Trình bày những yêu cầu kỹ thuật của phương pháp gieo hạt làm cây giống

Bài 3: Các phương pháp nhân giống cây ăn quả 

Tóm tắt lý thuyết

• Gần nơi trồng, gần nơi tiêu thụ

• Gần nguồn nước

• Đất dễ thoát nước, bằng phẳng, đất màu mỡ, tầng canh tác dày [ 30-40cm], thành phần cơ giới trung bình, ít chua[5-6,5]

• Khu cây giống: Là khu đất trồng cây mẹ để lấy hạt, lấy cành chiết, cành giâm

• Khu nhân giống: Gồm có: 

  • Khu gieo hạt đem trồng, làm gốc ghép Khu ra ngôi cành chiết, khu ra ngôi cành giâm

  • Khu luân canh: Trồng cây rau đậu dùng để đổi chỗ cho 2 khu đất trên Các phương pháp nhân giông cây ăn quả:

• Là phương pháp tạo cây con bằng hạt

• Khi nhân giống cần chú ý:

  • Nắm được đặc tính của hạt

  • Khi gieo hạt phải chú ý tưới nước và chăm sóc thường xuyên 

• Khó khăn: 

  • Dễ thoái hóa giống

  • Khó kiểm soát được các phẩm chất của cây con do có thể có hiện tượng biến dị di truyền 

  • Cây chậm ra hoa, quả 

Gồm : Chiết cành, giâm cành, ghép.

1. Chiết cành:

• Là phương pháp nhân giống bằng cách tách cành từ cây mẹ tạo thành cây con.

• Cành khoẻ, có 1- 2 năm tuổi, không bị sâu ở giữa tầng tán vươn ra ánh sáng, đường kính 1- 1,5 cm.

• Thời vụ thích hợp: Tháng 2- 4 hoặc tháng 8- 9.

• Khó khăn:

  • Hệ số nhân giống thấp.

  • Cây chóng cỗi.

  • Tốn công.

2. Giâm cành:

• Dựa trên khả năng hình thành rễ phụ của đoạn cành [Đoạn rễ].

• Làm nhà giâm cành nơi thoáng mát, gần nơi ra ngôi cây con...tơi xốp, ẩm.

• Chọn cành non 1- 2 năm tuổi, chưa ra hoa.

• Chọn thời vụ thích hợp.

• Trước khi giâm, nhúng gốc giâm vào dung dịch chất kích thích ra rễ với nồng độ và thời gian thích hợp.

• Mật độ giâm đảm bảo các lá không che khuất.

• Duy trì độ ẩm trên mặt lá và đất.

• Khó khăn: Đòi hỏi kỹ thuật và thiết bị cần thiết [Nhà giâm].

3. Ghép:

• Gắn một đoạn cành [Hoặc cành] hay mắt [chồi] lên gốc của cây cùng họ...

• Chọn cành ghép ở cây có năng suất cao, ổn định.

• Chọn cây gốc ghép của cây cùng họ.

• Hai cách ghép: Ghép cành và ghép mắt.

  • Ghép cành: Ghép áp, ghép chẻ, ghép nêm.

  • Ghép mắt: Ghép cửa sổ, ghép mắt kiểu chữ T, ghép mắt nhỏ có gỗ.

• Khó khăn: Đòi hỏi kỹ thuật phức tạp trong việc chọn gốc ghép, cành ghép và thao tác ghép.

Bảng so sánh phương pháp nhân giống hữu tính và vô tính cây ăn quả 

Phương pháp nhân giống

Ưu điểm

Nhược điểm

Bài tập minh họa

Tại sao phải xây dựng vườn ươm cây trồng? Hãy nêu các yêu cầu khi chọn nơi làm vườn ươm? 

Hướng dẫn giải

• Xây dựng vườn ươm để chăm sóc khi cây còn non yếu cho đỡ thất thoát giống cây trồng do sâu bệnh, và tạo cho giống cây trồng có một sức khỏe đề kháng với môi trường thực địa. Vì nếu không ươm cây chu đáo cây sẽ còi cọc khi trồng ra dễ chết, phát triển trưởng thành rất chậm.

• Trong vườn ươm giống ta có thể kiểm soát được những cây mạnh, cây yếu, cây lại gien, cây thoái hóa, cây đực để loại bỏ sớm và dặm sớm. Khi trồng ra vườn cây sẽ phát triển đều, đạt năng suất trên một diện tích và đỡ tốn công chăm sóc.

• Yêu cầu ngoại cảnh làm vườn ươm phải vệ sinh từ nước tưới sạch, đất ươm phải tiệt trùng, tơi xốp, đủ dinh dưỡng không để khô hay úng. Bên trên phải làm kính nhựa để tránh mưa lớn và mưa axít làm tiêu cây giống , xung quanh vây lưới tránh côn trùng, mầm bệnh.

• Trên mái phải cao thoáng tạo nhiều khe hở gối lên nhau cho đỡ hầm nóng, xung quanh thoáng đãng cho không khi hút vào. Khi tưới cây phải tưới hạt nước mịn cho êm đừng tưới dạng hạt lớn, dòng làm cây tung đất trật rễ, cây có thể chết khó phục hồi,

• Thường xuyên phòng bệnh cho con giống.

Bài 2:

Em hãy so sách các ưu,nhược điểm của các phương pháp nhân giống hữu tính và vô tính cây ăn quả? 

