Chùa Bổ Đà còn nổi danh với Vườn Tháp cổ kính cả ngàn năm tuổi. Đây là nơi chôn cất rất nhiều vị sư nối nhau chăm sóc, bảo vệ và phát triển giáo lý nhà Phật ở vùng đất phía bắc này. Chùa có diện tích chừng 5ha, chia thành nội tự, vườn chùa, vườn tháp. Khu vườn chùa sum xuê hoa quả bốn mùa, đủ nhãn, vải thiều, mít, thị, sấu, chuối, na, sắn, đỗ tương. Xung quanh chùa là hào sâu, rộng để tránh trâu bò, vừa để thoát nước. Sau hào là một lớp tre dày đặc bảo vệ chùa. Ngăn giữa vườn và chùa là lớp tường đất cao gần hai mét, dày chừng nửa mét. Đất sét được trộn với rơm rạ, sỏi đá, cho vào khuôn gỗ dày mà giã nhuyễn tới khi khô thì mới dỡ khuôn, để lộ ra những bức tường màu vàng dày, vững chắc, cao ráo, gọi là trình tường. Đây cũng là nét riêng của chùa Bổ Đà so với nhiều danh lam cổ tự khác. Khu vườn tháp cũng được xây tường đất và kè đá bao quanh bảo vệ. Có cả thảy 87 tháp, chưa kể 18 mộ không xây tháp với nhiều kiểu khác nhau. Đi qua ba lớp cổng chùa xinh xắn trên con đường lát đá xanh, qua một sân gạch nữa thì đến khu nội tự, gồm hàng chục dãy nhà, tòa nhà lớn nhỏ kiến trúc thời Hậu Lê – Nguyễn là nhà tam bảo, nhà tổ, nhà tiền tế, nhà in kinh, nhà trai, nhà khách... Điểm đặc biệt ở đây là nhiều bức tường được xây bằng tiểu sành giống như làng Thổ Hà, nơi chuyên sản xuất chum vại, tiểu sành cách đó vài cây số.
Chùa giữ được nhiều tài liệu, hiện vật quý hiếm. Ngoài hệ thống tượng Phật theo thiền phái Trúc Lâm, còn có văn khắc, thư tịch cổ, đại tự, câu đối, sách kinh Phật, hương án Lê Nguyễn [tòa Cửu Long, hai cây đèn gỗ thời Lê, chuông đồng niên hiệu Tự Đức, mõ cá dài...]. Hội chùa diễn ra từ 16 – 18 tháng Hai Âm lịch hàng năm. Tất cả đền chùa trong khu vực núi Bổ Đà đều cắm cờ phướn rực rỡ. Trung tâm của lễ hội là đền Trung ở sườn Nam, đền Thượng trên đỉnh núi, chùa Quan Âm phía Bắc và chùa Tứ Ân ở chân núi Phượng Hoàng.
Chùa Bổ Đà Bắc Giang hay còn tồn tại tên gọi khác là Bổ Đà Sơn Quán Âm Sơn Tự. Tọa lạc ở vị trí khá đắc địa thuộc tỉnh Bắc Giang. Chùa tọa lạc về phía Bắc của chân núi Phượng Hoàng thuộc dãy núi Bổ Đà, xa xa là dòng sông Cầu thơ mộng.
Khu di tích chùa Bổ Đà là một danh làm cổ tự nổi tiếng của vùng Kinh Bắc xưa. Ngày nay chùa thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Chùa Bổ Đà Bắc Giang được xây dựng từ thời nhà Lý. Sau đó được trùng tu vào thời Lê Trung Hưng và những giai đoạn sau này.
Giới thiệu Chùa Bổ Đà – Bắc Giang
Chùa Bổ Đà vốn là một ngôi chùa lâu đời và khá cổ kính ở Bắc Giang. Ngôi chùa nay từ ngàn năm nay vẫn luôn được ca ngợi là một trong ba ngôi chùa nổi tiếng cao cấp qua câu ca dao “Thứ nhất là chùa Đức La, thứ nhì chùa Bổ, thứ ba chùa Tràng”.
