Sử dụng dầu ăn trong những bữa ăn hằng ngày đã trở thành thói quen không thể thiếu với mọi gia đình. Từ phương Đông sang phương Tây, trong mỗi gian bếp đều không thể thiếu bóng dáng của chai dầu ăn. Dầu ăn được xem là như thứ gia vị thiết yếu trong cung cấp các chất béo, omega-3, omega-6, hay omega-9, vitamin cùng những dưỡng chất thiết yếu cần thiết cho cơ thể.
Dùng dầu ăn hằng ngày như vậy nhưng, bạn có biết loại dầu bạn đang sử dụng là dầu ăn tinh luyện hay dầu ăn ép lạnh; loại nào tốt hơn cho cơ thể chưa? Cùng Mekông Megumi tìm hiểu ngay những thông tin dưới đây nhé!
DẦU TINH LUYỆN [Refined Oil]
Thường được sản suất công nghiệp quy mô lớn, tiết kiệm nhiều thời gian, dầu thô sau khi ép được trải qua quá trình tinh luyện sử dụng dung môi và các phản ứng hóa học để tách lọc dầu.
Có vị tinh khiết, nguyên liệu được ép sau khi rang sấy. Quá trình này sẽ làm hủy hoại các tế bào thực vật, mất chất đạm, giảm độ nhớt của dầu, và nâng cao hiệu quả năng suất. Hơn nữa, các chất hoạt tính sinh học trong dầu như vitamin E, Sterol, Carotenoid sẽ chịu tổn thất lớn.
Vì cần dùng tới nhiệt độ, hoá chất - dung môi, nên trong quá trình tinh luyện, gần như các vitamin, acid amin tự nhiên có trong dầu đều mất hết, vì thế bắt buộc nhà sản xuất sẽ bổ sung các acid béo tốt như omega 3-6, vitamin tổng hợp vào thành phẩm.
Vitamin E ngoài tác dụng sinh học, còn được xem là chất bảo quản tự nhiên chống ôi dầu. Dầu tinh luyện thường có hạn sử dụng khá lâu [3 - 5 năm], và chịu được nhiệt độ cao hơn dầu ép lạnh.
Dầu ăn tinh luyện có độ sánh cao hơn hoặc đậm màu hơn, mùi dễ chịu và không khác nhiều giữa các loại dầu.
DẦU ÉP LẠNH
Được ép ở nhiệt độ phòng, toàn bộ quá trình làm ra dầu thành phẩm hoàn toàn không phát sinh nhiệt độ, hoặc nếu có chỉ dưới 40 độ C [tùy vào công nghệ ép của từng đơn vị], và giá trị axit cũng tương đối thấp.
Dầu ép lạnh có đặc tính tự nhiên, tránh được các tác động bất lợi nếu ép ở nhiệt độ cao, giữ lại các hoạt chất sinh học và hương vị ban đầu của nguyên liệu đầu vào.
Để được dầu thành phẩm đạt chuẩn, từ dầu thô ta phải tách nước [ngưng tụ], tách đường và lọc tạp chất để được dầu lọc tinh hay còn gọi là dầu ép lạnh tinh khiết.
Phương pháp này mất nhiều thời gian và kỹ thuật hơn nhưng bù lại sản phẩm thu được sẽ giữ lại tối đa các chất dinh dưỡng vốn đã có sẵn trong dầu mà không cần dùng đến chất bảo quản hay thêm các vitamin tổng hợp khác vào nữa.
Hạn sử dụng của dầu ép lạnh đạt chuẩn có thể lên đến 3 năm [nếu bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh], 2 năm ở nhiệt độ phòng.
Dầu ép lạnh màu thường nhạt hơn và hơi loãng, mùi thơm nhẹ và tùy thuộc vào từng loại nguyên liệu sẽ cho mùi đặc trưng khác nhau.
Dầu lạc sở hữu hương vị đặc trưng, thơm ngon và ngọt ngào, có màu vàng nhạt và thường được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực của khu vực này. Dầu đậu phộng là một nguyên liệu phổ biến trong các món ăn như nước sốt, xào, rán, hấp, salad.
Không chỉ quyến rũ những người sành ăn bởi hương vị thơm ngon, dầu lạc cũng mang lại cho sức khỏe của người sử dụng nguồn giá trị dinh dưỡng vô cùng cao. Thành phần trong dầu lạc chứa rất nhiều chất béo không bão hòa, vitamin E và các khoáng chất có lợi cho sức khỏe.
