Thoái hóa cột sống là một trong những triệu chứng bệnh lý liên quan đến xương khớp rất phổ biến hiện nay. Thoái hóa cột sống thường xuất hiện ở lứa tuổi 35- 40, bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, đặc biệt đối với dân văn phòng.
Thoái hóa cột sống gây ra những cơn đau nhức vùng lưng, cổ, vai gáy... làm ảnh hưởng đến khả năng lao động và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Đặc biệt, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây những biến chứng khó lường.
Bệnh thoái hóa cột sống chủ yếu do ngoại cảnh và môi trường tác động. Chế độ ăn uống không hợp lý, không đầy đủ, thiếu chất; làm việc quá sức, lao động nặng quá sớm, mang vác nặng từ nhỏ, khi mà khung xương còn đang trong giai đoạn phát triển, chưa định hình, hoàn thiện.
Ngoài ra, thoái hóa cột sống do có phương pháp tập luyện thể dục thể thao không hợp lý… chính là những nguyên nhân khiến bệnh có xu hướng phát triển sớm.
Ngồi học, ngồi làm việc trong thời gian lâu cùng những động tác uốn, cong sai quy cách hay thậm chí việc thiếu ngủ cũng là các nguyên nhân gây thoái hóa cột sống.
Thoái hóa cột sống gây ra những cơn đau nhức vùng lưng, cổ, vai gáy... làm ảnh hưởng đến khả năng lao động và chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Phân loại thoái hóa cột sống
Có 2 dạng thoái hóa thường gặp đó là thoái hóa đốt sống cổ và thoái hóa đốt sống lưng. Tùy thuộc vào vị trí bị thoái hóa mà triệu chứng của bệnh cũng có sự đặc trưng riêng biệt. Tuy nhiên, triệu chứng điển hình của người thoái hóa cột sống là những cơn đau âm ỉ, thường xuyên dọc vị trí cổ và thắt lưng.
Các triệu chứng diễn ra theo chu kỳ từ 1 đến 2 ngày rồi giảm dần các cơn đau, một thời gian lại tiếp tục tái phát. Mặc dù không gây nguy hiểm tới tính mạng nhưng thoái hóa cột sống có thể khiến các vận động bình thường của người bệnh gặp khó khăn, thường xuyên phải đối mặt với những cơn đau nhức, khó chịu. Đặc biệt, nếu bệnh không được chữa trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng như: Gây biến dạng cột sống, chèn ép các rễ thần kinh, thị lực suy giảm, tổn thương đĩa đệm và cột sống...
- Nếu bị ở thắt lưng, người bệnh thường đau phần dưới của lưng âm ỉ, có thể đau đột ngột sau khi mang vác nặng, sau khi vận động nhiều, sau khi thay đổi tư thế hoặc thay đổi thời tiết. Đau liên tục hoặc từng đợt, hay tái phát, có khi đau phối hợp với đau thần kinh tọa. Cột sống thắt lưng có thể biến dạng, vẹo làm hạn chế vận động. Nếu được nằm nghỉ, người bệnh thường giảm đau.
- Nếu thoái hóa vùng cổ, bệnh nhân sẽ thấy nhức đầu vùng thái dương, trán, hai hố mắt vào buổi sáng, có khi tê tay do đám rối thần kinh cánh tay bị chèn ép kèm theo chóng mặt, ù tai, nhức đầu, hoa mắt, cột sống cổ biến dạng, vẹo, hạn chế vận động, co cứng cạnh cổ. Đau vùng cổ gây cấp hoặc mãn, hạn chế vận động, đau tăng khi mệt mỏi, căng thẳng, lao động nặng hay khi thay đổi thời tiết.
Cho dù ở nguyên nhân nào khiến bạn bị đau lưng đi chăng nữa thì cách tốt nhất là hãy gặp bác sĩ để được điều trị đúng nguyên nhân. Ảnh minh họa
Cách phòng ngừa thoái hóa cột sống
Theo các nghiên cứu bệnh đang có xu hướng trẻ hóa dần. Mặc dù không đe dọa đến tính mạng người bệnh, tuy nhiên sự tàn phá của thoái hóa cột sống đối với sức khỏe là điều vô cùng đáng sợ.
