Chỉ trong ba tháng sau khi Cách mạng Tháng Mười thắng lợi, bộ máy nhà nước chuyên chính vô sản được thiết lập và từng bước hoàn thiện từ Trung ương đến địa phương; giai cấp công nhân và quần chúng lao động Nga từ thân phận nô lệ, bị áp bức, bóc lột trở thành người làm chủ xã hội, giành chính quyền về tay mình, tổ chức cải tạo và xây dựng xã hội mới. Những lý tưởng về giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng con người và nhân loại đã thành hiện thực.
Sự ra đời của Nhà nước Xô viết là yếu tố trụ cột để thiết lập nền dân chủxã hội chủ nghĩa [XHCN] đầu tiên trong lịch sử, được xây dựng trên cơ sở hệ thống các Xô viết từ Trung ương đến địa phương, liên hệ chặt chẽ với các tổ chức quần chúng lao động. Nét nổi bật của hình thức tổ chức chính quyền mới này là sự hài hòa giữa quyền lập pháp và quyền hành pháp, dẫn đến sự thống nhất hành động giữa các cơ quan trong Nhà nước Xô viết.
Người dân và lực lượng khởi nghĩa diễu hành tại Saint Petersburg chào mừng thành công của Cách mạng Tháng Mười, ngày 7-11-1917.Ảnh tư liệu
Nhà nước Xô viết đã tiến hành từng bước việc xóa bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa [TBCN], xác lập quan hệ sản xuất và hệ thống kinh tế mới XHCN; đã ban hành một loạt sắc lệnh quốc hữu hóa các nhà máy, xí nghiệp của giai cấp tư sản; thành lậpHội đồng Kinh tế quốc dân tối cao; ban hànhSắc luật Quốc hữu hóa toàn bộ nền đại công nghiệp,Sắc luật Ruộng đất; thành lậpỦy ban Bần nông ở nông thôn. Nhữngsắc lệnh, sắc luậtkịp thời và kiên quyết của chính quyền Xô viết đãtạo cơ sở pháp lý và vật chất để tiến hành công nghiệp hóa, điện khí hóa, cải tạo, phát triển kinh tế nông thôn.
Đặc biệt, Nhà nước Xô viết đã thực hiện những bước đi quá độ để khôi phục và phát triển nền kinh tế quốc dân.Sau Cách mạngThángMười, trước sự chống phá của thù trong, giặc ngoài, V.I.Lênin vàNhà nước Xôviết đã thi hànhchính sáchkinh tế “cộng sản thời chiến”, sau đó chuyển sang Chính sách kinh tế mới [NEP]để phát triển nền sản xuất công nghiệp và dần cải tạo nông nghiệp.Thực chất của NEP làchuyển từ nền kinh tế nhà nước nắm quyền về mọi mặt, bao cấp, sang một nền kinh tế hàng hóa thị trường với nhiều thành phần kinh tế khác nhau.NEP đã khai thông con đường quá độ từ CNTB lên CNXH ở Liên Xô, tiến tớithủ tiêucác giai cấp bóc lột, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.Chỉ trong 4 năm [1921-1925] thực hiện NEP, nền kinh tế phát triển nhanh, nhân dân Xô viết đã hoàn thành thắng lợinhững nhiệm vụ chủ yếu của thời kỳ khôi phục kinh tế. Đời sống nhân dân được cải thiện, liên minh công-nông được củng cố. Những thành tựu đó đã minh chứng cho dự báo từ trước của V.I.Lênin: “Nước Nga XHCN sẽ ra đời từ trong lòng nước Nga của chính sách kinh tế mới”.
V.I.Lênin cũng trực tiếp soạn thảo “Đề cương về cách mạng văn hóa” trong tình cảnh khó khăn lớn nhất của cuộc cách mạng văn hóa ở nước Nga là rất nhiều dân tộc ít người trong đế quốc Nga trước đó có hơn 90% dân cư không biết chữ và sự chống phá quyết liệt của kẻ thù.Đảng và Nhà nước Xô viết đã thi hành mọi biện pháp nhằm nâng cao trình độ văn hóa của nhân dân, nhanh chóng đào tạo một đội ngũ công nhân, cán bộ kỹ thuật phục vụ công nghiệp hóa XHCN.Hội đồng Dân ủyđã ra Sắc luật “Về việc tách nhà thờ khỏi nhà nước, tách trường học khỏi nhà thờ” và Chỉ thị “Về việc thanh toán nạn mù chữ trong nhân dân Cộng hòa XHCN Xô viết Liên bang Nga”.Đảng và Nhà nước Nga đã ưu tiên cho phát triển giáo dục phổ thông, bảo đảm cho tất cả người cần lao của Nga được hưởng “nền giáo dục phổ thông đầy đủ và miễn phí”; được bảo đảm quyền ngôn luận, báo chí và tụ họp cũng như tự do tôn giáo.
