NHỮNG THÀNH TỰU, HẠN CHẾ, NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CẤP BÁCH CỦA CÔNG TÁC XÂY DỰNG ĐẢNG HIỆN NAY
I. THÀNH TỰU VÀ HẠN CHẾ
1. Thành tựu
- Đảng đã động viên và phát huy sức mạnh to lớn của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, lãnh đạo sự nghiệp cách mạng giành được những thắng lợi vĩ đại.
Những thành tựu đạt được trong hơn 25 năm đổi mới là to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Đất nước bước đầu thực hiện thành công công cuộc đổi mới, ra khỏi tình trạng kém phát triển, bộ mặt của đất nước và đời sống của nhân dân có nhiều thay đổi, sức mạnh về mọi mặt được tăng cường, độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ và chế độ xã hội chủ nghĩa được giữ vững, vị thế và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế ngày càng được nâng cao, tạo tiền đề để nước ta tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn mới.
Thành tựu to lớn đó là công sức của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó vai trò lãnh đạo của Đảng có ý nghĩa quyết định, có sự đóng góp của đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng.
- Trong quá trình lãnh đạo cách mạng từ khi thực hiện đường lối đổi mới đến nay, công tác xây dựng Đảng đã đạt được những thành tựu quan trọng:
+ Đã ban hành được nhiều chủ trương, nghị quyết về công tác xây dựng Đảng, như: Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VI về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng bảo đảm thực hiện Nghị quyết Đại hội VI của Đảng; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VII về một số nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng; Hội nghị đại biểu toàn quốc giữa nhiệm kỳ khóa VII; Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII nêu và nhấn mạnh bốn nguy cơ: nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế, nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa, nguy cơ về nạn tham nhũng và tệ quan liêu, nguy cơ "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII về chiến lược cán bộ thời kỳđẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 [lần 2] khóa VIII về một số vấn đề cơ bản và cấp bách trong công tác xây dựng Đảng hiện nay; Nghị quyết Đại hội X của Đảng đã đề ra chín giải pháp về xây dựng Đảng; Bộ Chính trị khóa X đã chỉ đạo thực hiện Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"...; Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã khẳng định: trong nhiệm kỳ Đại hội XI, cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong thực hiện những nhiệm vụ trọng tâm: nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, tập trung giải quyết một số vấn đề xã hội bức xúc [suy thoái đạo đức, lối sống, tệ nạn xã hội, trật tự, kỷ cương xã hội]; đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí để thực sự ngăn chặn, đẩy lùi được tệ nạn này;...
+ Thực hiện các chủ trương, nghị quyết nói trên, việc đổi mới, chỉnh đốn Đảng đã đạt được nhiều tiến bộ, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu được nâng lên; phương thức lãnh đạo của Đảng được đổi mới và ngày càng hoàn thiện, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp trưởng thành về mọi mặt. Đa số cán bộ, đảng viên có ý thức rèn luyện, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, có ý thức phục vụ nhân dân, được nhân dân tin tưởng... Nhờ đó, niềm tin của nhân dân với Đảng được củng cố, vai trò lãnh đạo của Đảng đối với toàn xã hội được giữ vững.
Trong đánh giá về thành tựu của công tác xây dựng Đảng nêu trên, cần lưu ý một số điểm cơ bản:
- Về chính trị:
+ Năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng không ngừng được nâng cao.
+ Phương thức lãnh đạo của Đảng từng bước được đổi mới.
+ Vai trò lãnh đạo của Đảng được giữ vững.
- Về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống:
+ Đa số cán bộ, đảng viên có ý thức rèn luyện, nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, có ý thức phục vụ nhân dân, được nhân dân tin tưởng.
+ Niềm tin của nhân dân với Đảng được củng cố.
- Về tổ chức, cán bộ:
Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp đã có bước trưởng thành và tiến bộ về nhiều mặt. Thành tựu hơn 25 năm đổi mới là thành quả của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó có sự đóng góp to lớn của đội ngũ cán bộ, đảng viên...
