Chính phủ đã ban hành Nghị định 38/2022/NĐ-CP quy định về mức lương tối thiểu với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.
Theo đó, bên cạnh mức lương tối thiểu [theo tháng và theo giờ] nêu tại Điều 3 Nghị định này thì Khoản 3 Điều 4 Nghị định 38 đã nêu cách tính lương cho người lao động có hình thức trả lương theo tuần hoặc theo ngày hoặc theo sản phẩm hoặc lương khoán.
Cụ thể, các mức lương này sẽ được quy đổi theo tháng hoặc theo giờ và mức lương của các hình thức này không thấp hơn mức lương tối thiểu tháng hoặc giờ. Khi tính trong thời giờ làm việc bình thường do người sử dụng lao động lựa chọn thì mức lương quy đổi theo tháng hoặc theo giờ được tính như sau:
Mức lương quy đổi theo tháng = Mức lương theo tuần x 52 tuần: 12 tháng hoặc mức lương theo ngày x số ngày làm việc bình thường/tháng hoặc mức lương theo sản phẩm, lương khoán thực hiện trong giờ làm việc bình thường của tháng.
Mức lương quy đổi theo giờ = Lương theo tuần, ngày: Số giờ làm việc bình thường trong tuần, trong ngày hoặc mức lương theo sản phẩm, lương khoán: Số giờ làm việc trong giờ làm việc bình thường để sản xuất sản phẩm, thực hiện nhệm vụ khoán.
Về mức lương tối thiểu tháng, Nghị định quy định các mức lương tối thiểu tháng theo 4 vùng: Vùng I tăng 260.000 đồng, từ 4.420.000 đồng/tháng lên 4.680.000 đồng/tháng. Vùng II tăng 240.000 đồng, từ 3.920.000 đồng/tháng lên 4.160.000 đồng/tháng. Vùng III tăng 210.000 đồng từ 3.430.000 đồng/tháng lên 3.640.000 đồng/tháng. Vùng IV tăng 180.000 đồng từ 3.070.000 đồng/tháng lên 3.250.000 đồng/tháng.
Mức lương tối thiểu nêu trên tăng bình quân 6% [tương ứng tăng từ 180.000 đồng - 260.000 đồng] so với mức lương tối thiểu hiện hành.
Về mức lương tối thiểu giờ, Nghị định cũng quy định các mức lương tối thiểu giờ theo 4 vùng: Vùng I là 22.500 đồng/giờ, vùng II là 20.000 đồng/giờ, vùng III là 17.500 đồng/giờ, vùng IV là 15.600 đồng/giờ.
Bên cạnh mức lương tối thiểu theo tháng như hiện hành, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất từ ngày 1/7 tới sẽ có quy định thêm mức lương tối thiểu tính theo giờ với mức từ 15.600-22.500 đồng/giờ tuỳ theo từng khu vực.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam có quy định về tiền lương tối thiểu theo giờ, tuy nhiên nhiều ý kiến còn băn khoăn rằng mức lương được đề xuất đang thấp so mặt bằng giá cả.
Lương tối thiểu cao nhất 22.500 đồng/giờ
Hiện nay, Chính phủ đang quy định mức lương tối thiểu vùng theo tháng. Phía Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho rằng đối với người lao động làm những công việc có tính chất linh hoạt, làm việc không trọn thời gian cho các hộ gia đình, các cơ cơ sở kinh doanh nhỏ lẻ [như nhà hàng, siêu thị, quán cà phê...] thì việc sử dụng mức lương tối thiểu tháng làm căn cứ thoả thuận, trả lương đang có sự cứng nhắc, thiếu cơ sở áp dụng linh hoạt.
Do đó, bên cạnh mức lương tối thiểu tháng, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất cần thiết phải quy định mức lương tối thiểu giờ để mở rộng độ bao phủ và tăng tính bảo vệ của tiền lương tối thiểu đối với các nhóm lao động làm những công việc linh hoạt, bán thời gian theo quy định của Bộ luật Lao động.