Cách mạng Tháng Mười Nga thắng lợi đã mở đầu một giai đoạn phát triển rực rỡ của nền văn hóa các dân tộc Xô viết dưới ánh sáng Chủ nghĩa Mác và tư tưởng V.I.Lênin; trở thành tài sản chung của nhân loại tiến bộ.Đảng và Nhà nước Xô viếtcũngxác lập hệ thống chính sách xã hội,bảo đảm chongười lao động, mọingười dânđược thụ hưởng những thành quả chính đáng của Cách mạng Tháng Mười, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo động lực để họ yên tâm lao động, cống hiến.
Để tạo sức mạnh tổng hợp bảo vệ Tổ quốc,V.I.Lênin và Đảng Bolshevik đặt lên hàng đầu vai trò lãnh đạo tập trung thống nhất của Đảng, sự quản lý của Nhà nước Xô viết; tập hợp, huy động mọi tiềm lực vật chất và tinh thần, động viên cao nhất tinh thần cách mạng của quần chúng công nông, bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng, Tổ quốc XHCN. Về đối ngoại,ngay từ khi ra đời, Nhà nước Xô viết đã xây dựng“Sắc luật hòa bình”-vănkiện đầu tiên trong lịch sử về chính sách đối ngoại, thể hiện rõ nguyên tắc dân chủ và quyền tự quyết của các dân tộc trong quan hệ quốc tế cũng như thái độ dứt khoát của những người cộng sản đối với việc phản đối chiến tranh, bảo vệ hòa bình.
Cách mạng Tháng Mười Nga khai sinh ra CNXH hiện thực là một quá trìnhlogic, biện chứng giữa lý luận khoa học và thực tiễn đấu tranh cách mạng của quần chúng công nông, do chính đảng tiền phong lãnh đạo. Mặc dù mô hình CNXH ở Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu sụp đổ vào thập niên 80-90 của thế kỷ trước, cùng không ít khó khăn, thách thức trên con đường xây dựng CNXH ở một số nước hiện nay, nhưng sự ra đời của CNXH hiện thực vẫn còn nguyên giá trị.
Đại tá, TSLÊ XUÂN THỦY[Khoa Chủ nghĩa xã hội khoa học, Học viện Chính trị]
Câu hỏi: Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới rađời như thế nào? Hệ thống xã hội chủ nghĩa có vai trò như thếnào trên trường quốc tế ?Trả lời:1]Cách mạng tháng Mười Nga và Nhà nước xã hội chủ nghĩaXô viết đã ra đời như thế nào?Trên thế giới, sau cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng MườiNga thắng lợi [1917], chủ nghĩa xã hội hiện thực ra đời, có thời kỳđã trở thành hệ thống thế giới đối lập với chủ nghĩa tư bản . chủtịch Hồ Chí Minh từng khẳng định : “Cách mạng Tháng Mười Ngamở ra con đường giải phóng cho các dân tộc và cả loài người, mởđầu một thời đại mới trong lịch sủ, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tưbản lên chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới”Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười Nga thắng lợi đãchứng minh một cách sinh động nhất tính triệt để sâu sắc và toàndiện của cách mạng xã hội chủ nghĩa nếu so sánh cới các cuộc cáchmạng xã hội trước đóCuộc cách mạng này đã xóa bỏ hoàn toàn ách áp bức, bóc lột củachủ nghĩa tư bản với những tàn tích của chế độ chuyên chế Ngahoàng. Lần đầu tiên trong lịch sử nước Nga, chính quyên Xô viết –chính quyền của công, nông và những người lao động – ngay từnhững ngày đàu thiết lập đã tuyên bố những sắc lênh nổi tiếng: Sắclệnh về hòa bình và Sắc lệnh về ruộng đất, đồng thời đã công bốhàng loạt chính cách ưu việt: ngày làm 8 giờ, giáo dục không mấttiền; bảo hiểm xã hội; tự do tín ngưỡng;nam nữ bình đẳng; táchnhà trường ra khỏi nhà thờ; xóa bỏ ngay các hiệp ước