Buồn nôn và nôn là các triệu chứng cực kỳ thường gặp mà hầu như ai cũng từng gặp ít nhất một lần trong đời. Đây có thể là triệu chứng của hàng loạt các tình trạng y khoa khác nhau.
Biểu hiện có thể cấp tính hoặc mãn tính, từ triệu chứng khó chịu nhẹ đến tình trạng làm giảm chất lượng cuộc sống hoặc là dấu hiệu của một bệnh lý đe dọa đến tính mạng. Hãy cùng nhau tìm hiểu về nôn và buồn nôn ở bài viết dưới đây.
1. Buồn nôn và nôn là như thế nào?
Buồn nôn là khó chịu trong bụng và cổ họng, khiến người bệnh cần phải nôn ra ngoài. Buồn nôn và nôn là hai triệu chứng thường đi kèm với nhau. Tuy nhiên đôi khi bệnh nhân chỉ buồn nôn và không có triệu chứng nôn. Ngược lại, có một số bệnh nhân lại nôn nhiều mà hoàn toàn không có cảm giác buồn nôn trước đó.
Để có thể ngăn chặn tình trạng buồn nôn thì trước hết bạn cần biết nguyên nhân dẫn đến buồn nôn của mình. Khám phá video bên dưới để tìm ra nguyên nhân buồn nôn của mình nhé!
2. Nguyên nhân của buồn nôn và nôn là gì?
Có khá nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến 2 triệu chứng trên. Tuy nhiên những nguyên nhân thường gặp hơn cả như:
- Ngộ độc thức ăn: Khi ăn những thức ăn không sạch bạn hoàn toàn có thể gặp phải tình trạng ngộ độc với triệu chứng buồn nôn và nôn. Đó là do thức ăn gây nên những tình trạng viêm nhiễm trong đường tiêu hóa [đặc biệt ở dạ dày]. Sự viêm nhiễm này còn thường gây ra triệu chứng tiêu chảy. Không chỉ trong ngộ độc thức ăn mà bất kỳ những nguyên nhân gây viêm nhiễm dạ dày cũng có thể dẫn đến triệu chứng nôn và buồn nôn.
- Chóng mặt hoặc say tàu xe: Nhiều bệnh nhân gặp phải tình trạng say tàu xe. Đó là do sự di chuyển gây mất căng bằng khiến bạn cảm thấy chóng mặt, nôn và buồn nôn kèm theo.
- Do thuốc: Hầu hết các thuốc đều có tác dụng phụ. Tác dụng phụ thường gặp nhất của thuốc là buồn nôn và nôn. Điều này có thể gặp ở rất nhiều loại thuốc khác nhau như kháng sinh, thuốc giảm đau hay thậm chí thuốc tránh thai. Những bệnh nhân ung thư đang điều trị với hóa chất hay những bệnh nhân sau gây mê cũng thường gặp phải triệu chứng này.
- Thai kỳ: Nhiều bà mẹ cảm thấy buồn nôn và nôn khi mang thai. Trường hợp này thường được gọi là nghén thai kỳ.
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Đây là tình trạng chất dịch tiêu hóa ở dạ dày trào ngược bất thường lên lại thực quản. Điều này dẫn đến cảm giác buồn nôn và nôn
- Các bệnh lý về dạ dày và ruột non: Những bệnh nhân gặp các bệnh lý về dạ dày và ruột non khiến cho sự lưu thông và chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng dẫn đến triệu chứng buồn nôn và nôn.
- Đau nửa đầu migraine: Nhiều bệnh nhân mắc chứng đau nửa đầu migraine thường có buồn nôn và nôn đi kèm với triệu chứng đau đầu
- Rượu bia: Uống quá nhiều bia rượu cũng là nguyên nhân rất thường gặp gây buồn nôn và nôn.
>> Đau bụng là một trong những triệu chứng về đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ. Nhưng triệu chứng đau bụng lại khác nhau tùy theo độ tuổi của trẻ và nguyên nhân gây bệnh. Vì vậy bạn cần phải theo dõi sát những dấu hiệu nặng để kịp thời đưa trẻ đến khám Bác sĩ. Xem thêm: Làm gì khi trẻ bị đau bụng?
Trong khi hầu hết nguyên nhân gây buồn nôn không phải là nghiêm trọng, tuy vậy có một số nguyên nhân là nghiêm trọng. Bao gồm tăng áp lực nội sọ thứ phát trong chấn thương đầu hay xuất huyết, đột quỵ, nhiễm toan tăng ceton đái đường, u não, phẫu thuật, đau tim, viêm tụy, tắc ruột non, viêm màng não, viêm ruột thừa, viêm túi mật, suy thượng thận cấp tính, sỏi ống mật chủ [từ sỏi mật], viêm gan. Cũng như dấu hiệu của nhiễm độc cacbon monoxit và một số tình trạng khác.
