Người dân tranh nhau "giải cứu" tôm hùm tại siêu thị Vinmart - Ảnh: MINH CHIẾN
Do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều loại nông sản của Việt Nam, trong đó có mặt hàng tôm hùm xanh đã gặp nhiều khó khăn trong việc xuất khẩu sang Trung Quốc. Những thủ phủ nuôi lớn như Khánh Hòa và Phú Yên có số lượng tôm hùm cần "giải cứu" nhiều nhất.
Cụ thể, trước đó toàn tỉnh Khánh Hòa có khoảng 600 tấn tôm hùm vào vụ khai thác nhưng không xuất bán được. Điều này khiến tôm hùm bông từ 1,9 - 2,1 triệu đồng/kg đã giảm còn 1,2 triệu đồng/kg, còn tôm hùm xanh giá 900.000 đồng/kg giảm chỉ còn 500.000- 600.000 đồng/kg nhưng không có người mua.
Hưởng ứng phong trào "giải cứu" tôm, hàng chục điểm bán hàng được mở ra. Trên nhiều diễn đàn, hàng trăm người bán hàng online cũng tranh thủ chuyển qua bán tôm hùm với mức giá dao động 300.000 - 800.000 đồng/kg. Thậm chí nhiều cửa hàng tại Hà Nội, TP.HCM còn bán tôm tươi sống lên tới 1,1 triệu đồng/kg hoặc đồng giá 299.000 đồng/con [loại tôm có trọng lượng 0,3 - 0,4kg].
Dù giá thành ở các cửa hàng, nhà hàng không kém nhiều so với thời điểm thị trường xuất khẩu tôm hùm ổn định, nhưng mặt hàng này luôn trong tình trạng cháy hàng do số lượng nhập về thường xuyên không đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, nhiều người muốn mua còn phải đặt hàng trước.
Theo cô Nguyễn Thanh Xuân [38 tuổi] - chủ một nhà hàng hải sản tươi sống trên đường Trần Phú, TP Nha Trang [tỉnh Khánh Hòa]: "Hàng giải cứu trên mạng là hàng xuất khẩu không được, bán đổ bán tháo. Nhưng tôm hùm loại xuất khẩu là tôm hùm xanh có giá chỉ bằng 1 nửa tôm hùm bông loại thường. Do đó, nếu không biết phân biệt, người mua rất dễ bị nhầm lẫn và mua phải tôm hùm xanh với giá cao. Thực tế tôm hùm đâu cần "giải cứu" làm gì. Họa may, đang vào mùa giá rẻ hơn vài chục đến 100.000 đồng/kg hay tôm hùm chết ngộp được bán rẻ thì còn chấp nhận".
Tình trạng loạn giá tôm hùm khiến người tiêu dùng hoang mang về chất lượng, nhiều nơi bán chỉ 250.000 đồng/con - Ảnh: MINH CHIẾN
Cũng theo chị Xuân, nếu tôm hùm xanh có giá 750.000 - 1,1 triệu đồng/kg, như vậy người bán tôm hùm xanh thu lời lớn. Giá tôm hùm xanh đã chế biến phục vụ thực khách tại nhà hàng thời điểm này cũng chỉ dao động 700.000 - 900.000 đồng/kg.
Còn thương lái mua tôm hùm xanh tại vựa có giá 550.000 - 650.000 đồng/kg, tôm hùm bông giá 1,2 triệu đồng/kg, với giá này người nuôi tôm đã lời rồi, tùy vào chi phí khấu hao như nhân công thì lời ít hoặc nhiều. Như vậy, với giá bán tôm hùm xanh "giải cứu" đang được các đầu mối áp dụng dễ thấy có những thương buôn lãi đậm 200.000-450.000 đồng/kg.
Việc giới dân buôn úp mở trong việc đăng tin "giải cứu" tôm hùm khiến nhiều người tiêu dùng bị nhầm lẫn. Có thể họ không biết rằng mình đang bị mua hớ với giá "cắt cổ" khi phải mua tôm hùm xanh với giá của tôm hùm bông nhưng chất lượng không tương xứng.
Với chiêu trò đánh vào tâm lý người tiêu dùng, lợi dụng lòng tin, sự cảm thông cùng việc gắn mác hàng giá rẻ, hàng "giải cứu" không lãi mà các dân buôn dễ dàng tuồn hàng nhanh hơn. Thực chất hoạt động "giải cứu" là phải bán giúp người dân không lấy lãi, bán được bao nhiêu, sau khi trừ chi phí vận chuyển thì giá trị còn lại phải thuộc về nông dân làm ra sản phẩm, trong khi ở đây đa số người đi buôn lại thu lợi nhuận.
Để phân biệt tôm hùm xanh và tôm hùm bông, ông Lê Tấn Bản - giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa - cho biết: chỉ cần nhìn bên ngoài người tiêu dùng có thể thấy được sự khác nhau giữa hai loại này. Theo đó, tôm hùm bông có thân có màu sáng, vỏ có các họa tiết sặc sỡ, màu vàng óng cho giá trị dinh dưỡng cao, ăn vị ngọt thơm. Còn tôm hùm xanh có màu xanh nước biển và họa tiết không nhiều như tôm hùm bông và loại này được nuôi chủ yếu để xuất sang Trung Quốc, giá trị dinh dưỡng ít hơn và dễ nuôi hơn.
