Để cho trẻ dùng kháng sinh đúng cách, các mẹ nhất thiết phải biết liều lượng cũng như cực kỳ thận trọng khi sử dụng nhằm tránh gây ra hiện tượng nhờn kháng sinh.
Là một chuyên gia có kinh nghiệm nhiều năm trong nghề được, Ds. Phan Thị Vân Anh, hiện công tác tại Đại Bắc Group [Số 11, đường số 4, KCN Sài Đồng B, Long Biên, Hà Nội] sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin cần thiết và lời khuyên hữu ích về vấn đề dùng kháng sinh đúng cách, cũng như cách phòng tránh tình trạng nhờn thuốc kháng sinh cho trẻ.
Thuốc kháng sinh là gì?
Hiểu một cách nôm na, thuốc kháng sinh thực chất là những hợp chất được tổng hợp ly trích từ các vi sinh vật như vi nấm. Chúng có tác dụng ức chế sự phát triển hoặc tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh nào đó cho cơ thể.
Những viên thuốc kháng sinh này có tác dụng rất tốt để chữa bệnh nếu được sử dụng đúng theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Ngược lại, nếu sử dụng không đúng cách, chúng sẽ gây nhiều tác hại khôn lường nguy hại đến sức khỏe của trẻ.
Kháng sinh cho trẻ khác với thuốc kháng sinh cho người lớn
Do mỗi đối tượng có độ tuổi khác nhau, thể lực khác nhau, tâm sinh lý khách nhau nên liều lượng thuốc được bào chế khác nhau. Phụ huynh cần lưu ý trẻ em không phải là người lớn thu nhỏ. Bởi thế, không nên cho rằng người lớn dùng gì thì trẻ em dùng nấy, chỉ cần bớt liều đi. Khi trẻ ốm và phải dùng tới kháng sinh, mẹ nhất thiết phải cho con đi khám bác sĩ. Tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng kháng sinh hoặc điều trị theo sự mách nước của những người không có chuyên môn.
Khi nào thì cần uống thuốc kháng sinh?
Thuốc kháng sinh chỉ được dùng để điều trị bệnh nhiễm khuẩn chứ không trị được những bệnh nhiễm virus [cảm cúm]. Một số những bệnh nhiễm khuẩn thường gặp như: viêm nhiễm tai mũi họng, viêm nhiễm đường hô hấp, viêm đường tiết niệu, nhiễm trùng da…
Khi nào không cần phải uống thuốc kháng sinh?
Có nhiều cha mẹ trẻ, thậm chí cả bác sĩ dù biết rõ thuốc kháng sinh không thể tiêu diệt được virus nhưng vẫn lạm dụng kê đơn hoặc sử dụng.
Song dù với bất cứ lý do gì, bạn cũng không nên lạm dụng kháng sinh. Chỉ dùng thuốc kháng sinh khi chữa các bệnh do vi khuẩn gây ra. Còn các trường hợp bệnh do nhiễm virus, tuyệt đối không dùng.
Vì sao xảy ra tình trạng nhờn thuốc kháng sinh ở trẻ?
Theo các số liệu thống kê, Việt Nam thuộc 1 trong các quốc gia đứng hàng đầu về tỷ lệ kháng kháng sinh. Lạm dụng kháng sinh là một vấn đề vô cùng nhức nhối được lên tiếng trong khoảng chục năm trở lại đây. Đó chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng kháng thuốc hay nhờn thuốc kháng sinh ở trẻ em.
Một tỷ lệ vô cùng lớn trẻ nhỏ đang được sử dụng kháng sinh trong các trường hợp không cần thiết, đặc biệt lạm dụng để xử lý các tình huống ho, sổ mũi, sốt, viêm họng…
Bên cạnh đó, việc dùng không đủ liều, ngừng thuốc giữa chừng không chỉ làm bệnh của trẻ không khỏi mà có thể nghiêm trọng hơn, làm các vi khuẩn đang có sẵn trong người bé trở thành kháng thuốc, khi bắt đầu điều trị lại, thường các bé sẽ phải sử dụng loại kháng sinh nặng hơn.
Hậu quả của tình trạng nhờn thuốc kháng sinh ở trẻ nghiêm trọng đến mức nào?
Một vấn đề hiện hữu bên cạnh chúng ta hàng ngày mà đi đến đâu chúng ta cũng có thể bắt gặp là hình ảnh của những ông bố bà mẹ nay đưa con chữa trị chỗ này, mai đưa con chữa trị chỗ khác mà vẫn không điều trị được những vấn đề tưởng như hết sức đơn giản như ho, sổ mũi, viêm họng… Đó chính là hậu quả xảy ra khi kháng sinh bị đề kháng đã không còn tác dụng điều trị ngay cả với những bệnh lý đơn giản. Hậu quả của kháng kháng sinh sẽ là vô cùng nghiêm trọng nếu trẻ mắc phải những căn bệnh nguy hiểm như viêm phổi, viêm tai giữa, viêm màng não,..