Để phòng tránh căn bệnh này, chúng ta cần nắm rõ những nguyên tắc dưới đây:
- Thăm khám định kỳ: Thăm khám sức khỏe tổng quát theo định kỳ nhằm phát hiện các dị tật của cột sống để điều trị kịp thời.
- Thay đổi thói quen xấu: Giáo dục bệnh nhân thoái hóa cột sống tránh cho cột sống bị quá tải bởi trọng lượng và vận động, tránh các động tác mạnh đột ngột, giảm cân nặng với những người béo phì.
- Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng hợp lý: Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý, bổ sung nhiều thực phẩm chứa canxi, vitamin, glucosamine, omega-3…
- Tập luyện phù hợp: Chăm chỉ tập luyện để tăng sự dẻo dai cho cột sống. Đối với những người đã và đang bị thoái hóa, các bài tập là một phần vô cùng quan trọng trong quá trình điều trị và hồi phục.
Tuy nhiên nếu tình trạng bệnh phức tạp cần đi gặp bác sĩ ngay để được tư vấn và chỉ định điều trị phù hợp, hiệu quả, an toàn nhất.
Cột sống là toàn bộ khung đỡ của cơ thể. Theo năm tháng, cột sống bị yếu đi, lão hóa và sức nâng đỡ kém. Sự thoái hóa làm cho bao xơ của đĩa đệm bị giòn và nứt nẻ, tạo khe hở cho nhân nhày ở bên trong thoát ra ngoài, gây nên thoát vị đĩa đệm. Các dây chằng thoái hóa cũng bị giòn, giảm độ đàn hồi, phình to ra, chất vôi lắng đọng lại hoặc hóa xương trở nên sần sùi, chèn ép vào các rễ thần kinh trong ống sống hoặc trong lỗ liên hợp, chèn vào các đầu dây thần kinh có trong dây chằng gây triệu chứng đau.
Bệnh thoái hóa cột sống có trị hết được không phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng tổn thương cột sống và ý thức khắc phục bệnh ở mỗi người. Nếu phát hiện muộn hoặc cải thiện sai cách có nguy cơ phải phẫu thuật cột sống, nguy hiểm hơn có thể gây tàn phế.
Thoái hóa có thể xảy ra ở bất kì vị trí nào trên cột sống, phổ biến nhất là phần thắt lưng
Thoái hóa cột sống là gì?
Thoái hóa cột sống là bệnh do tổn thương sụn, xương dưới sụn và dịch khớp, thường gặp ở người trung niên, cao tuổi; người lao động thuộc các ngành nghề như tài xế lái xe, nhân viên văn phòng, công nhân bốc vác, các tiểu thương tạp hóa và chợ hoặc những người có đặc thù công việc là phải ngồi thường xuyên, di chuyển, vận động trong thời gian dài [1]… Bệnh gây đau nhức ở vùng cột sống bị thoái hóa và có khi dọc theo dây thần kinh đến những vị trí khác như vai, đầu, cánh tay [thoái hóa đốt sống cổ] hoặc gây đau thần kinh tọa, chân bị đau, teo cơ [thoái hóa cột sống thắt lưng].
Các loại thoái hóa cột sống thường gặp
Cột sống được cấu thành từ 33 – 35 đốt sống, trải dài từ cổ đến xương cụt. Bất kỳ nơi nào trên xương sống đều có thể bị tổn thương dẫn đến thoái hóa, thế nhưng cột sống cổ và cột sống thắt lưng là hai vị trí dễ mắc phải căn bệnh này nhất.
Thoái hóa cột sống cổ
Đốt sống cổ bao gồm 7 đốt sống [C1-C7], đảm nhiệm vai trò vô cùng quan trọng là nâng đỡ phần đầu, điều khiển cử động xoay, giữ thăng bằng cơ thể và bảo vệ hệ thống dây thần kinh dẫn truyền tín hiệu từ não tới các bộ phận khác. Chính vì phạm vi hoạt động lớn, nên cột sống cổ thường mắc phải các bệnh xương khớp nghiêm trọng, đặc biệt là thoái hóa cột sống cổ.
