So sánh 2 tác phẩm đất nước

I. Dàn ýSo sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi

1. Mở bài

- Giới thiệu về hình tượng đất nước (nhiều tác giả viết về hình tượng đất nước, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)

- Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng đất nước với những cảm nhận riêng biệt

2. Thân bài

2.1. Điểm giống nhau:

- Đều được ra đời sau Cách mạng tháng Tám (Nguyễn Đình Thi - 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)

- Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ đất nước tự do, giàu đẹp. Đều ca ngợi và tự hào bởi truyền thống anh hùng, kiên cường của dân tộc

- Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý hàm súc cao

- Thể hiện lòng yêu nước sâu sắc

2.2 . Điểm khác

2.2.1. Đất nước - Nguyễn Đình Thi

a. Cảm hứng sáng tác

- Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai

- Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới hiện tại anh dũng, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.

b. Đất nước qua cảm nhận của tác giả:

- Đất nước hiền hòa qua hình ảnh mùa thu

+ Mùa thu của đất nước hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu ("những con phố dài xao xác hơi may", không khí "mát trong", "chớm lạnh", "hương cốm mới", ...). => Mùa thu đất nước đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.

+ Đất nước hiện tại: Vui trong niềm vui phấn khởi "mùa thu nay đã khác rồi", niềm tự hào về đất nước được "thay áo mới", được hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào đất nước giàu đẹp "trời xanh đây ... phù sa"(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).

=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của đất nước: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).

- Đất nước đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên bất khuất

+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương " Ôi những cánh đồng ... trời chiều", "Bát cơm chan ... lột da".

+ Thế nhưng với tinh thần anh dũng bất khuất, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương "Xiềng xích ... thương nhà", giành lại độc lập tự do, làm chủ đất nước non sông "khói nhà máy ... anh hùng".

- Đất nước trong tương lai đổi mới, đất nước của những con người anh hùng "ngày nắng đốt ... sáng lòa".

=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, đất nước, con người Việt Nam. Bài thơ khái quát lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới hiện tại anh dũng và tương lai tươi sáng.

2.2.2 . Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm

a. Cảm hứng sáng tác

Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, không gian, thời gian của đất nước.

b. Lý giải cội nguồn của đất nước (9 câu đầu)

- Khẳng định "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi": điều tất yếu, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.

- Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu "miếng trầu bây giờ bà ăn", những câu chuyện xa xưa "ngày xửa ngày xưa..." của mẹ, thói quen vấn tóc "tóc mẹ thì búi sau đầu", truyền thống đánh giặc của cha ông "dân mình biết trồng tre đánh giặc", ...

- Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người "cái kèo, cái cột thành tên", "Hạt gạo...sàng".

=> Tác giả có cái nhìn khác lạ, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.

c. Định nghĩa về Đất Nước (28 câu tiếp)

- Về phương diện không gian và địa lý:

+ Đất Nước là hợp nhất của hai yếu tố "Đất" và "Nước"

+ Đất Nước là không gian quen thuộc, riêng tư của đôi lứa yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của đôi lứa (Đất là nơi anh ... nhớ thầm).

+ Đất nước là cả không gian bao la, không gian sinh tồn của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ).

- Đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:

+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi ...bọc trứng).

+ Hiện tại: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần giá trị của Đất Nước. Khi những giá trị ấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ "hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em ...vẹn tròn, to lớn).

+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang đất nước "đi xa", Đất Nước sẽ trường tồn "muôn đời".

- Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với Đất Nước: Mỗi cá nhân phải biết "gắn bó và san sẻ", đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là "máu xương của mình".

- Nhận xét: Đất Nước hiện lên gần gũi, thân thuộc, nhưng không kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.

d. Tư tưởng cốt lõi: Đất nước của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:

- Đất nước được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người

- Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn ngàn năm:

+ Họ là những con người bình dị, "con trai, con gái bằng tuổi chúng ta", nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.

+ Những con người vô danh đã làm nên đất nước, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn ngàn ...Đất Nước)

- Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất và tinh thần để làm nên Đất Nước:

+ Văn hóa: "Họ giữ và ... hái trái"

=> Đặt nền móng cho sự phát triển dài lâu của Đất Nước.

- Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng "Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại", Đất Nước ấy biết yêu thương, trân quý nghĩa tình, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, chiến đấu bảo vệ non sông.

- Nhận xét:

+ Về nội dung: Thể hiện cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng cốt lõi Đất Nước của nhân dân

+ Nghệ thuật: Sử dụng đa dạng và sáng tạo ngôn ngữ dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, ... giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.

2.3 : Nhận xét chung:

- Cả hai bài thơ đều cảm nhận về đất nước ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại

- Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng đất nước trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.

3. Kết bài:

- Khẳng định tình yêu nước sâu sắc, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.

Dàn ý phân tích so sánh hình tượng đất nước trong 2 bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi

So sánh 2 tác phẩm đất nước

1. Mở bài

- Giới thiệu khái quát về haibài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thivà Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm.

- Giới thiệu vấn đề nghị luận: Hình tượng đất nước trong hai bài thơ.

2. Thân bài

- Làm rõ đối tượng thứ nhất: Hình tượng đất nước trong bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi.

- Làm rõ đối tượng thứ 2: Hình tượng đất nước trongbài Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

- So sánh: Nét tương đồng và khác biệt giữa hai đối tượng trên cả hai bình diện nội dung và hình thức nghệ thuật

- Những đặc điểm giống nhau về hình tượng đất nước của 2 bài thơ

- Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu.

- Đây là một quyết định khéo léo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu còn từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui - mùa thu cách mạng, mùa thu khai sinh ra đất nước.

- Khởi đầu bằng những cảm xúc trước vẻ đẹp mùa thu giúp cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về đất nước một cách tự nhiên và thoải mái hơn.

- Nguyễn Khoa Điềm khắc họa hình tượng đất nước mình bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời gian và không gian cụ thể còn về sau là thời gian không gian trừu tượng.

- Đất nước được nhìn qua chiều dài của thời gian và mặt khác đất nước được xác định bởi những không gian có thể là những không gian nhỏ, không gian cụ thể và cũng có thể là những không gian mênh mông không gian trừu tượng trong lòng người.

Hình tượng đất nước sẽ rất hoàn thiện khi nó được đặt trong 2 mối liên hệ này.

* Còn khi xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng đất nước trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.

- Vì đây là hình tượng đất nước được khắc họa trong thơ ca mà hình tượng thơ lại là hình tượng cảm xúc, cho nên cả 2 tác giả đều viết về đất nước bằng niềm tự hào sâu sắc, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.

- Nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng đất nước của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau.

- Đấy là một đất nước vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi miệng ta”. Tuy nhiên đất nước chúng ta còn là một đất nước anh hùng quật khởi và một cái đất nước quật cường đã khiến cho kẻ thù bất lực.

“Xiềng xích chúng bay

Lòng dân ta yêu nước thương nhà”

- Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn miêu tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối liền hiện tại với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn hiện tại, Nguyễn Đình Thi lắng nghe những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.

- Đấy là tiếng nói hình ảnh của đất nước chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa.

- Còn ở trong bài thơ đất nước của mình, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin sâu sắc của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.

- Để viết nên bài thơ đất nước của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình.

- Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đậm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất sâu sắc về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho đất nước.

- Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho đến lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp âm thầm lặng lẽ không ai biết. Đó còn là những đóng góp kiên nhẫn, bền bỉ truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Những điểm khác nhau của hình tượng đất nước ở 2 tác phẩm

- Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời điểm rất khác nhau và chính điều đó đã khiến cho hình tượng đất nước ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác biệt.

- Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng đất nước với 2 đặc điểm và đặt hình tượng đất nước trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai.

- Trong khi ấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “đất nước này là đất nước của người dân”, mà tư tưởng cơ bản này đã chi phối toàn bộ bài thơ và nó quy định bút pháp, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể đến khái quát. Điều này là rất dễ giải thích bởi vì bản thân tư tưởng đất nước của người dân vốn đã là trừu tượng. Để cho sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho đất nước, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể ấy tư tưởng đất nước của người dân mới được làm sáng tỏ.

Lí giải sự khác biệt:

* Thực hiện thao tác này cần dựa vào các bình diện

- Bối cảnh xã hội, văn hóa mà từng đối tượng tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học.

* Do sự khác biệt về phong cách

- Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều đặc sắc nhất là có cả những suy tư sâu sắc của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khoa Điềm thường viết về cuộc đấu tranh cách mạng.

- Ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ anh hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường. Đặc biệt ông có những cảm nhận rất phong phú và sâu sắc về đất nước trong những năm chống Mĩ.

* Về phương diện bố cục:

- Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ đất nước đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất khác nhau.

- Bài đất nước của Nguyễn Đình Thi được bắt đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi tưởng và mùa thu Việt Bắc trong hiện tại. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời điểm để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với đất nước.

- Trong khi ấy thì bố cục 2 phần của bài thơ đất nước của Nguyễn Khoa Điềm lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng đất nước trong mối liên hệ với thời gian. Để rồi toàn bộ phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với đất nước của người dân.

3. Kết bài

- Khái quát những nét giống nhau và khác nhau tiêu biểu.

- Có thể nêu những cảm nghĩ của bản thân.

Phân tích và so sánh nét tương đồng và khác biệt trong cảm nhận về Đất nước qua tác phẩm cùng tên của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.

Đề Bài: Anh Chị Hãy So Sánh Hai Bài Đất Nước Của Nguyễn Khoa Điềm Và Nguyễn Đình Thi

Bài Làm

Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu. Nghe dịu nỗi đau của mẹ. Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ. Các anh không về mình mẹ lặng im…(Tạ Hữu Yên). Mỗi nhà thơ có một cách định nghĩa về Đất Nước vã mãi sẽ chẳng có định nghĩa nào giống nhau. Cũng giống như trong những vần thơ “ Đất nước” mến yêu dạt dào cảm hứng ấy, có tác phẩm của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm:

>> XEM THÊM:phân tích tư tưởng đất nước của nhân dân

Đất Nước trong tác phẩm của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm cùng ra đời sau Cách mạng tháng Tám, nhân dân được làm chủ đất nước mình. Hình tượng đấ nước mà 2 ta gỉa mang đến cả hai bài thơ đều thể hiện được hình tượng một đất nước giàu đẹp, nhân dân anh hùng.Đỉnh cao của nền thơ ca cách mạng Việt Nam ra đời trong giai đoạn 1930- 1945: nung nấu và vang vọng từ những năm tháng hào hùng của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Nguyễn Đình Thi viết 1948 bài thơ Đất nước của trữ tình của niềm tự hào về sự trường tồn của đất nước và tinh thần bất khuất. Tác giả đã thổi vào vần luật phóng túng của thơ tự do giọng thơ sôi nổi, hào sảng, chân thật cùng những hình tượng đặc sắc. Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm cũng là thành tựu nghệ thuật tiêu biểu của thơ ca kháng chiến chống Mĩ. Nằm trong trường ca “Mặt đường khát vọng”(1971), chương V đã gói ghém trọn vẹn tâm tư của người thanh niên trí thức tham gia tích cực vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Loading...

Cả hai nhà thơ mang đến cho bài thơ Đất nươc của mình một giọng thơ trữ tình – chính luận để vẽ lên hồn cốt, để thể hiện hình tượng đất nước trong tác phẩm. Hai bài thơ ở đó vừa chứa cả sự rung cảm sâu xa vừa chứa cả những tìm tòi, sự sáng tạo đầy tính trí tuệ, mới mẻ và độc đáo. Có lẽ vì thế, hình tượng đất nước đến với người đọc vừa qua sự rung cảm thẩm mĩ vừa có thêm những nhận thức sâu sắc về đất nước.

Nếu Nguyễn Đình Thi khởi đầu bài thơ bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của một mùa thu. Một mùa thu chiến thắng. Có thể nói việc nói về mùa thu, lấy xúc cảm của mùa thu để nói về niềm vui thực sự là một điều lạ trong văn học Việt Nam. Nhưng đây cũng là một quyết định khéo léo bởi vì trước kia mùa thu bao giờ cũng là thu thảm thu sầu như trongg “Đây mùa thu tới” của nhà thơ Xuân Diệu. Còn từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945 trở đi thì mùa thu vui – mùa thu cách mạng, mùa thu khai sinh ra đất nước.