Cùng với đó, tôm hùm xanh chỉ nuôi trong thời gian ngắn [8 - 12 tháng/vụ] và cho thu hồi vốn nhanh. Khi tôm đến thời kỳ xuất bán, dù có nuôi thêm cũng không tăng được trọng lượng. Trong khi đó, tôm hùm bông có thời gian thu hoạch dài 18 tới 20 tháng, lúc này tôm sẽ đạt khối lượng 0,7 - 1,8 kg/con và giá bán thường cao hơn rất nhiều so với tôm hùm xanh.
Phong trào "giải cứu" tôm hùm đã chựng lại khi giá tôm bắt đầu tăng - Ảnh: MINH CHIẾN
Được biết hiện tại, trên nhiều chợ online, không còn nhiều việc rao bán tôm hùm "giải cứu" nữa vì giá đã tăng lên. Trước đó, tôm hùm "giải cứu" được rao bán rầm rộ, giá thấp nhất cũng từ 500.000 đến cả triệu đồng mỗi một ký.
Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa cho biết hiện tại giá tôm hùm xanh tại Khánh Hòa đã tăng 100.000 - 200.000 đồng/kg, lên mức 700.000 đồng/kg, số lượng tôm hùm đã được giải cứu gần hết.
MINH CHIẾN
Với mức giá được cho là rẻ bằng một nửa so với ngày thường, nhiều người Hà Nội đã đổ đi mua tôm hùm giải cứu, khiến mặt hàng này luôn trong tình trạng “cháy” và tăng giá liên tục.
Từ ngoại thành Hà Nội, chị Thu Hiền - một nhân viên văn phòng, đã dậy từ rất sớm, chạy xe hơn chục cây số để đứng xếp hàng từ 6h sáng trước cửa một trung tâm thương mại, chờ đến lượt vào mua tôm hùm.
Từ nhiều ngày nay, tôm hùm được bán với giá ưu đãi là mặt hàng “hot” nhất trên các kệ hàng tại các trung tâm mua sắm lớn ở Hà Nội. Nhân viên một siêu thị VinMart trên đường Lê Đức Thọ [Mỹ Đình, Hà Nội], cho biết nếu như trong ngày đầu mở bán tôm hùm trợ giá, tôm hết sau một giờ đồng hồ thì đến ngày hôm sau, mới 15 phút đã “cháy hàng”.
Chị Thu Hiền chia sẻ: “Những ngày đầu chưa biết, cứ ngỡ 8h sáng cửa hàng mở bán thì 9h mình đến mua, không vội. Thế nhưng đến nơi thì không còn một con nào. Tôi chờ hai hôm nay rồi nhưng vẫn chưa thể mua được, nên nay tôi quyết định dậy thật sớm đến xếp hàng chờ mua bằng được mới về”.
Chị Thu Hiền phải dậy từ sớm, đứng sếp hàng từ 6h sáng để chờ tới lượt vào mua tôm. [Ảnh: Thiên Trường].
Chiến dịch giải cứu tôm hùm ồn ào khắp cả nước
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, khoảng 70% - 80% sản lượng tôm hùm của Việt Nam được xuất khẩu sang thị trường chính là Trung Quốc. Tuy nhiên gần đây do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid - 19, người nuôi tôm hùm điêu đứng bởi không bán được khi tôm đã đến kì thu hoạch.
Các chiến dịch giải cứu tôm hùm vì thế mà ngày một ồn ào khắp cả nước, không chỉ các điểm bán nhỏ lẻ mà các doanh nghiệp lớn VinMart, Sói Biển, MM Mega Market và Lotte Mart đã nhanh chân tham gia "giải cứu" từ rất sớm.
Doanh nghiệp này chia nhỏ tiền phải trả cho khách hàng bằng cách bán lẻ từng con tôm hùm, với giá từ 299.000 đồngcon. [Ảnh: Thiên Trường].
Thông thường, giá tôm hùm xanh ở mức 800.000 đồng đến hơn 1 triệu đồng/kg, trong khi tôm hùm bông có giá khoảng 1,4 - 1,7 triệu đồng/kg. Tuy nhiên với giá giải cứu, các siêu thị lớn đang bán tôm hùm hùm xanh baby loại 3-5 con/kg với giá 630.000-900.000 đồng/kg, và được cho là giảm một nửa so với giá trước đây.
Cụ thể, hệ thống VinMart miền Bắc đang bán tôm xanh baby đông lạnh 0,2-0,3 kg/con giá chỉ 495.000 đồng/kg.
Tại hệ thống VinMart miền Nam, ngoài tôm hùm xanh baby đông lạnh cùng giá 495.000 đồng/kg như miền Bắc còn có tôm hùm xanh baby sống loại 0,2 - 0,5 kg/con, với giá 630.000 đồng/kg.
Tại Sói Biển, giá tôm hùm sống loại 0,2 - 0,3 kg/con đang bán lẻ là 920.000 đồng/kg, tôm hùm ngất cùng trọng lượng giá 650.000 đồng/kg.
Trong khi đó tại MM Mega Market, giá tôm hùm sống chỉ là 599.000 đồng/kg loại 200-350 gram/con.
10 tấn tôm hùm bán hết sau vài ngày
Đáng chú ý tại các điểm "giải cứu" tôm hùm ở Hà Nội từ khi mở bán đến nay, khách muốn mua hết sức khó khăn.
Trên một chợ bán tôm hùm online ở Hà Nội, người bán cho biết tôm về lúc nào là hết hàng ngay lúc đó. Thậm chí có khách đặt trước 2-3 ngày nhưng người bán vẫn không có đủ tôm để giao đúng hẹn.
Tại quầy thủy sản trong một trung tâm mua sắm lớn trên đường Phạm Văn Đồng, Hà Nội, mặt hàng tôm hùm nhanh chóng hết sau 2 giờ mở bán. [Ảnh: Thiên Trường].
Chị Nguyễn Oanh [Bắc Từ Liêm, Hà Nội] cho biết sau khi tham khảo giá nhiều nơi, chị quyết định ghé vào cửa hàng VinMart trên đường Bà Triệu để mua tôm hùm giải cứu. Nhưng khi đến nơi nhân viên cửa hàng cho biết tôm đã được bán hết cả tiếng trước. Chị được hẹn mấy hôm nữa quay lại.
Tại quầy thuỷ sản trong trung tâm mua sắm lớn trên đường Phạm Hùng [Hà Nội], chỉ sau 2 giờ đồng hồ mở bán đợt tôm đầu tiên, tất cả các kệ đã trống trơn. Nhân viên phụ trách bán hàng cho biết đã liên hệ đặt hàng với nhà cung cấp, nhưng chưa biết đến bao giờ mới lại có đợt hàng tiếp theo.
Đại diện VinMart tiết lộ chỉ chưa đầy một tuần mở bán, hệ thống này đã bán được 10 tấn tôm hùm, và cho biết lượng hàng tại các điểm bán được cập nhật theo giờ, bán hết lúc nào thì sẽ dừng chương trình lúc ấy.
Tôm hùm cháy hàng chỉ sau 15 phút lên kệ tại một siêu thị tham gia giải cứu. [Ảnh: Thiên Trường].
Theo ghi nhận, trong ngày 21/2 các cửa hàng VinMart tại Hà Nội bắt đầu mở bán tôm hùm từ 8h sáng, đến 10 giờ thì tất cả các điểm bán đều báo không còn hàng, và khách đợi đến ngày hôm nay.
VinMart cho biết, hiện số lượng tôm giải cứu không đáp ứng đủ nhu cầu của người tiêu dùng, nên sau khi mở bán tại gần 40 địa điểm tại Hà Nội trong 6 ngày vừa qua, từ ngày 23/2 sẽ thu hẹp lại ở 10 cửa hàng ở Hà Nội và 10 cửa hàng ở TP HCM.
Đến 15h cùng ngày, tại các cửa hàng Sói Biển ở Hà Nội, kệ tôm hùm cũng trống trơn. Để đáp ứng nhu cầu tăng cao của thị trường, hệ thống này đã nhập thêm tôm hùm Alaska từ Canada và Hoa Kỳ về bán, với mức giá 1,99 triệu đồng/kg.
Cả Sói Biển và Lotte Mart đều từ chối trả lời về chuyện giải cứu tôm hùm.
Tôm hùm liên tục tăng giá khi được giải cứu
Tại các chợ truyền thống, chợ online, giá tôm hùm liên tục tăng trong những ngày vừa qua. [Ảnh: Thiên Trường].
Tại một số địa điểm giải cứu tôm hùm nhỏ ở Hà Nội, mặt hàng này hiện đã tăng giá khoảng 15% so với những ngày trước đây.
Theo khảo sát tại một cửa hàng bán thuỷ hải sản trên đường Trần Nhân Tông [Hà Nội], giá tôm hùm baby loại 0,3 - 0,4 kg/con đã tăng từ 700.000 đồng/kg lên 750.000 - 780.000 đồng/kg, tuỳ loại. Nhân viên cho biết giá tôm thay đổi là do giá từ nguồn nhập tăng cao.
Tại một nhà hàng hải sản tươi sống trên đường Khuất Duy Tiến [Hà Nội], giá tôm hùm loại 0,3kg/con đã tăng thêm 30.000 đồng, từ 800.000 đồng/kg lên 830.000 đồng/kg. Loại bé hơn cũng tăng từ 700.000 đồng/kg lên 750.000 đồng/kg.
Trên các chợ tôm online, nếu như tuần trước giá tôm hùm "giải cứu" chỉ ở mức từ 600.000 - 650.000 đồng/kg thì nay cũng đã tăng lên 750.000 - 800.000 đồng/kg.