Mối quan hệ và sự khác biệt giữa hoạt động thanh tra và kiểm tra, giám sát
2020-09-03 07:35:00.0
2020-09-03 07:35:00.0
Xuất phát từ nguyên tắc mang tính bản chất của nhà nước ta là xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, nhân dân uỷ quyền cho các cơ quan nhà nước thực hiện quyền lực của mình. Quyền lực nhà nước là thống nhất, không phân chia nhưng có phân công phối hợp trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp. Vì vậy trong cơ chế hoạt động của mình, các cơ quan nhà nước ngoài việc phải thường xuyên tự kiểm tra hoạt động của mình còn phải chịu sự giám sát, kiểm tra, thanh tra của các cơ quan khác trong, ngoài hệ thống và sự giám sát của nhân dân.
1. Giám sát: Là khái niệm dùng để chỉ hoạt động của các cơ quan quyền lực nhà nước, các cơ quan tư pháp, các tổ chức xã hội và mọi công dân nhằm đảm bảo sự tuân thủ nghiêm chỉnh pháp luật trong quản lý nhà nước và quản lý xã hội
2. Kiểm tra: Là khái niệm rộng, được hiểu theo hai góc độ:
Thứ nhất, kiểm tra là hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước cấp trên với cơ quan nhà nước cấp dưới [trong mối quan hệ trực thuộc] nhằm xem xét, đánh giá mọi mặt hoạt động của cấp dưới khi thấy cần thiết hoặc trong trường hợp cần kiểm tra một vấn đề cụ thể nào đó. Vì vậy khi tiến hành kiểm tra, cơ quan cấp trên hoặc thủ trưởng cơ quan có quyền áp dụng các biện pháp cưỡng chế kỷ luật, biện pháp bồi thường thiệt hại vật chất hoặc áp dụng các biện pháp tác động tích cực với đối tượng bị kiểm tra cũng như động viên khen thưởng về vật chất hoặc tinh thần.
Thứ hai, kiểm tra là hoạt động của các tổ chức chính trị - xã hội như kiểm tra của Đảng, kiểm tra, giám sát của các tổ chức xã hội đối với hoạt động hành chính nhà nước. Hoạt động kiểm tra này ít mang tính quyền lực nhà nước và không trực tiếp áp dụng các biện pháp cưỡng chế mà chỉ áp dụng các biện pháp tác đông mang tính xã hội.
3. Từ quan niệm trên, cụ thể là các mối quan hệ giữa hoạt động thanh tra và kiểm tra, giám sát như sau:
Thứ nhất, nhà nước tự kiểm soát hoạt động của mình bằng các hình thức:
- Các cơ quan quyền lực nhà nước giám sát hoạt động của các cơ quan hành pháp, tư pháp;
- Cơ quan tư pháp kiểm soát cơ quan hành pháp;
- Cơ quan hành pháp tự kiểm soát thông qua hoạt động kiểm tra nội bộ; thanh tra, kiểm tra của cơ quan cấp trên đối với cơ quan cấp dưới; thanh tra việc thực hiện pháp luật của các cơ quan, tổ chức, cá nhân…
Thứ hai, nhân dân giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước thông qua hệ thống cơ quan dân cử, mặt trận tổ quốc và các đoàn thể quần chúng; giám sát trực tiếp ở cơ sở thông qua tổ chức thanh tra nhân dân, qua hoạt động khiếu nại, tố cáo…
Từ sự phân tích trên đây, có thể nhận thấy rằng: hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra có mối quan hệ ràng buộc, tương hỗ, phối hợp với nhau khi thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình.
4. Bên cạnh mối quan hệ tác động đó hoạt động thanh tra, kiểm tra và giám sát có những điểm khác biệt cơ bản
- Về chủ thể:
Chủ thể thanh tra có phạm vi hẹp hơn và mang tính chuyên trách chủ yếu được thực hiện bởi các cơ quan thanh tra và cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra. Chủ thể kiểm tra có phạm vi rộng hơn và thường gắn với sự kiểm tra của nhà quản lý đối với đối tượng quản lý. Chủ thể giám sát rộng hơn nữa bao gồm: hệ thống cơ quan quyền lực, tổ chức Đảng, tổ chức chính trị xã hội và toàn thể nhân dân.
- Về hoạt động
Hoạt động của thanh tra được tiến hành theo trình tự, thủ tục chặt chẽ do pháp luật quy định và mang tính nghiệp vụ cao. Hoạt động giám sát được thực hiện thường xuyên liên tục bằng rất nhiều hình thức khác nhau. Hoạt động kiểm tra cũng được thực hiện thường xuyên liên tục và thường là đơn giản hơn thanh tra.
Cao Minh Luận
Chúng ta đã gặp rất nhiều với các khái niệm thanh tra, điều tra, giám sát. Tuy nhiên vẫn còn nhiều người chưa hiểu đúng về các khái niệm này. Vậy thanh tra là gì và đâu là sự khác biệt giữa các khái niệm trên.
Trong công tác quản lý nhà nước nói chung, bên cạnh các hoạt động quản lý thì việc thanh tra, kiểm tra cũng được thực hiện nhằm đánh giá mức độ thực hiện chính sách pháp luật, đảm bảo tính công khai, minh bạch, đúng theo quy định của Pháp luật hiện hành. Có thể nói, thanh tra, kiểm tra là công cụ mang tính phản biện chu trình quản lý nhà nước. Thông qua hai hoạt động này, cơ quan quản lý nhà nước có thể phân tích, đánh giá khách quan các mục tiêu, nhiệm vụ quản lý đề ra.
