ngành theo định hướng của cha mẹ, thầy cô mà bỏ qua năng lực và sở thích thật sự của mình. Cha mẹ chỉ nên định hướng, không ép con cái chọn ngành theo ý mình.
PGS.TS Bùi Hoài Thắng [trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM]
Những lời trên là tâm sự của T., sinh viên năm 3 vừa bị Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM buộc thôi học.
Thích hớt tóc, ba mẹ phản đối
T. cho biết từ THPT, khác với bạn bè mơ vào đại học, T. chỉ thích ở quê học nghề cắt tóc, mở tiệm cho riêng mình. Nhưng khi nói với ba mẹ, T. nhận được sự phản đối kịch liệt. Ba mẹ sợ mất mặt và những lời gièm pha "nuôi con không ăn học đến nơi đến chốn". Vậy là T. vào đại học.
Nhưng sau học kỳ đầu tiên, T. bỏ bê việc học rồi lén lấy tiền đóng học phí để học hớt tóc. "Bây giờ tôi đã xác định sẽ theo đuổi đúng đam mê cắt tóc của mình. Điều trăn trở duy nhất là kỳ vọng của gia đình với mình" - T. bảo vậy.
Y đa khoa là ngành học mơ ước của rất nhiều thí sinh. Thế nhưng với N. đó lại là lựa chọn vội vàng. N. đã bỏ ngang ngành y để thi lại và hiện là sinh viên năm 3 Trường ĐH Kinh tế TP.HCM.
"Khi học THPT tôi chỉ có ý định xét tuyển khối A vào trường công an. Vì không đạt yêu cầu về lý lịch, tôi vội chuyển hướng qua khối B đăng ký xét tuyển ngành y đa khoa Trường ĐH Y dược TP.HCM. Ngay từ học kỳ đầu tiên, tôi cảm thấy không hứng thú với ngành học này, kiến thức lại rất nhiều và nặng" - N. kể.
Xong năm nhất, N. nói với ba mẹ mong muốn bỏ ngành y để thi vào trường khác nhưng bị phản đối. N. quyết định cố gắng thêm một học kỳ nữa để xem do mình chưa nỗ lực hay thực sự không phù hợp. Sau học kỳ 3, mọi thứ vẫn không nhiều thay đổi.
"Không có mục tiêu phù hợp, mọi sự cố gắng cũng chỉ là gượng ép và không đem lại kết quả như mong muốn. Tôi bỏ ngành y thi lại vào Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. Những kiến thức về kinh tế làm tôi hứng thú hơn" - N. cho biết thêm.
Nhiều hệ lụy
PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM, cho biết mỗi năm có từ 10-20% sinh viên bị buộc thôi học. Thống kê sơ bộ cho thấy có khoảng 5% không kham nổi học phí, 5% vướng vào các tệ nạn.
"10% sinh viên bị buộc thôi học, bỏ học do chọn sai ngành, vào học mới nhận ra ngành không phù hợp. Hầu hết những sinh viên này đều thi lại vào trường khác. Đây là hệ quả của công tác hướng nghiệp kém, chọn ngành theo gia đình hoặc bạn bè mà chưa tìm hiểu kỹ" - ông Dũng nói thêm.
Từ kinh nghiệm nhiều năm tư vấn tuyển sinh, ông Dũng cho biết 50% thí sinh chọn ngành theo tâm lý đám đông, chọn theo bạn bè. Nhiều thí sinh vì áp lực từ gia đình phải vào đại học bằng mọi giá, bất kể đó là ngành nào, trường gì. Do đó, thí sinh đăng ký rất nhiều nguyện vọng, trúng tuyển nguyện vọng không mong muốn và phải theo học.
"Có sinh viên năm nhất đã nhận ra mình chọn sai và bỏ thi lại. Nhưng cũng có sinh viên học đến năm 4, 5 vẫn không ra trường được vì không có động lực, gượng ép. Điều này làm lãng phí thời gian, tiền bạc của sinh viên và gia đình" - ông Dũng nói.
Trong khi đó, PGS.TS Bùi Hoài Thắng - trưởng phòng đào tạo Trường ĐH Bách khoa [ĐH Quốc gia TP.HCM] - cho rằng số sinh viên bỏ học, bị buộc thôi học hằng năm khá nhiều. Trong số này có không ít sinh viên không thích ngành học.
Lý giải về việc sinh viên chọn sai ngành, ông Thắng cho rằng tỉ lệ cha mẹ ép con chọn ngành theo ý mình vẫn còn rất nhiều. Điều này khiến xác suất thí sinh phải chọn ngành không theo sở trường và mong muốn của mình khá cao.