Đó thực sự là sự khởi đầu của những xúc cảm trước vẻ đẹp mùa thu giúp cho Nguyễn Đình Thi có được những suy tư về đất nước một cách tự nhiên và thoải mái hơn.

So sánh 2 tác phẩm đất nước
So Sánh Hai Bài Đất Nước Của Nguyễn Khoa Điềm Và Nguyễn Đình Thi

Đến với nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Đất nước là sự khắc họa hình tượng bằng cách đặt hình tượng này trong mối liên hệ với thời gian và không gian cụ thể còn về sau là thời gian không gian trừu tượng.

Đất nước đâu chỉ là một điều gì đó vĩ đại, từ tầm vóc kỳ vĩ. Hãy nhìn theo góc độ Nguyễn Khoa ĐIểm mang tới nó được nhìn qua chiều kích khác nhau. Từ chiều dài của thời gian và mặt khác đất nước được xác định bởi những không gian có thể là những không gian nhỏ, không gian cụ thể và cũng có thể là những không gian mênh mông không gian trừu tượng trong lòng người.

Khi xét về phương diện con nghệ thuật thì hình tượng đất nước trong 2 bài thơ của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm có khá nhiều nét tương đồng.

Đất nước của cả hai tác gải đều là hình tượng đất nước được khắc họa trong thơ ca mà hình tượng thơ lại là hình tượng cảm xúc, cho nên cả 2 tác giả đều viết về đất nước bằng niềm tự hào sâu sắc, bằng những nhận thức thấm thía về lịch sử về truyền thống dân tộc.

Nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng đất nước của mình với 2 đặc điểm rất lớn, vừa trái ngược nhau lại vừa rất hài hòa với nhau. Đấy là một đất nước vất vả đau thương với những cảnh đồng quê chảy máu dây thép gai đâm nát trời chiều, với cái cảnh “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi miệng ta”. Tuy nhiên đất nước chúng ta còn là một đất nước anh hùng quật khởi và một cái đất nước quật cường đã khiến cho kẻ thù bất lực.

“Xiềng xích chúng bay …

… Lòng dân ta yêu nước thương nhà”

Đến với nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đó là miêu tả những hình ảnh dân tộc bằng cách nối liền hiện tại với quá khứ và tương lai. Từ điểm nhìn hiện tại, Nguyễn Đình Thi lắng nghe những tiếng rì rầm trong lòng đất của quá khứ vọng về.

Đấy là tiếng nói hình ảnh của đất nước chưa bao giờ khuất. Đồng thời cảm hứng thơ còn đưa Nguyễn Đình Thi hướng tới tương lai. Ông như nhìn trước một nước Việt Nam từ trong máu lửa rũ bùn đứng dậy sáng lòa. Còn ở trong bài thơ đất nước của mình, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin sâu sắc của ông về những hình ảnh văn hóa lâu đời.

Để viết nên bài thơ đất nước của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng với một mật độ rất cao các chất liệu văn hóa dân gian. Dựa trên rất nhiều câu ca dao tục ngữ, để viết nên những câu thơ của mình. Ông còn đưa vào bài thơ rất nhiều truyền thuyết, những sinh hoạt phong tục tập quán đậm đà bản sắc dân tộc. Nguyễn Khoa Điềm còn ý thức một cách rất sâu sắc về những đóng góp lớn lao của nhân dân cho đất nước.

Đó là những đóng góp từ nhỏ nhặt cho đến lớn lao, những đóng góp được ghi lại trong sử sách và cả những đóng góp âm thầm lặng lẽ không ai biết. Đó còn là những đóng góp kiên nhẫn, bền bỉ truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đây là 2 bài thơ được ra đời ở 2 thời điểm rất khác nhau và chính điều đó đã khiến cho hình tượng đất nước ở 2 bài thơ này có nhiều chỗ khác biệt.

Điều dễ nhận thấy ở thơ Nguyễn Đình Thi khi khắc họa hình tượng đất nước đó là sự nổi bật của 2 đặc điểm và đặt hình tượng đất nước trong mối quan hệ với quá khứ và tương lai. Một mạch tư duy mới và tạo nên nét riêng của bài thơ.

Trong khi ấy Nguyễn Khoa Điềm lại viết bài thơ này theo một định hướng tư tưởng nhằm chứng minh: “đất nước này là đất nước của người dân”, của ca dao thần thoài. Một hê tư tưởng cơ bản chi phối toàn bộ bài thơ. Chính điều đó nó qui định bút pháp, nghệ thuật của toàn bộ bài thơ Đất nước. ĐỒng thời, nó buộc Nguyễn Khoa Điềm phải chọn cái giải pháp đi từ cụ thể đến khái quát.

Để lý giải cho hệ tư tưởng đất nước cuả nhân dân, Nguyễn Khoa điểm từ phân tách để định nghĩa từ ngữ, đến mở rộng chiều kích về cả địa lý lẫn thời gian. Điều này vốn không phải dễ dàng với cả khoa học chứ đừng nói đến văn học bởi vì bản thân tư tưởng đất nước của người dân vốn đã là trừu tượng. Vậy mà đến với Đất nước của Nguyễn Khoa Điểm điều này dễ dàng, dễ hiể hơn bao giờ hết. Để chứng minh, làm sáng tỏ nó chỉ có 1 cách là đi từ rất nhiều những hình ảnh cụ thể, những đóng góp của người dân cho đất nước, những chất liệu văn hóa dân gian… để rồi từ rất nhiều hình ảnh cụ thể ấy tư tưởng đất nước của người dân mới được làm sáng tỏ.

Thực hiện thao tác này cần dựa vào các bình diện: bối cảnh xã hội, văn hóa mà từng đối tượng tồn tại; phong cách nhà văn; đặc trưng thi pháp của thời kì văn học…

Thơ Nguyễn Đình Thi dĩ nhiên phải khác thơ Nguyễn Khoa điểm bởi “Mỗi con người có một dấu vân tay/ Mỗi nhà thơ có một vân chữ riêng”. Vân chữ ấy không gì khác là phong cách đặc trưng của mỗi tác giả, khiến ta dù chỉ đọc một dòng đầu của bài thơ cũng ngay lập tức hiểu bài thơ ấy thuộc sở hữu của ai. Chính do sự khác biệt về phong cách: Thơ Nguyễn Đình Thi mang đậm và thường giàu nhạc tính có chất hội họa và điều đặc sắc nhất là có cả những suy tư sâu sắc của một tư duy triết học. Còn thơ Nguyễn Khao Điểm thường viết và đưa hồn thơ của mình hướng về cuộc đấu tranh cách mạng. Thơ của ông hay đề cao phẩm chất của những bà mẹ anh hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường… Đặc biệt ông có những cảm nhận rất phong phú và sâu sắc về đất nước trong những năm chống Mĩ.

Xét trên phương diện bố cục: Chúng ta rất dễ dàng nhận thấy ở 2 bài thơ đất nước đều chia làm 2 phần nhưng sự liên kết 2 phần ở mỗi bài lại rất khác nhau. Nếu bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi được bắt đầu bằng những xúc cảm trước vẻ đẹp của mùa thu, mùa thu Hà Nội trong hồi tưởng và mùa thu Việt Bắc trong hiện tại. Để rồi sau đó mới chuyển sang quá khứ 2 thời điểm để diễn tả những suy tư cả tác giả đối với đất nước.

Thì hãy đọc Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm. Vấn chữ riêng của ông với bố cục chia thành 2 phần của bài thơ đất nước lại theo một cách hoàn toàn khác. Phần 1 dành cho việc khắc họa hình tượng đất nước trong mối liên hệ với thời gian. Để rồi toàn bộ phần 2 nhằm chứng minh cho tư tưởng với đất nước của người dân.

Cả Đất nước của Nguyễn Đình Thi hay Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm đều thể hiện tình yêu quê hương đất Việt sâu sắc và cảm động. Mỗi hình tượng đất nước trong hai bài thơ là sự cảm nhận về đất nước trong ý thức mới đầy tính nhân văn của thời đại Hồ Chí Minh. Một gương mặt đất nước mang màu sắc hiện đại trong thơ Nguyễn Đình Thi. Một hình tượng đất nước đậm đà phong vị dân gian trong thơ Nguyễn Khoa Điềm đã đem lại cho người đọc hôm nay những rung động thẩm mĩ và những cảm nhận đầy đủ, trọn vẹn về Tổ quốc và nhân dân, từ đó thể hiện sâu sắc hơn tình yêu và ý thức trách nhiệm đối với đất nước và nhân dân mình.

Văn học sẽ còn rất nhiều bài thơ khác viết về Đất nước nhưng đi cùng thời gian và năm tháng Đất nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi sẽ còn mãi nằm trong danh sách nhưng bài thơ hay nhất, bất hủ nhất, đẹp nhất khi nói về hình tượng đất nước.

>> XEM THÊM:Cảm Nhận Mới Mẻ Về Đất Nước

>> XEM THÊM: Nghệ thuật biểu hiện của đoạn trích Đất Nước

Loading...

Spread the love

Từ khóa: đất nướcnguyễn đình thinguyễn khoa điềm

Bài viết cùng chuyên mục

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Phân tích tâm trạng và hành động của nhân vật Mị | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
So sánh nhân vật Tràng và A Phủ | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Bài thơ Tây Tiến có phảng phất những nét buồn | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Nỗi khát khao sống khát khao hạnh phúc gia đình | Văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Mỗi ngọn bút là một dòng cảm nhận đặc sắc của từng tác giả | Văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Giá trị hiện thực và nhân đạo trong tác phẩm Vợ Nhặt | Văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Cảm nhận về bi kịch bị tha hóa của Trương Ba | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Cảm nhận vẻ đẹp khuất lấp của nhân vật người đàn bà hàng chài | Văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha bổi hổi | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Cảm hứng lãng mạn và bi tráng trong bài thơ Tây Tiến | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
Bàn về nhân vật Tràng trong truyện ngắn Vợ nhặt | Làm văn mẫu

So sánh 2 tác phẩm đất nước
So sánh nhân vật Mị với người đàn bà hàng chài | Văn mẫu

Đề bài: Phân tích và so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi

By

Đức Trong

-

July 2, 2020

0

1342

Facebook

Twitter

Pinterest

WhatsApp

So sánh 2 tác phẩm đất nước

QUẢNG CÁO


Vài Phút Quảng Cáo Sản Phẩm

So sánh 2 tác phẩm đất nước


Đề bài: Phân tích và so sánh hình tượng đất nước trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi

Mọi ý kiến đóng góp xin gửi vào hòm thư:[emailprotected]

Tổng hợp các bài văn mẫu lớp 12hiện có của Hỗ Trợ Ôn Tập: Tất Tần Tật 999+ BàiVăn Mẫu Lớp 12

Ngoài ra các bạn có thể xem tổng hợp các tài liệu lớp 12 tại đây: Tài Liệu Lớp 12

Bài liên quan: Phân tích và nêu cảm nghĩ về bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi hay nhất

Dàn ý mẫu

  1. Mở bài

– Đất nước là hình tượng xuyên suốt trong nền Văn học Việt Nam, qua mỗi thời kì, hình tượng ấy lại được bồi đắp thêm, hoàn thiện thêm.

– Hai bài thơ cùng mang tên “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã đem đến cho người đọc những cảm nhận sâu sắc về đất nước.

  1. Thân bài
  2. Điểm giống

– Cả hai bài thơ cùng ra đời sau cách mạng tháng tám, khi nhân dân được làm chủ đất nước, đều thể hiện hình tượng đất nước tự do, giàu đẹp, nhân dân anh dũng kiên cường.

– Viết bằng giọng thơ trữ tình chính luận nên vừa có sự du dương, tình cảm lại vừa có tính triết lí sâu sắc.

– Thể hiện tinh thần yêu nước sâu sắc của mỗi tác giả.

  1. Điểm khác

– Dù cùng viết về đất nước, nhưng mỗi nhà thơ lại có cá tính, có cách thể hiện và góc nhìn riêng về đất nước.