3. Khi nào cần đi khám?
Thông thường khi triệu chứng buồn nôn và nôn kéo dài trên 2 ngày không bớt hoặc khi đi kèm với các triệu chứng bất thường liệt kê dưới đây bệnh nhân cần đến các cơ sở y tế để thăm khám và điều trị bệnh.
Đau ngực hoặc đau bụng.
Nôn ra chất dịch màu cà phê hoặc nôn ra máu.
Đi cầu ra máu hoặc đi cầu ra chất có màu giống nước trà.
Sốt cao.
Đau đầu hoặc đau cổ, cứng cổ.
Cảm thấy mệt mỏi nhiều.
Các triệu chứng của tình trạng mất nước quá mức như:
- Mệt mỏi.
- Cảm giác khát nước.
- Khô môi, khô miệng.
- Chuột rút.
- Chóng mặt.
- Nước tiểu vàng sậm hoặc đi tiểu ít.
4. Làm gì để giảm buồn nôn và nôn?
Những việc làm có thể khiến bạn cảm thấy dễ chịu hơn như:
- Uống thêm nhiều nước.
- Tạm thời chuyển sang ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa như cháo, súp,… Cần tránh những loại thức ăn chứa nhiều chất béo.
- Nếu bạn đang uống thuốc, hãy uống thuốc cùng những bữa ăn nếu điều đó được bác sĩ điều trị đồng ý. Việc này đôi khi cũng giúp cải thiện triệu chứng nôn và buồn nôn do thuốc.
5. Điều trị nôn và buồn nôn như thế nào?
Trong những trường hợp buồn nôn và nôn kéo dài và liên tục. Các bác sĩ cần thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán được nguyên nhân trước khi điều trị bệnh. Các phương pháp điều trị có thể gặp như:
- Truyền dịch.
- Dùng thuốc chống nôn.
- Đôi khi cần chẩn đoán bệnh bằng các phương tiện như X Quang bụng, các xét nghiệm máu,…
Hầu hết buồn nôn và nôn ngắn hạn nói chung là không gây hại, tuy nhiên đôi lúc lại gặp một tình trạng nghiêm trọng hơn. Việc nôn mửa kéo dài có thể dẫn đến mất nước và /hoặc mất cân bằng chất điện giải.
Trên đây là những thông tin cơ bản về buồn nôn và nôn. Hy vọng cung cấp được những thông tin bước đầu giúp người đọc dễ dàng tiếp tục tìm hiểu thêm vấn đề này. Đừng ngại để lại những thắc mắc ở phần bình luận, cũng như chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích.
Mong nhận được những phản hồi cũng như đồng hành cùng bạn ở những bài viết kế tiếp. Bài viết chỉ mang tính tham khảo, vui lòng liên hệ bác sĩ của bạn để có thêm thông tin.
Bác sĩ Ngô Minh Quân
Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park
Nôn mửa là một quá trình thải mạnh các chất trong dạ dày. Cảm giác buồn nôn có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Nhưng một số tình trạng có thể khiến bạn buồn nôn hơn vào ban đêm. Đọc tiếp để tìm hiểu thêm về nguyên nhân gây buồn nôn vào ban đêm, khi nào nên đi khám bác sĩ, các lựa chọn điều trị và cách giúp giảm buồn nôn tại nhà.
Nôn mửa là một quá trình thải mạnh các chất trong dạ dày. Nó có thể là một sự kiện xảy ra có liên quan đến một thứ gì đó chưa lắng đọng ngay trong bụng. Nôn mửa tái diễn có thể do các tình trạng bệnh lý có từ trước.
Nôn mửa thường xuyên cũng có thể dẫn đến mất nước, gây đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị.
Cảm giác buồn nôn có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Nhưng một số tình trạng có thể khiến bạn buồn nôn hơn vào ban đêm. Đôi khi bạn có thể buồn nôn mà không có nguyên nhân cơ bản, nhưng đó thường là triệu chứng của một tình trạng khác.