"Chọn ngành không đúng sở trường, việc học sẽ rất khó khăn. Có những bạn cố gắng có thể hoàn thành chương trình học nhưng cũng có người bỏ giữa chừng để chuyển ngành khác. Những người vượt qua được nhưng khi ra trường, đi làm khó phát huy năng lực của mình trong nghề" - ông Thắng nói thêm.
Làm gì khi chọn sai ngành?
TS tâm lý Bùi Hồng Quân, Học viện Cán bộ TP.HCM, cho rằng nếu xác định mình chọn sai ngành, sai trường từ năm 1, 2, sinh viên nên chuyển sang ngành, trường phù hợp nhưng cần đánh giá khả năng có thể chuyển hay không. Nếu đã học đến năm 3 và 4, cần cân nhắc có thể học xong rồi học ngành mình thích sau. Có thể học song ngành, song trường nếu đủ khả năng.
"Sinh viên cần trao đổi kỹ với gia đình để có sự thống nhất. Gia đình nên lắng nghe, phân tích và đồng hành với sinh viên để đưa ra quyết định" - ông Quân tư vấn.
Tương tự, ông Thắng cho rằng khi muốn bỏ ngành đã chọn, sinh viên cần cân nhắc mình sẽ được gì và mất gì trước khi quyết định bỏ hay cố gắng học tiếp.
"Giờ phương thức tuyển sinh của các trường đa dạng và linh hoạt hơn chứ không khó khăn như trước, cơ hội rẽ sang ngành và trường khác thuận lợi hơn. Tôi sẽ khuyên sinh viên nếu chọn sai ngành thì nên thay đổi, thi lại vào ngành, trường phù hợp hoặc chuyển sang ngành khác. Bởi nếu chọn sai ngành, không chỉ học khó khăn do không hứng thú mà ngay cả khi ra trường được, làm công việc mình không thích sẽ không mang lại hiệu quả cao" - ông Thắng nói thêm.
Trong khi đó, ông Dũng đề xuất Bộ GD-ĐT cần có quy định phù hợp hơn trong tình hình thực tế hiện nay. Theo ông Dũng, dù bộ đã có quy định cho sinh viên đủ điều kiện học song ngành trong cùng trường, sinh viên có thể chọn học thêm ngành học phù hợp với mình.
Tuy nhiên, điều này rất khó cho sinh viên vì nhiều lý do. Chi phí học tập sẽ tăng lên rất nhiều. Vì không thích ngành thứ nhất, chán học nên nếu học tiếp ngành thứ hai sinh viên sẽ khó hoàn thành cả hai chương trình do quy định phải hoàn thành chương trình thứ nhất mới được xét tốt nghiệp chương trình thứ hai.Click to expand...
//tuoitre.vn/bo-hoc-giua-chung-vi-chon-sai-nganh-20211106232352816.htm
Các chuyên gia khuyên thí sinh cần cân nhắc thật kỹ về ngành mình đã chọn và những ngành mình muốn điều chỉnh nguyện vọng để tránh trở thành nạn nhân của chuyện “chọn ngành học nhầm”.
Trong kỳ tuyển sinh đại học năm nay, thí sinh bắt đầu đăng ký xét tuyển từ ngày 1/4 đến 20/4/2018. Theo Quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, thí sinh được điều chỉnh nguyện vọng 1 lần sau khi có kết quả thi. Các chuyên gia cho rằng thí sinh cần cân nhắc thật kỹ về ngành mình đã chọn và những ngành mình muốn điều chỉnh nguyện vọng, tránh trở thành nạn nhân của chuyện “ngồi nhầm ngành”.
Chán nản chuyện “ngồi nhầm”
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, nhiều người cho biết bản thân chính là “nạn nhân” của việc “ngồi nhầm” trường, nhầm ngành trong thời gian học Đại học.
Bạn Nguyễn Hải từng là một sinh viên khoa Công nghệ thông tin của Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông. Sau 2 năm đầu Đại học, Hải đã nhận ra rằng mình không phù hợp với ngành này. Hải bắt đầu nghỉ học triền miên, kết quả học tập yếu, kém, số môn phải học lại ngày càng nhiều. Thậm chí, Hải chia sẻ rằng có môn còn không biết nổi mặt giáo viên vì “chán chẳng buồn đi học”. Hải quyết định bỏ lại con đường trở thành một kỹ sư công nghệ thông tin sau 3 năm học tập.
Bạn Lê Thảo sinh viên khoa Tiếng Trung, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ: “Mình thích học ngoại ngữ nhưng trượt NV1 nên đã chọn ngành du lịch cho NV2. Bản thân thấy không hợp với nghề du lịch mà ước mơ của mình lại là giáo viên dạy ngoại ngữ. Bỏ hết thời gian và học phí thời gian qua, mình đã quyết tâm thi lại vào Đại học Ngoại ngữ, Đại học Quốc gia Hà Nội. Lúc các bạn đồng trang lứa đã ra trường đi làm thì mình mới chỉ là sinh viên năm thứ 3.”