2. Hạn chế
Bên cạnh những thành tựu và kết quả đạt được, chúng ta cũng còn nhiều hạn chế, yếu kém:
- Trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội:
+ Kinh tế phát triển chưa bền vững; chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh thấp, chưa tương xứng với tiềm năng, cơ hội và yêu cầu phát triển đất nước; một số chỉ tiêu về kinh tế không đạt kế hoạch.
+ Các lĩnh vực giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hoá, an ninh, môi trường còn nhiều hạn chế yếu kém gây bức xúc xã hội...
- Trong công tác xây dựng Đảng:
+ Công tác xây dựng Đảng còn nhiều hạn chế, yếu kém chậm đựơc khắc phục.
+ Còn tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên.
+ Tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, những tiêu cực và tệ nạn xã hội chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp, cùng với sự phân hoá giàu nghèo và sự yếu kém trong quản lý điều hành của nhiều cấp, nhiều ngành làm giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước, đe dọa sự ổn định, phát triển của đất nước.
Những vấn đề nêu trên chưa được ngăn chặn, đẩy lùi, không chỉ cản trở sự phát triển đất nước, mà còn đe dọa đến vai trò lãnh đạo của Đảng, sự tồn vong của chế độ. Cán bộ, đảng viên tâm huyết và nhân dân lo lắng, trở thành tâm trạng xã hội, nóng lòng mong mỏi Đảng có biện pháp giải quyết.
II. NGUYÊN NHÂN
Tình hình hạn chế, yếu kém trên đây có cả nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan, nhưng nguyên nhân chủ quan là chủ yếu:
1. Nguyên nhân khách quan
Do ảnh hưởng tiêu cực của quá trình đổi mới, chuyển từ kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp sang kinh tế thị trường, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước:
+ Việc thực hiện đổi mới kinh tế phải vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, chưa lường hết được những tác động của mặt trái cơ chế thị trường, hội nhập quốc tế, chưa có sự chuẩn bị thật kỹ về lập trường, tư tưởng và cả cách thức tiếp cận mới cho cán bộ, đảng viên.
+ Đặc biệt, còn thiếu những cơ chế, chính sách đồng bộ, khoa học để chủ động ngăn ngừa những vi phạm.
+ Đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế, xây dựng, phát triển với quy mô ngày càng lớn, một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý nắm giữ khối lượng tài sản, nguồn vốn lớn của tập thể, của Nhà nước, đó là môi trường để chủ nghĩa cá nhân vụ lợi, thực dụng phát triển.
- Do sự chống phá của các thế lực thù địch:
Các thế lực thù địch không từ bỏ âm mưu và hoạt động "diễn biến hòa bình", thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", tăng cường hoạt động chống phá, chia rẽ nội bộ Đảng và phá hoại mối quan hệ gắn bó giữa Đảng với nhân dân, làm suy yếu vai trò lãnh đạo của Đảng.
2. Nguyên nhân chủ quan
Nguyên nhân chủ quan thể hiện trong ý thức tu dưỡng, rèn luyện của cá nhân cán bộ, đảng viên, đồng thời cũng thể hiện trong hoạt động của tập thể: tập thể, đặc biệt là các cơ quan, tổ chức có trách nhiệm, trong đó có các cơ quan lãnh đạo, quản lý. Cụ thể:
- Cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, giảm sút ý chí chiến đấu, quên đi trách nhiệm, bổn phận trước Đảng, trước nhân dân.
- Việc tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị, quy định về xây dựng, chỉnh đốn Đảng ở một số nơi chưa đến nơi đến chốn, kỷ cương, kỷ luật không nghiêm, nói không đi đôi với làm, hoặc làm chiếu lệ.
- Các nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ở nhiều nơi vừa bị buông lỏng trong thực hiện, vừa chưa được quy định cụ thể để làm cơ sở cho công tác kiểm tra, giám sát.
