Chia sẻ
Tweet
Ý NGHĨA CÁC TÊN GỌI
Tên chính thức The United States of America xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1776, lúc này chỉ mới có 13 bang đầu tiên.
Ngày nay Hoa Kỳ gồm 50 bang, quận Columbia trực thuộc liên bang và một số lãnh thổ ở hải ngoại.
Các cách viết tắt thông thường của United States of America gồm có United States, U.S., và U.S.A. Các tên thông tục cho quốc gia này bao gồm thuật từ thường sử dụng là America [Mỹ] hay là the States.
Thuật từ Americas để chỉ các vùng đất tây bán cầu được đặt vào đầu thế kỷ 16 theo tên của nhà thám hiểm kiêm chuyên gia vẽ bản đồ người Ý là Amerigo Vespucci.
Tên đầy đủ của quốc gia này lần đầu tiên được dùng chính thức trong Tuyên ngôn Độc lập như sau “Tuyên ngôn nhất trí đồng thuận của 13 tiểu bang Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” được “Các đại biểu của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” chấp thuận ngày 4 tháng 7 năm 1776.
Tên hiện tại được khẳng định một lần nữa vào ngày 15 tháng 11 năm 1777 khi Đệ nhị Quốc hội Lục địa chấp thuận Những Điều khoản Liên hiệp. Điều khoản đầu phát biểu như sau “Tên gọi của Liên bang này sẽ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ.”
Tên Columbia cũng có một thời là tên thông dụng để chỉ châu Mỹ và Hoa Kỳ. Nó được lấy ra từ tên của Christopher Columbus, người khám phá ra châu Mỹ và tên này xuất hiện trong tên District of Columbia [chính là thủ đô Washington D.C. của Hoa Kỳ].
Hình tượng Columbia với đặc điểm của một người phụ nữ xuất hiện trên một số tài liệu chính thức, bao gồm một số loại tiền của Hoa Kỳ. Cách thông thường để nói đến một công dân Hoa Kỳ là dùng từ người Mỹ [American].
Trong tiếng Việt, tên Hợp Chúng Quốc Châu Mỹ là theo phiên âm Hán-Việt: Mỹ Lợi Kiên Hợp Chúng Quốc. Chữ chúng, có nghĩa là “nhiều”, đôi khi được viết thành chủng vì nhiều người nghĩ rằng từ đó có nghĩa là “chủng tộc”, vì nước này nổi tiếng là một quốc gia đa chủng tộc, đa văn hóa.
Do đó tên gọi Hợp Chủng Quốc hoặc Hiệp Chủng Quốc hiện nay được dùng khá phổ biến tại Việt Nam, kể cả trong một số văn kiện chính thức.
Tuy nhiên, từ năm 2007, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã có công văn chính thức công nhận và đề nghị thống nhất sử dụng tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ”.
Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Hà Nội sử dụng tên “Hợp chúng quốc” và “Hợp chủng quốc”, còn Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng tên “Hiệp chủng quốc.”
Tham khảo: //tailieuhoctap.vn/chi-tiet-sach/2472-nganh-luat/nha-nuoc-phap-luat/776545-hien-phap-cua-hop-chung-quoc-hoa-ky
Thật vậy cho đến nay, có rất nhiều người sử dụng cả 2 khái niệm "Hợp chủng quốc" và "Hợp chúng quốc" như cùng mang cùng 1 ý nghĩa. Nhưng thực sự điều đó không chính xác và nếu sử dụng trong những văn bản quan trọng thì chỉ nên dùng 1 khái niệm thôi.
Nếu xét về mặt từ ngữ, ta có thể thấy:
- Từ "Chủng" là từ phiên âm Hán Việt, có nghĩa là giống [chủng tộc] hoặc loại [chủng loại].
- Còn từ "Chúng" cũng là từ phiên âm Hán Việt, được hiểu với nghĩa đông, nhiều [như trong công chúng, đại chúng, quần chúng...].
Đến đây, có người lý giải "Hợp chủng quốc" có nghĩa là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành. Tuy nhiên cách gọi này hoàn toàn không chính xác.
Bởi lẽ, tên nước Mỹ trong tiếng Anh là: The United States of America. Tên gọi này được cố Tổng thống Thomas Jefferson sử dụng lần đầu tiên vào năm 1776, có nguồn gốc từ lá cờ Grand Union, của liên minh 13 thuộc địa chống đối Vương quốc Anh ở châu Mỹ.
Cuộc chiến giành độc lập của 13 thuộc địa năm 1776
Sau khi chiến thắng thực dân Anh xâm lược, chính 13 thuộc địa này trở thành 13 bang [state] đầu tiên của nước Mỹ. Hiện nay con số này đã tăng lên 50 bang.
Tên gọi đó có thể được hiểu nôm na là quốc gia do nhiều tiểu bang hợp thành [United có nghĩa là đoàn kết, hòa hợp còn State là bang]. Chính vì vậy cách nói "Hợp chúng quốc Hoa Kỳ" [chúng mang dấu sắc] mới là chính xác nhất!
Tham khảo nhiều nguồn
Có thể bạn chưa biết: Vì sao đỉnh Everest lại có tên là Everest?
Vanvn- Theo thống kê, thế giới hiện nay có 193 quốc gia đang là thành viên chính thức của Liên hiệp quốc. Trong số đó, có một quốc gia, viết theo tiếng Anh là “The United States of America” [viết tắt: USA], nhưng trong tiếng Việt, nước này được gọi bằng nhiều tên khác nhau: Mỹ, Hợp chúng/ chủng quốc Mỹ, Hoa Kỳ, Hợp chúng/chủng quốc Hoa Kỳ.