2.1. Đất nước – Nguyễn Đình Thi

  1. Cảm hứng sáng tác

– Bài thơ được sáng tác từ năm 1848 đến năm 1955 mới hoàn thành, nhà thơ lấy cảm hứng xuyên suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống pháp.

– Bởi vậy bài thơ được viết theo kết cấu: từ quá khứ đau thương, đến hiện tại anh dũng và tương lai tươi sáng của đất nước.

  1. Đất nước hiền hòa được cảm nhận qua mùa thu xưa và nay

– Mùa thu xưa trong cảm nhận của tác giả là thu Hà Nội, với “những phố dài xao xác hơi may”, với không khí “chớm lạnh”, “mát trong”, …và con người trong mùa thu xưa cũng ra đi lặng lẽ với tâm tư nặng trĩu nhưng cương quyết.

→ Đất nước đẹp nhưng buồn man mác

– Nếu đất nước xưa bao trùm nỗi buồn thì đất nước nay là niềm vui phơi phới, niềm tự hào vì được “thay áo mới”, chiếc áo của sự tự do, sự làm chủ của chính con người trên đất nước mình.

– Nhận xét: sự chuyển biến của bức tranh mùa thu chính là sự chuyển biến của đất nước.

  1. Đất nước đau thương trong chiến đấu nhưng vinh quang trong chiến thắng

– Đất nước trong chiến tranh phải chịu bao đau thương, mất mát: “cánh đồng quê chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, ..

– Nhưng với tinh thần anh dũng bất khuất, nhân dân ta đã đứng lên giàng lại đất nước, quyền làm chủ quê hương.

– Bốn câu thơ cuối như một định nghĩa về đất nước: đất nước bất khuất anh hùng.

⇒ Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã khái quát được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta.

2.2. Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

2.2.1. Đất nước được cảm nhận từ phương diện lịch sử, văn hóa, chiều sâu của không gian, chiều dài của thời gian

  1. Đất nước có từ bao giờ? (lí giải cội nguồn của đất nước) (9 câu đầu)

– Tác giả khẳng định một điều tất yếu: “Khi ta lớn lên đất nước đã có rồi”, điều này thôi thúc mỗi con người muốn tìm đến nguồn cội đất nước.

– Đất nước bắt nguồn từ những diều bình dị, gần gũi trong đời sống của người Việt Nam từ xa xưa: tục ăn trầu của người Việt và truyện cổ tích Trầu cau, thói quen búi tóc của những người phụ nữ Việt Nam, thói quen tâm lí, truyền thống yêu thương của dân tộc.

– Đất nước trưởng thành cùng quá trình lao động sản xuất “cái kèo cái cột thành tên”, “một nắng hai sương”, quá trình đấu tranh chống giặc ngoại xâm.

– Nhận xét: Tác giả có cái nhìn mới mẻ về cội nguồn đất nước, đất nước bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.

  1. Định nghĩa về đất nước (28 câu thơ tiếp theo)

– Về phương diện không gian địa lí:

+ Tác giả tách riêng hai yếu tố “đất” và “nước” để suy tư một cách sâu sắc.

+ Đất nước là không gian riêng tư quen thuộc gắn với không gian sinh hoạt của mỗi con người; gắn với kỉ niệm tình yêu lứa đôi.

+ Đất nước là không gian bao la trù phú, không gian sinh tồn của cộng đồng qua bao thế hệ.

– Nhìn đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử từ quá khứ, hiện tại đến tương lai:

+ Trong quá khứ đất nước là nơi thiêng liêng, gắn với truyền thuyết, huyền thoại.

+ Trong hiện tại: đất nước có trong tấm lòng mỗi con người, mỗi người đều thừa hưởng những giá trị của đất nước, khi có sự gắn kết giữa mỗi người đất nước sẽ nồng thắm, hài hòa, lớn lao. Đó là sự gắn kết giưa cái riêng và cái chung.

+ Trong tương lai: thế hệ trẻ sẽ “mang đất nước đi xa” “đến những ngày mơ mộng”, đất nước sẽ trường tồn, bền vững.

– Suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân với đất nước: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây đất nước.

– Nhận xét: qua cái nhìn toàn diện của nhà thơ, đất nước hiện lên vừa gần gũi, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng và trường tồn đến muôn đời sau.

2.2.2. Tư tưởng cốt lõi, cảm nhận về đất nước: đất nước của nhân dân

– Thiên nhiên địa lí của đất nước không chỉ là sản phẩm của tạo hóa mà được hình thành từ phẩm chất và số phận của mỗi người, là một phần máu thịt, tâm hồn con người:

– Nhân dân làm nên lịch sử 4000 năm:

+ Họ là những người con trai, con gái bình dị nhưng luôn thường trực tình yêu nước.

+ Tác giả nhấn mạnh đến những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi cá nhân với lịch sử dân tộc.

– Nhân dân tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, tinh thần cho đất nước: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”, … từ đó xây dựng nền móng phát triển đất nước lâu bền.

– Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm cả đoạn trích: “đất nước này là đất nước của nhân dân đất nước của ca dao thần thoại”, đất nước ấy thể hiện qua tâm hồn con người: biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa, công sức và biết chiến đấu vì đất nước.

– Nhận xét:

+ Về nội dung: đoạn trích “Đất nước” đã thể hiện cái nhìn mới mẻ về đất nước trên nhiều bình diện: văn hóa, lịch sử, địa lí dựa trên tư tưởng cốt lõi: “đất nước của nhân dân”.

+ Về nghệ thuật: sử dụng đa dạng và sáng tạo chất liệu văn hóa dân gian, ngôn ngữ giàu chất suy tư, triết luận sâu sắc.

– Nhận xét chung: Hai bài thơ đều cảm nhận về đất nước trong ý thức mới đầy tính nhân văn, hiện đại. Mỗi bài thơ lại cảm nhận đất nước theo một góc nhìn riêng, qua đó hoàn thiện hình tượng đất nước để mỗi người chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về đất nước.

III. Kết bài

– Cả hai bài thơ đều thể hiện tình yêu đất nước chân thành và sâu sắc, khơi gợi tình yêu nước trong mỗi chúng ta.

Facebook

Twitter

Pinterest

WhatsApp

Previous article2 bài văn mẫu Phân tích hình ảnh người phụ nữ trong bài thơ Tự tình 2 của Hồ Xuân Hương

Next articleĐề bài: Bình giảng bài thơ “Đất nước” của nguyễn Đình Thi

[Năm 2021] Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước xem nhiều nhất

Trang trước Trang sau

Bài văn Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước gồm dàn ý phân tích chi tiết, sơ đồ tư duy và 4 bài văn phân tích mẫu hay nhất, ngắn gọn được tổng hợp và chọn lọc từ những bài văn hay đạt điểm cao của học sinh lớp 12. Hi vọng với 4 bài Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước này các bạn sẽ yêu thích và viết văn hay hơn.

  • A/ Dàn ý chi tiết
  • B/ Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích và so sánh hình tượng đất nước trong đoạn trích Đất Nước (trong trường ca mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm) và bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi.

A/ Dàn ý chi tiết

1. Mở bài

- Giới thiệu về hình tượng đất nước (nhiều tác giả viết về hình tượng đất nước, trong đó nổi tiếng nhất là hai bài thơ đất nước của Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi)

- Tuy cùng tên nhưng mỗi bài lại viết lên hình tượng đất nước với những cảm nhận riêng biệt

2. Thân bài

2.1. Điểm giống nhau:

- Đều được ra đời sau Cách mạng tháng Tám (Nguyễn Đình Thi - 1948-1955, Nguyễn Khoa Điềm -1974)

- Nội dung: Hình ảnh nhân dân được làm chủ đất nước tự do, giàu đẹp. Đều ca ngợi và tự hào bởi truyền thống anh hùng, kiên cường của dân tộc

- Giọng thơ mộc mạc, giản dị, vừa trữ tình vừa có nét chính luận, mang tính triết lý hàm súc cao

- Thể hiện lòng yêu nước sâu sắc

2.2 . Điểm khác

2.2.1. Đất nước - Nguyễn Đình Thi

a. Cảm hứng sáng tác

- Lấy cảm hứng từ cuộc kháng chiến chống Pháp lần hai

- Kết cấu: Đi từ quá khứ đau thương tới hiện tại anh dũng, kiên cường, kết lại bằng hình ảnh tương lai tương sáng của dân tộc.

b. Đất nước qua cảm nhận của tác giả:

- Đất nước hiền hòa qua hình ảnh mùa thu

+ Mùa thu của đất nước hiện lên qua hình ảnh mùa thu của Hà Nội trong cái nhìn, nỗi nhớ từ mùa thu ở chiến khu ("những con phố dài xao xác hơi may", không khí "mát trong", "chớm lạnh", "hương cốm mới", ...). => Mùa thu đất nước đẹp nhưng man mác buồn, đầy suy tư.

+ Đất nước hiện tại: Vui trong niềm vui phấn khởi "mùa thu nay đã khác rồi", niềm tự hào về đất nước được "thay áo mới", được hưởng tự do, được làm chủ quê hương, niềm tự hào đất nước giàu đẹp "trời xanh đây ... phù sa"(Sự chuyển biến trong tâm thế con người).

=> Chuyển biến của mùa thu hay chính là chuyển biến của đất nước: tươi vui, phấn khởi, tràn đầy niềm tự hào).

- Đất nước đau thương trong chiến tranh, nhưng vẫn vươn lên bất khuất

+ Những đau thương do chiến tranh gây nên, mất mát, tổn thương " Ôi những cánh đồng ... trời chiều", "Bát cơm chan ... lột da".

+ Thế nhưng với tinh thần anh dũng bất khuất, nhân dân ta đã đứng lên bằng tình yêu quê hương "Xiềng xích ... thương nhà", giành lại độc lập tự do, làm chủ đất nước non sông "khói nhà máy ... anh hùng".

- Đất nước trong tương lai đổi mới, đất nước của những con người anh hùng "ngày nắng đốt ... sáng lòa".

=> Vẻ đẹp hùng tráng của dân tộc Việt Nam, đất nước, con người Việt Nam. Bài thơ khái quát lên sức vươn dậy, đứng lên thần kì của người dân Việt từ quá khứ đau thương, tới hiện tại anh dũng và tương lai tươi sáng.

2.2.2 . Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm

a. Cảm hứng sáng tác

Cảm nhận từ chiều sâu về lịch sử, văn hóa, không gian, thời gian của đất nước.

b. Lý giải cội nguồn của đất nước (9 câu đầu)

- Khẳng định "Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi": điều tất yếu, đương nhiên, nhưng là động lực cho ta đi tìm cội nguồn Đất Nước.

- Đất Nước được bắt nguồn từ những gì giản dị, thân thuộc nhất trong đời sống con người: tục ăn trầu "miếng trầu bây giờ bà ăn", những câu chuyện xa xưa "ngày xửa ngày xưa..." của mẹ, thói quen vấn tóc "tóc mẹ thì búi sau đầu", truyền thống đánh giặc của cha ông "dân mình biết trồng tre đánh giặc", ...

- Đất Nước trưởng thành trong quá trình lao động của con người "cái kèo, cái cột thành tên", "Hạt gạo...sàng".

=> Tác giả có cái nhìn khác lạ, mới mẻ về cội nguồn của Đất Nước. Đất Nước bắt nguồn từ chiều sâu lịch sử, văn học, phong tục, văn hóa của dân tộc.

c. Định nghĩa về Đất Nước (28 câu tiếp)

- Về phương diện không gian và địa lý:

+ Đất Nước là hợp nhất của hai yếu tố "Đất" và "Nước"

+ Đất Nước là không gian quen thuộc, riêng tư của đôi lứa yêu nhau, gắn liền với đời sống sinh hoạt của con người, kỉ niệm của đôi lứa (Đất là nơi anh ... nhớ thầm).

+ Đất nước là cả không gian bao la, không gian sinh tồn của các thế hệ con người dân tộc Việt (Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ).