Ngày nay, ngôi chùa này vẫn luôn được gìn giữ và là một trong những trung tâm Phật Giáo to nhất của dòng Thiền phái Trúc Lâm. Cùng theo chân Halo khám phá ngôi chùa huyền bí này nhé!
Câu chuyện xưa của Chùa Bổ Đà – Bắc Giang
Gắn với ngôi chùa cổ kính này có nhiều câu chuyện xa xưa được lưu truyền qua nhiều đời. Tương truyền rằng có vị quan tên là Phạm Kim Hưng thời vua Lê Dụ Tông. Quê ở làng Bình Vọng, huyện Thượng Phúc, tỉnh Hà Tây [nay thuộc huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội Thủ Đô].
Sau khi từ quan về quê lập nghiệp đã vân du đến vùng đất Bổ Đà này. Sau một thời gian nghe những cao tăng giảng đạo, ông đắc đạo và đã đem tất cả bổng lộc có được trong thời kỳ làm quan đem ra để trùng tu, mở mang di tích này. Và chọn đây là nơi đào tạo những tăng đồ của thiền phái Lâm Tế.
Được xây dựng vào thời Lê [thế kỷ XVIII], Chùa Bổ Đà là một trong những di tích lịch sử tiêu biểu của tỉnh Bắc Giang. Chùa mang tên là chùa Quán Âm núi Bổ Đà hay Bổ Đà Sơn Quán Âm Tự, gọi tắt là chùa Bổ, còn tồn tại những tên gọi khác là chùa Quán Âm. Chùa Bổ là một trong những nơi còn giữ nguyên bản nét kiến trúc truyền thống Việt cổ. Chùa có kiến trúc độc đáo và khác biệt so với những ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc Việt Nam, đó là lối kiến trúc “nội thông ngoại bế” tạo vẻ u tịch, thanh vắng và huyền thoại, xung quanh là đồi núi xóm làng bao bọc.
Kiến trúc của chùa Bổ Đà – Bắc Giang
Toàn bộ chùa chính có diện tích khoảng 51.784m2 được phân ra làm ba khu rõ rệt. Khu vườn: 31.000m2, khu nội tự chùa 13.000m2 và khu vườn tháp rộng: 7.784m2.
Kiến trúc của chùa gần một trăm gian liên hoàn được xây dựng bằng những vật liệu dân gian: gạch nung, ngói, tiểu sành, tường bao được làm bằng đất rất độc đáo. Những bức tường, cổng và một số công trình khác được xây dựng tuyệt đối bằng đất nện theo lối chình tường. Hiện nay khu di tích chùa Bổ Đà gồm rất nhiều hạng mục to nhỏ trong đó có bốn hạng mục chính. Trong đó kể cả chùa cổ Bổ Đà sơn, Tứ Ân Tự, am Tam Đức, vườn tháp và ao miếu.
Khu di tích chùa Bổ Đà là nơi thờ Phật. Nhưng đồng thời cũng là nơi tu tập của những tăng, ni Thiền phái Lâm Tế qua nhiều thế kỷ. Theo những vết vật chất và thư tịch để lại cho thấy, chùa bắt đầu có từ thời nhà Lý và được xây dựng lại dưới triều vua Lê Dụ Tông.
Hiện nay, chùa Bổ Đà là nơi bảo lưu hơn 40 pho tượng Phật quý. Trong đó phần to là tượng Phật cổ thời Lê [thế kỷ XVIII] và thời Nguyễn [thế kỷ XIX]. Không những vậy còn tồn tại những pho tượng bài trí theo tín ngưỡng thờ Nho Giáo, Đạo Giáo và tín ngưỡng dân gian bản địa.
Hơn thế nữa, ngôi chùa này còn lưu giữ tới 97 ngôi tháp cổ có lịch sử hàng trăm năm. Đây là nơi tàng lưu tro cốt xá lỵ nhục thân của 1214 tăng ni phật tử của thiền phái Lâm Tế trong toàn nước.