Mất nước là biến chứng phổ biến nhất liên quan đến nôn mửa. Nôn khiến dạ dày của bạn không chỉ tống thức ăn mà còn cả chất lỏng. Mất nước có thể gây ra:
- Khô miệng
- Mệt mỏi
- Nước tiểu đậm
- Giảm đi tiểu
- Đau đầu
- Lú lẫn
Tình trạng mất nước đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị nôn trớ. Trẻ nhỏ hơn có khối lượng cơ thể nhỏ hơn và do đó có ít chất lỏng hơn để duy trì bản thân. Cha mẹ có con em xuất hiện các triệu chứng mất nước nên nói chuyện ngay với bác sĩ nhi khoa của gia đình.
Suy dinh dưỡng là một biến chứng khác của nôn mửa. Không chế biến thức ăn đặc khiến cơ thể mất chất dinh dưỡng. Nếu bạn đang cảm thấy mệt mỏi và suy nhược quá mức liên quan đến nôn mửa thường xuyên, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
Mất nước là một trong những triệu chứng phổ biến nhất liên quan đến nôn mửa
Các nguyên nhân có thể gây ra buồn nôn vào ban đêm bao gồm các tình trạng được nêu dưới đây:
Lo lắng bao gồm cảm giác hồi hộp và lo lắng. Thỉnh thoảng có những cảm giác này. Hầu hết mọi người đều trải qua lo lắng vào lúc này hay lúc khác.
Tuy nhiên, nếu bạn có những cảm giác này thường xuyên hoặc nếu sự lo lắng của bạn dường như không tương xứng với tình trạng hiện tại của bạn, bạn có thể mắc một tình trạng gọi là rối loạn lo âu tổng quát.
Cho dù bạn có lo lắng hàng ngày hay rối loạn lo âu, thì tình trạng lo lắng có thể trở nên tồi tệ hơn vào ban đêm. Điều này có thể là do bạn ít bị phân tâm hơn vào ban đêm so với ban ngày khi bạn bận rộn với công việc, trường học hoặc các vấn đề gia đình.
Khi tâm trí của bạn không tập trung vào việc khác, bạn có nhiều khả năng sẽ tập trung vào những lo lắng hoặc vấn đề của mình.
Tất cả các loại lo lắng đều có thể gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa, bao gồm cả buồn nôn. Vì lo lắng có thể tồi tệ hơn vào ban đêm, bạn cũng có thể bị buồn nôn vào ban đêm.
Các triệu chứng lo lắng khác bao gồm:
- Bồn chồn
- Khó tập trung
- Tăng nhịp tim
- Cơn hoảng loạn
- Đổ mồ hôi
- Khó ngủ
- Khó nghĩ về bất cứ điều gì ngoại trừ những gì đang gây ra lo lắng của bạn
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản [GERD] là tình trạng axit dạ dày trào ngược lên qua thực quản của bạn. Nó còn được gọi là trào ngược axit. Trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi dải cơ giữa thực quản và dạ dày của bạn không đóng hoặc thắt chặt. Điều này cho phép dịch tiêu hóa trong dạ dày di chuyển lên thực quản.
Triệu chứng phổ biến nhất của GERD hoặc trào ngược axit là chứng ợ nóng - cảm giác nóng rát khó chịu ở ngực. Bạn cũng có thể nhận thấy vị đắng ở phía sau miệng. Buồn nôn cũng có thể đi kèm với các triệu chứng này.
Các triệu chứng khác của GERD bao gồm:
- Khó nuốt
- Cảm giác như có gì đó mắc kẹt trong cổ họng của bạn
- Ho khan
- Đau ở ngực hoặc bụng trên của bạn
- Nôn mửa
- Hen suyễn
Ăn khuya có thể làm tăng các triệu chứng của GERD, bao gồm buồn nôn. Điều này là do nằm xuống, đặc biệt là sau khi ăn một bữa ăn lớn, làm cho axit dễ trào lên thực quản của bạn.
Buồn nôn là một tác dụng phụ thường gặp của thuốc, đặc biệt là:
Nếu bạn uống thuốc vào ban đêm, bạn có thể thấy buồn nôn nhiều hơn vào ban đêm. Các triệu chứng hoặc tác dụng phụ khác phụ thuộc vào loại thuốc.
Loét dạ dày là những vết loét trên niêm mạc dạ dày hoặc ruột non của bạn. Vi khuẩn H. pylori có thể gây ra bệnh này.
Triệu chứng phổ biến nhất là đau giữa xương sườn và rốn. Các triệu chứng khác bao gồm:
- Buồn nôn
- Ợ hơi
- Cảm thấy no sau khi ăn một lượng nhỏ thức ăn
- Nôn mửa
- Phân đen hoặc có máu
- Giảm cân không giải thích được
Các triệu chứng này thường trở nên tồi tệ hơn sau bữa ăn và vào ban đêm.
