Hỏi: Mới đây, mạng xã hội lan truyền vụ 3 con gái dùng xăng đốt mẹ, liên quan đến phân chia di sản thừa kế. Xin hỏi, với trường hợp này, những người con gái có còn được hưởng di sản thừa kế của người mẹ hay không?
Lê Ngọc Hạnh [Phường 3, TP. Bạc Liêu]
Trả lời: Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Luật quy định người lập di chúc có quyền chỉ định người thừa kế [NTK]; truất quyền hưởng di sản của NTK; phân định phần di sản cho từng NTK; dành một phần tài sản trong khối di sản để di tặng, thờ cúng; giao nghĩa vụ cho NTK; chỉ định người giữ di chúc, người quản lý di sản, người phân chia di sản. Như vậy, chỉ có người lập di chúc [nếu thừa kế theo di chúc] mới có quyền truất quyền thừa kế của NTK.
Đối với việc phân chia thừa kế theo pháp luật, thì luật quy định các trường hợp không được hưởng di sản tại Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015.
Theo đó, người không được quyền hưởng di sản trong các trường hợp bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó; người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản; người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng NTK khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà NTK đó có quyền hưởng…
Như vậy, trở lại vấn đề của 3 người con gái dùng xăng đốt mẹ, nếu người mẹ không qua khỏi, những người con gái này bị kết án vì hành vi xâm phạm tính mạng của người để lại di sản [là người mẹ] thì sẽ không được quyền hưởng phần di sản được thừa kế từ người mẹ, trừ trường hợp người mẹ sau khi biết rõ con có hành động như vậy, vẫn để lại di chúc cho các con hưởng tài sản thừa kế thì thực hiện theo di chúc.
Vợ chồng tôi có một con chung trên 18 tuổi. Gần đây tôi mới phát hiện từ nhiều năm trước chồng đã không chung thủy, đem tiền mua nhà, xe hơi cho người tình.
Chúng tôi đã từng đi qua rất nhiều khó khăn đến bây giờ mới có được cuộc sống sung túc. Tôi cũng không muốn ly hôn vì ảnh hưởng tâm lý con cái, người thân. Hơn nữa, tôi mới phát hiện mình bị bệnh nan y.
Tôi muốn âm thầm làm di chúc để lại toàn bộ tài sản riêng và chung trong thời kỳ hôn nhân cho con, truất quyền thừa kế của chồng có được không?
Độc giả Ngọc Giàu
Luật sư tư vấn
Di chúc là sự thể hiện ý chí của một người nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Theo khoản 1 Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có quyền "chỉ định người thừa kế; truất quyền hưởng di sản của người thừa kế".
Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; con thành niên mà không có khả năng lao động vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất đó.
Như vậy, dù bạn làm di chúc để lại toàn bộ tài sản của bạn cho con bạn và truất quyền thừa kế của chồng bạn thì chồng bạn vẫn được hưởng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật mà không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
Lưu ý, chồng bạn chỉ được thừa kế di sản của bạn theo Điều 644 nêu trên khi di chúc của bạn hợp pháp. Theo đó, di chúc hợp pháp phải đáp ứng đủ các điều kiện tại khoản 1 Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 là:
- Khi lập di chúc, bạn minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, đe dọa, cưỡng ép.
- Nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội, phù hợp với quy định tại Điều 631 Bộ luật Dân sự 2015.
- Hình thức di chúc, phải được lập thành văn bản [có người làm chứng hoặc không có người làm chứng hoặc có công chứng hoặc có chứng thực]. Nếu không thể lập được di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng nhưng chỉ áp dụng khi tính mạng của bạn đang bị cái chết đe dọa và di chúc miệng chỉ có hiệu lực pháp luật trong vòng 3 tháng kể từ ngày lập.
Trường hợp di chúc của bạn không hợp pháp thì di sản của bạn để lại sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Theo đó, hàng thừa kế thứ nhất của bạn gồm chồng, con, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi và mỗi người họ sẽ được nhận một suất thừa kế bằng nhau.
Ngoài ra, pháp luật quy định chỉ có 2 trường hợp chồng bạn sẽ không nhận di sản do bạn để lại nếu chồng bạn từ chối nhận di sản của bạn hoặc thuộc các trường hợp người không có quyền hưởng di sản theo khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015, gồm:
- Bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó.
- Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.
- Bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng.
- Có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc, che giấu di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
Như vậy, bạn không thể lập di chúc để truất quyền thừa kế của chồng bạn, trừ trường hợp chồng bạn từ chối nhận di sản của bạn hoặc chồng bạn thuộc các trường hợp người không có quyền hưởng di sản theo khoản 1 Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015.
Cụ ruột của người chết nằm ở hàng thừa kế thứ mấy?
+ Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
Chồng chết không để lại di chúc tài sản chia như thế nào?
Trả lời: Theo quy định tại 651, Bộ luật dân sự năm 2015 về người thừa kế theo pháp luật. Như vậy, khi ông bạn mất, không để lại di chúc, vì vậy, toàn bộ số tài sản thuộc sở hữu của ông bạn sẽ được chia lại cho các đồng thừa kế theo quy định của pháp luật.
Truất quyền là gì?
Truất quyền có nghĩa là không cho hưởng cái quyền đáng được hưởng. Truất quyền thừa kế có thể hiểu là không cho hưởng quyền thừa kế. Nếu không có việc truất quyền này thì đương nhiên người đó sẽ được hưởng thừa kế.
Quyền thừa kế là như thế nào?
Quyền thừa kế là tổng hợp các quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành quy định các điều kiện, trinh tự dịch chuyển những tài sản của người đã chết cho những người còn sống.