Hướng dẫn giải

• Phương pháp nhân giống bằng hạt 

  • Ưu điểm

    • Nhanh tạo ra cây con

    • Cây tạo ra đồng loạt, cùng kích cỡ, độ tuổi

    • Nhân giống nhanh, đơn giản

    • Cây thích nghi tốt, bộ rễ khỏe

  • Nhược điểm

    • Dễ thoái hóa giống

    • Khó kiểm soát được các phẩm chất của cây con do có thể có hiện tượng biến dị di truyền 

    • Cây chậm ra hoa, quả 

• Phương pháp nhân giống vô tính ví dụ như : giâm cành, chiết cành, ghép cành... 

  • Ưu điểm: 

    • Cây thích nghi tốt 

    • Cây giữ được đặc tính của cây mẹ 

    • Nhanh ra hoa, quả. 

    • Tạo cây con nhiều, nhanh, đồng loạt [ đối với giâm cành] 

  • Nhược điểm 

    • Qua nhiều thế hệ thì cây bị thoái hóa 

    • Cây không có rễ cọc nên yếu 

    • Không tạo được nhiều cây[ đối với phương pháp  chiết cành]

Bài 3:

Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp nào? Với loại cây gì? 

Hướng dẫn giải

• Ở địa phương em đã tiến hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp :

• Nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp ghép, chiết cành,.. với loại cây cao su, nhản, mận, bưởi,..

Lời kết

Như tên tiêu đề của bài Các phương pháp nhân giống cây ăn quả, sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Biết được những yêu cầu kĩ thuật xây dung vườn ươm cây ăn quả.

• Hiểu được đặc điểm và yêu cầu kĩ thuật của phương pháp nhân giống vô tính và phương pháp nhân giống hữu tính cây ăn quả 

I. Ưu, nhược điểm của phương pháp nhân giống bằng hạt

1. ưu điểm

- Kĩ thuật đơn giản: sau khi thu hoạch quả lấy hạt gieo.

- Cây con mọc từ hạt sinh trưởng sinh sản khỏe.

- Hệ số nhân giống cao, sớm cho cây giống: từ một quả cho nhiều hạt, hạt gieo cho nhiều cây con.

- Giá thành để sản xuất cây giống thấp.

2. Nhược điểm

- Cây giống gieo từ hạt có thể phát sinh nhiều biến dị do thụ phấn chéo khác loài, khác giống, khó giữ được những đặc tính, hình thái, năng suất và chất lượng của cây giống ban đầu.

- Giống cây mọc từ hạt lâu ra hoa.

- Cây mọc từ hạt thường cao, cành mọc thẳng, cành trong tán cây mọc lộn xộn.

- Ngày nay do những nhược điểm của nhân giống bằng hạt chỉ được sử dụng trong 3 trường hợp sau:

+ Gieo hạt sản xuất cây làm gốc ghép.

+ Chỉ gieo hạt đối với những giống chưa có phương pháp nhân tốt hơn.

+ Gieo hạt để lai tạo giống mới và phục tráng giống.

II. Những điểm cần chú ý khi nhân giống bằng hạt

1. Chọn hạt giống tốt.

* Chọn cây mẹ tốt: Từ giống tốt muốn nhân giống, chọn những cây điển hình mang đầy đủ những đặc tính tốt.

* Chọn quả tốt: Trên cây đã chọn, chỉ chọn những quả to, có hình dạng đặc trưmg của giống.

* Chọn hạt tốt: Chỉ chọn lấy hạt to mẩy, chắc, cân đối…

2. Gieo hạt trong điều kiện thích hợp

* Thời vụ gieo hạt: Hạt cần gieo vào các tháng có nhiệt độ thích đối với từng giống để gieo hạt nảy mầm.

VD:  - Cây ăn quả ốn đới: 10 – 200C.

 - Cây ăn quả nhiệt đới: 23 – 350C.

* Đất gieo hạt: Đất cần tơi xốp, thoáng, có đủ oxi có đủ độ ẩm [ 70 – 80 ]%.

3. Cần biết đặc tính chín của hạt để có biện pháp xử lý trước khi gieo.

VD:  - Hạt hồng chín sinh lí chậm nên phải xử lí ở nhiệt độ thấp 50C trước khi gieo mới nảy mầm.

III. Kĩ thuật gieo hạt

1. Gieo hạt trên luống

* Làm đất: đất phải được cày bừa, cuốc xới kĩ đảm bảo tơi xốp..

* Bón phân lót đầy đủ: Chủ yếu là bón phân chuồng hoai mục, phân hữu cơ, phân vi sinh.

* lên luống: luống gieo hạt phải đảm bảo được thoát nước tốt, đi lại chăm sóc thuận lợi.

* Xử lí hạt trước khi gie.

* Gieo hạt: Hạt được gieo thành hàng hoặc luống, độ sâu lấp hạt tùy vào loại hạt.

- Mật độ gieo hạt trên luống tùy thuộc vào loại hạt mà bố trí khoảng cách thích hợp.

* Chăm sóc sau khi gieo:

- Như tưới nước, xới xáo, làm cỏ, bón phan thúc…

2. Gieo hạt trong bầu

- Giữ được bộ rể cây hoàn chỉnh.

- Thuận tiện cho việc chăm sóc.

- Chi phí sản xuất cây giống thấp.

- Vận chuyển cây đi xa dể.

- Chất dinh dưỡng trong bầu tốt đầy đủ.