I. Đặt vấn đề
Gợi ý trả lời câu hỏi
a] Theo em những quy định trên thể hiện quyền gì của người dân?
- Theo em, những quy định trên thể hiện quyền quản lí nhà nước, quản lí xã hội của công dân.
b] Nhà nước ban hành những quy định trên để làm gì?
- Nhà nước ban hành những quy định trên để cho nhân dân được thể hiện tiếng nói, quan điểm của mình của mình trong các công việc chung của nhà nước của xã hội.
II. Nội dung bài học
1. Quyền tham gia xây dựng bộ máy nhà nước và cách tổ chức xã hội: Tham gia bàn bạc, giám sát và đánh giá các hoạt động các công việc chung của nhà nước và xã hội.
2. Phương thức thực hiện:
- Trực tiếp: Tự mình tham gia các công việc thuộc về quản lí nhà nước, xã hội.
- Gián tiếp: Thông qua đại biểu của nhân dân để họ kiến nghị lên cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
3. Ý nghĩa
- Đảm bảo cho công dân có quyền làm chủ, tạo nên sức mạnh tổng hợp trong xây dựng và quản lí đất nước.
- Công dân có trách nhiệm tham gia các công việc của nhà nước , xã hội để đem lại lợi ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
4. Điều kiện đảm bảo thực hiện:
- Nhà nước:
- Quy định bằng pháp luật
- Kiểm tra, giám sát việc thực hiện
- Công dân:
- Hiểu rõ nội dung, ý nghĩa và cách thực hiện
- Nâng cao năng lực và tích cực tham gia thực hiện tốt.
B. Bài tập và hướng dẫn giải
Câu 1: Trong các quyền của công dân dưới đây, quyền nào thể hiện sự tham gia của công dân vào quản lí nhà nước, quản lí xã hội ?
a] Quyền bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân ;
b] Quyền được hưởng chế độ bảo vệ sức khoẻ ;
c] Quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân ;
d] Quyền được học tập ;
đ] Quyền khiếu nại, tố cáo ;
e] Quyền bất khả xâm phạm về thân thể ;
g] Quyền tự do kinh doanh ;
h] Quyền giám sát, kiểm tra hoạt động của cơ quan nhà nước.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 2: Em tán thành quan điểm nào dưới đây ? Vì sao ?
a] Chỉ cán bộ công chức nhà nước mới có quyền tham gia quản lí nhà nước ;
b] Tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội là quyền của mọi người ;
c] Tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội là quyền và trách nhiệm của mọi công dân.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 3: Trong các hình thức thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội dưới đây, hình thức nào là trực tiếp, hình thức nào là gián tiếp ?
a] Tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội ;
b] Tham gia ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân địa phương ;
c] Tham gia ý kiến vào dự thảo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của địa phương ;
d] Giám sát hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân địa phương ;
đ] Góp ý cho hoạt động của cán bộ, công chức nhà nước trên báo, đài... ;
e] Kiến nghị với các đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 4: Em cùng các bạn trong nhóm hãy thảo luận và góp ý kiến cho nhà trường và Ban dân số, gia đình và trẻ em ở địa phương về các vấn đề có liên quan đến trẻ em. Ví dụ : Làm thế nào để bảo đảm quyền vui chơi giải trí của trẻ em ? Làm thế nào để trẻ em lang thang cơ nhỡ được học tập ? Cần làm gì để xây dựng và bảo đảm môi trường giáo dục tốt xung quanh trường học ?... [hay bất kì vấn đề nào em thấy là cần thiết và có ích cho trẻ em].
=> Xem hướng dẫn giải
Câu 5: Trong dịp tổng kết các hoạt động về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em của Ban dân số, gia đình và trẻ em phường, bạn Vân - một học sinh lớp 9, rất muốn tham gia ý kiến về các quyền của trẻ em nhưng lại băn khoăn không hiểu mình có được tham gia góp ý kiến không ?
Theo em, Vân có được quyển tham gia góp ý kiến không ? Vì sao ? Vân có thể tham gia ý kiến bằng cách nào ? Việc tham gia góp ý của Vân thể hiện quyền gì của công dân ?
=> Xem hướng dẫn giải
Trắc nghiệm công dân 9 bài 16: Quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội của công dân [P2]
Câu hỏi: Theo em, ngoài các quyền các em đã học, công dân còn có quyền gì?
Hướng dẫn trả lời: Ngoài các quyền em đã học, công dân còn có quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội.
Câu hỏi: Vì sao công dân có quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội?
Hướng dẫn trả lời: - Công dân có được quyền tham gia quản lí nhà nước vì nhà nước ta là nhà nước của nhân dân, do nhân dân xây dựng lên để phục vụ lợi ích của mình;
- Nhân dân có quyền, có trách nhiệm giám sát hoạt động của cơ quan, tổ chức nhà nước; đồng thời có nghĩa vụ thực hiện tốt chính sách và pháp luật của nhà nước, giúp đỡ, tạo điều kiện cho cán bộ, công chức nhà nước thực thi công cụ.
