Trải qua hàng triệu năm kể từ khi xuất hiện trên Trái đất, sau thời kỳ tiến hóa từ thời vượn cổ, con người đã có hình dáng cũng như cấu tạo cơ thể hoàn thiện như ngày nay.
Dù bạn không nhận ra nhưng sự thật là con người chúng ta vẫn đang tiến hóa mỗi ngày. Dưới đây là dấu hiệu chứng tỏ điều đó.
1. Răng khôn dần biến mất
Tổ tiên của ta ngày xưa sở hữu bộ hàm lớn, khỏe, phù hợp với tập quán sinh hoạt khắc nghiệt, cần có sức nhai rắn chắc để xé thức ăn... Với tần suất hoạt động như vậy, chiếc răng khôn mọc sâu 2 bên hàm giúp tổ tiên ta thích ứng cuộc sống.
Tuy nhiên, ngày nay tỉ lệ những người không có răng khôn trên thế giới ngày càng tăng lên và đó là dấu hiệu của sự tiến hóa.
Răng khôn xưa giúp ta nghiền thức ăn cứng nhưng nay lại không còn mấy công dụng. Vì thế theo ước tính của các chuyên gia, khoảng 35% dân số mới sinh sẽ không còn những chiếc "răng ngu" này nữa.
2. Nhiều người có đôi mắt màu xanh
Vào thời nguyên thủy, loài người đều sinh ra có đôi mắt màu nâu, đen. Vào thời điểm 6.000 - 10.000 năm trước, tuy số lượng không nhiều nhưng cũng đã xuất hiện màu mắt xanh.
Theo giới khoa học, những chàng trai mắt xanh có xu hướng bị cuốn hút bởi các cô gái mắt xanh hơn nâu. Vì thế, đột biến mắt xanh này được nhân rộng qua từng thế hệ, và đến nay những người có đôi mắt xanh chiếm 1 lượng đáng kể trong dân số, đặc biệt là nước châu Âu.
3. Chiều cao trung bình tăng lên
Chiều cao trung bình của con người ngày càng tăng hơn theo thời gian. Theo số liệu thống kê, trong vòng 100 năm qua, chiều cao trung bình của loài người đã tăng lên khoảng 10,1 cm.
Bên cạnh nguồn dinh dưỡng đủ đầy thì 1 yếu tố nữa khiến chiều cao con người tăng lên đó là sự tiến hóa trong bộ gene con người.
4. Con người ít lông hơn
Chắc chắn 1 điều rằng lượng lông trên cơ thể người hiện đại ngày nay ít hơn so với tổ tiên chúng ta. Và đương nhiên, số lông ít ỏi còn lại sẽ vẫn tiếp tục biến mất trong tương lai.
Ngoài lông mi giúp ngăn mồ hôi rơi vào mắt, lông mũi giúp lọc không khí, râu để hấp dẫn phái đẹp... thì đa số phần lông khác như lông ngực không còn tỏ ra hữu dụng nữa, và sẽ bị loại bỏ trong chọn lọc tự nhiên.
5. Con người hô hấp được trong môi trường không khí loãng
Chúng ta chứng kiến sự tiến hóa về hô hấp của con người, đó là những người ở Tây Tạng - có thể sống ở môi trường khắc nghiệt - nơi có nồng độ oxy thấp. Nghiên cứu cho thấy bộ gene của người Tây Tạng đã "cải tiến" theo từng thế hệ.
Ngày nay, mỗi đứa trẻ Tây Tạng sinh ra đều có hàm lượng hemoglobin trong cơ thể thấp hơn bình thường. Điểm này chính là chìa khóa giúp họ có thể hô hấp dễ hơn trong điều kiện oxy loãng.
6. Con người đau lưng nhiều hơn
Người hiện đại đi lại bằng 2 chân, không giống người tiền nhiệm là đi bằng 4 chân. Phần xương sống của loài người đã phải trải qua 1 quá trình tiến hóa lớn, để phù hợp với tư thế đứng thẳng. Tuy nhiên, sự tiến hóa này chưa thật hoàn thiện khi nhiều người trong chúng ta vẫn bị đau lưng.
Nghiên cứu cho thấy, đau lưng là căn bệnh khá phổ biến. Và tình trạng này cho thấy rằng xương sống của người đó vẫn chưa hoàn toàn tương thích cho việc đứng thẳng. Người nào càng hay bị đau lưng thì đoạn gene quy định đặc điểm cấu trúc xương vẫn giống với loài vượn người. Nhưng theo nghiên cứu thì đặc điểm này sẽ dần biến mất trong tương lai.
7. Người lớn uống được sữa
Trong lịch sử, người ta chứng minh được rằng, sau khi cai sữa, những gene chuyển hóa đường lactose trong cơ thể vốn giúp con người hấp thụ sữa sẽ ngừng hoạt động.
Điều đó có nghĩa là cách đây nhiều triệu năm, con người không thể uống sữa bò hay loại sữa nào khác khi đã cai sữa mẹ.
Tuy nhiên, với sự tiến hóa, cùng sự thuần hóa các loại gia súc như bò, dê, cừu… loại gene quy định khả năng tiêu hóa đường Lactose cũng được biến đổi dần để phù hợp hơn với xu thế.
Do đó, đến thời điểm hiện tại, có tới 1/3 dân số thế giới, chủ yếu là người có nguồn gốc từ châu Âu, Trung Đông, châu Phi, Nam Á... có thể uống sữa, hấp thụ lactose trong suốt cuộc đời mà không gặp bất cứ vấn đề gì về sức khỏe.
Trong hàng ngàn năm qua, nhiều quần thể đã tiến hóa để thích nghi với môi trường địa phương. Người dân ở Siberia và Bắc Cực thích nghi độc đáo để chống chọi với cái lạnh khắc nghiệt. Họ đã trải qua quá trình chọn lọc tự nhiên và có khả năng sử dụng tay ở nhiệt độ cận âm mà không bị cóng, đồng thời tốc độ trao đổi chất cũng cao hơn giúp tăng sinh nhiệt.
Người Bajau ở Đông Nam Á có thể lặn sâu 70 mét và ở dưới nước khoảng 15 phút. Trải qua hàng nghìn năm sống như những ngư dân du mục trên biển, họ sở hữu lá lách giãn nở bất thường về mặt di truyền và hoạt động như một kho dự trữ oxy, điều này cho phép họ ở dưới nước lâu hơn. Đây là một sự tiến hóa tương tự như ở hải cẩu.
Cao nguyên Tây Tạng nằm trên mực nước biển 4.500 mét có lượng Oxy rất loãng chỉ bằng 60% so với đồng bằng. Trong khi du khách và những người mới định cư bị say độ cao thì người Tây Tạng bản địa có thể thoải mái chạy nhảy trên núi. Khả năng này không phải do rèn luyện mà là do những biến đổi về gen cho phép cơ thể họ có thể tận dụng tối đa lượng Oxy hạn chế.
Những khác biệt này thể hiện rõ ngay từ khi sinh ra, trẻ sơ sinh Tây Tạng có trọng lượng nặng hơn bình thường và độ bão hòa oxy cũng cao hơn giúp gia tăng tỉ lệ sống sót. Theo ước tính, những thay đổi di truyền này đã phát triển khoảng 3.000 năm qua và vẫn đang tiếp tục diễn ra. Nghe có vẻ lâu đây là sự thích nghi nhanh nhất từng được ghi nhận ở người. Rõ ràng quá trình tiến hóa của loài người vẫn chưa kết thúc.
Khoa học phát triển có làm loài người ngừng tiến hóa?
Tất cả những thay đổi về mặt tiến hóa đều giúp cải thiện cơ hội sống sót của mọi người đến tuổi sinh sản và thúc đẩy chọn lọc tự nhiên. Tuy nhiên, y học hiện đại đã loại bỏ bớt những áp lực chọn lọc bằng cách giữ cho chúng ta sống sót mà không cần thay đổi bộ gen để chống lại các căn bệnh truyền nhiễm mà đáng ra đã giết chết chúng ta.
Thuốc kháng sinh, tiêm chủng, nước sạch và vệ sinh tốt,... Tất cả điều này làm tăng tối đa cơ hội sống sót của con người, dù sở hữu gen không tốt nhưng vẫn có thể tồn tại, phát triển và sinh sản mà không bị đào thải bởi tự nhiên.
Nhưng ngay cả khi mọi người trên Trái đất được tiếp cận với y học hiện đại, không có nghĩa là quá trình tiến hóa của con người dừng lại. Trên thực tế, một số nhà nhân chủng học cho rằng, áp lực của cuộc sống công nghiệp hiện đại đang đẩy nhanh tốc độ tiến hóa của loài người.
Nhờ vào y học hiện đại đã khiến đột biến khó ảnh hưởng đến tính mạng con người hơn, do đó chúng không bị đào thải. Điều này đã vô tình tạo ra sự đa dạng di truyền khổng lồ ở loài người và chưa từng có trước đây.
Sự tiến hóa của loài người hiện nay không còn đơn giản chỉ tập trung vào tiến hóa nhằm phù hợp với các biến đổi môi trường sống nữa. Thay vào đó, nhờ khoa học tiến bộ và sự đa dạng di truyền, sự tiến hóa của loài người đã bức tốc và phát triển nhiều khía cạnh hơn không còn gò bó trong khuôn khổ sinh tồn như trước đây.