- Việc nghiên cứu, sửa đổi, ban hành cơ chế, chính sách, pháp luật thích ứng với quá trình vận hành của nền kính tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chưa kịp thời, nhiều văn bản quy định thiếu chế tài cụ thể.
- Đánh giá, sử dụng, bố trí cán bộ còn nể nang, cục bộ, chưa chú trọng phát hiện và có cơ chế thật sự để trọng dụng người có đức, có tài; không kiên quyết thay thế người vi phạm, uy tín giảm sút, năng lực yếu kém.
- Công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống nhiều khi còn hình thức, chưa đủ sức động viên và thường xuyên nâng cao ý chí cách mạng của cán bộ, đảng viên; một số nơi có tình trạng những việc làm đúng, gương người tốt không được đề cao, bảo vệ; những sai sót, vi phạm không được phê phán, xử lý nghiêm minh.
- Công tác kiểm tra, giám sát, giữ gìn kỷ cương, kỷ luật ở nhiều nơi, nhiều cấp chưa thường xuyên, ráo riết; đấu tranh với những vi phạm còn nể nang, không nghiêm túc. Vai trò giám sát của nhân dân thông qua Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội chưa được phát huy, hiệu quả chưa cao.
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẤP BÁCH VỀ XÂY DỰNG ĐẢNG CẦN TẬP TRUNG GIẢI QUYẾT
Từ khi thực hiện đường lối đổi mới đến nay, Đảng đã lãnh đạo nhân dân đạt được những thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đó, trong lãnh đạo có lúc Đảng cũng phạm khuyết điểm, sai lầm, có những sai lầm, khuyết điểm nghiêm trọng.
Kinh nghiệm lịch sử cho thấy, khi Đảng phát hiện ra khuyết điểm, sai lầm, nhìn thẳng vào sự thật, nghiêm túc tự phê bình, biết dựa vào dân, kiên quyết sửa chữa, tự đổi mới, chỉnh đốn, xây dựng Đảng thành một Đảng cách mạng chân chính, trong sạch, vững mạnh, thì sự nghiệp cách mạng tiếp tục tiến lên, Đảng giữ vững được vai trò lãnh đạo, được nhân dân tin cậy.
1. Những hạn chế, yếu kém nổi lên trong công tác xây dựng Đảng
Về hạn chế, yếu kém, cần lưu ý rằng, Trung ương nhấn rất mạnh về những hạn chế, yếu kém trong công tác xây dựng Đảng, thừa nhận có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong cửa chế độ.
Đây là sự đánh giá hết sức thẳng thắn, với tinh thần tự phê bình và phê bình rất cao.
Trong những hạn chế, yếu kém nổi lên ba vấn đề:
Thứ nhất, một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc...
Trong những năm qua, công tác tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng có đổi mới như coi trọng hơn nhiệm vụ xây dựng đạo đức trong cán bộ, đảng viên và nhân dân; tập trung chỉ đạo có kết quả bước đầu Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", gắn với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng; chủ động hơn trong đấu tranh chống "diễn biến hòa bình", bác bỏ các quan điểm sai trái, luận điệu tuyên truyền của các thế lực thù địch.
Đa số cán bộ, đảng viên và nhân dân phấn khởi, tin tưởng vào Đảng, Nhà nước, vào công cuộc đổi mới và triển vọng phát triển của đất nước; có ý thức rèn luyện, nâng cao phẩm chất đạo đức, lối sống; có ý thức phục vụ nhân dân, được nhân dân tin tưởng.
Tuy nhiên, đến nay tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và tình trạng tham nhũng, lãng phí, quan liêu, xa dân,... của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên vẫn chưa được ngăn chặn, đẩy lùi mà còn tiếp tục diễn biến phức tạp hơn. Biểu hiện cụ thể là phai nhạt lý tưởng cách mạng, con đường xã hội chủ nghĩa, thiếu niềm tin, không có hoài bão, không còn ý thức vì nước, vì dân, không làm tròn bổn phận, chức trách được giao, không thực hiện đúng các nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt của Đảng; không báo cáo đúng sự thật, không trung thực, thẳng thắn trong tự phê bình và phê bình, thiếu dân chủ hoặc dân chủ hình thức; sa sút ý chí chiến đấu, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh, phụ họa theo những nhận thức, quan điểm lệch lạc, sai trái.