Khi các đốt sống cổ bị thoái hóa sẽ làm toàn bộ vùng vai, hai cánh tay đau nhức, tê mỏi và yếu cơ. Đôi khi, thoái hóa cột sống cổ còn khiến người bệnh căng cứng và ngứa ran quanh khớp cổ.
Thoái hóa cột sống thắt lưng
Đảm nhiệm chức năng nâng đỡ và tạo đường cong cơ thể, 5 đốt sống ở thắt lưng [L1-L5] cũng là những đối tượng dễ bị thoái hóa trên cột sống. Cột sống thắt lưng bị thoái hóa gây ra những triệu chứng đặc trưng là đau âm ỉ không dứt [nhất là khi cử động]; yếu cơ hai chân; mất thăng bằng và cứng cơ cạnh cột sống.
Thoái hóa đốt sống ngực
Thoái hóa đốt sống ngực là bệnh ít phổ biến nhất so với thoái hóa cột sống thắt lưng và thoái hóa cột sống cổ tuy nhiên bệnh thường để lại những ảnh hưởng rất nghiêm trọng với sức khỏe nếu không được điều trị. Bệnh có thể gây hẹp ống sống ở phần trên và giữa của lưng, dẫn đến chèn ép tủy sống và rễ thần kinh, tê tay chân, rối loạn dáng đi…
Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây thoái hóa cột sống là gì?
Thoái hóa cột sống xảy ra khi đĩa đệm, vòng sợi [những sợi sụn xoắn thành vòng chạy từ thân đốt sống này đến thân đốt sống khác], dây chằng… bị tổn thương nặng, khiến cấu trúc cột sống bị hư hỏng. Theo các chuyên gia, thoái hóa cột sống xảy ra khi hệ miễn dịch bị rối loạn, làm sản sinh ra nhiều chất gây viêm tấn công cột sống. Và những yếu tố nguy cơ dẫn đến tình trạng này đó là:
- Quá trình thoái hóa tự nhiên [thoái hóa do tuổi tác], ảnh hưởng đến mọi bộ phận của cơ thể.
- Cột sống bị chấn thương do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, va chạm thể thao nhưng không được điều trị đúng cách.
- Thừa cân béo phì gia tăng áp lực lên cột sống [nhất là cột sống thắt lưng].
- Làm những công việc dùng nhiều sức và phải khuân vác nặng [thợ xây dựng, nông dân, công nhân bốc vác… ]
- Ngồi hoặc đứng quá lâu [dân văn phòng, thợ may, người bán hàng… ]
- Thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá…
- Tập luyện thể chất không đúng kỹ thuật hoặc quá sức [tập tạ].
- Mất cân bằng dinh dưỡng, đặc biệt là những chất thiết yếu cho xương khớp.
- Một số thói quen sinh hoạt không tốt như ngồi cong lưng, lệch vai, khi ngủ gối quá cao…
- Bệnh lý nền như dị tật cột sống bẩm sinh, khối u cột sống.
Khuân vác nặng sai tư thế là một trong những nguyên nhân khiến cột sống dễ bị tổn thương, dẫn đến thoái hóa
Ngoài những yếu tố chính và yếu tố gia tăng nguy cơ thoái hóa cột sống đã liệt kê, người sinh ra với hệ xương khớp yếu ớt cũng dễ bị thoái hóa hơn người bình thường. Mỗi người có thể sẽ mắc phải căn bệnh thoái hóa cột sống bởi những lý do không giống nhau, thế nên xác định nguyên nhân gây bệnh càng cụ thể, giải pháp điều trị đưa ra càng hiệu quả.
Thoái hóa cột sống có nguy hiểm không?
Thoái hóa xương khớp nói chung và thoái hóa cột sống nói riêng là một trong những bệnh lý nghiêm trọng. Nếu không được điều trị đúng sớm và đúng hướng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, phải kể đến là:
- Biến dạng cột sống
- Thoát vị đĩa đệm
- Gai cột sống
- Đau dây thần kinh tọa
Những biến chứng này không chỉ khiến người bệnh chịu cảm giác đau nhức dai dẳng mà còn gây chèn ép dây thần kinh [tủy sống], làm mất cảm giác, hạn chế vận động, thậm chí dẫn đến liệt chi vĩnh viễn. Bên cạnh việc ảnh hưởng trực tiếp đến hệ vận động, thoái hóa cột sống còn khiến người bệnh bị đau cổ, đau đầu, tay, lưng và có thể mất kiểm soát tiểu tiện nếu kết hợp thêm thoát vị đĩa đệm.