Loét dạ dày là một nguyên nhân dẫn đến buồn nôn vào ban đêm
Buồn nôn là một triệu chứng rất phổ biến khi mang thai. Trong khi buồn nôn khi mang thai thường được gọi là ốm nghén, nó có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày.
Sự gia tăng hormone gây buồn nôn khi mang thai. Nó thường bắt đầu vào khoảng tuần thứ 6 và kết thúc vào khoảng tuần thứ 12 của thai kỳ. Nó không nguy hiểm cho bạn hoặc em bé, trừ khi bạn không thể để thức ăn xuống.
Một nguyên nhân khác có thể gây buồn nôn vào ban đêm là chứng liệt dạ dày. Đây là một căn bệnh mà thông thường dạ dày không thể tự thải hết thức ăn. Nó phổ biến nhất ở những người bị bệnh tiểu đường. Các nguyên nhân khác bao gồm:
- Nhiễm trùng
- Phẫu thuật
- Xơ cứng bì
- Ma tuý
- Một số thuốc chống trầm cảm
Chứng đau dạ dày cũng có thể xảy ra do chấn thương dây thần kinh phế vị, giúp cơ dạ dày co bóp để di chuyển thức ăn. Các triệu chứng có thể tồi tệ hơn vào ban đêm do thức ăn bạn ăn vào ban ngày tích tụ trong dạ dày.
Các triệu chứng của chứng liệt dạ dày bao gồm:
- Buồn nôn
- Ợ nóng
- Nôn mửa
- Cảm thấy no sau khi ăn một lượng nhỏ thức ăn
- Đầy hơi
- Giảm cân
Mặc dù ít phổ biến hơn, hội chứng nôn theo chu kỳ là một nguyên nhân khác gây buồn nôn vào ban đêm có thể ảnh hưởng đến cả người lớn và trẻ em. Đây là một chứng rối loạn hiếm gặp gây ra các đợt buồn nôn và nôn mửa nghiêm trọng tái diễn.
Các đợt này có thể kéo dài trong vài giờ hoặc vài ngày. Hầu hết mọi người đều có các tập có độ dài như nhau mỗi lần. Giữa cơn nôn và buồn nôn, bạn cảm thấy khỏe mạnh.
Ngoài buồn nôn và nôn, các triệu chứng có thể bao gồm:
- Da nhợt nhạt
- Hôn mê
- Chóng mặt
- Đau đầu
- Đau bụng
Kiệt sức và lo lắng đều là nguyên nhân gây ra hội chứng nôn mửa theo chu kỳ và cả hai đều phổ biến hơn vào ban đêm. Điều này có thể làm cho hội chứng nôn mửa có chu kỳ dễ bùng phát vào ban đêm.
Trong nhiều trường hợp, cảm giác buồn nôn chỉ là tạm thời và sẽ tự hết. Nhưng nó cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn. Đi khám bác sĩ nếu:
- Cảm giác buồn nôn của bạn kéo dài hơn một tuần
- Bạn luôn cảm thấy buồn nôn sau khi ăn
- Buồn nôn của bạn dẫn đến đau đầu dữ dội kèm theo nôn mửa
- Bạn bị sụt cân không giải thích được
- Buồn nôn và nôn tiếp tục tái phát trong ít nhất 1 tháng
- Bạn không thể giữ thức ăn, đặc biệt nếu bạn đang mang thai
- Bạn đang cảm thấy: Lú lẫn, mờ mắt, đau bụng nặng
Điều trị chứng buồn nôn vào ban đêm sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản.
Cần có phương pháp điều trị đúng cách triệu chứng buồn nôn vào ban đêm
Một trong những phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho chứng lo âu là liệu pháp tâm lý, đặc biệt là liệu pháp hành vi nhận thức, còn được gọi là CBT.
Loại liệu pháp này giúp bạn xác định các kiểu suy nghĩ tiêu cực hoặc phá hoại. Một khi bạn nhận thấy những mô hình này, bạn có thể bắt đầu học cách điều chỉnh lại suy nghĩ của mình theo hướng tích cực hơn.