Do suy thoái về chính trị, tư tưởng dẫn đến suy thoái về phẩm chất đạo đức, lối sống, rơi vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cực đoan, cơ hội, vụ lợi, thực dụng; dĩ hòa, vi quý, nói dựa, lấy lòng nhau; tư duy nhiệm kỳ, bệnh thành tích; bè phái, cục bộ, lợi ích nhóm, mất đoàn kết; tham nhũng, lãng phí; phong cách quan liêu, lối sống xa hoa, hưởng lạc; có hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tội, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy khen thưởng; tùy tiện vô nguyên tắc, vô kỷ luật; xa dân, vô cảm trước sự khó khăn, bức xúc của dân,...; thiếu gương mẫu trong việc chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy định của cơ quan, đơn vị và đời sống sinh hoạt hằng ngày.
Tình hình trên đây được nêu ra từ Đại hội VI, Đại hội VII, nhất là Nghị quyết Hội nghị Trung ương 3 và Nghị quyết Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa VII, được tiếp tục chỉ ra tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6 [lần 2] khóa VIII, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa IX, Đại hội X và Đại hội XI của Đảng nhưng chuyển biến chậm, có mặt lại phức tạp hơn. Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về công tác tư tưởng, lý luận và báo chí trước yêu cầu mới đã nhận định: "Trong Đảng đã xuất hiện các ý kiến khác nhau về một số vấn đề cơ bản liên quan đến đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, ảnh hưởng tới sự thống nhất tư tưởng. Trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, kể cả trong những lực lượng nòng cốt, gắn bó với Đảng, với chế độ, đã phát sinh một số vấn đề tư tưởng, tâm trạng bức xúc đáng lo ngại, ảnh hưởng tới tính đồng thuận xã hội"1.
Những suy thoái đó ảnh hưởng lớn đến sức chiến đấu, vai trò lãnh đạo của Đảng; làm cho nhiều giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp bị biến đổi; hình thành những tập quán xấu, nếu không ngăn chặn thì rất nguy hiểm, khó khắc phục. Đây thực sự là những cảnh báo không thể xem thường.
Trong những biểu hiện nêu trên, cán bộ, đảng viên, nhân dân và dư luận xã hội quan tâm nhiều nhất, bức xúc nhất là tình trạng suy thoái về đạo đức, lối sống, tình trạng tham nhũng, bè phái, cục bộ, lợi ích nhóm,... của một bộ phận cán bộ, đảng viên có chức, có quyền, cả trong một số cán bộ cao cấp của Đảng, Nhà nước. Vấn đề này đang làm tổn hại tới uy tín, thanh danh của Đảng, làm suy yếu Đảng, Nhà nước và các đoàn thể nhân dân.
Thứ hai, đội ngũ cán bộ cấp trung ương, cấp chiến lược rất quan trọng nhưng chưa được xây dựng một cách cơ bản. Công tác quy hoạch cán bộ mới tập trung thực hiện ở địa phương, chưa thực hiện được ở cấp Trung ương, dẫn đến sự hẫng hụt, chắp vá, không đồng bộ và thiếu chủ động trong công tác bố trí, phân công cán bộ. Một số trường hợp đánh giá, bố trí cán bộ chưa thật công tâm, khách quan, không vì yêu cầu công việc, bố trí không đúng sở trường, năng lực, ảnh hưởng đến uy tín cơ quan lãnh đạo, sự phát triển của ngành, địa phương và cả nước.
Thành tựu của 25 năm đổi mới là thành quả của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, nhưng trước tiên là sự tập trung trí tuệ của Đảng, đã tập hợp sáng kiến, kinh nghiệm thực tiễn từ cơ sở. Những chủ trương, quyết sách quan trọng về đổi mới kinh tế, đổi mới chính trị, về mở cửa, hội nhập quốc tế,... có đóng góp rất quan trọng của đội ngũ cán bộ lãnh đạo quản lý các cáp, nhất là cấp trung ương, có tác dụng nêu gương rất lớn, tạo dựng niềm tin, đồng lòng nhất trí của toàn dân.
Tuy nhiên, nhìn nhận một cách nghiêm túc, thẳng thắn, sự nghiệp đổi mới có thể tiến xa hơn, đạt được thành tựu to lớn hơn, nếu những quyết sách lớn của Trung ương kịp thời, đúng đắn hơn. Nhiều ý kiến nêu tên khuyết điểm của các chủ trương lớn về đầu tư xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội, dẫn đến các "hội chứng" như: xây dựng xi măng lò đứng, nhà máy đường, nhà máy thủy điện, cảng biển, sân gôn, lập ngân hàng, trường đại học, tập đoàn kinh tế - doanh nghiệp nhà nước, khai thác tài nguyên, khoáng sản và gần đây là sân bay... làm cho nền kinh tế phát triển chưa bền vững, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh thấp. Thể chế kinh tế thị trường, chất lượng nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng vẫn là những điểm yếu cản trở sự phát triển. Những hạn chế, khuyết điểm đó có yếu tố khách quan tác động, nhưng chủ yếu vẫn là do chủ quan sự lãnh đạo, quản lý điều hành của các cấp, nhất là cấp trung ương.
Đội ngũ cán bộ cấp trung ương, cấp chiến lược, tác động đến tầm vĩ mô rất quan trọng, nhưng chưa có sự chuẩn bị xây dựng một cách căn cơ. Quy hoạch cán bộ mới thực hiện được ở cấp dưới, chưa thực hiện được ở cấp trung ương. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã từng nêu hình ảnh về công tác nhân sự: "đến Đại hội phải đốt đuốc đi tìm cán bộ...", tình trạng đó dẫn đến sự hẫng hụt, chắp vá trong công tác bố trí, phân công cán bộ. Một số trường hợp đánh giá và bố trí cán bộ không đúng chỗ, không đúng sở trường, năng lực, ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành, địa phương và cả nước. Cán bộ chủ chốt của Đảng, Nhà nước cũng chưa được chuẩn bị, quy hoạch, đào tạo một cách chặt chẽ nên còn thiếu tính chủ động, thiếu vững chắc.
Những vấn đề nêu trên thật sự là yêu cầu bức thiết cho sự phát triển đất nước trước mắt và lâu dài; là khát khao, mong mỏi của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Thực tế lịch sử của Đảng đã minh chứng về vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ lãnh đạo cấp Trung ương, tầm chiến lược, gắn với thành công, chưa thành công trong quá trình lãnh đạo cách mạng. Sự tan rã của Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu, cũng như sự biến động chính trị - xã hội của nhiều quốc gia, nguyên nhân trước tiên từ suy thoái của lãnh đạo, nơi hoạch định những chủ trương, đường lối phát triển của đất nước.
Thứ ba, nguyên tắc "tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách" trên thực tế ở nhiều nơi rơi vào hình thức, do không xác định rõ cơ chế trách nhiệm, mối quan hệ giữa tập thể và cá nhân, khi sai sót, khuyết điểm không ai chịu trách nhiệm. Do vậy, vừa có hiện tượng dựa dẫm vào tập thể, không rõ trách nhiệm cá nhân, vừa không khuyến khích người đứng đầu có nhiệt tình, tâm huyết, dám nghĩ dám làm, tạo kẽ hở cho cách làm việc tắc trách, trì trệ, hoặc lạm dụng quyền lực một cách tinh vi để mưu cầu lợi ích cá nhân.
Quá trình thực hiện các nghị quyết của Đảng cho thấy, một trong những điểm nút để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước là phải xác định rõ thẩm quyền và trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu và trách nhiệm của tập thể. Tình trạng phổ biến ở các cấp hiện nay là không rõ trách nhiệm cá nhân, thường dựa dẫm vào tập thể, thực chất là không ai chịu trách nhiệm. Nguyên tắc "tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách" trên thực tế ở nhiều nơi chỉ chung chung, hình thức; khi sai sót khuyết điểm không ai chịu trách nhiệm. Tình trạng đó không khuyến khích cá nhân người đứng đầu có nhiệt tình, tâm huyết, dám nghĩ, dám làm; tạo kẽ hở cho cách làm việc tắc trách, trì trệ, được đâu hay đó, hoặc lợi dụng quyền lực một cách tinh vi. Đây là mảnh đất tốt cho sự nể nang, né tránh, co cụm, thỏa hiệp vì lợi ích nhóm, thu vén cá nhân.
Thực tế một số vụ việc vi phạm xảy ra vừa qua là do không rõ thẩm quyền, trách nhiệm cá nhân người đứng đầu, dẫn đến một số trường hợp thiếu trách nhiệm, ỷ lại vào tập thể, hoặc lạm quyền, vượt quyền; mặt khác, một số quy định không rõ, làm cho người lãnh đạo không đủ quyền năng để hành động, làm cho cơ quan, đơn vị trì trệ kéo dài, bè cánh, mất đoàn kết nội bộ. Những nơi người đứng đầu dám nghĩ, dám làm, hành động quyết liệt, dám chịu trách nhiệm, với tấm lòng trong sáng, vì dân, vì Đảng, tạo ra chuyển biến, kết quả rõ nét, nhưng khi có sai sót, lại chưa được đánh giá đầy đủ và sử dụng đúng. Ngược lại, một số người đứng đầu "giữ gìn", ngại va chạm, theo cách "giữ mình, thủ thế", "chủ nghĩa tập thể" hình thức, dựa dẫm, mọi việc bình thường, không "sai phạm lớn", có khi lại được trọng dụng. Nhiều vụ việc vi phạm pháp luật và kỷ luật của Đảng nhưng giải quyết chậm, dư luận phản ứng; một số vụ việc sai phạm về kinh tế lớn xảy ra vừa qua, nhưng xác định trách nhiệm chưa thật rõ ràng, nên xử lý không nghiêm, không triệt để.
Đây là khâu yếu, "nút thắt trong phương thức lãnh đạo của Đảng. Tháo gỡ điểm nút này sẽ góp phần tạo ra bước chuyển về nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng cũng như sự chỉ đạo, điều hành tổ chức thực hiện của các tổ chức trong hệ thống chính trị. Xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của cá nhân người đứng đầu cấp ủy, chính quyền, cơ quan, đơn vị và mối quan hệ với thẩm quyền, trách nhiệm của tập thể cấp ủy, chính quyền thực sự là một việc cấp bách, cần làm ngay.
2. Các vấn đề cấp bách cần tập trung giải quyết
Để tạo chuyển biến mạnh mẽ về công tác xây dựng Đảng trong thời gian tới, cần tiếp tục thực hiện tốt tám nhiệm vụ trong công tác xây dựng Đảng mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã đề ra, coi đó là những nhiệm vụ vừa cơ bản, vừa lâu dài và phải thực hiện thường xuyên, có hiệu quả, đồng thời tập trung cao độ để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt ba vấn đề cấp bách sau đây:
Một là, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp để nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu cua Đảng, củng cố niềm tin của đảng viên và của nhân dân đối với Đảng.
Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp, nhất là cấp trung ương, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Ba là, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm người đứng đầu cấp ủy, chính quyền trong mối quan hệ với tập thể cấp ủy, cơ quan, đơn vị, tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng.
Trong ba vấn đề trên, vấn đề thứ nhất là trọng tâm, xuyên suốt và cấp bách nhất.
Như vậy, theo đánh giá của Trung ương, đây là ba vấn đề trước mắt cần tập trung cao độ để giải quyết vì ảnh hưởng đến sự tồn vong của chế độ, đến vai trò lãnh đạo của Đảng và việc thực hiện tốt các vấn đề này sẽ làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh.
________
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Sđd, tr. 34. |