Thậm chí ngay từ khi bắt đầu, việc định hướng nghề nghiệp, chọn trường của học sinh đã gặp vấn đề. Nhiều em chưa phát hiện được khả năng của bản thân, hiểu mơ hồ về ngành mình chọn, thậm chí có em “chọn bừa” hoặc chọn theo sự quyết định của gia đình.
Thúy Hạnh là sinh viên năm thứ 3 khoa Xây dựng Đảng, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết em vào trường theo NV2. “Ban đầu, nghe theo bạn, em nộp vào khoa Tuyên truyền, nhưng em không đủ điểm, nên em chọn khoa Xây dựng Đảng” – Hạnh thú nhận.
Sau một thời gian, bản thân Hạnh nhận thấy mình không phù hợp với ngành đang theo học. Hạnh đã chọn phương án học thêm văn bằng hai, chuyên ngành Báo Mạng điện tử trong trường để mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho bản thân.
Hướng đi nào cho việc “ngồi nhầm lớp” và chọn nhầm ngành?
Ông Nguyễn Phong Điền, Trưởng phòng Đào tạo Đại học Bách Khoa Hà Nội cho biết, mỗi năm, trường Đại học Bách Khoa HN buộc phải cho thôi học khoảng 600 – 700 sinh viên. Trong số đó, một bộ phận không nhỏ các bạn sinh viên có tư tưởng chán nản, không còn hứng thú với ngành học và dẫn đến kết quả học tập yếu kém, thậm chí đã học vượt quá thời hạn học tập tối đa theo quy chế đào tạo nhưng không thể tốt nghiệp.
Ông Nguyễn Phong Điền nói: “Thực tế tại không riêng tại trường Đại học nào, một số sinh viên có năng lực học tập tốt ở bậc phổ thông và thi đỗ vào ngành học mà nhiều sinh viên khác mơ ước. Tuy nhiên sau một thời gian, các em ấy cảm thấy không còn hứng thú với học tập, xuất phát từ việc cho rằng bản thân không phù hợp với ngành học.
Điều này dẫn đến việc sa sút trong kết quả học tập, có biểu hiện trầm cảm hay thậm chí là bỏ bê việc học giữa chừng. Đáng chú ý là một số em cho rằng gia đình mình đã can thiệp sâu, thậm chí áp đặt việc chọn trường, chọn ngành của các em để dẫn tới khó khăn này.”
Chính vì vậy, việc phát hiện và có giải pháp hỗ trợ sinh viên kịp thời là rất quan trọng, có ý nghĩa sống còn để cứu vãn tình cảnh nan giải mà không ít sinh viên đang mắc phải.
PGS. TS Lưu Văn An, Phó Giám đốc Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng cho hay nhiều em học sinh chọn nhầm trường là do ban đầu, các em chưa có đủ thông tin để hiểu sâu, hiểu kỹ về trường, về ngành mình theo học. Hiện nay, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng như nhiều trường khác đã tạo điều kiện cho sinh viên học song bằng. Ví dụ như sinh viên đang học ngành kinh tế có thể học thêm ngành báo chí trong cùng trường nếu đạt học lực khá trở lên sau kỳ I, năm nhất.
Trong khi đó, TS tâm lý Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu cho rằng, nếu đã chọn sai ngành cần tính toán như sau.
Phương án 1: Nếu có khả năng thi lại đại học hoặc có điều kiện tài chính để học trường tư, học nghề thì nên làm lại từ đầu. Thà bỏ một năm tuổi trẻ còn hơn sống vật vờ sai lối cả đời còn lại.
Phương án 2: Nếu không có khả năng thi lại [vì đã học đến năm hai, ba], hoặc không có điều kiện xin học trường khác, vẫn phải tiếp tục học, nhưng hãy tìm ra "ngách" nào thấy hứng thú.
Ví dụ, nếu thích kinh doanh nhưng lại học về chế biến thực phẩm, bạn có thể tiếp tục với mục tiêu ra trường kinh doanh trong lĩnh vực đồ ăn, thức uống.
Phương án 3: Nếu không có khả năng thi lại, ngành hiện tại chẳng có "ngách" nào để hứng thú và tài chính cũng nghèo nốt, bạn nên dừng lại, hoặc đi học nghề nào đó nuôi sống bản thân trước. Không ít người cố gắng học cho xong để có cái bằng ra đời kiếm kế sinh nhai, sau khi ổn định mới tính chuyện tìm ra đam mê theo đuổi.