- Đất nước được nhìn xuyên suốt chiều dài lịch sử:

+ Quá khứ: Đất Nước là nơi thiêng liêng, có mẹ u Cơ, cha Lạc Long Quân, sinh ra dân tộc Việt, nó gắn liền với truyền thuyết tổ tiên thiêng liêng. (Đất là nơi ...bọc trứng).

+ Hiện tại: Đất Nước nằm trong sâu thẳm mỗi con người, mỗi người đều mang một phần giá trị của Đất Nước. Khi những giá trị ấy gắn kết lại, Đất Nước sẽ "hài hòa, nồng thắm). => gắn kết giữa cái chung và cái riêng (Trong anh và em ...vẹn tròn, to lớn).

+ Tương lai: Thế hệ con cháu chúng ta sẽ mang đất nước "đi xa", Đất Nước sẽ trường tồn "muôn đời".

- Cái nhìn suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với Đất Nước: Mỗi cá nhân phải biết "gắn bó và san sẻ", đóng góp cho Đất Nước, bởi Đất Nước là "máu xương của mình".

- Nhận xét: Đất Nước hiện lên gần gũi, thân thuộc, nhưng không kém phần thiêng liêng, hào hùng. Khát vọng Đất Nước trong sự gắn kết của mọi người sẽ trường tồn mãi mãi.

d. Tư tưởng cốt lõi: Đất nước của nhân dân và những cảm nhận của tác giả về Đất Nước:

- Đất nước được làm nên từ phẩm chất, số phận của con người, là một phần máu thịt của con người

- Chính nhân dân là người làm nên lịch sử Đất Nước bốn ngàn năm:

+ Họ là những con người bình dị, "con trai, con gái bằng tuổi chúng ta", nhưng trong họ luôn chứa chan tình yêu nước.

+ Những con người vô danh đã làm nên đất nước, khẳng định vai trò của mỗi con người trong lịch sử dân tộc (Trong bốn ngàn ...Đất Nước)

- Chính nhân dân là người tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất và tinh thần để làm nên Đất Nước:

+ Văn hóa: "Họ giữ và ... hái trái"

=> Đặt nền móng cho sự phát triển dài lâu của Đất Nước.

- Tư tưởng cốt lõi, cảm hứng bao trùm trong đoạn thơ là tư tưởng "Đất Nước của nhân dân, .. thần thoại", Đất Nước ấy biết yêu thương, trân quý nghĩa tình, có ơn trả ơn, có thù trả thù, góp sức và công lao xây dựng Đất Nước, chiến đấu bảo vệ non sông.

- Nhận xét:

+ Về nội dung: Thể hiện cái nhìn mới mẻ về Đất Nước trên các phương diện như lịch sử, địa lý, văn hóa, với tư tưởng cốt lõi Đất Nước của nhân dân

+ Nghệ thuật: Sử dụng đa dạng và sáng tạo ngôn ngữ dân gian, các chất liệu như ca dao, tục ngữ, ... giọng điệu đậm chất suy tư, triết lý.

2.3 : Nhận xét chung:

- Cả hai bài thơ đều cảm nhận về đất nước ở một khía cạnh riêng, mới lạ, hiện đại

- Mỗi bài đều có cái nhìn riêng, hoàn thiện hình tượng đất nước trong mỗi người dân Việt Nam để chúng ta có cái nhìn đầy đủ nhất về Đất Nước.

3. Kết bài:

- Khẳng định tình yêu nước sâu sắc, khơi gợi tình yêu nước trong lòng mỗi người.

So sánh 2 tác phẩm đất nước

B/ Bài văn mẫu

Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước – mẫu 1

Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi là hai nhà thơ xuất sắc trong nền thi ca Việt Nam. Nhắc đến hai cái tên này chúng ta không thể không nhớ tới hai bài thơ cùng mang cái tựa “Đất nước”. Cùng ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, con người, văn hóa, lịch sử nhưng hai bài thơ mang màu sắc rất riêng và để lại ấn tượng về hình ảnh đất nước cũng rất riêng.

Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm nằm trong phần đầu của chương V trường ca “Mặt đường khát vọng”. Tác phẩm được tác giả viết ở chiến khu Trị Thiên năm 1971, đó là những năm tháng nhân dân miền Nam kiên cường chống Mỹ và tay sai. Tác phẩm viết về những thức tỉnh của tuổi trẻ, nhận rõ bộ mặt của đế quốc Mỹ, một lòng hướng về đất nước, ý thức được sứ mệnh của mình đứng dậy đấu tranh cùng với cuộc chiến chung của dân tộc. Trường ca có nhiều chương và đoạn trích “Đất nước” là một trong những đoạn thơ hay nhà thơ viết về tư tưởng: Đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại.

Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi được hình thành trong một quãng thời gian khá dài, từ 1948 đến 1955. Đây là một trong những bài thơ nổi tiếng của tác giả, mang rõ phong cách thơ Nguyễn Đình Thi. Chủ đề bài thơ bao trùm là lòng yêu nước tha thiết, nồng nàn, ý thức độc lập dân tộc và hình ảnh những người dân từ trong đau thương nô lệ, dưới sự lãnh đạo của Đảng đã đứng lên giành chiến thắng huy hoàng.

Bài thơ của Nguyễn Đình Thi mở đầu bài thơ bằng hình ảnh mùa thu có lẽ bởi dân tộc đã trải qua bao mùa thu đau thương, sầu thảm còn giờ đây mùa thu từ năm 1945 sẽ là mùa thu của Cách mạng, của niềm vui, của tự do độc lập.

Còn Nguyễn Khoa Điềm lại khắc họa hình ảnh đất nước bằng cách đặt nó trong mối liên hệ với không gian và thời gian. Đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm được nhìn theo chiều dài lịch sử và được xác định bằng những không gian nhỏ bé, cụ thể và cũng có thể là không gian trừu tượng trong lòng người.

Nhà thơ Nguyễn Đình Thi đã khắc họa hình tượng đất nước với hai đặc điểm vừa trái ngược vừa hài hòa. Trong thơ hiện lên là hình ảnh đất nước đầy những đau thương với “những cánh đồng quê chảy máu” “dây thép gai đâm nát trời chiều” “bát cơm chan đầy… còn giằng khỏi miệng ta”. Nhưng đất nước chúng ta cũng là một đất nước anh hùng quật khởi khiến cho kẻ thù cũng phải khuất phục

“Xiềng xích chúng bay

… Lòng dân ta yêu nước thương nhà”

Còn trong bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm lại bộc lộ niềm tin sâu sắc về niềm văn hóa lâu đời. Trong tác phẩm của mình, Nguyễn Khoa Điềm đã sử dụng rất nhiều những chất liệu văn hóa dân gian, sử dụng rất nhiều ca dao tục ngữ để làm nên những câu thơ của mình. Ông còn đưa vào thơ mình rất nhiều những truyền thuyết, những phong tục tập quán đậm đà bản sắc dân tộc. Ông nhận thức được sâu sắc những đóng góp lớn lao của nhân dân cho đất nước. Trong đó có cả những đóng góp nhỏ bé, những đóng góp được ghi lại sử sách cũng có những đóng góp âm thầm lặng lẽ không ai nhớ mặt đặt tên nhưng “họ đã làm nên đất nước”.

Đây là 2 bài thơ được ra đời ở hai thời điểm khác nhau khiến cho hình ảnh đất nước cũng có sự khác biệt. Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng đất nước đau thương nhưng đầy kiên cường bất khuất. Trong khi đó Nguyễn Khoa Điềm lại làm rõ một tư tưởng: Đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại. Điều đó cũng cho thấy rằng bản thân tư tưởng đó đã là trừu tượng vì vậy để làm sáng tỏ nó chỉ có thể dùng các hình ảnh cụ thể, những phong tục cụ thể, những đóng góp cụ thể. Nó quy định cho bút pháp cũng như hướng đi của tác phẩm từ cụ thể đến khái quát từ đó làm sáng tỏ hình ảnh đất nước.

Sở dĩ có sự khác biệt giữa hai bài thơ là do sự chi phối của hoàn cảnh xã hội, văn hóa cũng như điều kiện cụ thể của từng tác phẩm. Một nhân tố quan trọng làm nên sự khác biệt chính là phong cách mỗi nhà văn có sự khác nhau. Thơ Nguyễn Đình Thi thường giàu nhạc tính, có chất hội họa và có cả sự sâu sắc của một tư duy triết học. Thơ Nguyễn Khoa Điềm lại đề cao phẩm chất cách mạng, nhân vật trong tác phẩm của ông thường là những bà mẹ anh hùng, những chiến sĩ giải phóng kiên cường,…

Cả hai bài thơ đều đều ca ngợi tình yêu quê hương đất nước. Tuy có sự khác nhau về bút pháp, bối cảnh ra đời,… và quan niệm khác nhau về hình ảnh đất nước nhưng tựu chung lại ta đều thấy một tấm lòng yêu nước sâu sắc, lòng tự hào dân tộc từ đó ý thức được trách nhiệm to lớn của mình với Tổ quốc, với nhân dân.

So sánh 2 tác phẩm đất nước

Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước – mẫu 2

Đất nước là tiếng gọi thiêng liêng mà con người chúng ta ai cũng phải trân trọng. Lấy cảm hứng từ đất nước, hai nhà thơ lớn của dân tộc là Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi cũng đã cho ra hai tác phẩm khác nhau nhưng cùng một nhan đề “Đất Nước”. Cùng một chủ đề, cùng một tên gọi nhưng hai bài thơ lại có hai cách thể hiện tình yêu đất nước khác nhau.

Mỗi chúng ta sinh ra đều có cho mình một quê hương. Từ tình yêu với quê hương đã hình thành nên trong mỗi người tình yêu với đất nước. Đất nước có từ thời cha ông ta và nó còn tồn tại được đến ngày nay là nhờ công của những người đi trước đã giữ gìn. Đất nước là của tất cả chúng ta nhưng cũng là của riêng mỗi người. Mỗi người sẽ nhìn đất nước dưới con mắt khác nhau ở những góc độ khác nhau. Chẳng hạn như Nguyễn Đình Thi, ông nhìn đất nước theo nhiều chiều không gian. Ở nơi ấy có trời xanh, có núi rừng, có những cánh đồng chạy dài thơm mát, có những con đường đi mãi mà không hết và có cả “những dòng sông đỏ nặng phù sa”. Đó là cảnh đất nước trong sự thanh bình và trù phú.

Phân tích và so sánh hình tượng đất nước trong đoạn trích Đất Nước (trong trường ca Mặt đường khát vọng của Nguyễn Khoa Điềm) và bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi – Bài tập làm văn số 3 lớp 12

Với Nguyễn Khoa Điềm, ông lại cụ thể hóa đất nước hơn với những địa danh mà tên tuổi của chúng mỗi khi nhắc đến ai ai cũng đều phải biết. Đó là núi Vọng Phu, hòn Trống Mái, núi Bút, non Nghiên, Hạ Long, Ông Đốc, ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm,… Không đơn thuần tả cảnh thiên nhiên, đất trời như Nguyễn Đình Thi, Nguyễn Khoa Điềm đã đưa hình ảnh con người vào trong thơ của mình. Chính con người với những truyền thuyết từ thời Thánh Gióng đã tạo nên một đất nước tươi đẹp như ngày hôm nay. Đằng sau những vần thơ tưởng như chỉ miêu tả thiên nhiên đất nước ấy là một nỗi xúc cảm to lớn của con người, của chính tác giả khi đứng trước đất nước tươi đẹp.

Ở những câu thơ tiếp theo của mình, Nguyễn Đình Thi đã khắc họa được một đất nước đẹp tươi trong chính sự đau thương:

Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Nước Việt Nam từ trong máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa

Trong cái cảnh đẫm máu và lầm than ấy, đất nước chúng ta vẫn hiên ngang, bền vững giữa đất trời. Sau tất cả, trên bầu trời chim vẫn hót. Dưới mặt đất hoa vẫn nở. Súng đạn kia dù có sức mạnh đến mấy cũng không thể nào bắn được vào lòng yêu nước thương nòi của nhân dân ta. Chính lòng yêu nước ấy đã tạo cho chúng ta sức mạnh để vùng lên khỏi đầm lầy máu lửa. Để đến hôm nay, đất nước ta đón nhận những tia nắng bình minh đầy tươi đẹp.