2.Thành phần dinh dưỡng có trong dầu lạc
Dầu lạc chứa rất nhiều thành phần dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe, như chất béo bão hòa, vitamin A, vitamin E, đây chính là dưỡng chất thiết yếu bảo vệ bạn khỏi những căn bệnh liên quan đến tim mạch, bảo vệ tế bào khỏi nguy cơ dẫn đến tình trạng oxy hóa…, cụ thể như sau:
- Chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa: Dầu lạc chứa chất béo không bão hòa đơn [monounsaturated fatty acids] và chất béo không bão hòa đa [polyunsaturated fatty acids] như axit oleic và axit linoleic. Những chất béo này có lợi cho sức khỏe tim mạch bởi chúng giúp giảm cholesterol xấu LDL và tăng cholesterol tốt HDL. Hạn chế nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và các vấn đề liên quan khác.
- Dầu đậu phộng rất giàu vitamin E, một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương của các gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và hỗ trợ chăm sóc, bảo vệ sức khỏe tim mạch một cách tốt nhất.
- Thành phần của dầu lạc chứa rất nhiều selen, một khoáng chất quan trọng giúp cải thiện chức năng của hệ miễn dịch, bảo vệ tế bào khỏi sự tổn thương của các gốc tự do và có vai trò quan trọng trong hành trình cải thiện chức năng gan và tuyến giáp.
- Dầu lạc cung cấp một lượng nhất định vitamin K, đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu và cũng có khả năng tăng cường hấp thu canxi, bảo vệ xương và răng khỏi các nguy cơ viêm, sâu, hoặc thoái hóa.
Tuy nhiên, cũng như với bất kỳ nguồn dinh dưỡng nào, bạn nên cân nhắc sử dụng dầu lạc một cách hợp lý để đảm bảo cung cấp dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể, tránh tình trạng dư thừa dưỡng chất gây tác động tiêu cực đến cơ thể.
3.Ứng dụng của dầu lạc
Dầu lạc là một loại dầu thực vật được chiết xuất từ hạt lạc. Dầu lạc có vị béo ngậy, thơm ngon, là nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực của nhiều quốc gia trên thế giới. Đây được xem là một loại “siêu thực phẩm” có rất nhiều ứng dụng phổ biến, cụ thể như sau:
- Chế biến thực phẩm: Dầu lạc được sử dụng rộng rãi trong nhiều món ăn, được sử dụng để chế biến đa dạng các món ăn như rang, xào, hấp, chiên, nấu súp, làm nước sốt và chấm, hoặc sử dụng làm gia vị trong các món ăn Á Đông, giúp tăng thêm hương vị đặc trưng và độ ngọt của các món ăn đó.
- Bơ đậu phộng: Dầu lạc được sử dụng để sản xuất bơ đậu phộng, một loại bơ thực vật phổ biến được sử dụng như một món ăn kèm, gia vị, hoặc thành phần trong các món tráng miệng và nước sốt.
- Làm kem đậu phộng: Dầu lạc có thể được sử dụng để làm kem đậu phộng, một món tráng miệng phổ biến sở hữu hương vị đặc trưng của lạc và thường được ưa chuộng bởi nhiều người.
- Sản phẩm làm đẹp: Dầu lạc cũng được sử dụng trong các sản phẩm làm đẹp, với khả năng dưỡng ẩm, làm mềm da và tóc, và giúp bảo vệ da khỏi tác động xấu đến từ môi trường.
- Dược phẩm: Dầu lạc cũng được ứng dụng đa dạng trong ngành dược phẩm, là thành phần chứa trong một số loại thuốc, hỗ trợ bổ sung dinh dưỡng và giúp cải thiện sức khỏe tốt hơn.
Tuy nhiên, trong suốt quá trình sử dụng Dầu lạc cho bất cứ mục đích nào, cần lưu ý đến liều lượng phù hợp, cũng như kết hợp cân nhắc thêm các yếu tố sức khỏe cá nhân, bao gồm cả nguy cơ dị ứng và nói không với việc tiêu thụ quá mức so với nhu cầu mà cơ thể cần.
4.Tác dụng của dầu lạc
Dầu lạc là một loại dầu thực vật được chiết xuất từ hạt lạc [đậu phộng], có màu vàng nhạt, mùi thơm nhẹ, vị béo ngậy. Dầu lạc có nhiều ứng dụng trong ẩm thực và các lĩnh vực khác nhau, đồng thời cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và sắc đẹp.
4.1.Chăm sóc sức khỏe
Dầu lạc chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe như chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa, vitamin E, kẽm và các chất chống oxy hóa, với những dưỡng chất cụ thể như sau:
- Chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa: Đây là những chất béo lành mạnh, giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường, ung thư,…
- Vitamin E là một chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, chống lão hóa, cải thiện chức năng miễn dịch,…
- Kẽm là một khoáng chất cần thiết, hỗ trợ cải thiện chức năng của cơ thể, bao gồm: tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ sức khỏe tim mạch, hỗ trợ tiêu hóa,…
- Dầu lạc có rất nhiều thành phần chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, từ đó giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư như ung thư vú, ung thư phổi, ung thư ruột kết.