Thoái hóa cột sống làm suy giảm rõ rệt cả về sức khỏe, lao động lẫn tinh thần của người bệnh. Vậy nên, ngay khi nhận thấy vùng dọc sống lưng bị đau nhức, tê mỏi bất thường trong nhiều ngày [bao gồm cả hai tay và hai chân], bạn cần đến bệnh viện chuyên khoa thăm khám để có biện pháp khắc phục kịp thời.
Phòng ngừa thoái hóa cột sống như thế nào?
Tiến trình thoái hóa tự nhiên của cơ thể là nguyên nhân chính dẫn đến thoái hóa cột sống. Do đó, chăm sóc và bảo vệ xương khớp chắc khỏe dài lâu là cách phòng ngừa hay nói đúng hơn là làm chậm thoái hóa xương cột sống hiệu quả nhất.
Để duy trì hệ xương khớp vững chắc và dẻo dai theo thời gian, bạn cần chú ý những vấn đề sau đây:
- Bổ sung tinh chất thiên nhiên có tác dụng hỗ trợ kích thích tế bào sụn sản xuất các chất căn bản [Collagen và Aggrecan] để tái tạo sụn và xương dưới sụn, tăng cường chất lượng dịch khớp. Từ đó, hỗ trợ, tăng độ bền và dẻo dai cho khớp, làm chậm quá trình thoái hóa cột sống. Quan trọng nhất là có thể giúp hỗ trợ ngăn chặn sản sinh các chất gây viêm giúp bảo vệ xương khớp chắc khỏe từ bên trong. Những tinh chất chuyên biệt dành cho xương khớp có những khả năng trên được chuyên gia đánh giá cao hiện nay là Collagen Type 2 không biến tính & Collagen Peptide, Eggshell Membrane, Turmeric Root, Chondroitin Sulfate… có trong JEX thế hệ mới [sản xuất tại Mỹ].
- Tập luyện thể chất đều đặn mỗi ngày với cường độ phù hợp với thể trạng. Không nên tập nhiều giờ liên tục, cho đến khi xương khớp đau mỏi mới dừng lại.
- Xây dựng thực đơn dinh dưỡng cân đối, chú trọng nhóm thực phẩm giàu canxi, collagen, vitamin D…
- Thay đổi thói quen chưa tốt như đứng hay ngồi một chỗ quá lâu, liên tục nhìn vào màn hình [điện thoại, vi tính], dùng laptop khi nằm, xoay [vặn] cổ, thắt lưng quá mạnh…
- Nghỉ ngơi để xương khớp thư giãn và hồi phục sau khi làm việc quá sức hoặc khuân vác nặng.
- Điều trị dứt điểm các bệnh xương khớp khác theo phác đồ của bác sĩ.
- Chú ý an toàn khi tham gia giao thông, trong khi lao động hoặc vui chơi, giải trí.
Và không được quên thăm khám bác sĩ ngay khi nhận thấy bả vai, hai tay, dọc xương sống, thắt lưng và hai chân đau mỏi, tê nhức nhiều ngày. Thăm khám và chẩn đoán đau nhức xương khớp sớm, điều trị kịp thời sẽ ngăn chặn chuyển biến nặng thành thoái hóa.
Chẩn đoán bệnh thoái hóa cột sống
Để xác định chính xác nguyên nhân và đánh giá chi tiết mức độ thoái hóa cột sống, bác sĩ sẽ áp dụng các kỹ thuật chuẩn đoán hiện đại như[]:
- Xét nghiệm hình ảnh: Chụp X-quang, chụp cộng hưởng từ [MRI].
- Siêu âm nội soi khớp.
- Xét nghiệm dịch khớp.
Dựa trên nguyên nhân, mức độ thoái hóa và tình trạng sức khỏe của mỗi người, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp.
Các phương pháp điều trị thoái hóa cột sống
Thoái hóa cột sống là bệnh mãn tính chưa có thuốc cải thiện dứt điểm. Tuy vậy, nếu được phát hiện sớm và cải thiện đúng cách, bệnh hoàn toàn có thể được kiểm soát tốt, giảm đau nhức cột sống hiệu quả, làm chậm quá trình thoái hóa, hạn chế nguy cơ phải phẫu thuật, ngăn ngừa tàn phế.
Điều trị không phẫu thuật
Bệnh thoái hóa cột sống có thể cải thiện dưới dạng bảo tồn [tức là điều trị không phẫu thuật] với các chỉ định:
- Dùng thuốc điều trị thoái hóa cột sống theo hướng dẫn của chuyên gia.
- Dùng các sản phẩm giúp tăng cường tái tạo sụn khớp và xương dưới sụn, hỗ trợ cải thiện hiệu quả bệnh thoái hóa khớp.
- Tập vật lý trị liệu để giúp cải thiện sức cơ giúp khớp vững chắc, tăng khả năng lưu thông máu đến cột sống.
- Thay đổi thói quen sinh hoạt như không mang vác vật nặng trên lưng, vai; hạn chế đứng, ngồi lâu ở một tư thế; ăn uống cân bằng để tránh bị thừa cân giảm áp lực lên cột sống.
Các bài tập vật lý trị liệu vừa tăng sức mạnh cho các cơ vừa giảm cơn đau thoái hóa cột sống hiệu quả
Điều trị bằng phẫu thuật
Phương pháp phẫu thuật cần phải thực hiện khi cải thiện bảo tồn không mang lại tác dụng. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng có thể để lại nhiều biến chứng như gây liệt hoặc thậm chí tử vong, nên bạn cần lựa chọn bệnh viện uy tín để được phẫu thuật chữa thoái hóa cột sống an toàn và hiệu quả.
Một số câu hỏi thường gặp về thoái hóa cột sống
Liên quan đến bệnh lý thoái hóa cột sống, có 3 vấn đề mà công chúng đặt câu hỏi nhiều nhất đó là:
Bệnh thoái hóa cột sống có chữa khỏi được hoàn toàn không?
Như đã chia sẻ ở phần điều trị, bệnh thoái hóa cột sống chưa có thuốc chữa trị dứt điểm hoàn toàn. Nhưng, chúng ta có thể làm chậm quá trình thoái hóa và hạn chế nguy cơ phải phẫu thuật cột sống bằng việc chữa trị sớm và đúng cách tại chuyên khoa cơ xương khớp của bệnh viện tên tuổi.
Người bệnh thoái hóa cột sống nên ăn gì và kiêng ăn gì?
Một thực đơn phong phú, đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng, đặc biệt là nhóm chất quan trọng cho xương khớp như canxi, collagen, vitamin D, magie, kali… Bạn có thể tham khảo chế độ ăn uống khoa học dành cho người bệnh thoái hóa xương khớp tại đây: Thoái hóa cột sống nên ăn gì kiêng gì?
Người bệnh thoái hóa cột sống có nên tập thể dục không?
Nhiều người lầm tưởng, khi xương khớp bị đau nhức thì phải ngay lập tức ngừng tập luyện thể dục thể thao, mà không biết rằng khi chúng ta dừng vận động, hoạt động của xương khớp bị gián đoạn, chất bôi trơn giữa các đốt sống bị suy giảm sẽ khiến các triệu chứng thoái hóa gia tăng. Bởi vậy, người bệnh thoái hóa cột sống vẫn nên tập luyện thể dục, tăng cường sức mạnh cho cơ bằng các động tác phù hợp theo hướng dẫn của bác sĩ.
Duy trì tập luyện thể chất bằng các bài tập thoái hóa cột sống[nhẹ nhàng hoặc mạnh mẽ] theo chỉ dẫn của bác sĩ giúp cột sống chắc khỏe hơn
Thoái hóa cột sống là bệnh xương khớp nghiêm trọng và ai cũng có nguy cơ mắc phải. Chính vì lẽ đó, chúng ta nên quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe xương khớp mỗi ngày bằng những điều nhỏ bé nhưng thiết thực, như là bổ sung dưỡng chất chuyên biệt có trong JEX thế hệ mới để hỗ trợ nuôi dưỡng tế bào sụn, tế bào xương từ bên trong.