Câu hỏi: Cơ sở của quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội của công dân là gì?
Hướng dẫn trả lời: Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả mọi quyền lực của nhà nước đều thuộc về nhân dân. Nhân dân ta đã lập ra nhà nước, bầu ra những đại biếu ưu tú, thay mặt mình tham gia vào bộ máy và các cơ quan nhà nước để quản lí đất nước, quản lí xã hội. Tất cả những quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội của công dân đều được quy định trong Hiến pháp 1992.
Câu hỏi: Quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội là gì?
Hướng dẫn trả lời: Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội gồm 3 quyền riêng biệt:
+ Tham gia xây dựng bộ máy nhà nước và các tổ chức xã hội [bầu cử đại biếu tham gia vào các cơ quan quyền lực nhà nước...]
+ Tham gia bàn bạc các công việc của đất nước, của địa phương, đơn vị, tố chức, phát biểu ý kiến và biểu quyết khi Nhà nước trưng cần dân ý.
+ Tham gia thực hiện và giám sát, đánh giá các công việc chung.
Câu hỏi: Công dân thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội bằng cách nào?
Hướng dẫn trả lời: Công dân thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội bằng 2 phương thức:
+ Trực tiếp: Tự mình tham gia các công việc thuộc về quản lí nhà nước, bàn bạc, đóng góp ý kiến và giám sát hoạt động của các cơ quan và cán bộ, công chức nhà nước.
+ Gián tiếp: Thông qua các đại biểu do mình bầu ra [đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng Nhân dân các cấp] để họ kiến nghị lên các cơ quan có thẩm quyền giải quyết hoặc qua thư góp ý, kiến nghị trên các phương tiện thông tin đại chúng...
Câu hỏi: Ý nghĩa của quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội của công dân?
Hướng dẫn trả lời: - Quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội là quyền chính trị quan trọng nhất của công dân, là cơ sở pháp lí để bảo đảm Nhà nước thực sự là của dân, do dân và vì dân.
- Đảm bảo cho công dân thực hiện quyền làm chủ, thực hiện trách nhiệm công dân đối với Nhà nước và xã hội.
- Chỉ trên cơ sở quyền này người dân mới có thể trực tiếp bầu ra cơ quan quyền lực, thay mặt mình quản lí đất nước, tham gia xây dựng Hiến pháp và pháp luật, tham gia thực hiện, giám .sát mọi công việc của đất nước.
Câu hỏi: Trách nhiệm của Nhà nước trong việc đảm bảo cho nhân dân thực hiện quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội?
Hướng dẫn trả lời: - Nhà nước ban hành các quy định pháp luật, tạo cơ sở pháp lí khẳng định công dân có quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội.
- Buộc các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội tạo cơ chế thuận lợi cho người dân thực hiện quyền, tổ chức thanh tra, giám sát, bảo đảm các điều kiện cho công dân thực hiện quyền của mình.
Câu hỏi: Trách nhiệm của công dân?
Hướng dẫn trả lời: - Công dân có quyền và có trách nhiệm tham gia vào các công việc của Nhà nước, của xã hội để đem lại lợi ích cho xã hội và cho bản thân;
- Hiểu rõ nội dung, ý nghĩa và cách thực hiện.
Câu hỏi: Vì sao Nhà nước quy định công dân có quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội?
Hướng dẫn trả lời: Nhà nước quy định công dân có quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội nhằm tạo điều kiện và đảm bảo cho công dân thực sự làm chủ Nhà nước, làm chủ xã hội, phát huy cao độ quyền làm chủ của công dân, tạo sức mạnh tổng hợp tập trung xây dựng và quản lí đất nước.
Câu hỏi: Để thực hiện tốt quyền tham gia quản lí nhà nước và quản lí xã hội, công dân cần có điều kiện gì?
Hướng dẫn trả lời: Quyền tham gia quản lí nhà nước và xã hội vừa là quyền, vừa là nghĩa vụ của công dân; công dân phải hiểu rõ nội dung quyền tham gia quản lí nhà nước và quản lí xã hội, phải không ngừng học tập nâng cao nhận thức và năng lực để sử dụng có hiệu quả quyền tham gia quản lí nhà nước, quản lí xã hội, đem lại lợi ích cho đất nước và cho bản thân mình.
Câu hỏi: Học sinh thực hiện quyền này như thế nào ở nhà trường và ở địa phương nơi cư trú?
Hướng dẫn trả lời: - Phải học tập tốt, lao động tốt và rèn luyện ý thức kỉ luật;
- Tham gia góp ý, xây dựng lớp, chi đoàn;
- Tham gia các hoạt động ớ địa phương [bài trừ tệ nạn xã hội, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông...]