Tuy nhiên, tương tự như bất kỳ thực phẩm hay chất dinh dưỡng nào, việc sử dụng Dầu lạc cũng cần được cân nhắc và tuân thủ theo liều lượng hợp lý. Bởi nếu bạn tiêu thụ quá mức, sẽ dẫn đến tình trạng tăng cân và dẫn đến nguy cơ cao gây nên những vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để biết đâu là liều lượng phù hợp, bạn nhé.
4.2.Chăm sóc sắc đẹp
Không chỉ dừng lại ở hiệu quả trong hành trình chăm sóc sức khỏe, dầu lạc còn hỗ trợ cải thiện sắc đẹp, cho làn da thêm mềm mại và mịn màng, mái tóc thêm chắc khỏe và bóng mượt hơn:
- Giúp da mềm mại, mịn màng: Dầu lạc chứa nhiều vitamin E, một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ da khỏi tác hại của gốc tự do, mang đến bạn làn da mềm mại, mịn màng.
- Giúp tóc chắc khỏe, bóng mượt: Dầu lạc giúp dưỡng ẩm cho tóc, giảm gãy rụng, mang lại sự chắc khỏe và bóng mượt hơn cho mái tóc
- Hơn thế nữa, dầu lạc còn giúp làm mờ quầng thâm mắt, giúp vùng da quanh mắt thêm sáng mịn hơn.
Tuy nhiên, như với bất kỳ sản phẩm làm đẹp nào, mỗi người cần kiểm tra phản ứng của cơ thể với loại dầu này trước khi dùng, và sử dụng dầu đậu phộng theo hướng dẫn để tránh bất kỳ phản ứng dị ứng hay tác động không mong muốn khác.
4.3. Tác dụng trong nấu ăn
Sở hữu nhiệt độ bốc khói cao [225 độ C], nên Dầu lạc đã vàng đang trở thành một lựa chọn hàng đầu cho các món chiên, xào mà không bị biến chất. Với hương vị thơm ngon, béo ngậy, dầu lạc thường được sử dụng trong các món salad, nước sốt, để tăng thêm hương vị tuyệt hảo cho món ăn.
Tuy nhiên,bởi hàm lượng calo cao, bạn cần sử dụng dầu lạc đúng cách theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO], tức là không nên vượt quá 2 muỗng canh [30ml] một ngày để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
5.Tác hại của dầu lạc
Sở hữu nhiều lợi ích cho sức khỏe là thế, nhưng khi sử dụng quá mức hoặc không đúng cách, dầu lạc cũng có thể gây ra một số tác hại không mong muốn, chẳng hạn như:
- Tăng cân: Dầu lạc là một nguồn chất béo giàu năng lượng, tiêu thụ quá nhiều dầu lạc sẽ dẫn đến tăng cân và nhiều nguy cơ mắc các vấn đề liên quan đến cân nặng khác, chẳng hạn như béo phì và bệnh tim mạch.
- Vấn đề tiêu hóa: Người có vấn đề về tiêu hóa, như dạ dày nhạy cảm hoặc bệnh lý tiêu hóa, có thể gặp tình trạng khó tiêu khi sử dụng dầu lạc.
- Một số người bị dị ứng hoặc quá mẫn cảm với dầu lạc có thể trải qua các phản ứng dị ứng, như tức ngực, dị ứng da, hoặc khó thở khi sử dụng.
- Bất cân đối dinh dưỡng: Mặc dù dầu lạc có chứa nhiều chất béo không bão hòa tốt cho sức khỏe, nhưng sử dụng dầu lạc một cách không cân nhắc hoặc không kết hợp với một chế độ ăn uống cân đối có thể dẫn đến bất cân đối dinh dưỡng, chẳng hạn như tăng mức cholesterol xấu [LDL] hoặc giảm mức cholesterol tốt [HDL].
- Tác động không mong muốn khi sử dụng nhiều dầu lạc trong nấu ăn, làm thay đổi hương vị và chất lượng của món ăn.
Để tránh những tác hại không mong muốn của dầu đậu phộng, hãy cân nhắc sử dụng với liều lượng hợp lý. Nên kết hợp dầu lạc với một chế độ ăn uống cân đối và làm cho nó trở thành một phần quan trọng của lối sống lành mạnh chung.
6.Lưu ý khi sử dụng dầu lạc
Chiên đi chiên lại dầu lạc quá nhiều lần sẽ làm giảm chất dinh dưỡng, như vitamin A và E, có trong dầu lạc.