Theo quy định, thanh tra, kiểm tra là hai hoạt động riêng biệt, chúng có mối quan hệ chặt chẽ, hoạt động tương trợ với nhau. Không ít người nhầm lẫn hai khái niệm này và đánh đồng chúng là một.
Thanh tra và kiểm tra có nhiều điểm khác nhau
Theo từ điển Tiếng Việt thì thanh tra là kiểm tra, xem xét tại chỗ, khách quan các hoạt động của cơ quan, đơn vị. Trong đó, nhiệm vụ thanh tra thực hiện bởi các cơ quan nhà nước có trách nhiệm liên quan. Tuy nhiên, để triển khai nhiệm vụ, thanh tra sẽ được đồng thực hiện bởi bộ máy chuyên môn và sự giám sát của người dân. Vì thế, các Cơ quan Thanh tra có nhiệm vụ nhận, xem xét và giải quyết, phản hồi các đơn thư khiếu nại, tố cáo từ quần chúng gửi đến. Hiện nay, ngoài thanh tra nhà nước còn có các đơn vị Thanh tra chuyên ngành hoạt động song song như thanh tra giao thông, thanh tra tư pháp, thanh tra tài nguyên khoáng sản, đất đai.
Từ điển Tiếng Việt nêu rõ, kiểm tra là hoạt động xem xét, phân tích tình hình thực tế từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá khách quan, đúng mực. Công tác kiểm tra được thực hiện bởi mọi chủ thể quản lý, không có sự phân biệt các cấp. Tuy nhiên mỗi cấp bậc khác nhau sẽ có quy mô kiểm tra, nội dung kiểm tra khác nhau nhằm đảm bảo tính hợp lý và năng lực nhận định vấn đề.
Như vậy, nhìn từ khái niệm rõ ràng thanh tra có phạm vi hẹp hơn hoạt động kiểm tra. Trong đó, chủ thể thực hiện công tác thanh tra sẽ là các đơn vị nhà nước được phân quyền. Chủ thể thực hiện của kiểm tra được mở rộng là mọi chủ thể quản lý. Tuy nhiên, trong quản lý nhà nước hiện nay còn có sự hoạt động của kiểm tra nhà nước nhằm giám sát việc chấp hành kỷ luật nhà nước, kỷ luật lao động, pháp chế và những quyền hạn của công dân.
Công tác thanh tra được thực hiện bởi cơ quan nhà nước
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [123.89 KB, 11 trang ]
PHÂN BIỆT HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT,
KIỂM SÁT, KIỂM TRA, THANH TRA
TS. LÊ HỮU THẾ
Viện Kiểm sát nhân dân tối cao
Hoạt động giám sát, kiểm sát, kiểm tra, thanh tra là những hoạt động thực
hiện quyền lực nhà nước. Đây là những hoạt động mang tính tất yếu khách quan
của tất cả các Nhà nước, ở mọi thời đại lịch sử. Có thể khẳng định, ngay từ khi Nhà
nước xuất hiện trong lịch sử, bất luận Nhà nước nào cũng ban hành pháp luật để
quản lý nhà nước và tiến hành hoạt động giám sát đối với toàn xã hội trong việc
tuân thủ pháp luật của mình. Giám sát việc tuân theo pháp luật là hoạt động có tính
đặc trưng của tất cả các Nhà nước trên thế giới. Không có một Nhà nước nào tồn tại
và phát triển mà không tiến hành hoạt động giám sát. Song, nói như vậy không có
nghĩa là hoạt động giám sát của mọi Nhà nước, mọi thời đại đều giống nhau, mà nó
hoàn toàn khác nhau, phụ thuộc vào kiểu Nhà nước, vào cách thức tổ chức và hoạt
động của từng bộ máy nhà nước. Người ta không thể và không được phép đánh
đồng hoạt động giám sát của các Nhà nước phi dân chủ [chiếm hữu nô lệ + phong
kiến] và của các Nhà nước dân chủ [tư sản + xã hội chủ nghĩa]. Người ta cũng
không thể đánh đồng hoạt động giám sát của các Nhà nước dân chủ với nhau, bởi
có những Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc phân quyền, nhưng
cũng có Nhà nước lại được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập quyền. Điểm
giống nhau cơ bản trong hoạt động giám sát của tất cả các Nhà nước, theo chúng
tôi, được thể hiện ở hai vấn đề:
- Thứ nhất, hoạt động giám sát của tất cả các Nhà nước đều là hoạt động
mang tính quyền lực chính trị [thực hiện quyền lực nhà nước].
- Thứ hai, hoạt động giám sát của tất cả các Nhà nước đều nhằm mục đích
bảo đảm cho pháp luật của mình được chấp hành một cách nghiêm chỉnh và thống
nhất [theo quan niệm của lực lượng nắm giữ quyền lực chính trị].
Trong bất kỳ một chế độ Nhà nước nào, từ chế độ Nhà nước chiếm hữu nô
lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa đến xã hội chủ nghĩa, giai cấp thống trị chỉ là một
bộ phận của khối cộng đồng dân cư [hoặc là đa số hoặc là không đa số]. Giai cấp
thống trị đặt ra pháp luật để điều chỉnh các quan hệ xã hội phù hợp với ý chí của