Bài giảng điện tử hồn Trương Ba, da hàng thịt
|
LƯU QUANG VŨI. Tìm hiểu chung1. Tác giảLưu Quang Vũ (1948-1988)- Quê gốc ở Đà Nẵng, sinh tạiPhú Thọ trong một gia đìnhtrí thức.- Cuộc đời có nhiều thăng trầm-Là một tài năng đa dạng- Kịch là đóng góp đặc sắcnhất với những vở gâychấn động dư luận, có ảnhhưởng cả trong và ngoàinước.Nhà soạn kịch tài năng nhấtcủa nền VHNT VN hiện đạiGia đình Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( ảnh chụp năm 1975)Tác phẩm tiêu biểu:- Kịch: + Lời thề thứ 9- Thơ: + Tiếng Việt+ Khoảnh khắc và vô tận+ Mây trắng của đời tôi+ Tôi và chúng ta2. VỞ KỊCH HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT- Nhan đề: ngầm chứa đựng một nghịch cảnhtrớ trêu, một nghịch lí mang ý vị nhân sinh sâusắc.- Sáng tác 1981, công diễn 1984.- Từ cốt truyện dân gian, tác giả xây dựngmột vở kịch nói hiện đại.- Đề tài, chủ đề:+ Suy nghiệm về nhân sinh, hạnh phúc+ Phê phán một số thói xấu trong xã hộiđương thời+ Thấp thoáng vấn đề triết học sâu sắc: mốiquan hệ giữa vật chất và ý thức- Vị trí văn học sử: Một trong những vở kịchxuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ.Nêu vài nét chính về vở kịch ?- Tóm tắt vở kịchCẢNH 1Nam Tào, Bắc Đẩu tắc trách gạch sổ bừa tên người tới sốchết ở trần gian là Trương Ba, rồi nói với Đế Thích xuốngtrần gian mà tìm người đánh cờ cho đỡ buồn.CẢNH 2Trương Ba, một người làm vườn, hiền lành, nhân hậu đangđánh cờ với bạn. Tiên Đế Thích đến giải nước cờ hiểm, rồi kếtbạn với Trương Ba, cho Trương Ba một bó hương, dặn nếuđốt hương, gọi tên thì ông sẽ xuống trần. Sau đó, Trương Bachết đột ngột.CẢNH 3Biết tin, Đế Thích, Nam Tào, Bắc Đẩu bàn nhau sửa sai bằng cách chohồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt cùng xóm vừa chết. Đế Thích dặnvợ Trương Ba đến dẫn chồng về.CẢNH 4Hàng thịt đã chết bỗng sống dậy nhưng khôngnhận vợ con. Vợ Trương Ba đến, Trương Ba đòitheo về. Hai người vợ giành nhau.CẢNH 5Trương Ba giờ đây thay đổi tính nết: ăn nhiều, uốngrượu, cộc cằn, thô lỗ làm vợ, con, cháu rất buồn.Lí trưởng đến sách nhiễu, buộc Trương Ba phải ởnhà vợ hàng thịt, đến khuya mới được về.CẢNH 6Ban ngày, Trương Ba ở nhà vợ hàng thịt, mổ lợn, được ăn uống no say, vợhàng thịt ve vãn, Trương Ba cũng xiêu lòng, rồi giật mình, đau khổ.CẢNH 7 – ĐOẠN TRÍCHTrương Ba bị người thân xa lánh.- Bạn không đánh cờ nữa, vì nước cờkhông còn trong sáng.- Vợ buồn đau, muốn bỏ đi, trả Trương Bacho vợ hàng thịt.- Cháu nội dứt khoát không nhận ông nội.- Trương Ba đau đớn tranh luận với cái xáchàng thịt.Tóm tắt ý chính của đoạn trích ?- Trương Ba gọi Đế Thích xuống nói nỗikhổ của mình, tranh luận về lẽ sống chết.- Đế Thích đề nghị cho hồn Trương banhập vào xác cụ Tị vừa chết hoặc nhậpvào xác Đế Thích.- Trương Ba quyết không nhập vào xác ai,xin được chết, trả xác cho hàng thịt.- Đế Thích chấp nhận và cho cu Tị sốnglại. Ông quyết ở lại trần gian, vì chánthiên đình.MÀN KẾT- Hồn Trương Ba nhập vào cây cỏ trong vườn,vẫn nhìn thấy vợ, con. Cây cỏ tiếp tục mọc lên.3. Đoạn trícha. Vị trí:- Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch.- Thuộc phần cao trào và mở nút trong quá trinh vận độngkịch.b. Ý nghĩa:- Bộc lộ sâu sắc những mâu thuẫn, xung đột từ bên trong củacon người.- Thể hiện nội dung tư tưởng tác phẩm.Sơ lược cảnh trước đoạn tríchThô lỗ,phũ phàngNhân hậu,trong sạch,ngay thẳngTrú nhờ thể xácdung tục củahàng thịtTrươngBaThú vui tao nhã,trí tuệchơi cờ với nướcđi khoáng hoạtUống rượu,ham bán thịt,không mặn màvới chơi cờTrương Ba ý thức được điều đónhưng không thể giải quyếtc. Kết cấuMàn đối thoại giữahồnTrương Ba và xác hàngthịtKết cấu 4phầnMàn đối thoại giữa hồnTrươngBa và người thânMàn đối thoại giữahồnTrương Ba với Đế ThíchMàn kết-Nghệ thuật tạo xung đột kịch:liên hoàn và tăng cấpHồn Trương Ba gặp gỡĐế Thích-> Đấu tranh đểlựa chọn cách sống.Mọi người trong giađình xa lánh-> HồnTrương Ba tuyệt vọngHồn và Xác đối thoại-> Hồn đau khổ, bế tắcHồn Trương Batự nhận thấy khôngthể sống “hồn nàyxác nọ”II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢNHướng dẫn đọcĐọc phân vai:- Hồn Trương Ba: giọng đau khổ, bối rối- Xác anh hàng thịt: giọng đắc thắng, tự tin- Vợ Trương Ba: giọng từ tốn, chân quê- Cái Gái: giọng cứng cỏi, hồn nhiên- Lời dẫn của tác giả: giọng chậm rãi, gần vớigiọng kể chuyện1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Baxác hàng thịtXác hàng thịt- Xoáy vào hiện thực bi kịch củahồn: “linh hồn mờ nhạt”, “khôngtách ra khỏi tôi được đâu”, “ông đãbiết tiếng nói của tôi rồi, đã luônluôn bị tiếng nói ấy sai khiến”-Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, taychân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổnghẹn lại…, “Chẳng lẽ ông khôngxao xuyến”, “Để thỏa mãn tôi,chẳng nhẽ ông không tham dự chútđỉnh gì?”-Đưa ra giao kèo thỏa hiệp đểchung sốngHồn Trương BaPhủ định tiếng nói của Xác: “chỉlà vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa gìhết, không có tư tưởng, không cócảm xúc”.- Kiên quyết phủ định: “là mày chứ,chân tay mày, hơi thở mày”.-- Bất lực: “Ta… ta đã bảo mày imđi”, bịt tai lại, than bất lực.3móNhNhómCử chỉ4Mục đích1NhómómhN2THẢO LUẬN : Qua màn đối thoại giữa hồnTrương Ba và xác hàng thịt, hãy xác định :Xưng hôGiọng điệu,vị thếCác phươngdiệnCử chỉ,net mặtXưng hôGiọng điệuMục đíchVị thếHồn Trương BaBịt tai lại; Như tuyệt vọng->Uất ức, tức giận, bất lựcTa –Mày->Khinh bỉ, xem thườngGiận dữ, khinh bỉ, mắng mỏ, ngậmngùi thấm thiá -> kháng cự yếu ớt,đuối lý, tuyệt vọng.Phủ định sự lệ thuộc của linh hồnvào xác thịt.Khẳng định linh hồn luôn trongsángBị dồn vào thế bị động-> Tạmthời thua cuộc, trở lại vào xáchàng thịtXác hàng thịtLắc đầu; Buồn rầu;Thì thầm; An ủi.-> Tỏ vẻ thương hạiTôi - ông->Ngang hàng thách thứcKhi ngạo nghễ thách thức, khi buồnrầu thì thầm ranh mãnh, an ủi- >đặtnhiều câu hỏi phản biện, lý lẽ giảohoạt.Phủ định sự trong sáng, cao đẹpcủa linh hồn.Khẳng định thể xác có sức mạnhghê gớm, có khả năng điều khiển,làm át đi linh hồn cao khiết.Nắm thế chủ động -> Tạm thời thắngthế, buộc được hồn Trương Ba quyphục mình.Nhận xét chung1. Kết quả:Trong cuộc đối thoại này, xác thắng thế.2. Ý nghĩa:- Thực ra, đây là cuộc đấu tranh giữa vật chất và ý thức. Hai thứ luôn đối nghịchsong tồn tại song song, không thể tách rời. Nhưng vật chất quyết định ý thức.Đoạn đối thoại đã phê phán lối sống quá thiên về tinh thần mà quên vật chất.- Ngoài ra, hồn còn tượng trưng cho phần người, xác là phần con. Phần con vàphần người phải hài hòa nhưg phần con có trước nên nó chiếm ưu thế hơn hẳn.- Cao hơn đây còn là cuộc đấu tranh giữa cái dung tục, tầm thường và cái caokhiết. Trong cuộc sống, người ta luôn vươn tới cái cao khiết song phải tìmđược môi trường thích hợp để nuôi dưỡng nó, không thể để nó trong thân xácdung tục được.3. Nghệ thuật:- Kết hợp đối thoại phân thân và độc thoại tạo sự độc đáo cho vở kịch đồng thờikhắc họa sâu sắc tâm lí nhân vật.- Hình ảnh ẩn dụ: hồn – xác có ý nghĩa lớn2. Màn đối thoại giữa hồn Trương Bavà người thân :THẢO LUẬNTrước sự biến đổi của T.BaNhóm 1 Nhóm 2Phản ứngcủa vợ rasao ?Nguyênnhân ?Phản ứngcủa condâu ra sao?Nguyênnhân ?Trước phản ứng của người thânNhóm 3Phản ứngcủa cháugái ra sao?Nguyênnhân ?Nhóm 4Tâm trạngcủa T.Bara sao ?Nguyênnhân ?NGƯỜI THÂNMQHTRƯƠNG BAPhảnN.nhânÔngứngnội tôi chếtrồi. Nếu ôngTâmnộitrạngtôi hiệnN.nhânvề được,hồnôngthấynộisựtôi sẽ bópcổông...lúcVẻmặt:Buồnbã,đauNhậnHiểuÔng bây giờ còn biết đến aiôngchiếtcây cam,tay giết lợncủagãygìthẩnthờ,ông làmkhổ,muốnthay bànđổi củanhữngnữa !...đi biệt… để ônglặng cáingắtxẻng,tiệtcáibỏchồichânvàônggiẫmchết,đi, non,chồngđau tokhổbè nhưmìnhđã,đượcthảnh thơi…vớicôchồnghàng thịt…như tảngđá. nộiđịnhnhườngtrướccảnhđang vàlên nát cả cây sâm quý mới ươm! Ôngđâu chungcòn là ông nữa ?chồngÔngchocôsẽ làmtôi đời nàothôsợlỗ,phũbởiphàng-CửnhưConlắm,conchỉ : vậytay !hàng thịtchoôm đầu.cảmthấy,đauđớnthấy…mỗingàyngườiCon Thông cảm và Thấu hiểu nhưngthầy mộtđauđổilòngkhácdần, mấtmát dần, thân là-Giọngdâuxót thươngnhậntất cả cứ nhưthấylệchđi, đếnrất tệ hạiđiệudần: nhẫnbố lạc,ngàynhòa mờnỗi có lúcmộtchínhkhôngcầunhậnmặc dùkháccon cũng nhục,không hềcứuthầynữa…Cháu Quyết liệt và Tâmrahồntuổi thơmuốn.gáidữ dội-> Vô cùngtrong sạch,không chấp nhận đau đớn, bếtắc.sự dung tụcVợMàn đối thọaiSo sánh với tâmMàn đối thọaivới xác hàng trạngthịt: và thái độ của với người thân :tuyệt vọng, bấtTrương Ba ở phần vô cùng đau đớnlực, cam chịu,kết màn đối thọai với song kiên quyết,chấp nhận chungdứt khóat khôngxác hàng thịt ?sống với xácsống chung vớithịt dung tục.xác thịt dung tục.Đỉnh điểm của bi kịch : nhân vật không thỏa hiệpmà đấu tranh mạnh mẽ, quyết liệt -> vẻ đẹp tâmhồn cao quý của người lao động trong cuộc đấutranh với cái dung tục để tự hòan thiện nhân cách.
bài Hồn Trương Ba da hàng thịt – Lưu Quang Vũ là tài liệu được biên soạn theo hình thức bài giảng điện tử dành cho quý thầy cô tham khảo. Thầy cô vui lòng tải bản đầy đủ về để xem nội dung chi tiết.
Previous Trang 1 Trang 2 Trang 3 Trang 4 Trang 5 Trang 6 Trang 7 Trang 8 Next
bài Hồn Trương Ba da hàng thịt – Lưu Quang Vũ
Previous Trang 1 Trang 2 Trang 3 Trang 4 Trang 5 Trang 6 Trang 7 Trang 8 Next
|
