› Giới thiệu20/10/2021 14:39
Địa danh Tuyên Quang xưa và nay
[Tiếp theo kỳ trước]
BÌNH PHÚ Xã cũ, được thành lập trong thời kỳ Cách mạng tháng Tám, do sáp nhập các xã: Thiên Đông, Công Đa, Lương Cải thuộc huyện Yên Sơn. Năm 1950, xã Bình Phú sáp nhập vào xã Phú Thịnh, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. Tháng 4.1954, xã Phú Thịnh chia tách thành 3 xã. Phần đất Bình Phú nay thuộc xã Công Đa, huyện Yên Sơn. BÌNH TRẠCH Xã cũ, đầu thế kỷ XIX thuộc tổng Kim Đô, huyện Phúc Yên, phủ Yên Bình, xứ Tuyên Quang. Cuối thế kỷ XIX thuộc tổng Sơn Đô , huyện Hàm Yên, phủ An [Yên] Bình, tỉnh Tuyên Quang. Đầu thế kỷ XX thuộc tổng Sơn Đô, phủ Yên Sơn, gồm 02 thôn: Làng Nhậu, làng Khuyếch và 02 động: Lũng Trà, Ngòi Chấn. Năm 1945, xã Bình Trạch sáp nhập với làng Ba, xã Nhân Lý thành xã Quý Quân. CẢM ÂN Tổng thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Tuyên Quang vào đầu thế kỷ XX, gồm 5 xã: Cảm Ân [có 3 thôn: Thôn Lự, Thôn Trĩ, Thôn Gửi], Phụ Thành [có 4 thôn: Phụ Khang, Ngòi Bang, Ngòi Nhầu, Ngòi Cát], Ninh Thành [có 5 thôn: Ninh Nhầu, Bến Đò, Bến Vũ, động Ngòi Dầu, động Làng Mốc], Đồng Lương [có 2 thôn: Đồng Lương, Làng Mối], Phiếm Ái [có 9 thôn: Đồng Bát, Lũng Hà, Cốc Sâm, Khe Cầy, Tại Phong, Đồng Kế, động Ngòi Uông, động Khê Nhàn, động Ngòi Kè]. Địa bàn tổng Cảm Ân hiện nay thuộc tỉnh Yên Bái CẢM NHÂN Tổng thuộc huyện Yên Bình, tỉnh Tuyên Quang vào đầu thế kỷ XX, gồm 4 xã: Cảm Nhân [có 6 thôn: Làng Lành, Làng Lai, Làng Dẫy, Làng Tạn, Làng Lùng, động Ngòi Phiến], Bình Hanh [có 5 thôn: Làng Xuân, Làng Bình, Cà Lồ, Xuân Lai, động Ngòi Hanh], Mỹ Gia [có 3 thôn: Đồng Cán, Đồng Kè, Làng Đá], Tích Cốc [có 6 thôn: Làng Giang, Làng Giọc, Khuôn Chính, Thác Vàng, động Khuôn Chính, động Ngòi Quân]. Địa bàn tổng Cảm Nhân hiện nay thuộc tỉnh Yên Bái CAO BÌNH Xã cũ thuộc huyện Chiêm Hóa. Đầu thế kỷ XIX là xã Khúc Phụ, tổng Thổ Bình, châu Chiêm Hóa. Trong Cách mạng tháng Tám chia ra thành 2 xã Tân Hưng và Hùng Thân. Đầu năm 1946, 2 xã Tân Hưng và Hùng Thân hợp nhất thành xã Hùng Mỹ. Năm 1954, chia xã Hùng Mỹ thành 3 xã Hùng Mỹ, Cao Bình [gồm 2 thôn Cao Bình, Khau Tấu], Hưng Đạo. Năm 1961, sáp nhập xã Cao Bình vào xã Hùng Mỹ, huyện Chiêm Hóa [theo Quyết định số 72 - CP ngày 18.5.1961]. CỔ LINH Tổng thuộc châu Đại Man, phủ Yên Bình vào đầu thế kỷ XIX, gồm 17 xã, xóm, trại, vạn, phố: Cổ Linh, Xuân Hương, Phúc Linh, Ninh Dương, Kim Mã, Khai Quán, Chòm Xá, Kim