Mỗi cây tối thiểu cũng an táng từ 4 thi hài đến 26 thi hài. Tổng cộng có tất cả 1214 thi hài. Trong đó có ba cuốn gia phả bằng chữ Hán ghi rất rõ ràng: “Chỉ những người trong phái Sơn Môn mới được an táng tại vườn tháp, tháp của tăng có hình bình cam lộ trên đỉnh, tháp của ni có trên ngọn có hình hoa sen.
Chùa Bổ Đà là nơi lưu trữ những giá trị về kiến trúc, thẩm mỹ. Không những vậy, hiện nay đây còn lưu giữ một kho tàng di sản Hán Nôm trên nhiều loại hình. Nổi trội còn tồn tại Bộ ván kinh Phật. Đây là một trong những Bộ kinh khắc gỗ cổ nhất Việt Nam. Với hơn 2000 mộc bản và có ý nghĩa to to cho việc nghiên giúp khoa học.
Xem Thêm: Review Tham Quan Khe Rỗ Bắc Giang Điểm đến du lịch sinh thái 2021
Tham quan chùa Bổ Đà – Bắc Giang
Cổng vào chùa nền lát đá muối có kích thước to nhỏ khác nhau, xây theo kiến trúc thời Nguyễn mang dáng vẻ gác chuông. Điểm đặc thù ở đây là nhiều bức tường được xây bằng tiểu tạo vẻ rất trầm mặc, gần gũi với vùng thôn quê ở vùng đồng bằng ven biển Bắc Bộ.
Nổi trội vườn tháp chùa Bổ Đà được đánh giá là xinh và to nhất Việt Nam. Vườn tháp được xây dựng theo những quy định riêng và rất chặt chẽ của thiền môn. Với gần 100 ngôi tháp được xếp hàng hàng, lớp lớp nơi tàng lưu xá lị, tro cốt nhục thân của những vị tăng ni.
Chỉ những người trong phái Sơn môn mới được an táng tại vườn tháp, tháp của Tăng hình bình cam lộ trên đỉnh, tháp của ni trên ngọn có hình hoa sen. Đây là một trong những trung tâm to của dòng thiền Lâm Tế nên hằng năm đến kỳ “kiết hạ an cư”, có rất nhiều những vị tăng ni, tín đồ ở nhiều vùng khác nhau tập trung về đây tham thiền học đạo.
Chùa Bổ Đà thật sự là một ngôi chùa cổ kính với rất nhiều giá trị văn hóa truyền thống được lưu giữ lại. Đây là một địa điểm rất phù hợp cho những dịp lễ, Tết. Đến đây cầu bình yên và tham quan, chiêm ngưỡng những công trình độc đáo của nơi này cũng là một trải nghiệm khá hay.
Nếu bạn đang tìm kiếm một ngôi chùa lâu đời, một điểm đến chọn lựa yên bình, thanh tịnh thì chùa Bổ Đà là một địa điểm không nên bỏ qua. Hãy cùng hộ gia đình, người thân và đồng chí đến chùa để cầu bình yên nhé!
Chuyên Mục: Review Bắc Giang
Nguồn Blog Review Du Lịch: //bietthungoctrai.vn/ Chùa Bổ Đà Bắc Giang
Chùa Bổ Đà là di tích tiêu biểu của huyện Việt Yên được Thủ tướng chính phủ ra quyết định công nhận là Di tích lịch sử- kiến trúc nghệ thuật cấp Quốc gia đặc biệt năm 2016. Chùa toạ lạc trên ngọn núi Phượng Hoàng [Bổ Đà sơn], phía Bắc dòng sông Cầu, thuộc địa phận xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang. Nơi đây, đứng trên đỉnh núi có thể quan sát toàn bộ Phòng tuyến sông Như Nguyệt ghi dấu ấn lịch sử bao đời nay của dân tộc. Đây cũng là nơi sơn thủy giao hòa, nhìn sông tựa núi, cảnh sắc, không gian nhuốm màu huyền thoại đúng như lời thơ của người xưa:
“Bốn bề phong cảnh lạ thay
Bồng lai kia cũng thế này mà thôi”.