America là tên của 1 trong 6 châu lục [châu Á, châu Âu, châu Đại Dương, châu Mỹ, châu Nam Cực, châu Phi. Lưu ý: Riêng người Mỹ lại chia thành 7 châu, do tách châu Mỹ thành 2: Bắc Mỹ và Nam Mỹ]. The United States of America có nghĩa là “các nước liên hợp [của/thuộc] châu Mỹ”. Tên gọi này có thể gây nhầm lẫn [giữa người Mỹ và người châu Mỹ]. Vì vậy, trước đây, nhiều người, nhiều nước khác không đồng tình với tên gọi này. Nhưng trải qua nhiều năm lịch sử, nhân loại đã chấp nhận cái tên này và đây là một quốc gia có vai trò quan trọng trong mọi hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, thể thao… trên thế giới.
Người Trung Quốc gọi tên nước The United States of America mà ta đang nhắc đến là “Mỹ Lợi Kiên Hợp chúng quốc”. Mỹ Lợi Kiên là phiên âm rút gọn của America [tiếng Hán phát âm là “mây-li-chi-en”]. Còn “Hợp chúng quốc” là tên dịch của United States, với nghĩa là “nhiều nước hợp lại”. “Chúng” là một yếu tố Hán Việt, có nghĩa là “nhiều”. Ta thường thấy “chúng” này trong nhiều kết hợp: “Chúng sinh” [nghĩa đen là “các giống loài có sự sống”], đang được dùng với 2 nghĩa: “1. tất cả các sinh vật nói chung, cũng dùng để chỉ người và động vật, theo quan niệm của Đạo Phật; 2. tất cả những cô hồn không ai thờ cúng, theo quan niệm dân gian”; chúng nhân [đông người]; chúng vị [các vị]; chúng khẩu đồng từ [đông người cùng một lời], chúng cư [hiện đang viết nhầm là “chung cư”] v.v…
Hiện nay, quốc gia có tên The United States of America được người Việt gọi là “Hợp chủng/chúng quốc Mỹ” hoặc ngắn gọn là “Mỹ”. Điều lạ là tên gọi “Hợp chủng quốc Mỹ” được dùng nhiều hơn “Hợp chúng quốc Mỹ” trong giao tiếp tiếng Việt hiện nay. Do nhiều người hiểu tổ hợp này là “nước nhiều chủng tộc” [có lẽ theo suy luận nước Mỹ nhiều chủng tộc: Da trắng, da đen, da đỏ, da vàng…]. Tần số dùng “Hợp chủng quốc” nhiều tới mức biến thể này không những lấn át “Hợp chúng quốc” mà nhiều khả năng trở thành biến thể chuẩn [thói quen ngôn ngữ lợi hại thế đấy. Ai đó giờ đây mà nói “chúng cư” thay cho “chung cư”, “trú sở” thay cho “trụ sở”… là sẽ bị bắt lỗi liền].
Còn từ “Hoa Kỳ”, vốn là tên gọi khẩu ngữ của người Trung Quốc [cách đây khoảng hơn nửa thế kỷ]. Hoa Kỳ [âm Hán Việt] có nghĩa là “cờ hoa”. “Hoa Kỳ quốc” là “nước có cờ hoa [hay “cờ sao”]”. Chúng ta biết, quốc kỳ Mỹ trước đây có 13 ngôi sao và 13 vạch [7 vạch đỏ, 6 vạch trắng] tượng trưng cho 13 bang của thời kỳ lập quốc. Hiện nay, cờ Mỹ có 50 ngôi sao, tượng trưng cho 50 bang, còn số vạch vẫn giữ nguyên. Người Mỹ gọi quốc kỳ của mình là “Stars and Stripes” [Sao và Vạch].
Từ lâu, “hoa kỳ” đã có trong giao tiếp tiếng Việt qua một đồ dùng thông dụng là “đèn hoa kỳ” [không viết hoa]. Đây là một loại đèn thắp sáng, dùng nhiên liệu dầu hỏa, có bấc tròn và núm vặn to nhỏ. Trong những năm trước đây, đèn hoa kỳ là công cụ thắp sáng chủ yếu của người Việt Nam do đơn giản, tiện dụng, rẻ tiền. Bây giờ, có lẽ người ta chỉ dùng trong một vài trường hợp [như đặt trên bàn thờ, giữ lửa ở những vùng sâu vùng xa…]. Sự phong phú của các loại đèn chạy năng lượng điện hiện nay đã đẩy đèn hoa kỳ về quá khứ.
Việc gọi tên một nước bằng cách mô phỏng lá quốc kỳ của họ kể cũng lạ. Hiện nay, trong những văn bản trang trọng mang tính quốc gia, cái tên “Hợp chủng/ chúng quốc Hoa Kỳ” được dùng chính thức thay cho “Hợp chủng/ chúng quốc Mỹ”. Văn bản Hiệp định Paris về Việt Nam [1973] không dùng từ “Mỹ” mà dùng “Hoa Kỳ” [điều này được các chuyên gia ngôn ngữ 2 bên chấp nhận]. Báo chí của ta hiện nay nếu đưa tin hay tường thuật các cuộc gặp cấp cao giữa 2 nước cũng dùng “Hoa Kỳ”. Có lẽ từ “Hoa Kỳ” có ngữ nghĩa trung tính, phù hợp cho các văn bản hay diễn từ ngoại giao.
PGS-TS PHẠM VĂN TÌNH