mà Sa hoàngđã ký kết với các nước…Ý nghĩa to lớn của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng MườiNga không chỉ đối với nước Nga mà còn đối với thế giới: Nhờ thắnglợi của Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười một thời đại mớiđược mở ra trong lịch sử, đánh dấu sự ra đời của một chế độ xã hộimới – chủ nghĩa xã hội hiện thực. mặc dù chủ nghĩa xã hội hiệnthức trong từng thời gian, trong từng quốc gia chưa biểu hiện đượcđầy đủ tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội.Nhà nước Xô viết, chế độ xã hội chủ nghĩa đã ra đời từ nước Ngasau Cách mạng Tháng Mười. một chế độ xã hội thể hiện tính ưu việttiến bộ hơn hẳn so với chế độ tư bản ở các nước tư bản.Đây là giai đoạn thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở nướcNga Xô viết ở việc xóa bỏ chế độ tư bản, tàn tích của chế độ phongkiến, thiết lập chình quyền công nông và của những người laođộng , giành thắng lợi trong nội chiến. bằng chế độ ư việt, tiến bộtrên các lĩnh vực từ nước Nga xã hội chủ nghĩa đã phát triển thànhLiên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết [ viết tắt là Liên Xô]vào tháng 12 năm 1922Liên Xô đã phát triển thắng lợi quá trình công nghiệp hóa, điện khíhóa , hợp tác hóa để xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật cho chủnghĩa xã hội . đây cũng là thời lỳ đất nước Xô viết thực hiện chínhsách kinh tế mới [NEP], phát triển các thành phàn kinh tế, sử dụngchuyên gia tư sản để xây dựng xã hội chủ nghĩa. Liên Xô cũng đãtiến hành cách mạng về tư tưởng và văn hóa, xác lập tư tưởng mới,văn hóa mới trong xã hội.Nhờ chính sách ưu việt của nhà nước Xô viết, bản chất tốt đẹp củachế đọ xã hội chủ nghĩa, đến trước Chiến tranh thế giới thứ hai[1939 – 1945] từ một nước tư bản kém phát triển, Liên Xô đã trởthành một cường quốc trên tất cả các lĩnh vực, trở thành lực lượngnòng cốt, quyết định trong việc đánh bại chủ nghĩa phát xít, cưunhân loại thoát khỏi thảm họa.Chiến thẳng chủ nghĩa phát xít thể hiện sức mạnh và chiến thắngcủa chủ nghĩa xã hội hiện thực2]Hệ thống xã hội chủ nghĩa đã ra đời và có ý nghĩa như thếnào?Mặc dù hiện nay hệ thống chủ nghĩa xã hội hiện thực thế giới đanglâm vào tình trạng khủng hoảng, thoái trào, nhưng sự tồn tại củachế độ xã hội chủ nghĩa, kể các những nước đã thay đổi thể chế vànhững nước đang định hướng xã hội chủ nghĩa đã cho thấy nhữngthành tựu đáng được ghi nhậnBằng chế độ ưu việt, tiến bộ trên các lĩnh vực nước Nga xã hội chủnghĩa đã phát triển thành Liên ban cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xôviết [Liên Xô] vào tháng 12 năm 1922.Nhờ có những chính sách kinh tế đúng, coi trọng phát triển lựclượng sản xuất , khoa học kỹ thuật, Liên bang Xô viết đã nhanhchóng phát triển mạnh về kinh tế. từ một nước tư bản kém pháttriển nhưng chỉ trong vài chục năm Liên Xô trở thành một cườngquốc không chỉ trong tỷ trọng giá trị trong kinh tế thế giới mà cònlà một quốc gia có tiềm lực khoa học – kỹ thuật phát triển vớinhững thành tựu to lớn.Dựa trên cơ sở phát triển kinh tế nhiếu thành phần. sau khi Cáchmạng Tháng Mười Nga thắng lợi [V.I.Lênin đã chỉ ra 5 thành phầnkinh tế của nước Nga đương thời là: 1/ kinh tế nông dân kiểu giatrưởng, nghĩa là một phần có tính chất tự nhiên; 2/ sản xuất hànghóa nhỏ [trong đó bao gồm đại đa số nông dân bán lúa mì]; 3/ chủnghĩa tư bản tư nhân; 4/ chủ nghĩa tư bản nhà nước; 5/ chủ nghĩaxã hội ], Liên Xô đã giành nhiều thành tựu trong việc thực hiệnnhững “bước quá độ nhỏ” để đi lên chủ nghĩa xã hội . với khẩu hiệu“chủ nghĩa cộng sản là chính quyền Xô viết + điện khí hóa toànquốc” Liên bang Xo viết đã đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa,điện khí hóa, tạo cơ sở vật chất – kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội.thực hiện đúng chính sách hợp tác hóa của V.I.Lênin , tuân thủ 3nguyên tắc: tự nguyện, cùng có lợi và quản lý dân chủ, kinh tế tậ thểở Liên Xô đạt nhiều thành tựu dưới hình thức của các nông trangtập thể, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho nông dânTrên lĩnh vực chính trị, nhà nước Xô viết đã được xây dựng theophương châm mở rộng dân chủ, lôi cuốn nhân dân lao động thamgia vào quản lý nhà nước, quản lý xã hội. đã có thời lỳ dân chủ xãhội chủ nghĩa được thực hiện rộng rãi trên thực tế, nhất là dướithời V.I.Lênin , một nền dân chủ “gấp triệu lần” hơn dân chủ tư sảnđã được xây dựng. Đảng Công sản Liên Xô đã từng là một Đảngđược xây dựng theo nguyên tắc tập trung dân chủ, Đảng vừa đạidiện cho lợi ích của giai cấp công nhân vừa đại diện cho lợi ích củanhân dân Liên Xô. Đã có thời kỳ Đảng Cộng sản Liên Xô là hạt nhâncủa phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. trước và sau Chiếntranh thế giới lần thứ hai, Đảng Cộng sản Liên Xô, Nhà nước Xôviết, quân đội và nhân dân Liên Xô đã thể hiện uy tín về chính trịcủa chủ nghĩa xã hội hiện thựcLiên Xô còn đóng vai trò là trụ cột của phe xã hội chủ nghĩa, đã thểhiện tinh thần quốc tế cao cả trong giúp đỡ phong trào giải phóngdân tộc, phong trào dân chủ và các phong trào đấu tranh cho hòabình tiến bộ thế giớiBằng những thành tựu trên các lĩnh vực văn hóa, khoa học, giáodục, Liên Xô đã đóng góp tích cực cho sự phát triển của nhiều lĩnhvực khoa học – kỹ thuật của nhân loạiTrong lĩnh vực quân sự, an ninh – quốc phòng, Liên Xô bằng sứcmạnh quân sự và nghiệ thuật quân sự đã đóng vai trò quan trọngquyết định trong chiến thắng chủ nghĩa phát xít. Nhân dân thế giớighi nhận công lao to lớn, sự hy sinh vô giá của hồng quân và nhândân Liên Xô trong chiến tranh thế giới lần thức haiNhờ những đóng góp và sức mạng của Liên xô xã hội chủ nghĩa, sauchiến tranh một hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa ra đời, tạothành phe đối trọng, đối địch với phe tư bản chủ nghĩaSau chiến tranh thế giới lần thức hai, chủ nghĩa xã hội hiện thực đãmở rộng, phát triển từ một nước ra nhiều nước dẫn tới hình thànhhệ thống chủ nghĩa xã hội hiện thực trên thế giớiMạng lưới các nước xã hội chủ nghĩa đã mở rộng địa bàn từ nhiềunước châu Âu sang châu Á [ Việt Nam, Trung Quốc] và cả châu MỹLa tinh [Cộng hòa Cuba]…Chủ nghĩa xã hội hiện thực thế gưới thành hệ thống đối lập với hệthống tư bản chủ nghĩa, thế giới chia thành hai phe: phe xã hội chủnghĩa và phe tư bản chủ nghĩaNhờ tác động ảnh hưởng tích cực của Liên Xô và các nước trong hệthống xã hội chủ nghĩa, phong trào công nhân, phong trào giảiphóng dân tộc và các phong trào đấu tranh cho hòa bình độc lậpdân chủ và tiến bộ đã trở thành những làn sóng cách mạng thúcđẩy sự phát triển của nhân loại