Vào thời điểm giao mùa chuyển lạnh, trẻ rất dễ bị nhiễm virus sốt, cảm cúm, bố mẹ nên chăm sóc con thế nào? Có nên dùng kháng sinh hay không?
Trong thời tiết giao mùa, bố mẹ cần chú ý phòng bệnh cho con bằng cách:
– Giữ ấm cho trẻ, nhất là về đêm. Hạn chế để trẻ ăn các thức ăn quá lạnh
– Tránh để trẻ tiếp xúc với môi trường ô nhiễm hay người bệnh.
– Luôn giữ không khí trong nhà thoáng mát, sạch sẽ.
Bố mẹ tuyêt đối không tự ý sử dụng kháng sinh cho con trong bất kỳ trường hợp nào. Khi trẻ mới chớm những dấu hiệu của bệnh, bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp vệ sinh mũi, miệng, họng cho con bằng nước muối sinh lý, hỏi ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng bất kỳ thuốc gì.
Lời khuyên cho bố mẹ để dùng kháng sinh đúng cách, tránh tình trạng nhờn thuốc
– Không lạm dụng kháng sinh
Khi trẻ bị viêm mũi, viêm hầu họng, nhưng chỉ bị nhiễm siêu vi và chưa có biến chứng thì dùng kháng sinh không những không có tác dụng mà còn có thể gây tình trạng đề kháng kháng sinh về sau.
– Phải sử dụng kháng sinh theo đơn
Kháng sinh thuộc nhóm thuốc kê đơn [tức là phải được dùng theo đơn bác sỹ hoặc dược sỹ]. Việc sử dụng kháng sinh theo đơn nghĩa là phụ huynh cần cho trẻ uống thuốc đúng liều, đủ liều và đủ thời gian. Không tự ý giảm liều, hoặc dừng thuốc khi triệu chứng của trẻ đã giảm bớt.
Phụ huynh nên làm gì khi trẻ đã bị kháng kháng sinh?
Khi trẻ đã bị kháng thuốc, trước hết phụ huynh cần sao sát hơn trong việc phòng bệnh cho trẻ, như bổ sung vitamin để tăng sức đề kháng, dinh dưỡng tốt cho trẻ để nâng cao thể trạng. Chú ý những lúc giao mùa, áp dụng các biện pháp không dùng kháng sinh khi con chớm có biểu hiện mắc bệnh.
Khi trẻ đã mắc bệnh, cha mẹ hãy bình tĩnh đưa con đi khám và tuân thủ điều trị, nên thông báo cho bác sỹ điều trị tiền sử bệnh và lịch sử dùng thuốc kháng sinh của trẻ để bác sỹ cân nhắc thêm khi kê đơn.
Kháng sinh là thuốc có chỉ định. Không phải bệnh gì cũng có thể dùng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh chỉ có tác dụng với một số bệnh nhiễm khuẩn, nếu lạm dụng kháng sinh quá mức sẽ dẫn đến tình trạng kháng thuốc.
Khoảng 5.000 người chết vì bệnh nhiễm trùng kháng thuốc mỗi năm ở Anh và tình trạng kháng thuốc kháng sinh ngày càng nghiêm trọng. Nghiên cứu mới đây cho thấy một nửa bác sĩ thừa nhận kê đơn thuốc kháng sinh ngay cả khi biết rằng nó không có hiệu quả. 90% nói rằng nguyên nhân là do áp lực từ phía bệnh nhân.
Tiến sĩ Louise Selby đưa ra một số phân tích khi nào thực sự nên dùng kháng sinh và khi nào không cần thiết phải sử dụng.
Viêm họng
Đây là một trong những lý do phổ biến hầu hết mọi người đến và yêu cầu được dùng thuốc kháng sinh.
Không cần kháng sinh
Trong hầu hết trường hợp, viêm họng là do virus, không phải do vi khuẩn. Kháng sinh làm việc bằng cách giết chết hoặc vô hiệu hóa vi khuẩn. Chúng không có hiệu lực với virus.
Tốt hơn hết, bạn nên giảm bớt sự khó chịu bằng thuốc giảm đau, chẳng hạn như paracetamol hoặc ibuprofen. Cần kết hợp nghỉ ngơi, tăng cường các vitamin để giúp hệ thống miễn dịch đánh bại các virus.
Viêm họng là một trong những lý do phổ biến hầu hết mọi người đến và yêu cầu được dùng thuốc kháng sinh.
Dùng kháng sinh
Khi có sốt cao trên 38,5 độ kết hợp với các đốm trắng trên amiđan có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng do vi khuẩn. Một số triệu chứng thường gặp của viêm họng do vi khuẩn là xuất hiện chảy mũi, hắt hơi, sưng đau hạch cổ. Nếu các triệu chứng kéo dài trên 24-48 giờ có thể dùng kháng sinh như penicillin, amoxicilin,…
Viêm xoang
Không cần kháng sinh
Hầu hết viêm xoang là do virus, vì vậy kháng sinh sẽ không có tác dụng. Xông mũi trong một bát nước bốc hơi với một chiếc khăn trên đầu có thể giúp làm ẩm và lỏng các dịch tiết, dễ dàng thông mũi. Các thuốc giảm đau cũng có thể làm giảm cảm giác nghẹt mũi tạm thời.
Dùng kháng sinh
Nếu các triệu chứng không được cải thiện sau một tuần hoặc những cơn viêm xoang xuất hiện nhiều lần trong năm thì có thể sử dụng thuốc kháng sinh. Khoảng 1/3 người bị viêm xoang sẽ phát triển nhiễm khuẩn thứ phát trong các màng của xoang và đòi hỏi phải điều trị bằng kháng sinh.
Khi mắt có biểu hiện đau nặng, xuất hiện dấu hiệu của viêm kết mạc do vi khuẩn thì việc dùng thuốc kháng sinh nhỏ mắt là cần thiết.
Đau mắt
Các chứng viêm, đau và nhiễm trùng mắt có thể được gây ra bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm.
Không cần kháng sinh
Khi mắt nhiễm trùng nhẹ, cảm giác khó chịu có thể điều trị với thuốc kháng khuẩn như Brolene Eye Drops và GoldenEye có chứa isetionate propamidine. Thay vì giết chết các vi khuẩn, các thuốc này làm chậm sự tăng trưởng, cho phép cơ thể chống lại vi khuẩn gây bệnh.
Dùng kháng sinh
Khi mắt có biểu hiện đau nặng, xuất hiện dấu hiệu của viêm kết mạc do vi khuẩn thì việc dùng thuốc kháng sinh nhỏ mắt là cần thiết.
Viêm phế quản
Không cần kháng sinh
Viêm phế quản thường được gây ra bởi virus. Có thể giảm bớt các triệu chứng với aspirin, paracetamol và ibuprofen.
Nếu bị ho khoảng 2 tuần, có thể không cần thuốc kháng sinh. Nếu kéo dài hơn 3 tuần, bạn có thể bị nhiễm khuẩn thứ phát do viêm phế quản để theo dõi các triệu chứng khác như sốt cao và thở khò khè.
Dùng kháng sinh
Khi có các triệu chứng như sốt cao hơn 38,5 độ, khó thở, đau đầu, ho ra đờm… có thể là triệu chứng của viêm phổi. Không giống như viêm phế quản, viêm phổi có thể được gây ra bởi vi khuẩn và dùng thuốc kháng sinh thường là cần thiết. Nếu ho ra máu hoặc có ho dai dẳng trong hơn 3 tuần, bạn phải gặp bác sĩ.
Nhiễm trùng tai giữa thường được gây ra bởi một loại virus có thể dùng Paracetamol hoặc ibuprofen để giúp giảm đau hoặc sốt.
Nhiễm trùng tai
Không cần kháng sinh
Nhiễm trùng tai giữa thường được gây ra bởi một loại virus. Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau hoặc sốt.
Dùng kháng sinh
Ở người lớn hoặc trẻ em, nếu các triệu chứng nghiêm trọng, bao gồm sốt cao trên 38,5 độ và nôn mửa, không khỏi trong vòng 2-3 ngày hoặc nếu có mủ chảy ra ở tai, cần phải dùng đến kháng sinh.
Nhiễm trùng tiết niệu
Không cần kháng sinh
Các triệu chứng nhẹ bao gồm cảm giác nóng rát nhẹ khi đi tiểu, đi tiểu nhiều lần có thể được giảm bớt bằng cách uống nhiều nước và nước trái cây nam việt quất 250-500ml hàng ngày.
Nếu nhiễm trùng tiểu tái phát, đôi khi chỉ đơn giản là do không uống đủ nước hoặc sử dụng quá nhiều xà phòng khi vệ sinh vùng kín.
Dùng kháng sinh
Nếu bạn bị đau thắt lưng, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng đã lan đến thận và kháng sinh là cần thiết. Thuốc kháng sinh cũng đóng vai trò chính để điều trị viêm bàng quang.
Lợi ích của kháng sinh trong điều trị bệnh là không thể phủ nhận tuy nhiên khi nào chúng ta được phép sử dụng kháng sinh thì bạn đọc nên lưu ý. Cần có ý kiến của các bác sĩ trước khi dùng để tránh những sự “nhờn thuốc” khiến quá trình điều trị về sau sẽ càng khó khăn hơn.
Benh.vn[Theo Vnexpress/Live Press]