Chùa Bổ Đà còn có một tên gọi khác là chùa Quan Âm. Theo những cứ liệu lịch sử thì Chùa có từ thời nhà Lý [TK XI] và được trùng tu, mở mang vào năm 1720 dưới thời Lê Trung Hưng và các giai đoạn sau này. Chùa thờ tam giáo [Tam giáo đồng nguyên]: Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo. Phối thờ Thạch linh thần tướng và Trúc lâm tam tổ. Chính vì vậy, hệ thống tượng Phật ở chùa Bổ Đà được bài trí theo dòng phái Lâm Tế có sự kết hợp tín ngưỡng dân gian bản địa và Đạo giáo.
Phương ngôn xưa có câu: “Bắc Bổ Đà- Nam Hương Tích”. Phía Nam thành Thăng Long có chùa Hương Tích, phía Bắc có chùa Bổ Đà. Đây là một trong những ngôi chùa cổ kính, linh thiêng nhất của miền Kinh Bắc.
Khu di tích chùa Bổ Đà gồm: Chùa cổ có tên là chùa Bổ Đà [hay còn gọi là chùa Quan Âm, hay Chùa Cao], chùa chính Tứ Ân Tự, Am Tam Đức, Vườn tháp và Ao Miếu. Ngoài ra trên núi Bổ Đà còn có đền thờ Đức Thánh Hóa [tức Thạch Linh Thần tướng – người có công giúp vua chống giặc ngoại xâm].
Chùa chính Tứ Ân tự
Là một trong các hạng mục của Di tích chùa Bổ Đà, chùa được xây dựng vào thời vua Lê Hiển Tông [1740-1786], Tứ Ân Tự hiện vẫn bảo tồn và giữ nguyên vẹn những nét kiến trúc cổ xưa. Chùa có kiến trúc độc đáo, khác biệt so với những ngôi chùa truyền thống ở miền Bắc Việt Nam, đó là lối kiến trúc “nội thông, ngoại bế” tạo nên không gian u tịch, thanh vắng, linh thiêng.
Tường đất- nét độc đáo của ngôi chùa
Tường đất từ cổng vào và bao quanh khu nội tự chùa Tứ Ân được xây dựng theo lối tường trình với độ cao từ 1,8- 5m, được trình từ thấp tới cao bằng lọai đất sỏi son trên núi Bổ Đà, trên đỉnh tường được che bằng các mảnh gốm, chum, vại... vỡ của Thổ Hà. Trải qua thời gian, các bức tường trình đã bị mưa thấm, ngả màu rêu phong canhg làm tăng thêm vẻ cổ kính cho ngôi chùa.
Khu nội tự gồm 18 tòa nhà ngang, dãy dọc kết nối liên hoàn với tổng số gần 100 gian. Các chất liệu xây dựng được làm bằng gạch nung, ngói, tiểu sành và hệ thống tường bao được trình bằng đất rất độc đáo và bền vững. Cổng vào chùa nền lát đá muối có kích thước to nhỏ khác nhau.
Bộ mộc bản kinh phật khắc trên gỗ thị cổ nhất
Trong chùa còn lưu giữ “Bộ mộc kinh phật” được khắc trên gỗ thị, với gần 2.000 bản khắc bằng chữ Hán, chữ Phạn và chữ Nôm truyền lại những giá trị của tư tưởng Phật giáo Thế giới nói chung và Phật giáo Việt Nam nói riêng. Đã trải qua nhiều thế kỷ, bộ Mộc bản kinh hiện nay vẫn còn khá nguyên vẹn, không bị mối mọt, dù không dùng một loại thuốc bảo quản nào.
Vườn tháp lớn nhất Việt nam
Đặc biệt “vườn tháp chùa Bổ Đà” được đánh giá là đẹp và lớn nhất Việt Nam. Vườn tháp được xây dựng theo những quy định riêng và rất chặt chẽ của thiền môn. Với hơn 100 ngôi tháp được xếp hàng hàng, lớp lớp, nơi tàng lưu xá lị, tro cốt nhục thân của hơn 2.000 vị tăng, ni. Tương truyền nơi đây vào những ngày rằm, những người được khai nhãn sẽ thấy được ánh sánh hừng lên từ những ngọn tháp cổ.
Với những giá trị văn hóa quý báu và ý nghĩa tâm linh to lớn cùng với số lượng thực tế, Vườn tháp và Bộ mộc kinh chùa Bổ Đà đã được Tổ chức kỷ lục Việt Nam công nhận là “Vườn tháp lớn nhất Việt Nam” và “Bộ mộc bản kinh phật thuộc thiền phái Lâm tế khắc trên gỗ thị cổ nhất”.
Am Tam Đức
Am Tam Đức được xây dựng cùng thời gian với chùa Tứ Ân. Các tổ tu tại chùa đặt tên am là “Tam Đức” vì mong ước người tu hành tại đây sẽ thông tuệ được ba đức tính: Trí đức, Đoạn đức và Ân đức. Đây cũng là nơi thờ tự tổ tu Phạm Kim Hưng sau khi cụ viên tịch.
Chùa Cao [chùa Quán Âm, chùa Ông Bổ, chùa Bổ Đà]
Chùa thờ Phật bà Quan thế âm .Tương truyền, chùa Cao được xây dựng thời nhà Lý [TK XI] và được tu sửa nhiều lần. Ban đầu chỉ là một gian chùa nhỏ bằng đất, lợp gianh, đến thời vua Lê Dụ Tông niên hiệu Bảo Thái [1720-1729] có vị trụ trì là Phạm Kim Hưng tiến hành trùng tu và trải qua nhiều lần tu bổ, tôn tạo chùa Cao ngày càng khang trang, tố hảo.
Ao Miếu
Là một trong những di tích thuộc khu di tích chùa Bổ Đà, tọa lạc tại trung tâm thôn Hạ Lát. Ao Miếu hay còn gọi là Đền Hạ thờ Thần Đá [Thạch Linh Thần Tướng] và Mẫu Đá.
Lễ hội Bổ Đà- Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia
Gắn liền với di tích Chùa Bổ Đà là Lễ hội chùa Bổ Đà [còn gọi là Hội Chùa Bổ], Lễ hội được tổ chức từ ngày 15 đến ngày 19 tháng Hai [Âm lịch] hàng năm tại khu vực núi Bổ Đà, xã Tiên Sơn, huyện Việt Yên, đó là ngày giỗ tổ khai sơn lập ra chùa. Cùng với những cuộc tế lễ trang nghiêm, thành kính, ở Lễ hội chùa Bổ Đà còn có nhiều trò chơi dân gian như đấu vật, chọi gà, cướp cầu, đu quay... và triển lãm cây cảnh.
Đặc biệt Lễ hội chùa Bổ Đà còn là dịp để các liền anh, liền chị Quan họ trong vùng gặp gỡ, giao duyên. Trong những năm qua, vào dịp Lễ hội chùa Bổ Đà, huyện Việt Yên và tỉnh Bắc Giang thường xuyên tổ chức Liên hoan hát Quan họ - một sân chơi văn hóa lành mạnh lại có ý nghĩa lớn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của một di sản văn hóa đặc sắc của nhân loại. Đến với Lễ hội chùa Bổ Đà, quý du khách sẽ được tận mắt thăm một vùng danh thắng với các di tích cổ kính, truyền tích, huyền thoại của Bắc Giang, được cảm nhận vẻ đẹp của núi sông nơi bờ Bắc sông Cầu sơn thủy hữu tình. Năm 2016, Lễ hội chùa Bổ Đà đã được nhà nước công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia.
Cây di sản Việt nam
Bên cạnh các hạng mục như vườn tháp, bộ mộc kinh.... thì hệ thống cây cổ thụ hàng trăm, hàng nghìn năm tuổi của chùa Bổ Đà [cây thông, cây đa, cây vối…] cũng được Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận là Cây di sản Việt Nam.
Với những giá trị đặc biệt, Di tích và lễ hội chùa Bổ Đà xứng đáng trở thành một điểm dừng chân cho du khách tham quan và tìm hiểu về văn hóa bờ Bắc sông Cầu.
Kính mong quý du khách thập phương hãy chung tay bảo tồn, giữ gìn những giá trị đặc sắc của di tích tôn nghiêm và linh thiêng này!
Phòng Văn hoá và Thông tin