Các lựa chọn điều trị khác cho chứng lo âu bao gồm:
- Thuốc chống lo âu
- Thay đổi lối sống, chẳng hạn như tập thể dục và giảm tiêu thụ caffeine và rượu
Các lựa chọn điều trị phổ biến nhất cho GERD bao gồm:
- Thuốc kháng axit
- Thuốc chẹn H2, làm giảm sản xuất axit [bán theo đơn hoặc bán theo đơn]
- Thuốc được gọi là chất ức chế bơm proton, là chất giảm axit mạnh hơn [có bán theo đơn và theo toa]
- Phẫu thuật, nếu thuốc không giúp ích
- Thay đổi lối sống, chẳng hạn như tránh thức ăn cay, không ăn đêm, ăn các bữa ăn nhỏ hơn và hạn chế rượu và caffeine
Nếu thuốc kê đơn gây ra cảm giác buồn nôn, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc đổi thuốc hoặc dùng thuốc vào một thời điểm khác trong ngày để giảm bớt cảm giác buồn nôn và các tác dụng phụ khác. Bạn cũng có thể cần uống thuốc cùng với thức ăn hoặc nước uống.
Điều quan trọng là bạn không được tự ý ngừng dùng thuốc. Luôn nói chuyện với bác sĩ của bạn về cách tốt nhất để thay đổi thuốc hoặc cách bạn dùng thuốc.
Nếu thuốc không kê đơn khiến bạn buồn nôn, hãy thử dùng một loại khác như ibuprofen thay vì naproxen.
Các lựa chọn điều trị phổ biến nhất cho bệnh viêm loét dạ dày tá tràng bao gồm:
- Kháng sinh để loại bỏ vi khuẩn H. pylori
- Thuốc kháng axit, thuốc chẹn H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton để giảm axit dạ dày
- Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày của bạn
- Thay đổi lối sống, chẳng hạn như bỏ thuốc lá và tránh các loại thực phẩm làm cho các triệu chứng của bạn tồi tệ hơn
Điều trị chứng liệt dạ dày thường bao gồm:
- Thuốc giúp cơ dạ dày của bạn vận động bình thường
- Phẫu thuật
- Thay đổi lối sống, chẳng hạn như ăn nhiều bữa nhỏ hơn và ăn thức ăn dễ tiêu hóa
Điều trị hội chứng nôn theo chu kỳ có thể bao gồm:
Bạn có thể thực hiện các bước để giảm mức độ nghiêm trọng của cơn buồn nôn tại nhà. Nếu cảm giác buồn nôn của bạn kéo dài hơn một tuần hoặc nếu nó trở nên tồi tệ hơn, bạn cần đi khám bác sĩ.
Các biện pháp tự chăm sóc sau đây có thể giúp bạn giảm buồn nôn:
- Nâng đầu của bạn lên để bạn không nằm thẳng trên giường. Nếu bạn cảm thấy thoải mái, hãy cố gắng ngủ với đầu cao hơn chân khoảng 12 cm. Điều này có thể giúp giữ cho axit hoặc thức ăn không di chuyển lên thực quản của bạn.
- Uống một lượng nhỏ chất lỏng hơi ngọt, như nước trái cây, nhưng tránh cam quýt. Uống từ từ. Tăng số lượng khi bạn bắt đầu cảm thấy tốt hơn.
- Uống trà gừng hoặc trà bạc hà.
- Ngậm bạc hà.
- Ăn một lượng nhỏ thức ăn nhạt, nhạt như bánh quy giòn hoặc bánh mì.
- Tránh hoạt động thể chất cho đến khi bạn cảm thấy tốt hơn, nhưng cố gắng tránh nằm.
Buồn nôn vào ban đêm thường là một triệu chứng của một bệnh lý tiềm ẩn. Một số nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm trào ngược axit, lo lắng, tác dụng phụ của thuốc, loét dạ dày tá tràng hoặc mang thai.
Buồn nôn vào ban đêm thường có thể điều trị được bằng các biện pháp tự chăm sóc hoặc đến bác sĩ.
Nếu cơn buồn nôn của bạn nghiêm trọng hoặc kéo dài, hoặc nếu bạn bị đau đầu dữ dội hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân cùng với buồn nôn vào ban đêm, hãy đi khám bác sĩ. Họ có thể chẩn đoán nguyên nhân gây buồn nôn và làm việc với bạn để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.
Hiện Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám và điều trị các bệnh lý cho nhiều đối tượng khác nhau. Bệnh viện có đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn, trình độ tốt được đào tạo bài bản tại môi trường trong và ngoài nước sẽ trực tiếp thăm khám và điều trị. Đi cùng với chất lượng thăm khám tốt là điều kiện cơ sở vật chất hiện đại, môi trường khám bệnh lịch sự, văn minh, sạch sẽ mang đến cảm giác thoải mái cho bệnh nhân.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn
Bài viết tham khảo nguồn: rarediseases.org, my.clevelandclinic.org, mayoclinic.org
XEM THÊM: