Bao nhiêu năm ro62i co n la i gi năm 2024

Nếu không được trang bị kiến thức chuyên môn và tâm lý vững chãi, nhiều người sẽ rơi vào tình trạng bối rối khi gặp người bị co giật. Vậy co giật là bệnh gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán bệnh này ra sao? Làm cách nào để giúp người bệnh nhanh dứt cơn co giật và thoát khỏi việc bị đe dọa tính mạng?

Co giật là bệnh gì?

Co giật là tình trạng khi bệnh nhân bị cứng và co thắt bắp cơ không kiểm soát được cùng với thay đổi nhận thức. Các cơn co thắt gây ra các chuyển động giật thường kéo dài 1 hoặc 2 phút. Co giật có thể xảy ra do một số loại động kinh nhất định, tuy nhiên chúng vẫn có thể diễn ra ngay cả khi người bệnh không bị động kinh. Co giật có thể là triệu chứng của một số bệnh như bệnh uốn ván, cơn sốt đột ngột hoặc tình trạng hạ đường huyết. (1)

Nguyên nhân co giật

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng co giật.

Động kinh

Hiệp hội Động kinh cho biết bệnh động kinh là khi người bệnh trải qua nhiều cơn co giật. Động kinh là khi một nhóm tế bào thần kinh ở não phóng điện đột ngột gây rối loạn, vì vậy đôi khi động kinh có thể khiến một người bị co giật. Loại phổ biến nhất chính là co cứng co giật toàn thể. Có nhiều dạng động kinh khác nhau và mỗi dạng có các triệu chứng khác nhau. (2)

• Động kinh co cứng co giật toàn thể (Tonic-clonic): Gồm 2 giai đoạn:
  • Đầu tiên là giai đoạn co cứng: các cơ đột nhiên co lại khiến người bệnh ngã xuống và hoàn toàn mất ý thức trong khoảng 10 – 20 giây.
  • Sau đó là giai đoạn co giật: người bệnh co giật liên tục khoảng 2 – 3 phút. Sau đó các cơ giãn ra, họ bị mất cảm giác và không nhớ được những điều đã xảy ra.
• Động kinh vắng ý thức (Absence): các biểu hiện ở người bệnh sẽ là dừng việc đang làm một cách đột ngột, nhìn chăm chú vào một điểm… trong khoảng 30 giây. Sau đó họ lấy lại ý thức và tiếp tục thực hiện công việc dang dở mà không biết việc gì đã diễn ra.
• Động kinh rung giật cơ (Myoclonic): cơ bắp bị giật đột ngột một cách không tự chủ ở một phần của cơ thể hoặc toàn thân, có biểu hiện gần giống với sốc điện.
• Động kinh co cứng (Tonic): hiếm khi xảy ra và chỉ là cơn co cứng thông thường.
• Động kinh co giật (Clonic): hiếm gặp và chỉ là cơn co giật toàn thân.
• Động kinh mất trương lực cơ (Atonic): một nhóm bắp cơ đột ngột mất lực khiến người bệnh bất ngờ ngã xuống đất, mí mắt sụp xuống, đầu gật về phía trước, đánh rơi đồ đang cầm trên tay,… trong khi họ vẫn còn ý thức.
• Động kinh cục bộ đơn giản (Simple partial): thường chỉ xuất hiện ở vùng nhỏ các bộ phận như chân, tay,… cùng các ảo giác về âm thanh, hình ảnh, mùi vị,… Thời gian kéo dài khoảng 90 giây và người bệnh không mất ý thức.
• Động kinh cục bộ phức tạp (Complex partial): thường xuất hiện ở vùng hơn như ở nửa người hoặc xảy ra với cả tay và chân trong khoảng thời gian dưới 2 phút. Người bệnh mất ý thức, cảm xúc dễ thay đổi thất thường, khó kiểm soát hành vi của bản thân,…
  Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng co giật

Không do động kinh

Co giật không do động kinh gần giống với động kinh nhưng nguyên nhân xảy ra không phải do rối loạn luồng điện trong não. Những cơn co giật không do động kinh có nguồn cơn từ tâm lý, nghĩa là chúng xảy ra do căng thẳng tinh thần hoặc cảm xúc. Vì lý do này, các bác sĩ đôi khi gọi chúng là “cơn co giật không do động kinh bắt nguồn từ tâm thần kỳ”. Các liệu pháp tâm thần kinh như liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) sẽ giúp điều trị các cơn co giật không do động kinh, giúp người bệnh kiểm soát căng thẳng.

Do sốt

Co giật do sốt thường ảnh hưởng đến trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi.

Nếu thấy trẻ co giật cần tìm đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để tìm nguyên nhân, tránh biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra cho trẻ.

Do thuốc

Một số loại thuốc có thể gây cơn động kinh cùng với co giật. Thuốc chống trầm cảm, chất kích thích và thuốc kháng histamine có thể gây ra tình trạng co giật. Tuy nhiên rất hiếm trường hợp xảy ra co giật do thuốc.

Do rối loạn vận động kịch phát (Paroxysmal kinesigenic dyskinesia)

Là một tình trạng hiếm gặp gây co giật, thường xảy ra sau khi một người có chuyển động đột ngột, chẳng hạn như giật mình hoặc đứng dậy trong khoảng thời gian dưới 5 phút hoặc lâu hơn. Bệnh có thể mang yếu tố di truyền.

Do đau nửa đầu

Mọi người có thể bị chứng đau nửa đầu xuất hiện cùng với các triệu chứng bất thường và tình trạng co giật xảy ra ngay sau đó.

Người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng đau nửa đầu trước khi co giật

Triệu chứng co giật

Các triệu chứng co giật thường rất dễ phát hiện: (3)

• Thiếu tỉnh táo
• Mất ý thức
• Mắt đảo ngược
• Mặt chuyển sang đỏ hoặc tái xanh
• Thay đổi nhịp thở, kiểu thở
• Co cứng tay, chân hoặc toàn bộ cơ thể
• Cánh tay, chân, cơ thể hoặc đầu co giật
• Không kiểm soát được hành vi
• Không phản ứng với các tác nhân từ bên ngoài

Những triệu chứng này thường kéo dài từ vài giây đến vài phút hoặc hơn. Một vài trẻ có thể cáu kỉnh sau cơn co giật do sốt và một số khác sẽ chìm vào giấc ngủ sâu kéo dài khoảng 1 tiếng đồng hồ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Với trường hợp là trẻ em, lập tức đến phòng cấp cứu hoặc gọi xe cứu thương nếu:

• Bé bị co giật không rõ nguyên nhân
• Trẻ không thức dậy hoặc trông rất ốm yếu khi cơn co giật kết thúc.
• Trẻ bị bệnh nặng và xuất hiện cơn co giật.

Với người lớn, liên lạc với trung tâm y tế khẩn cấp hoặc đưa người bệnh tới bệnh viện gần nhất nếu xuất hiện 1 hoặc nhiều trong số các triệu chứng sau đây:

• Bị co giật lần đầu tiên
• Thời gian kéo dài hơn năm phút.
• Người bệnh khó thở hoặc không thở sau khi cơn động kinh dừng lại.
• Bắt đầu lên cơn co giật thứ hai ngay sau đó
• Người bệnh tự làm mình bị thương trong cơn co giật
• Người bị co giật bị bệnh tim, tiểu đường, đang mang thai hoặc đang có các bệnh án khác

Chia sẻ các dấu hiệu xảy ra co giật với nhân viên y tế, bao gồm các loại thuốc hoặc rượu mà người bệnh có thể đã sử dụng. Có thể ghi hình cơn co giật để bác sĩ có thể nắm bắt và chẩn đoán cũng như đưa ra phương án điều trị cho người bệnh thông qua các triệu chứng mà bệnh nhân gặp phải, đặc biệt là co giật của bệnh tay chân miệng rất nguy hiểm.

Xem thêm: Cách sơ cứu người bị co giật an toan, đúng quy trình từng bước.

Biến chứng co giật

Co giật và động kinh thường được sử dụng thay thế cho nhau nhưng về mặt y học thì chúng mô tả các tình trạng khác nhau. Một cơn động kinh xảy ra do rối loạn điện trong não, trong khi co giật là hành động giật và co rút không tự chủ của cơ thể. Ví dụ, có thể bị động kinh mà không co giật hoặc cũng có thể bị co giật khi không động kinh. Nói cách khác, một cơn co giật không phải là dấu hiệu chắc chắn của bệnh động kinh.

Co giật có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Nếu không được điều trị và chăm sóc y tế kịp thời thì chúng có thể đe dọa tính mạng. Các biến chứng liên quan sẽ bao gồm:

• Trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong học tập
• Tổn thương não vĩnh viễn
• Nhiễm trùng phổi cấp tính
• Tâm lý bất ổn
• Biến chứng khi mang thai
• Chấn thương do ngã, mất phương hướng hoặc thương tích trong khi thực hiện các công việc hàng ngày như đi bộ xuống cầu thang hoặc lái xe. Tác dụng phụ liên quan đến thuốc phổ biến nhất là tổn thương thận.

