Chị Vân là quản lý nhân sự tại một doanh nghiệp. Hiện công ty chị có một nhân viên nữ đến tháng 12 này mới đủ tuổi để nghỉ hưu theo quy định [56 tuổi]. Tuy nhiên, lao động này quyết định nghỉ việc từ tháng 3 [khi được 55 tuổi 3 tháng] để hưởng trợ cấp thất nghiệp. Khi đó, nhân viên nữ trên có thời gian tham gia BHXH là 32 năm.
Theo chị Vân, nữ nhân viên trên dự kiến đến tháng 12, khi đủ tuổi nghỉ hưu sẽ tự làm hồ sơ hưu trí. Tuy nhiên, chị này không biết là khi nghỉ việc sớm gần 1 năm như trên thì có bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu hay không?
Năm 2023, tuổi nghỉ hưu của lao động nữ là đủ 56 tuổi [Ảnh minh họa: Hải Long],
Theo BHXH Việt Nam, tuổi nghỉ hưu hiện được quy định tại Điều 169, Khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019 và Nghị định số 135/2020/NĐ-CP ngày 18/11/2020 của Chính phủ. Theo đó, tuổi nghỉ hưu trong năm 2023 đối với lao động nữ là 56 tuổi.
Vì vậy, trường hợp lao động nữ trên, hết năm 2023 đủ 56 tuổi và có thời gian đóng BHXH là 32 năm thì đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định.
Về tỷ lệ hưởng lương hưu, theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 56 Luật BHXH năm 2014, mức lương hưu hằng tháng của lao động nữ được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng BHXH. Sau đó, cứ thêm mỗi năm đóng BHXH được tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.
Đối chiếu quy định nêu trên, để đạt được mức lương hưu hàng tháng là 75% thì lao động nữ khi đủ tuổi hưởng lương hưu cần có đủ 30 năm đóng BHXH.
Lao động nữ nói trên có thời gian đóng BHXH là 32 năm, so với quy định thì khi đủ tuổi hưởng lương hưu sẽ được hưởng tỷ lệ lương hưu tối đa là 75%.
Chia sẻ tại một chương trình tọa đàm về BHXH ở TPHCM đầu năm 2023, ông Nguyễn Duy Cường, Phó Vụ trưởng Vụ BHXH, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cho biết: "Theo luật BHXH hiện hành, đối với các trường hợp nghỉ việc hưởng lương hưu do suy giảm khả năng lao động thì mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi quy định sẽ bị giảm trừ tỷ lệ hưởng lương hưu là 2%".
Quy định trừ tỷ lệ hưởng lương hưu áp dụng trong trường hợp là nghỉ hưởng, tức là tính tại thời điểm nghỉ việc là đồng thời người lao động được hưởng lương hưu ngay thì khi tính lương hưu mới áp dụng quy định giảm trừ tỷ lệ hưởng lương hưu trên.
Còn đối với những lao động nghỉ việc khi chưa đủ tuổi nghỉ hưu, sau đó bảo lưu quá trình tham gia BHXH chờ đến khi đủ tuổi nghỉ hưu quy định để hưởng lương hưu thì không bị giảm trừ tỷ lệ lương hưu.
"Trong trường hợp này, lúc người lao động hưởng lương hưu là hưởng đủ tuổi chứ không phải hưởng sớm, mặc dù người lao động đã nghỉ việc trước đó", ông Cường cho biết.
Mức lương hưu chỉ bị giảm trừ khi người lao động thuộc các trường hợp được nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu quy định và được hưởng lương hưu ngay từ thời điểm nghỉ việc.
Ưu tiên nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu quy định chỉ dành cho những người lao động làm việc lâu năm ở các ngành nghề độc hại, nguy hiểm, vùng đặc biệt khó khăn; người lao động bị suy giảm khả năng lao động…
Luật hiện hành quy định người lao động được hưởng lương hưu khi đảm bảo điều kiện đủ 20 năm tham gia bảo hiểm xã hội và đủ tuổi nghỉ hưu theo Bộ luật Lao động.
Các trường hợp không bị trừ tỷ lệ lương hưu khi người lao động nghỉ hưu sớm, dựa trên quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2014, Bộ luật Lao động 2019 gồm: Người lao động có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021.
Trường hợp này áp dụng cho những người lao động đã làm việc trong các khu vực đặc biệt khó khăn, và nhận phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên. Người lao động chỉ cần đủ 15 năm làm việc ở các vùng này để được nghỉ hưu sớm mà không bị trừ tỷ lệ lương hưu.
Người lao động có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định. Đối với người lao động thuộc trường hợp này, tuổi nghỉ hưu được tính bằng tuổi tối đa quy định trừ đi tối đa 10 tuổi.
Người lao động có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò, quy định này áp dụng cho những người lao động đã làm công việc khai thác than trong hầm lò trong ít nhất 15 năm. Người bị nhiễm HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao.
Ngoài các trường hợp trên, nhóm cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện tinh giản biên chế, và đáp ứng các điều kiện về tuổi và thời gian đóng bảo hiểm xã hội, cũng sẽ không bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu.
Theo Nghị định 29/2023/NĐ-CP của Chính phủ quy định về tinh giản biên chế có hiệu lực từ ngày 20/7/2023, có 5 trường hợp nghỉ hưu trước tuổi không bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu.
Một là đối tượng tinh giản biên chế có tuổi thấp hơn so với tuổi nghỉ hưu theo quy định từ 2 - 5 tuổi, và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên, trong đó có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm trở lên làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Ngoài không bị trừ tỷ lệ lương hưu do việc nghỉ hưu trước tuổi, họ còn được trợ cấp 3 tháng tiền lương bình quân cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi; trợ cấp 5 tháng tiền lương bình quân cho 20 năm đầu công tác, có đóng đủ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Từ năm thứ 21 trở đi, cứ mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được trợ cấp 1/2 tháng tiền lương.
Nhóm hai là đối tượng tinh giản biên chế có tuổi thấp hơn so với tuổi nghỉ hưu từ 2 - 5 tuổi, và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên. Ngoài lương hưu, họ được trợ cấp 3 tháng tiền lương bình quân cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi; được trợ cấp 5 tháng tiền lương bình quân cho 20 năm đầu công tác, có đóng đủ bảo hiểm xã hội bắt buộc. Từ năm thứ 21 trở đi, cứ mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được trợ cấp 1/2 tháng tiền lương.
Nhóm ba là đối tượng tinh giản biên chế có tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu 2 tuổi và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên, trong đó có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, hoặc có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn.
Nhóm bốn là đối tượng tinh giản biên chế có tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu tối thiểu 2 tuổi và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trở lên.
Nhóm năm là đối tượng tinh giản biên chế là nữ cán bộ, công chức cấp xã có tuổi thấp hơn tuổi nghỉ hưu từ 2 - 5 tuổi, mà có đủ 15 năm đến dưới 20 năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Trường hợp này ngoài không bị trừ tỷ lệ còn được hưởng trợ cấp 5 tháng tiền lương bình quân và 3 tháng tiền lương bình quân cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi.
Về tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng, luật hiện hành quy định, đối với lao động nam, đóng đủ 20 năm bảo hiểm xã hội thì được 45%, nếu nghỉ hưu năm 2023 thì được hưởng 45%. Sau đó, cứ thêm 1 năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính thêm 2%.
Với lao động nữ, đóng đủ 15 năm thì được 45%. Sau đó, cứ thêm 1 năm đóng bảo hiểm xã hội thì được tính thêm 2%. Tỷ lệ hưởng lương hưu hằng tháng tối đa là 75%.