Đài, Đài Mãn, Hùng Hiên, Hoa Đô, An Lãng, Phố Đài Thị, Phố Trình, Vạn Chòm, Chòm Khuôn Thu, Trại Mỏ Đính. Cuối thế kỷ XIX, tổng thuộc châu Chiêm Hóa, phủ Tương Yên, gồm 15 xã, phố, vạn: Cổ Linh, Ninh Dương, Phúc Linh, Xuân Linh, Lương Mã, Xóm Xá, Khai Quán, Tùng Hiên, Đài Quan, Đài Mãn, Phương Chử, Yên Lang, Phố Đài, Phố Chinh, Vạn Xóm. Năm 1927, tổng CL thuộc châu Chiêm Hóa, gồm 7 xã: Cổ Linh [có 7 thôn: Bạc Chài, Đồng Chùa, Đồng Thuật, Bản Nghiên, Làng Đen, Làng Chang, Làng Đung]; Ninh Dương [có 7 thôn: Khâu Lưu, Bó Bú, Làng Chăm, Làng An Ninh, Nà Quít, Soi Đúng, Soi Chìn]; Xuân Linh [có 2 thôn: Làng Leng, Bản Chài]; Phúc Linh [có thôn: Bản Linh]; Lương Mã [có 8 thôn: Làng Ba, Làng Trung, Khuổi Dài, Khuổi Lan, Bản Cáy, Làng Minh, Bản Chùa, Làng Trang]; Khai Quán [có 8 thôn: Nà Làm, Tu Quán, Nà Ấp, Nà Lan, Nà Ân, Nà Bạ, Nà Cỏ, Nà Đình]; Phố Trinh. Nay thuộc địa giới huyện Chiêm Hóa. CỔ LINH Xã cũ, đầu thế kỷ XIX, thuộc tổng Cổ Linh, châu Đại Man, phủ Yên Bình, xứ Tuyên Quang. Cuối thế kỷ XIX, Xã Cổ Linh gồm 10 làng, bản: Pác Chài, Tông Chua, Khuổi Chán, Tông Khuật, Tông Ẻn, Bản Sao, Nà Lại, Lăng Quăng, Lăng Đén, Thiêng Trang. Đầu thế kỷ XX, xã Cổ Linh gồm 07 làng: Bác Chài, Đồng Chùa, Đồng Thuật, Bản Nghiên, Làng Đen, Làng Chang, Làng Đung thuộc tổng Cổ Linh, châu Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang. Năm 1945, xã Cổ Linh thuộc tổng Cổ Linh, châu Khánh Thiện, tỉnh Tuyên Quang. Năm 1946, một phần xã Cổ Linh [gồm các thôn Pác Chài, Tông Chua, Tông Ẻn, Tông Khuật] hợp nhất với xã Xuân Linh và xã Phúc Linh thành xã Kim Quang, huyện Chiêm Hóa; phần còn lại [gồm Bản Sao, Nà Lại, Lăng Quăng, Thiêng Chang, Lăng Đén] sáp nhập với một phần xã Linh Đức [gồm các bản Làng Ba, Khuổi Lan] thành xã Tri Phương, huyện Chiêm Hóa. CÔN LÔN Tổng thuộc châu Đại Man, phủ Yên Bình vào đầu thế kỷ XIX, gồm 4 xã: Côn Lôn, Đà Vị, Yên Viễn, Thượng Nông. Cuối thế kỷ XIX, tổng CL thuộc châu Chiêm Hóa, phủ Tương Yên, gồm 4 xã: Côn Lôn, Đà Vị, Yên Viễn, Thượng Nông. Năm 1927, tổng CL thuộc châu Chiêm Hóa, gồm 4 xã: Côn Va [có 12 thôn: Trung Mường, Khâu Co, Pắc Luộc, Bản Thác, Bản Va, Pù Pảo, Khâu Bồng, Bản Lãm, Bản Thìu, Bản Kẻ, Tác Cống, Nà Bó]; Đà Vị [có 26 thôn: Khuổi Pục, Bản Pjậy, Bó Bửn, Nà Pục, Nà Xá, Xá Thị, Nà Pháy, Nà Hù, Bác Rè, Nà Khuất, Phin Khằn, Nà Ngõa, Nà Yến, Bản Pẻn, Nà Mặn, Nà Đứa, Khuổi Tích, Bản Tâng, Bản Âm, Nà Lùm, Khâu Thốc, Pác Khoang, Khâu Tràng, Nặm Mụ, Nà Bồn, Ái Cao]; Yên Viễn [có 15 thôn: Nà Tà, Bản Dé, Khuội Hun, Nà Khán, Bản Mù, Bản Vèn, Trung Mường, Khoan Thượng, Bản Côn, Nà Khuyến, Bản La, Khâu Tinh, Khâu Muồn, Khâu Khai, Nà Đủng]; Thượng Nông [có 13 thôn: Bản Khoan, Bản Mù, Nà Khản, Bản Cẩm, Bản Muồng, Bản Bang, Bản Vịt, Khuổi Khôn, Nà De, Nặm Cầm, Bản Dòng, Ngàm Bá, Bản Khí]. Tháng 11.1944, tổng Côn Lôn thuộc châu Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Sau Cách mạng tháng Tám, tổng Côn Lôn không còn tồn tại. Nay thuộc địa giới huyện Na Hang. CÔNG BÌNH Xã cũ, năm 1959 xã Minh Khai đổi tên thành xã Công Bình, huyện Chiêm Hóa. Năm 1970, sáp nhập xóm Nà Mỏ của xã Công Bình vào xã Ngọc Hội; và hợp nhất 2 xã Kim Quang, Công Bình thành xã Kim Bình [theo Quyết định số 82-BT ngày 26.12.1970]. CHÂU Đơn vị hành chính thời kỳ phong kiến Việt Nam với phạm vi và cấp độ thay đổi theo mỗi triều đại. Lê Hoàn, người sáng lập nhà Tiền Lê chia lộ, phủ rồi đến châu. Thời kỳ Tiền Lê và Lý, châu tương đương với cấp lộ và được đặt cho các vùng xa xôi. Từ thời Hậu Lê đến thời Nguyễn, châu chủ yếu đặt cho các vùng miền núi và chỉ còn tương đương với cấp huyện. Châu ở Tuyên Quang qua các thời kỳ: 1] Châu Thu Vật. Sau năm 1945 đổi thành huyện Yên Bình [nay là huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái]. 2] Châu Lục Yên tên gọi có từ thời Lê, thuộc phủ Yên Bình, [nay là huyện Lục Yên, tỉnh Yên Bái]. 3] Châu Chiêm Hóa trước thời Trần là châu Vị Long. Thời thuộc Minh có tên Đại Man, năm 1835 đổi thành châu Chiêm Hóa [nay là các huyện Chiêm Hóa, Na Hang, Lâm Bình]. 4] Châu Bảo Lạc thuộc phủ Yên Bình thời Lê. Năm 1835, tách thành hai huyện Để Định [nay là huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng]. CHÂU THU Châu, địa danh cũ thuộc tỉnh Tuyên Quang. Theo sách Đại Nam nhất thống chí, đông tây cách nhau 57 dặm, nam bắc cách nhau 43 dặm; phía đông đến địa giới huyện Hàm Yên và địa giới huyện Tây Quân, tỉnh Sơn Tây 18 dặm; phía tây đến địa giới huyện Trấn Yên, tỉnh Hưng Hóa 39 dặm; phía nam đến lâm phận huyện Hạ Hòa, tỉnh Sơn Tây 14 dặm; phía bắc đến Khe Bé, châu Lục Yên 29 dặm. Đời Trần là huyện Thu Vật, thời thuộc Minh vẫn theo như thế, đời Lê đổi làm châu. Nguyên trước thổ tù họ Vũ nối đời quản trị, đầu triều Nguyễn là Châu Thu, do thổ quan quản trị. Năm Minh Mệnh thứ 16, đổi đặt lưu quan, do phủ Yên Bình kiêm lý. Địa bàn Châu Thu nay thuộc tỉnh Yên Bái.
[Còn tiếp]
Lượt xem: 543