Tuy không miêu tả cụ thể về một đất nước trong đấu tranh nhưng ý thơ của Nguyễn Khoa Điềm vẫn cho thấy những con người sẵn sàng đứng lên chống lại quân thù khi đất nước có giặc xâm chiếm:

Có nội thù thì vùng lên đánh bại

Đi trả thù mà không sợ dài lâu

Đó là những điểm chung mà chúng ta bắt gặp ở hai bài thơ Đất Nước. Tuy nhiên, chúng ta cũng thấy được những nét riêng khi mà chúng được sáng tác ở hai hoàn cảnh khác nhau. Một bên là sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Pháp, một bên là sáng tác trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Vì vậy mà ta có thể thấy Nguyễn Đình Thi ca ngợi đất nước trong sự đấu tranh gian khổ và chiến thắng lẫy lực của dân tộc trước giặc Pháp. Nguyễn Khoa Điềm thì lại tập trung vào văn hóa dân tộc và đời sống tinh thần. Nếu Nguyễn Đình Thi chỉ tập trung ca ngợi đất nước ở hai thời điểm trong tranh đấu và sau thắng lợi thì Nguyễn Khoa Điềm lại miêu tả một đất nước kéo dài suốt 4 nghìn năm lịch sử.

Bằng những cách thể hiện khác nhau như vậy, Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã khéo léo lồng ghép vào trong bài thơ tư tưởng của chính mình. Nguyễn Đình Thi thì khắc họa hình tượng đất nước của lịch sử tranh đấu. Nguyễn Khoa Điềm thì hướng đến một đất nước của nhân dân. Nhưng dù thế nào, đất nước cũng hiện lên thật gần gũi và thân thương.

Sự giống nhau trong cách miêu tả đất nước của hai nhà thơ giống như một lời khẳng định về vẻ đẹp của đất nước. Dù trải qua bao nhiêu biến cố thì vẻ đẹp của đất nước vẫn sẽ trường tồn với thời gian. Chính tình yêu với đất nước đã khiến cho những tâm hồn trở nên đồng điệu với nhau. Tình yêu đất nước cũng chính là khởi nguồn cho những giá trị nhân văn cao đẹp.

Bây giờ và sau này, đất nước vẫn sẽ là nguồn cảm hứng cho nhiều nhà thơ khác nữa. Bởi vẻ đẹp của đất nước có nói bao nhiêu cũng là chưa đủ. Và bởi những góc nhìn khác nhau của những người khác nhau cũng sẽ mang đến cho chúng ta một Đất Nước khác nhau. Giống như Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm đã làm rất tốt điều đó.

Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước – mẫu 3

Đất nước tôi thon thả giọt đàn bầu. Nghe dịu nỗi đau của mẹ. Ba lần tiễn con đi, hai lần khóc thầm lặng lẽ. Các anh không về mình mẹ lặng im…(Tạ Hữu Yên). Cứ mỗi lần nghe lại bài hát này lòng ta xốn xanh da diết ! Nhớ những ngày bé thơ đến lớp, cô giáo dạy tôi viết hai chữ “Việt Nam” và gọi đó là Đất Nước. Tôi mơ hồ chả hiểu, chỉ biết rằng đó là cái gì lớn lao và thật quý báu lắm ! Thời gian trôi qua nhanh, mang tuổi thơ bé bỏng của tôi đi xa. Cho đến hôm nay, qua bao nhiêu vần thơ đọc được tôi đã thấm thía hai tiếng thiêng liêng “Đất Nước”. Nhưng rất buồn là tôi không thể viết thành thơ. Trong những vần thơ “ Đất nước” mến yêu dạt dào cảm hứng ấy, có tác phẩm của Nguyễn Đình Thi và Nguyễn Khoa Điềm.

Hai nhà thơ đã truyền cho tôi cảm xúc mạnh mẽ. Những vần thơ giúp tôi nhìn ra chân dung của đất nước. Bình dị và trong sách, hồn hậu và nhân ái, nghèo khổ nhưng oai hùng. Có lẽ chính những điều ấy đã khơi gợi cảm hứng cho các bài thơ, đã gieo vào lòng từng nhà thơ bao suy tư và trăn trở. Từ cảm xúc của những ngày sống hết mình với chiến đấu, từ vốn tri thức khá phong phú của mình, qua chương “Đất nước” Nguyễn Khoa Điềm đã cắt nghĩa sâu xa cho tuổi trẻ thành thị miền Nam lúc này. Những hiểu biết về lịch sử dân tộc như sống dậy, lay động tâm hồn tác giả. Mỗi câu chuyện cổ tích, những thời khắc lịch sử của những cuộc đấu tranh giữ nước và dựng nước ngày càng thiêng liêng, tha thiết hơn bao giờ ….

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa”…mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân ta biết trồng tre và đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó.

Trong hai câu thơ của Nguyễn Khoa Điềm man mác âm hưởng sử thi. Yếu tố cổ điển và hiện đại hòa quyện vào nhau tạo thành một cấu trúc hai cực. Đất nước mình chân thật như cuộc sống. Những câu thơ dài tuôn chảy êm dịu như dòng sông. Một dòng cảm xúc dào dạt âm thầm nhưng mãnh liệt. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm bắt nguồn từ những huyền thoại : “Ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể”. Dường như nhà thơ đã huy động vào đây nhiều vốn liếng, trí tuệ, sự từng trải, gửi gắm vào đây bao kỉ niệm suy tư. Nguyễn Khoa Điềm đã cùng ta hành hương về với cội nguồn dân tộc và rồi tham gia vào cuộc chiến đấu chung là con đường đúng đắn duy nhất đối với người thanh niên yêu nước. Nhà thơ mạnh dạn để cái “tôi” của mình xuất hiện. Có thể nói rằng , muốn viết những vần thơ tuyệt vời về Đất nước không chỉ đơn thuần là nhà thơ biết rung động trước một vầng trăng, một tia nắng, một điệu dân ca hay một tiếng thơ cổ điển. Đây là cả một quá trình suy ngẫm, và “nhìn lại” đất nước. Từng lời thơ đầm ấm giàu ý thức của tuổi trẻ đã nhận ra vai trò của mình trước thời đại và nhận thức được đất nước này là của nhân dân. Chúng ta phải chiến đấu để bảo vệ đất nước tươi đẹp. Nhà thơ cảm nhận phát hiện ra đất nước từ cái nhìn tổng hợp , nhiều mặt và dường như đã toàn vẹn. Với Nguyễn Đình Thi cảm hứng về đất nước bắt nguồn từ những chất liệu hình ảnh cụ thể, sinh động của cuộc kháng chiến chín năm cứu nước thần thánh của chúng ta. Bài thơ mang tính khái quát về cảm hứng lịch sử và truyền thống của dân tộc. Có phải chăng, cái cảm hứng ấy của hai nhà thơ này đều bắt nguồn từ lòng yêu nước sâu sắc? Do hoàn cảnh và thời điểm lịch sử mà mỗi nhà thơ lại có cảm nhận khác nhau. Cảm hứng về đất nước đến với Nguyễn Đình Thi trong lúc cuộc kháng chiến đang diễn ra dữ dội và tàn khốc. Người thanh niên Hà Nội ấy, cũng đã bước vào cuộc kháng chiến nhưng tâm hồn anh thanh niên vẫn đủ sức cảm nhận:

Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa.

Chính “mùa thu Hà Nội” ngày hôm nay đã gợi cảm hứng cho tác giả. Nhìn mùa thu này nhà thơ lại nhớ đến mùa thu xưa. Dường như lời hát “Mùa thu rồi ngày hăm ba, ta ra đi theo tiếng gọi sơn hà nguy biến. Rên khắp trời, lời hoan hô quân, dân ta tiến ra trận tiền” còn vang vọng bên tai. Hôm nay đứng giữa đất trời chiến khu trong buổi sáng mùa thu mát lành nhà thơ suy tư về đất nước. Cái cảm giác đầu tiên mà Nguyễn Đình Thi bắt gặp là cái rất riêng, rất đặc trưng về, rất Hà Nội : mùi hương cốm mát. Phải là một chàng trai Hà Nội chính gốc mới có được cái cảm nhận ấy. Phải gắn bó máu thịt với thủ đô mới chan hòa tình thương nơi này đến thế ! Niềm cảm xúc dâng trào. Những hồi tưởng về mùa thu trước tuy êm ái nhưng thật ra lòng nhà thơ dạt dào biết bao

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy.

Người ra đi mang dáng dấp của cậu học trò, trong sáng lưu luyến bao nhiêu kỉ niệm đẹp với từng con phố dài xao xác hơi may. Có một chút lưu luyến bâng khuâng trong lòng người, nhưng không hề bi luỵ. Câu thơ mang màu sắc lãng mạn tươi mát trong lành:

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy

Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Đình Thi cũng bắt đầu vui phơi phới của người tự do. Đứng giữa một vùng chiến khu tự do nhà văn đón nhận đất nước với những điều mới mẻ:

Mùa thu nay khác rồi

Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi

Gió thổi rừng tre phấp phới

Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha.

Phải có con mắt tinh tế, giao cảm với thiên nhiên nhà thơ mới nhận được sự”thay áo mới” của mùa thu. Tất cả như nô nức, muôn âm thanh trong trẻo xanh biếc của trời thu như hoà quyện vào nhau; đất nước như “đang cười, đang nói”. Tâm hồn nhà thơ dạt dào mênh mông thấy đất nước mình như “rừng tre phấp phới”. Hình ảnh cây tre cũng được các nhà thơ nhắc đến khi viết về đất nước:

Ta yêu Việt Nam đẹp, Việt Nam thơ bát ngát câu Kiều bờ tre, mái rạ

Mái đình cong con như em gái giữa đêm chèo

Cánh cò Việt Nam trong hơi mát xấm xoan cò lả

Cái đôn hậu nhân tình trong nét chạm chùa Keo

(Chế Lan Viên)

Từ xúc cảm mãnh liệt dạt dào nhà thơ cảm nhận được đất nước mình không giống Chế Lan Viên với lối trầm ngâm, lắng đọng mà ở đây, đất nước hiện lên nô nức, tươi mát nhưng cũng hết sức hào hùng:

Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta

Những cánh đồng thơm ngát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa

Nhà thơ không thiên tả cảnh mà nghiêng về yếu tố tượng trưng. Chỉ một vài hình ảnh cụ thể như : “ núi rừng, những cánh đồng, ngả đường, dòng sông” nhà thơ đã vẽ nên đất nước. Một đất nước được khẳng định chủ quyền “ Trời xanh đây là của chúng ta”, giống Lý Thường Kiệt ngày xưa đã khẳng định : “Nam quốc sơn hà nam đế cư”. Mượn một vài hình ảnh cụ thể nhưng có tính khái quát cao nhà thơ đã gửi gắm tình cảm, gửi gắm tâm trạng của mình trong đó. Niềm tự hào nhà thơ thể hiện qua điệp ngữ “của chúng ta”. Rất đẹp, rất thơ với “những cánh đồng, những dòng sông, rừng núi”…Cảm hứng lịch sử với truyền thống dân tộc đã nhắc nhở nhà thơ đừng quên:

Nước chúng ta

Nước của những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về.

Có nhìn về quá khứ xa xôi mới quý hơn những ngày mình đang sống . ở đây càng thấy quý hơn bởi chữ “tâm” của nhà thơ. Không chỉ có cảm nhận đất nước trong hiện tại với biết bao niềm vui chào đón mà còn nhìn lại lịch sử dân tộc. Có phải chăng những tiếng “rì rầm” trong đất ấy, những buổi ngày xưa vọng về thôi thúc bước chân và trái tim nhà thơ? Cảm hứng thời đại đã kết hợp nhuần nhuyễn với cảm hứng lịch sử truyền thống đã tạo ra những câu thơ tuyệt vời. Thi sĩ Gớt( Đức) có nói rằng : “Nhà thơ phải biết nắm lấy cái riêng biệt và từ đó, nếu cái riêng biệt là chân chính nhà thơ biểu hiện cái khái quát”. Nguyễn Đình Thi đã đi theo cái hướng này và đã thành công. Bằng những liên kết sóng đôi nhà thơ thường đi từ cái cụ thể đến cái khái quát.

Do đó mạch thơ tuôn trào theo cảm xúc không bị dàn trải. Nhà thơ cảm nhận đất nước bằng chính cái tâm hồn của mình, đáy lòng mình, không triết lý, không ồn ào nhưng đầy khích lệ. Chính vì vậy mà đất nước Việt Nam hiện lên rất hiện thực. Đó là một đất nước tạo hình trong đau khổ. Chiến tranh kéo dài không biết bao năm từ Đinh, Lý, Trần, Lê và cho đến ngày hôm nay vẫn chưa hết. Đất nước vẫn còn:

Những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều.

Từ xúc cảm không chỉ là niềm vui mà còn là nỗi đau nên trong bài thơ Đất nước lại có những vần thơ “đẫm nước mắt” như thế. Hình ảnh “cánh đồng quê chảy máu” đã tố cáo tội ác của giặc. Lấy “máu đỏ mà tưới trên cánh đồng vàng” không phải là tàn nhẫn hay sao? Cái hay của Nguyễn Đình Thi là ở chỗ đó. Hiện thực, quá khứ đã hội tụ về đây đó trong bài thơ nhưng với tâm hồn của một người lính mang dáng dấp học trò. cảm hứng lãng mạn luôn luôn chi phối.

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu.

Tình cảm riêng tư cũng đã trở thành cảm hứng về đất nước. Trong cái chung bao giờ cũng có cái riêng Nguyễn Đình Thi đã từng nói “Ta yêu em như yêu đất nước”. Chính những tình cảm này đã góp phần tạo nên “Đất nước” đôn hậu, ân tình và trìu mến hơn. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm cũng được khơi gợi từ chuyện giữa “anh và em”.

Đất là nơi anh đến trường

Nước là nơi em tắm

Đất Nước là nơi ta hò hẹn

Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm.

Nguyễn Khoa Điềm đã tiếp nhận đất nước trên nhiều phương diện. Từ địa lý cho đến lịch sử , rất cụ thể. Những câu thơ dài xen lẫn những câu ngắn và lối chiết tự khiến cho lời thơ có vẻ trầm tư. Tình yêu lứa đôi nảy sinh trong tình yêu đất nước. Cảm hứng đất nước bắt nguồn từ cách cảm nhận của nhà thơ qua những trắc nghiệm trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Tư tưởng của nhân dân đã chi phối toàn bộ cảm hứng, cấu từ hình tượng thơ. Nhà thơ cảm nhận rằng chính nhân dân đã làm nên đất nước và đất nước đã muôn đời là của nhân dân. Đất nước đối với nhà thơ vừa cụ thể mà cũng huyền ảo. Bởi vì cảm hứng ấy bắt nguồn từ những câu chuyện cổ, từ những điều gần gũi thân thương với cuộc sống của chúng ta:

Đất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn.

Rất cụ thể, gần gũi và bình dị : “Tóc mẹ…gừng cay muối mặn”. Nhưng đây cũng là sự sáng tạo. Nhà thơ cảm nhận đất nước theo chiều dài, lẫn chiều sâu, xuyên suốt từ quá khứ cho đến hiện tại. Truyền thống, phong tục được coi là chất sống vĩnh hằng. Đất nước là tất cả những gì có trong cuộc sống, là mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng:

Trong anh và em hôm nay

Đều có một phần Đất Nước

…Em ơi em Đất Nước là một phần trong máu xương của mình

Phải biết gắn bó và san sẻ

Phải biết hoá thân cho dáng hình xứ sở

Làm nên Đất Nước muôn đời…

Lời nhắn nhủ có vẻ riêng tư nhưng thật ra tác giả muốn nói chung với tất cả chúng ta. Không phải là lời giáo huấn mà là nỗi tâm tình, đầm ấm và thắm thiết. Những gì đã qua mà nhà thơ chứng kiến, đã biết, đã hiểu là nguồn cảm hứng chủ yếu của bài thơ. Tình yêu nước thể hiện thầm kín trong từng câu thơ. Dường như đối với Nguyễn Khoa điềm đất nước mênh mông rộng lớn lắm nhưng nó không xa lạ gì với chúng ta, nó ở ngay trong ta. Tất cả những gì có trong cuộc sống đều góp phần tạo nên đất nước. Đó là cảm nhận của lớp người đi trước. Nhà thơ đã khắc hoạ lại đất nước hết sức điển hình. Một đất nước Việt Nam với những chuyện cổ tích, ca dao, bình dị, chân tình nhưng người dân giàu lòng yêu thương, sẵn sàng hi sinh mình để tạo nên dáng hình xứ sở. Cảm hứng về đất nước của Nguyễn Khoa Điềm không dừng lại ở một giới hạn nào, bởi vì đất nước kết tinh trong mỗi con người. Đất nước hoá thân trong đời sống của mỗi cá nhân và mỗi cá nhân đang sống đều mang di sản đất nước của cha ông để lại.

Ôi đất nước bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy

Những cuộc đời đã hoá núi sông ta

Vì vậy, chúng ta hôm nay có trách nhiệm giữ gìn và truyền cho thế hệ mai sau. Cảm hứng thời đại xen với cảm hứng truyền thống. Lịch sử dân tộc tạo ra mạch thơ dài không ngơi nghỉ. Nhưng điều đó khiến ta liên tưởng đến đất nước mình…Trong từng thời điểm, đất nước có những phút giây thơ mộng nhưng qua bao nhiêu chặng đường mà nhà thơ đã đi đất nước sống trong cực nhọc, nặng nề dưới bom đạn , chiến tranh. Nhưng mà cha ông ta:

Sống vững chãi bốn ngàn năm sừng sững

Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa

Trong và thực sáng hai bờ suy tưởng

Sống hiên ngang mà nhân ái chan hoà

(Huy Cận)

Chính nỗi đau đớn mà đất nước đã phải chịu đựng làm xốn xang tâm hồn của nhà thơ. Thật vậy, bốn ngàn năm qua tổ quốc ta chưa hề chấm dứt chiến tranh:

“Đất nước tôi, đất nước tôi, từ thuở còn nằm nôi sáng chắn bão giông, chiều ngăn nắng lửa…”

Những buổi trưa hè giọng ca dao vẫn cất lên trên đất nước đau thương. Cũng là một đất nước Việt Nam nhưng mỗi nhà thơ đều cảm nhận ở những điều khác nhau. Cảm hứng về “đất nước” bắt đầu từ hiện thực. Nhưng ở mỗi nhà thơ đều mang hình nét lãng mạn, lạc quan:

Đất Nước của nhân dân, Đất Nước cả ca dao thần thoại

Dạy anh biết “Yêu em từ thuở trong nôi”

“Đất nước” là chủ đề bao trùm thơ Việt Nam trong giai đoạn 1945-1975. Biết bao nhà thơ đã viết về đề tài nay. Nhưng tôi cho rằng trong tất cả những bài thơ Đất nước Nguyễn Đình Thi là người thành công hơn cả. Đất nước của Nguyễn Đình Thi rất chân thật nhưng rất nghệ thuật nhờ nhà thơ đã chọn hình tượng đặc sắc. Tuy nhiên ở mỗi bài thơ Đất nước nhà thơ nào cũng có nét hay riêng.

Tóm lại, cảm hứng đất nước của nhà thơ bắt nguồn từ lòng yêu nước chân thành, sâu sắc ! Cảm hứng đó không bắt gặp trong hiện tại mà họ còn tìm về quá khứ. Với những năm tháng gian khổ chiến tranh với truyền thống tốt đẹp của dân tộc…Chính các nhà thơ cũng có một phần tạo ra: “Nam quốc sơn hà” tươi đẹp ! Để chúng ta có thể tự hào : “Đất nước tôi…sáng ngời muôn thuở. Khi trăng đã vào cửa sổ đòi thơ…”

Phân tích và so sánh hình tượng đất nước qua 2 bài thơ Đất Nước – mẫu 4

Đất nước từ lâu đã trở thành hình tượng tiêu biểu xuyên suốt nền văn học Việt Nam. Trong hành trình dựng nước và giữ nước, có rất nhiều nhà thơ, nhà văn đã chọn đất nước làm chủ đề sáng tác. Nguyễn Khoa Điềm và Nguyễn Đình Thi là 2 trong số đó. Hai bài thơ cùng tên “Đất nước” của họ đã đem lại cho người đọc những cảm nhận mới mẻ, đầy đủ, trọn vẹn và sâu sắc về đất nước

Hai tác phẩm cùng ra đời sau Cách mạng tháng Tám, nhân dân được làm chủ đất nước, đất nước được tái hiện là đất nước giàu đẹp, anh hùng. Cùng sử dụng giọng thơ trữ tình - chính luận để thể hiện hình tượng đất nước nhưng dưới những rung cảm thẩm mĩ khác biệt, đất nước trong mỗi bài thơ lại mang những nét riêng biệt, độc đáo.

Đất nước trong thơ Nguyễn Đình Thi mang màu sắc hiện đại là chính. Tính dân tộc thể hiện trong vẻ đẹp trường cửu của mùa thu xứ sở, của gió heo may, của hương cốm mới. Đặc biệt là cảm giác xao xuyến lòng người, gợi thương gợi nhớ bâng khuâng:

“Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày đã xa”

Rồi nối tiếp là những hình ảnh im đậm sắc màu Việt Nam trong chiều sâu tâm hồn dân tộc:

“Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát

Những dòng sông đỏ nặng phù sa”

Hình tượng đất nước hiện ra với những hình ảnh thơ xúc động kết nối mạch ngầm truyền thống dân tộc:

“Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về ”

Đất nước ấy là đất nước trong chiến tranh vệ quốc của thế kỉ XX. Hình tượng đất nước được dựng xây ấp ủ và đúc kết, nuôi dưỡng trong suốt cuộc kháng chiến dài 9 năm. Những đau thương đất nước phải gánh chịu khi ấy dưới ngòi bút Nguyễn Đình Thi hiện lên vô cùng xót xa:

“Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều”

Trong bản tuyên ngôn Bình Ngô đại cáo năm xưa của Nguyễn Trãi, tác giả đã vạch trần tội ác của giặc xâm lược, tái hiện những đau thương của nhân dân “Nướng dân đen trên ngọn lửa hung tàn / Vùi con đỏ xuống dưới hầm tai vạ”. Còn Nguyễn Đình Thi đã tái hiện những cánh đồng “chảy máu”, “dây thép gai đâm nát trời chiều”, hiện đại đau đớn, gợi nỗi đau vô tận và sự căm thù vô biên.

Tư trong đau thương và căm thù ấy, cả dân tộc đã kiên cường bất khuất đứng lên:

“Xiềng xích chúng bay không khóa được

Trời đầy chim và đất đầy hoa

Súng đạn chúng bay không bắn được

Lòng dân ta yêu nước, thương nhà”.

“Xiềng xích” hữu hạn và “trời đầy chim và đất đầy hoa” được sử dụng thành công đã diễn tả tinh thần bất khuất của dân tộc. “Súng đạn” là cái cụ thể, “lòng dân ta yêu nước thương nhà” là cái trừu tượng. Dùng cái cụ thể để “bắn” cái trừu tượng cũng như dùng cái hữu hạn để “khóa” cái vô hạn là không thể. Điều đó nói lên sự bất lực của kẻ thù và sự bất diệt của dân tộc ta.

Nổi bật trong bài thơ là hình tượng đất nước trong ánh sáng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và chiến thắng chói lòa:

“Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nước vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng lòa”

Trong cảm xúc và suy tư, bức chân dung đất nước được khắc họa vừa cụ thể vừa âm vang chiến trận, vươn tới hình tượng sử thi hoành tráng giàu sức khái quát. Nước Việt Nam từ bùn lầy của nô lệ, từ đau thương trong máu lửa đã thức dậy mạnh mẽ làm nên thiên thần thoại lịch sử với chiến thắng huy hoàng.

Khác với Nguyễn Đình Thi, đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm lại là một Đất Nước trong màu sắc văn hóa dân gian. Nhà thơ đã thể hiện tư tưởng mới mẻ “Đất Nước của Nhân dân”.

Mở đầu bài thơ, khi nói về sự hình thành, lớn lên của đất nước, Nguyễn Khoa Điềm đã miêu tả đất nước từ chiều sâu của văn hóa dân gian, của phong tục tập quán và lời kể của bà, lời ru của mẹ, từ muối mặn, gừng cay, từ những giọt mồ hôi vất vả, tảo tần.

Đất nước là những gì quen thuộc mà cũng đầy tôn kính, thiêng liêng:

“Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi

Đất Nước có trong những cái ngày xửa, ngày xưa mẹ thường hay kể

Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn

Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc

Tóc mẹ thì bới sau đầu

Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

Cái kèo, cái cột thành tên

Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, dần, sàng

Đất Nước có từ ngày đó... ”

Khái niệm đất nước được làm rõ trong thước đo của “thời gian đằng đẵng, không gian mênh mông”, thước đo của lịch sử, của địa lí. Đó là truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu Cơ, là truyền thuyết Hùng Vương và ngày giỗ Tổ, giải thích quá trình sinh thành và lớn lên của dân tộc, cũng là quá trình trưởng thành bền vững của hình tượng đất nước. Không gian địa lý không chỉ là sông núi, cánh đồng... mà còn là những không gian gần gũi và quen thuộc của cuộc sống con người “nơi anh đến trường” “nơi em tắm”. Đồng thời cũng là nơi sinh tồn của bao thế hệ, nó hóa thân trong mỗi người như “Trong anh và em hôm nay / Đều có một phần đất nước”. Điều đó cho thấy sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, cá nhân với cộng đồng, giữa cái nhỏ bé với cái lớn lao, giữa cái cụ thể với cái trừu tượng, giữa vật chất với tinh thần trong cái nhìn của Nguyễn Khoa Điềm.

Hình tượng đất nước còn được soi chiếu trong cái nhìn của văn hóa dân gian:

“Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái

Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại

Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất tổ Hùng Vương

Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm

Người học trò nghèo góp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên

Con cóc, con gà quê hương góp cho Hạ Long thành thắng cảnh

Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm ”

Tất cả cái tên, cảnh vật thiên nhiên dường như đều là sự hóa thân những phẩm chất cao đẹp của nhân dân. Chất liệu đặc biệt ấy đã tạo nên hình tượng đất nước thiêng liêng, thân thiết bội phần, được xây dựng qua bề dày bốn nghìn năm bởi những con người vô danh:

“Trong bốn nghìn lớp người giống ta lứa tuổi

Họ đã sống và chết

Giản dị và bình tâm

Không ai nhớ mà đặt tên

Nhưng họ đã làm ra Đất Nước”

Đất Nước được tạo ra từ đôi tay và cuộc đời của rất nhiều con người dù không tên không tuổi nhưng công lao của họ luôn được ghi nhớ trong chính dáng hình dân tộc. Để rồi từ đó, chúng ta có thể cảm nhận được hình tượng đất nước trong thơ Nguyễn Khoa Điềm vừa có bề dày của lịch sử, bề rộng của không gian địa lý, bề sâu của văn hóa, phong tục tập quán. Chính những phát hiện cùng với cách thể hiện mới mẻ ấy đã nêu bật được một tư tưởng cốt lõi: “Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao, thần thoại”. Nguyễn Khoa Điềm đã khéo léo chọn lọc sáng tạo những cái tiêu biểu và ý nghĩa nhất của văn hóa dân gian để xây dựng hình tượng đất nước. “Đất Nước” (Mặt trường khát vọng) chính vì thế đã trở thành đóng góp quan trọng của giọng thơ Nguyễn Khoa Điềm trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại khi tạo dựng chân dung đất nước.

Có thể nói, mỗi bài thơ dưới ngòi bút của 2 phong cách khác nhau đều mang những nét đặc biệt khác nhau. Đất nước của Nguyễn Đình Thi hay Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm đều khắc họa hình tượng đất nước thật đẹp và đáng quý. Một bên là đất nước kiên cường, bất khuất trong máu lửa đau thương đứng dậy, một bên là “Đất Nước của nhân dân, của ca dao, thần thoại”. Song cả hai đều thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc và cảm động. Hai bài thơ đã đóng góp cho văn học dân tộc 2 tác phẩm xuất sắc về hình tượng đất nước đồng thời để lại trong lòng người đọc những rung động thẩm mỹ và những cảm nhận đầy đủ, trọn vẹn về Tổ quốc và nhân dân. Từ đó giúp người đọc thêm yêu quê hương, đất nước mình.

Xem thêm các bài văn mẫu lớp 12 được xem nhiều nhất chọn lọc hay khác:

Giới thiệu kênh Youtube Tôi

Trang trước Trang sau

Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn trích Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm

Quảng cáo

Xem thêm:

  • Soạn bài Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm siêu ngắn
  • Soạn bài Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm - Ngắn gọn nhất
  • Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

  • Dàn ý
  • Bài mẫu

  • Dàn ý
  • Bài mẫu
So sánh 2 tác phẩm đất nước
Bài khác

Đề bài:Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn tríchĐất nước- Nguyễn Khoa Điềm

Dàn ý

1. MỞ BÀI: GIỚI THIỆU CHUNG:

- Giới thiệu về: nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, tác phẩm “Mặt đường khát vọng” và đoạn thơ Đất Nước:

+ Nguyễn Khoa Điềm là một trong những cây bút tiêu biểu trong nền thơ ca kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Thơ ông hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước, con người Việt Nam.

+ Trường ca"Mặt đường khát vọng"được tác giả hoàn thành ở chiến khu Trị - Thiên năm 1971, in lần đầu năm 1974, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm miền Nam về non sông đất nước, về sứ mệnh của thế hệ mình trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.

+ Đoạn thơ trên thuộc chương V - chương "Đất nước" của bàn trường ca; thể hiện những nhận thức sâu sắc về đất nước, trong đó nổi bật là hình ảnh đất nước hiện lên trong quan hệ gắn bó với mỗi con người.

- Dẫn dắt nhận định: Chất liệu văn hóa dân gian trong đoạn thơ Đất Nước được sử dụng vừa quen thuộc vừa mới lạ.

2. THÂN BÀI

Nhà thơ đã vận dụng thành công chất liệu văn hóa dân gian. Những chất liệu ấyvừa quen thuộc(gần gũi với cuộc sống của mỗi con người Việt Nam)vừa mới lạ(với những sáng tạo mới mẻ, hấp dẫn)

- Chất liệu dân gian được sử dụng rất đa dạng, phong phú, tất cả đều gần gũi, quen thuộc với mỗi con người Việt Nam

+ Có phong tục, lối sống, tập quán sinh hoạt, vật dụng quen thuộc(miếng trầu, tóc bới sau đầu, cái kèo, cái cột, hạt gạo xay, giã, giần, sàng, hòn than, con cúi,...).

+ Có ca dao, dân ca, tục ngữ, truyền thuyết, cổ tích.

- Cách vận dụng độc đáo, sáng tạo:

+ Vận dụng ca dao, tục ngữ nhưng dẫn dắt khéo léo, khi lấy nguyên vẹn toàn bài khi chỉ mượn ý mượn tứ để khẳng định, tôn vinh những nét đẹp trong sinh hoạt và tâm hồn con người Việt Nam. Đó là sự chăm chỉ chịu thương, chịu khó; là tấm lòng thủy chung son sắt trong tình yêu; là sự duyên dáng, ý nhị trong từng lời ăn tiếng nói...

Ví dụ:

- "Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn"lấy ý từ bài ca dao "Tay nâng chén muối đĩa gừng/ Gừng cay muối mặn xin đừng quên nhau"hay "Muối ba năm muối hãy còn mặn, gừng chín tháng gừng hãy còn cay/ Đôi ta tình nặng nghĩa dày/ Có xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xa"

- "Hạt gạo phảimột nắng hai sươngxay, giã, giần, sàng"

- "Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm"lấy ý từ bài ca dao"Khăn thương nhớ ai/ Khăn rơi xuống đất..."

...

+ Liệt kê hàng loạt những câu chuyện từ xa xưa trong truyền thuyết, cổ tích dân tộc để làm nổi bật vẻ đẹp trù phú của đất nước, những truyền thống quý báu của nhân dân ta đồng thời khẳng định vai trò to lớn của nhân dân trong việc "làm ra Đất Nước"

Ví dụ: Truyến thống đoàn kết, tinh thần cảnh giác cao độ trước kẻ thù"dân mình biết trồng tre mà đánh giặc", tinh thần uống nước nhớ nguồn"Hằng năm ăn đâu làm đâu/ Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ".Hoặc tô đậm sự trù phú tươi đẹp của quê hương:

"Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu

...

Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm"

- Chất liệu văn hóa, văn học dân gian được sử dụng đậm đặc đã tạo nên một không gian nghệ thuật riêng của đoạn trích, vừa bình dị, gần gũi, hiện thực, lại vừa giàu tưởng tượng,bay bổng, mơ mộng. Hơn nữa, có thể nói chất dân gian đã thấm sâu vào tư tưởng và cảm xúc của tác giả, tạo nên một đặc điểm trong tư duy nghệ thuật ở đoạn trích này.

- Bằng việc sử dụng đậm đặc chất liệu văn hóadân gian, bên cạnh việc lí giải, định nghĩa Đất Nước ở nhiều bình diện [không gian, thời gian lịch sử, truyền thống văn hóa] nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn làm nổi bật một tư tưởng mới mẻ: "Đất Nước của nhân dân/ Đất Nước của ca dao thần thoại"

3.KẾT BÀI

- Nhận định được nêu ra trong bài là một cơ sở quan trọng để khám phá, tìm hiểu tác phẩm nói chung và đoạn thơ nói riêng. Qua đoan trích, ta thấy được tư tưởng sâu sắc, mới mẻ của Nguyễn Khoa Điềm. Đoạn thơ kết tinh tư tưởng yêu nước, niềm tự hào dân tộc của nhà thơ, cũng là đóng góp lớn của ông đối với thơ ca dân tộc. Đoạn thơ khẳng định tài năng sáng tạo, sự am hiểu tường tận về văn hóa dân gian của tác giả.

- Thành công đòi hỏi ở nhà thơ Nguyễn Khoa Điểm một vốn sống, vốn văn hóa phong phú. Một sự nhận thức sâu sắc, mới mẻ về Đất nước, về Nhân Dân. Đồng thời đời hỏi ở nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm có một tài năng, một bản lĩnh của người cầm bút.

- Qua đoạn thơ, để lại bài học sâu sắc về cuộc sống: biết trân trọng những giá trị văn hóa dân gian; bài học về sáng tạo nghệ thuật: đem đến những sáng tạo, mới mẻ từ những giá trị gần gũi, quen thuộc.

Bài mẫu

Nguyễn Khoa Điềm được đánh giá là một trong những gương mặt thơ tiêu biểu của thế hệ các nhà thơ trẻ tài năng thời chống Mĩ cứu nước của dân tộc ta .Đọc các bài thơ được đưa vào học trong chương trình phổ thông vài thập niên gần đây của ông như :Mẹ và Quả; Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ; đặc biệt là bài thơ Đất Nước trích trong trường ca “Mặt đường khát vọng” (Ngữ văn 12 ), có thể khẳng định rằng: khai thác chất liệu văn hoá dân gian, đặc biệt là văn học dân gian là “dấu vân tay”,là cá tính sáng tạo- nét phong cách nghệ thuật của tác giả ,góp phần tạo nên sự hấp dẫn và lôi cuốn ở thơ ông bởi :“sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước,con người Việt Nam”. Trong bài viết này, chúng tôi mong muốn chỉ ra các loại chất liệu văn hoá được nhà thơ tìm tòi,khai thác và hiệu ứng nghệ thuật của nó mang lại cho độc giả , tạo nên trường “cộng hưởng” khi thưởng thức cảm thụ bài thơ Đất Nước nói riêng, thơ Nguyễn Khoa Điềm nói chung .

Bài thơ Đất Nước trích phần đầu chương V bản trường ca “Mặt đường khát vọng”, được sáng tác tại chiến khu Trị - Thiên năm 1971, xuất bản 1974. Cảm hứng chủ đạo ,tư tưởng bao trùm bài thơ là :“ĐẤT NƯỚC LÀ CỦA NHÂN DÂN”. Theo đó bài thơ được sáng tác theo phương thức trữ tình- chính luận, có kết cấu 3 phần : phần 1: Đất Nước có từ khi nào và bắt đầu từ cái gì?; phần 2: Đất Nước là gì ? phần 3: Đất Nước do ai làm ra? Khác với các nhà thơ khác viết về Đất nước-Tổ quốc, Nguyễn Khoa Điềm cảm nhận và quy chiếu Đất Nước dưới 3 phương diện: thời gian( chiều dài) ; không gian( chiều rộng); văn hoá (chiều sâu),nhất là chiều sâu văn hoá dân tộc.

Trước hết, xin giới thuyết ngắn gọn khái niệm chất liệu văn hoá dân gian. Dựa theo Từ điển tiếng Việt, văn hoá dân gian là toàn bộ những giá trị vật chất và tinh thần do nhân dân sáng tạo ra trong trường kì lịch sử thời xa xưa. Theo đó, chất liệu văn hoá dân gian là những giá trị, những sản phẩm cảvật chất lẫn tinh thần( văn hoá vật thể và phi vật thể, đặc biệt là văn học dân gian) góp phần tạo dựng, hun đúc nên nền văn hoá Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.Từ khái niệm ấy, soi chiếu vào bài thơ Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm, ta thấy nhà thơ đã rất ý thức và có nhiều tìm tòi, khai thác vận dụng sáng tạo các giá trị, chất liệu văn hoá để làm nổi bật tư tưởng chủ đạo của bài thơ: Đất Nước là của Nhân Dân , chứ không phải của các vương triều như quan niệm phong kiến ngày xưa .

Ở phần đầu bài thơ (Đất Nước có từ khi nào và bắt đầu từ cái gì? ), nhà thơ tập trung khai thác chất liệu văn hoá dân gian qua các thể loại văn học dân gian, các sản phẩm văn hoá về phong tục,sản xuất , đặc biệt là ý nghĩa phồn thực của chúng làm nên bản sắc văn hoá dân tộc. Cụm từ “ngày xữa ngày xưa” là mô tuýp mở đầu quen thuộc của truyên dân gian. Hai hình ảnh “miếng trầu” bà ăn và “búi tóc” sau đầu của mẹ gợi ra nhiều ý nghĩa .Đó không chỉ là tập tục lâu đời ở người Việt khác xa với người Hán, mà còn gợi ra bao giá trị văn hoá đặc sắc của người Việt . Gắn với mái tóc người phụ nữ có bao nhiêu câu tục ngữ ,ca dao: “Hàm răng mái tóc là góc con người”; “Tóc ngang lưng vừ chừng em búi/ Để chi dài bối rối lòng anh ”… Hay tục ăn trầu gắn với miếng trầu đã kết tinh trong nó bao nhiêu giá trị sâu xa .Miếng trầu nhỏ nhắn nhưng không thể thiếu trong các nghi lễ trang trọng: hỏi cưới, giỗ chạp. Miếng trầu là vật xã giao: “miếng trầu là đầu câu chuyện”; miếng trầu kết duyên tình nghĩa vợ chồng, anh em: “miếng trầu đỏ thắm nặng sâu tình người”; miếng trầu còn là vật giao duyên tình chồng –vợ “Trầu này trầu tính trầu tình/ trầu loan trầu phụng, trầu mình lấy ta…” Chúng ta có cả một “văn hoá trầu” ! Các hình ảnh “cái kèo cái cột, hạt gạo” là sản phẩm văn hoá vật chất gắn với thói quen ở- ăn của người Việt và cả nền văn minh nông nghiệp lúa nước . Cụm từ “gừng cay- muối mặn” không chỉ phản ánh văn hoá “ẩm thực” của dân tộc ta mà còn gợi ra lối sống tình nghĩa thuỷ chung ,được khai thác qua các câu ca dao- dân ca : “Tay bưng đĩa muối chấm gừng/ Gừng cay,muối măn xin đừng quên nhau”; hoặc: “Muối đã mặn ngàn năm còn mặn / Gừng đã cay muôn thuở còn cay…”. Thật là xúc động và thấm thía .

Sang phần 2 “ Đất Nước là gì?” nhà thơ lại có cách khai thác ,tìm tòi các chất liệu văn hoá dân gian đặc sắc . Đó là tập trung chủ yếu vào văn học dân gian, kết hợp các giá trị văn hoá truyền thống với hiện đại trong trách nhiệm bổn phận của chúng ta hôm nay . Hình ảnh “chiếc khăn” trong câu thơ “ Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm” lấy cảm hứng từ bài ca dao tình yêu: “ Khăn thương nhớ ai /khăn rơi xuống đất/ khăn thương nhớ ai /khăn vắt trên vai..” nhà thơ muốn chuyển tải thông điệp : Đất Nước gắn với không gian sinh hoạt mỗi người, và cũng là “không gian tình yêu lứa đôi” . Hai câu dân ca “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc; con cá ngư ông mống nước biển khơi” không chỉ bộc lộ tình yêu với quê hương Bình –Trị -Thiên của mình, mà còn để chỉ ra rằng : đất nước gắn với không gian miền xuôi, miền ngược; rừng núi và biển đảo , là không gian sinh tồn và đoàn tụ của 54 dân tộc anh em .

Đáng chú ý là ở đoạn cuối phần thơ này, tác giả tập trung khai thác các truyền thuyết mang ý nghĩa lịch sử của dân tộc . Các hình ảnh “chim – rồng”, các nhân vật truyền thuyết “Lạc Long Quân- Âu Cơ”, “bọc trứng” gợi nhắc về cội nguồn tổ tiên cao quý đáng tự hào của dân tộc . Người Việt là “ con Lạc cháu Hồng; con Rồng cháu Tiên” . Câu thơ : “ Hàng năm ăn đâu làm đâu / Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ”, không chỉ nhắc nhớ về các thế hệ vua Hùng (18 đời) có công dựng nước và giữ nước được đúc kết qua câu tục ngữ: “ Dù ai buôn ngược bán xuôi/ Nhớ ngày giỗ Tổ mồng mười tháng ba”, mà còn ghi tạc đạo lí “uống nước nhớ nguồn” của ông cha.

Sang phần 3 –phần thể hiện tập trung cảm hứng chủ đạo bài thơ : “ Đất Nước là của Nhân Dân”, Nguyến Khoa Điềm lại có cách khai thác, tìm tòi sáng tạo .

Trong ý tưởng nhân dân làm nên Đất Nước trên bình diện không gian địa lí, nhà thơ đã tập trung tìm tòi khám phá sự giao thoa hoà quyện các truyền thuyết dân gian với các danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử văn hoá. Truyện Sự tích đá Vọng Phu vả chăng được dệt nên từ danh thắng những hòn Vọng Phu suốt chiều dài đất nước, và để dân gian thổi vào đó tấm lòng thuỷ chung “chờ chồng nuôi con” của người phụ nữ Việt Nam? Rồi “hòn trống mái” cũng rất có thể như vậy . Chủ ý là khẳng định vẽ đẹp trong tình cảm vợ chồng luôn gắn bó son sắt bên nhau . Còn “gót ngựa Thánh Gióng; đất Tổ Hùng Vương” lại khái thác các truyền thuyết dân gian : truyền thuyết Thánh Gióng và truyền thuyết các vua Hùng dựng nước và giữ nước .Một loạt tên các người dân : Ông Đốc ,Ông Trang, Bà Đen, bà Điểm lại được nhà thơ quy chiếu gắn với các địa danh, sơn danh Nam Bộ( cầu ông Đốc, ông Trang, núi bà Đen,chợ bà Điểm…)

Để khẳng định nhân dân là người gánh đất nước trên dặm dài lịch sử oanh liệt của dân tộc, nhà thơ chỉ gợi ra vài chất liệu khái quát . Không phải ngẫu nhiên ở đoạn này ông lặp lại hai lần con số 4000 năm ( bốn nghìn năm Đất Nước, bốn nghìn lớp người).Thông điệp ngắn gọn nhân dân là người viết nên những trang sử vẻ vang trong suốt 4000 ngàn năm của dân tộc . Câu thơ “ Khi có giặc người con trai ra trận” gợi nhắc bài câu ca dao : “ Nàng về nuôi cái cùng con / Để anh đi trẩy nước non Cao Bằng” có lẽ ra đời thời Lê – Mạc tương tàn . Câu thơ: “ Ngày giặc đến nhà đàn bà cũng đánh” chính là câu tục ngữ “ Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh” để thể hiện truyền thống anh hùng ,bất khuất của phụ nữ Việt Nam…

Ở đoạn khẳng định nhân dân làm nên Đất Nước trên bình diện văn hoá, Nguyễn KhoaĐiềm liệt kê hàng loạt các sản phẩm, các giá trị văn hoá vật thể và phi vật thể do nhân dân tạo lập nên . Đó là nên văn minh nông nghiệp :“Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ;họ chuyền lửa qua mỗi nhà., họ đặp đập be bờ…” Đó là giá trị tinh thần tâm linh “Họ truyền giọng điệu của mình cho con tập nói, Họ gánh tên làng ,tên xã trong mỗi chuyến di dân”. Đoạn thơ cuối nhà thơ khai thá chiều sâu ý nghĩa trong nhiều bài ca dao –dân ca . Cụm từ “ yêu em từ thuở trong nôi” lấy từ bài ca dao : “Yêu em từ thuở trong nôi / Em nằm em khóc, anh ngồi anh ru” để khẳng định tình cảm mãnh liệt, bền chặt, thuỷ chung của người Việt . Câu thơ “Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội” là lấy ý tứ từ câu ca dao : “Cầm vàng mà lội qua sông / Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng” muốn nhắn nhủ với chúng ta phải biết quý trọng công sức lao động . Câu thơ “ Biết trồng tre…Đi trả thù không sợ dài lâu” lấy ý từ câu ca dao : “ Thù này ắt hẵn còn lâu / Trồng tre thành gậy ,gặp đâu đánh què” là để nhắn nhủ mọi người chớ vội quên kẻ thù , mối thù ta đang chất chứa trong lòng . Người xưa có câu “ Quân tử báo thù 10 năm chưa muộn” . Tất cả góp phần thể hiện tâm hồn, tính cách, lẽ sống của dân tộc ta .

Tóm lại, tìm hiểu chất liệu văn hoá dân gian trong bài thơ Đất Nước của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm góp phần giúp giáo viên và học sinh nhận diện các giá trị các sản phầm VHDG, và sự tìm tòi khai thác sáng tạo đặc sắc của nhà thơ trong việc thể hiện cảm hứng chủ đạo bài thơ : Đất Nước là của Nhân Dân” khi giảng dạy học tập bài thơ này nói riêng và một số bài thơ khác có khai thác sữ dụng VHDG nước ta nói chung.Tìm hiểu chất liệu VHDG trong bài thơ Đất Nước của nhà thơ góp phần tô đậm “dấu vân tay” trong cá tính sáng tạo nghệ thuật thơ của tác giả qua nghệ thuật chắt lọc tinh tế, sâu sắc văn hoá dân gian của Nguyễn Khoa Điềm ,đồng thời khẳng định một chân lí “ VHDG là bầu sữa nuôi dưỡng sự sáng tạo và tài năng nghệ thuật” văn nghệ sỹ.

Nguồn: sưu tầm

Loigiaihay.com

  • Bình giảng khổ thơ thứ nhất đoạn trích Đất nước

  • Tìm hiểu đoạn trích Đất nước – Nguyễn Khoa Điềm

  • Cảm nhận về hai đoạn thơ "Bên kia sông Đuống" của Hoàng Cầm và "Đất nước" của Nguyễn Khoa Điềm

  • Tuối trẻ và tương lai đất nước - Lạm bàn về chí hướng của tuổi trẻ - Ngữ Văn 12

  • Cảm nhận của em về hình ảnh đất nước được thể hiện qua bài qua bài Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm

Quảng cáo

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Ngữ Văn 12 - Xem ngay

Báo lỗi - Góp ý