Về mức lương tối thiểu giờ, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đề xuất quy định các mức lương tối thiểu giờ theo 4 vùng: Vùng 1 là 22.500 đồng/giờ, vùng 2 là 20.000 đồng/giờ, vùng 3 là 17.500 đồng/giờ, vùng 4 là 15.600 đồng/giờ.
Việc áp dụng lương tối thiểu theo giờ là cần thiết để bảo vệ quyền lợi về lương cho các đối tượng làm việc bán thời gian, lao động ở khu vực phi chính thức. Tuy nhiên, có nhiều ý kiến cho rằng mức đề xuất của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội là vẫn còn thấp so với mặt bằng giá cả hiện nay.
Chị Nguyễn Thu Hường [Khương Mai, Thanh Xuân, Hà Nội] hiện đang làm nhân viên bán thời gian tại một hệ thống siêu thị mini cho rằng mức lương tối thiểu theo giờ 22.500 đồng/giờ là thấp, khó có thể đảm bảo cuộc sống tại Hà Nội bởi thực tế lao động làm theo ca kíp đang chịu nhiều thiệt thòi vì không có tiền hỗ trợ ăn trưa, nơi ở, đi lại...
[Đề xuất ban hành thêm quy định về tiền lương tối thiểu vùng theo giờ]
Anh Nguyễn Văn Hiếu, chủ một cửa hàng kinh doanh đồ ăn nhanh tại quận Cầu Giấy, Hà Nội cho biết trước đây khi tuyển lao động làm ca sẽ có mức lương khoảng 22.000-25.000 đồng/giờ. Tuy nhiên, hiện nay tuyển lao động với mức lương này rất khó khăn, anh Hiếu phải tăng lên 25.000-28.000 đồng/giờ mà vẫn khó tuyển dụng.
“Giá cả sinh hoạt tăng cao, các bạn trẻ cũng ngày càng có nhiều sự lựa chọn các công việc linh hoạt làm theo giờ hơn nên tuyển lao động thời điểm này không phải dễ,” anh Hiếu chia sẻ.
Không nên máy móc
Các mức lương tối thiểu giờ từ 15.600-22.500 đồng/giờ được Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội xác định dựa trên phương pháp quy đổi tương đương từ mức lương tối thiểu tháng và thời gian làm việc tiêu chuẩn theo quy định của Bộ luật Lao động. Đối với cách tính này, các chuyên gia bày tỏ băn khoăn về việc liệu phương pháp quy đổi này đã tính đúng, tính đủ các yếu tố.
Ông Phạm Minh Huân, nguyên Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cho rằng thế giới đã có quy định tiền lương tối thiểu theo giờ từ rất lâu, Việt Nam đi sau về quy định này thì nên tính toán cách tính cho phù hợp, không thể áp dụng máy móc theo kiểu lấy lương tối thiểu tháng chia cho số ngày và số giờ làm việc ra kết quả lương tối thiểu giờ.
“Tôi cho rằng tiền lương tối thiểu theo giờ phải cao hơn lương tối thiểu tháng bởi người lao động làm công việc bán thời gian và không ổn định. Nếu tính ngang với lương tối thiểu hiện nay sẽ thiệt thòi cho lao động ở khu vực phi chính thức,” ông Phạm Minh Huân nói.
Bà Nguyễn Thị Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học lao động và Xã hội, cho rằng lương tối thiểu theo tháng chỉ phù hợp đối với khu vực có lao động quan hệ ổn định. Đề xuất lương tối thiểu theo giờ là rất cần thiết bởi thị trường lao động hiện nay rất đa dạng. Đặc biệt ở khu vực không chính thức có rất nhiều công việc làm bán thời gian, không trọn ngày... nên cần có quy định về lương tối thiểu theo giờ.
Theo bà Hương, mức sàn mà Bộ Lao động-Thương binh và xã hội đưa ra là hơi thấp. Nếu tính đến các hệ số về bảo hiểm, chính sách an toàn lao động… thì mức lương tối thiểu giờ từ 30.000-31.000 đồng/giờ là phù hợp hơn.
Quy định tiền lương tối thiểu theo giờ đang được Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến để trình Chính phủ ban hành trong thời gian tới. Dự kiến, quy định về mức tiền lương tối thiểu theo tháng, theo giờ sẽ được áp dụng từ 1/7./.