Cách chẩn đoán bệnh co giật

Bác sĩ sẽ hỏi thăm về tiền sử bệnh và các triệu chứng biểu hiện và cho người bệnh làm những xét nghiệm cần thiết bao gồm: (4)

• Xét nghiệm máu và nước tiểu để kiểm tra nhiễm trùng não hoặc sự hiện diện của các chất độc hại trong não bộ
• Xem xét EEG (điện não đồ) để kiểm tra hoạt động trong não
• Sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như chụp MRI (cộng hưởng từ) hoặc CT não (chụp cắt lớp vi tính sọ não)
  Bác sĩ có thể đề nghị người bệnh chụp cộng hưởng từ để chẩn đoán nguyên nhân gây ra tình trạng co giật

Cách điều trị bị co giật như thế nào?

Việc đầu tiên cần làm chính là tập trung vào việc ổn định cho người bệnh trước khi xác định nguyên nhân, sau đó bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và lên phác đồ điều trị phù hợp cho bệnh nhân khi đã xác định được căn nguyên co giật.

Ví dụ, nếu đó là một bệnh liên quan đến nhiễm trùng, chấn thương vùng đầu hoặc biến chứng cấp tính của bệnh tiểu đường thì phương pháp điều trị thích hợp sẽ được đưa ra sau khi bác sĩ điều tra được tiền sử bệnh án. Một số trường hợp đơn giản có thể được giải quyết trong một lần nhập viện, còn bệnh nặng sẽ được yêu cầu điều trị nhiều lần hơn.

Nếu nguyên nhân từ thuốc thì việc thay đổi cách trị bệnh hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc phù hợp có thể ngăn chặn các đợt tái phát trong tương lai. Co giật thường được chữa bằng thuốc chống động kinh (AED) như Topamax (topiramate), Tegretol (carbamazepine), Lamictal (lamotrigine) hoặc Dilantin (phenytoin). Chế độ ăn ketogenic, kích thích thần kinh đáp ứng (liên quan đến cấy ghép điện trong não) và phẫu thuật (chẳng hạn như cắt ngang dưới màng cứng) là các cách thường được sử dụng để điều trị co giật.

Cách xử trí co giật đang xảy ra

Điều quan trọng là phải giữ bình tĩnh khi thấy có người bị co giật để có thể tỉnh táo xử lý tình huống một cách chủ động:

• Tuyệt đối không đặt bất cứ thứ gì vào miệng người bệnh vì điều này làm tăng nguy cơ gây nghẹt thở
• Cho người bệnh nằm trên mặt phẳng khô, sạch , mềm
• Để người bệnh nằm nghiêng sẽ giúp họ dễ thở hơn
• Mang tất cả các vật cứng hoặc đồ sắc nhọn ra xa người bệnh để họ không tự làm mình bị thương (răng giả, dây chuyền,…)
• Nới lỏng quần áo quanh cổ và gỡ mắt kính cho người bệnh
• Kiểm tra hồ sơ y tế của người bệnh (thuốc uống, bệnh trạng,…)
• Gọi cho trung tâm y tế để được hướng dẫn hoặc hỗ trợ kịp thời
• Ở lại với người bệnh cho đến khi kết thúc cơn co giật và họ lấy lại được ý thức
  Ngay khi người bệnh xuất hiện các triệu chứng co giật, người xung quanh nên gọi ngay đến bệnh viện để được ứng cứu kịp thời

Nói chung các cơn co giật thông thường không không đe dọa đến tính mạng cho người bệnh. Tuy nhiên khi xuất hiện một số dấu hiệu cảnh báo co giật động kinh có thể nguy hiểm tiềm ẩn, dẫn đến những hậu họa khôn lường về sức khỏe và thậm chí gây tử vong.

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh với đội ngũ bác sĩ thường trực 24/7 luôn sẵn sàng ứng cứu các tình huống đặc biệt cần sự chăm sóc y tế khẩn cấp. Với nhiều năm kinh nghiệm và hệ thống trang thiết bị nhập khẩu tối tân nhất hiện nay, các bác sĩ Cấp cứu sẽ giúp người bệnh nhanh chóng vượt qua cơn nguy kịch và ổn định sức khỏe, giúp người bệnh an tâm trở lại với cuộc sống thường nhật.

Co giật xảy ra có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau bao gồm rất nhiều biến thể, trong đó phổ biến nhất là co giật toàn thân. Để phòng tránh những biến chứng nghiêm trọng do co giật gây ra nên đưa người bệnh đến trung tâm y tế hoặc bệnh viện gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời.