Phần trước, dovenhanh đã giới thiệu về ký hiệu bản đồ địa chính. Cũng giống như bản đồ địa chính, bản đồ địa hình đóng vai trò vô cùng quan trọng trong nhiều lĩnh vực. Vậy nó có những vai trò gì và để có thể hiểu được các nội dung được thể hiện trên Bản đồ địa hình hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Khái quát về bản đồ địa hình
Bản đồ địa hình là gì?
Theo wiki bản đồ địa hình: Định nghĩa truyền thống đòi hỏi một bản đồ địa hình phải hiển thị các chi tiết của cả thiên nhiên và con người tạo ra. Định nghĩa hiện đại thì do Trung tâm Thông tin Canada đưa ra: Bản đồ địa hình là biểu diễn đồ họa đầy đủ và chính xác các chi tiết văn hóa và tự nhiên trên mặt đất
- Bản đồ địa hình theo phân loại bản đồ là bản đồ địa lý chung. Bản đồ địa hình thường có tỷ lệ lớn, biểu hiện các yếu tố trên bản đồ một cách đầy đủ, chi tiết và chính xác, về phương diện này bản đồ địa hình thuộc nhóm bản đồ tra cứu.
- “Bản đồ địa hình là một mô hình hóa về mặt đất, nó có khả năng nhận thức bề mặt địa lý bằng cái nhìn tổng quát, dễ thấy, dễ lấy thông tin, đếm đọc chi tiết hoặc đo đạc chính xác.
- Dựa vào Bản đồ địa hình có thể nhanh chóng xác định được: tọa độ, độ cao của bất kỳ điểm nào trên mặt đất; khoảng cách và phương hướng giữa hai điểm; tính được chu vi, diện tích hay khối lượng một vùng; và hàng loạt các chỉ số khác,….
- Ngoài ra trên Bản đồ địa hình còn phản ánh được các định tính, định lượng, định hình, trạng thái của các yếu tố địa lý và ghi chú địa danh của chúng.”
Mục đích sử dụng và các yêu cầu của bản đồ địa hình
- Các Bản đồ địa hình là bản đồ địa lý chung có tỷ lệ lớn hơn, tương đương và bằng 1:100.000 [theo quốc tế].
- Bản đồ địa hình có vai trò rất lớn trong thực tế sản xuất, hoạt động xây dựng, nghiên cứu khoa học. Ngoài ra bản đồ địa hình còn hỗ trợ rất nhiều cho quân sự. Từ bản đồ địa hình, các lãnh đạo có thể dễ dàn thực hiện bố trí quân sự, hành quân và khoanh vùng địa giới khu vực dễ bị mai phục…
- Các bản đồ địa hình được dùng làm tài liệu cơ bản để thành lập bản đồ chuyên đề, bản đồ địa lý chung có tỷ lệ nhỏ hơn.
Từ những mục đích trên thì Bản đồ địa hình cần những yêu cầu như thế nào?
Bản đồ địa hình cần những yêu cầu như thế nào?
Cùng tham khảo các yêu cầu cơ bản qua sơ đồ sau:
Cơ sở toán học của bản đồ địa hình
- Cơ sở toán học của Bản đồ địa hình bao gồm các yếu tố sau:
Vậy, nội dung của bản đồ địa hình gồm những gì? Cùng tìm hiểu ở phần sau.
Nội dung của bản đồ địa hình
- Các yếu tố cơ bản của nội dung Bản đồ địa hình là:
Hệ thống ký hiệu quy ước cho bản đồ địa hình
Ở phần trước, dovenhanh đã giới thiệu về ký hiệu bản đồ địa chính. Phần này, chúng tôi sẽ giới thiệu chi tiết ký hiệu bản đồ địa hình.
- Bộ ký hiệu bản đồ là những hình vẽ quy ước chung để biểu diện cho những địa vật về mặt chất lượng cũng như số lượng.
- Trên Bản đồ địa hình, khu vực được biểu diễn bằng một hệ thống ký hiệu quy ước cùng với chữ, số, ghi chú và các giải thích ngắn gọn. Ký hiệu cho biết hình dạng, vị trí không gian và những đặc tính của địa vật. Chúng rất dễ nhận biết và dễ nhớ.
- Các địa vật cùng loại thường được biểu diễn bằng những ký hiệu có những nét giống nhau. Màu sắc, kích thước và đặc điểm trình bày ký hiệu vũng có một ý nghĩa nhất định.
3 loại ký hiệu bản đồ theo bản đồ học.
Ghi chú trên bản đồ địa hình
- Ngoài các nét vẽ – ký hiệu, trên bản đồ địa hình còn có thể thấy các chữ ghi địa danh, tên điểm dân cư,….Các chữ ghi này được trình bày bằng các màu sắc khác nahu, cỡ chữ to, nhỏ khác nhau.
- Toàn bộ chữ ghi trên bản đồ giúp truyền đạt thông tin về nội dung bản đồ nên cũng được coi là một loại ký hiệu.
- Để có được trữ lượng thông tin lớn, chữ và ghi chú trên bản đồ được trình bày theo khuôn mẫu nhất định [quy định trong bộ ký hiệu cho BĐĐH ở các tỷ lệ khác nhau] về cỡ chữ, kiểu chữ, độ nghiêng và màu sắc của chữ.
Bộ ký hiệu bản đồ địa hình của Việt Nam
Quyết định 1125/ĐĐBĐ ngày 19/11/1994 của Tổng cục địa chính ban hành: Ký hiệu bản đồ địa hình tỉ lệ 1:500, 1:1000, 1:2000 và 1:5000” áp dụng thống nhất trong tất cả các Cơ quan Đo đạc – Bản đồ thuộc các ngành ở Trung ương và các địa phương trong phạm vi cả nước.
Hiện nay, khảo sát thành lập bản đồ địa hình, khảo sát thủy văn và địa chất là 3 mảng tiên quyết khi triển khai một dự án. Do đó, bản đồ địa hình rất cần thiết, đọc và tương ứng hiểu các ký hiệu của bản đồ địa hình cũng rất quan trọng trong lúc thiết kế dự án.
Ngoài ra còn 1 số quy định về ký hiệu bản đồ địa hình quân sự. Trong phạm vi bài viết này sẽ không đề cập đến.
Dovenhanh.com là website giới thiệu dịch vụ đo đạc nhà đất thuộc tổ chức Công ty TNHH Hợp Nhất Bách Việt có trụ sở tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Xem thêm bài: Các dịch vụ khảo sát địa hình của Dovenhanh
Xem thêm: Bản đồ thành phố Đà Nẵng
Tôi là Phan Nguyên Việt. Kỹ sư trắc địa bản đồ Đại Học Bách Khoa TPHCM. Tôi là sáng lập viên của Dovenhanh.com và là kỹ sư chính của Công ty TNHH Hợp Nhất Bách Việt.
1. Kí hiệu và bảng chú giải bản đồ
a. Kí hiệu bản đồ
- Là các dấu hiệu quy ước thể hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ.
- Kí hiệu bản đồ rất đa dạng.
- Ba loại kí hiệu thường dùng: đường, điểm và diện tích.
b. Bảng chú giải
- Dùng để giải thích các kí hiệu.
- Thường được bố trí ở phía dưới hoặc khu vực trống trên bản đồ.
2. Đọc một số bản đồ thông dụng
Cách đọc bản đồ
- Đọc tên các bản đồ để biết nội dung và lãnh thổ thể hiện.
- Biết tỉ lệ bản đồ thể hiện có thể đo tính khoảng cách giữa các đối tượng.
- Đọc kí hiệu trong bảng chú giải để nhận biết các đối tượng trên bản đồ.
- Xác định các đối tượng địa lí cần quan tâm trên bản đồ.
- Trình bày mối quan hệ của các đối tượng địa lí.
3. Tìm đường đi trên bản đồ
- Bước 1: Xác định nơi đi và nơi đến, hướng đi trên bản đồ.
- Bước 2: Tìm các cung đường có thể đi và lựa chọn cung đường thích hợp với mục đich.
- Bước 3: Dựa vào tỉ lệ bản đồ để xác định khoảng cách thực tế.
Ví dụ: Từ vị trí của tôi đi Hồ Tây
Vào Google Map để dễ dàng tìm kiếm đường đi từ vị trí của bạn đến Hồ Tây.
Sơ đồ tư duy kí hiệu và bảng chú giải bản đồ. Tìm đường đi trên bản đồ