Tsot đánh giá tính chất gì của xăng

Trị số octan (Octane Number) là một đại lượng quy ước đặc trưng cho tính chống kích nổ của nhiên liệu. Trị số này được đo bằng % thể tích của iso-octan (2,2,4-trimetylpentan) có trong hỗn hợp của nó với n-heptan và có khả năng chống kích nổ tương đương khả năng chống kích nổ của nhiên liệu thí nghiệm ở điều kiện chuẩn.

Tại sao cần trị số Octan?

Khả năng xăng được đốt cháy hoàn hảo trong buồng đốt của động cơ mà không gây nổ, làm hỏng động cơ đã trở thành một yếu tố hết sức quan trọng trong việc đánh giá và phân loại xăng. Từ năm 1920, khi chất lượng xăng tốt hơn, đồng nghĩa với việc chúng sinh công nhiều hơn, nhiều động cơ đã bị hư hại do xăng phát nổ trong buồng đốt. Nhất là những động cơ có tỉ số nén cao. Các thí nghiệm thời đó đã chỉ ra rằng những vụ nổ lớn, gây hại nhiều nhất đều do xăng heptane trong khi xăng iso-octan thường không gây nổ trong buồng đốt.

Chính điều này đã dẫn đến việc người ta quy định trị số octan như một một thông số định lượng xác định tính chất chống kích nổ của xăng.

Để đơn giản, có thể hiểu rằng trong động cơ xăng có hiện tượng cháy không bình thường gọi là hiện tượng cháy kích nổ (do hiện tượng tự cháy của xăng mà không phải do bugi bật tia lửa điện). Thành phần của xăng gồm nhiều hydrocacbon no nhưng có dạng mạch nhánh và cacbuahydro thơm là các kết cấu bền vững. Xăng có cấu trúc càng bền vững thi tính tự cháy càng kém, do đó khó xảy ra kích nổ và ngược lại. Để đánh giá tính chống kích nổ của xăng, người ta dùng một thông số gọi là trị số OCTAN.

Cách tính trị số Octan

Trị số Octan được tính theo thỉ lệ phần trăm lượng xăng iso-octan trong toàn bộ hỗn hợp xăng giữa xăng iso-octan và xăng heptane. Những nghiên cứu thời đó đã chỉ ra rằng với tỉ lệ 90% xăng iso-octan và 10% xăng heptane, động cơ làm việc với hiệu suất tương đương với các loại xăng sử dụng cùng thời kì. Do đó, người ta đưa ra tỉ lệ octan là 90.

Các loại trị số Octan

Có 2 phương pháp đã được ASTM (American Society for Testing Materials - Hiệp hội thử nghiệm vật liệu Hoa Kỳ) đề nghị sử dụng, dần trở nên thông dụng và cuối cùng các nhà kiểm định chất lượng đã thống nhất sử dụng để đo chỉ số Octan tiêu chuẩn mang tính toàn cầu đó là:

•Chỉ số Octan nghiên cứu: RON (Research Octane Number)

•Chỉ số Octan động cơ: MON (Motor Octane Number)

Chỉ số RON được tính khi cho động cơ hoạt động ở điều kiện nhẹ, nhiệt độ 49oC (120oF) và động cơ quay 600 vòng/ phút. Trong khi đó, chỉ số MON được tính ở điều kiện khắc nghiệt hơn rất nhiều, nhiệt độ hoạt động là 149oC(300oF) và tốc độ quay của động cơ là 900 vòng/phút. Sau nhiều năm tính toán, chỉ số RON được công nhận là chỉ số có tính chính xác cao hơn khi xác định tới hiệu năng làm việc của động cơ và thường được dùng đơn lẻ khi nhắc tới chỉ số chống kích nổ của xăng. Khi xăng không chì được phát triển, và động cơ có nhiều cải tiến, thay đổi về mặt thiết kế, người ta phát hiện ra rằng chỉ số MON hạn chế hiệu năng làm việc thực tế của động cơ. Và người ta phát triển một chỉ số mới bằng giá trị trung bình của chỉ số RON và MON để phân loại chất lượng xăng.Thông thường, các phương tiện giao thông sử dụng xăng có giá trị octane trung bình cộng của RON và MON từ 87-100.

Chỉ số Octan (RON) là chỉ số quan trọng cho biết tính chống kích nổ của xăng, người dùng nên biết để lựa chọn loại xăng phù hợp với chiếc xe của mình.

Xăng là hợp chất hữu cơ nhẹ có chứa Hydrocarbon (Công thức hóa học CnH2n+2 , cấu trúc mạch thẳng) với đặc tính nhẹ, dễ bay hơi, dễ cháy và là sản phẩm của quá trình chưng cất (Cracking) từ dầu thô.

Để phân biệt các loại xăng bằng mắt thường có thể căn cứ vào màu sắc, việc quy định màu cũng tùy theo quốc gia có thể khác nhau. Ở Việt Nam quy định như sau: Xăng E5 RON9, A92 là màu XANH; Xăng A95 có màu VÀNG.

Phân biện xăng bằng màu sắc. (Ảnh: internet).

Xăng không còn xa lạ và hiện vẫn đang được dùng như là nguồn nhiên liệu chủ yếu của các động cơ đốt trong. Một trong số các chỉ tiêu quan trọng của xăng đó là tính chống kích nổ (kích nổ là hiện tượng cháy trước khi bugi bật tia lửa điện đốt cháy hỗn hợp nhiên liệu). Chỉ số Octan (RON- Research Octane Number) được dùng để đánh giá tính chống kích nổ của xăng, chỉ số này càng lớn tính chống kích nổ càng cao và ngược lại. Sự cháy do kích nổ gây rung, giật máy, nóng máy một cách nhanh chóng và phát ra tiếng kêu rất khó chịu (tiếng gõ). Theo quy ước chất iso-octan có chỉ số số Octan là 100 và dùng đó để so sánh, trong khi đó chất n-heptane có chỉ số octan là 0.

Các chế phẩm xăng cũ trước kia thành phần có chì nhằm giảm sự cháy kích nổ, tuy nhiên tác hại của chì khi phát thải vào không khí là cực kỳ nguy hiểm, do vậy xăng pha chì hiện đã không còn được sử dụng (Ở Mỹ đã cấm từ 1986, Châu Âu cấm từ 1990 và ở Việt Nam cấm từ 2001).

Như vậy xăng A92 hay A95, con số phía sau thể hiện chỉ số Octan của chúng, với xăng A92 chỉ số octan thấp hơn nên dễ cháy hơn khi chịu nén so với xăng A95. Sử dụng xăng có chỉ số octan cao hơn không giúp cho động cơ khỏe hơn hay tiết kiệm hơn mà chỉ đơn thuần phù hợp với động cơ có tỷ số nén cao hơn.

Với xe có tỷ số nén thấp, nếu dùng xăng có chỉ số octan cao thì sẽ không đảm bảo nhiên liệu được cháy tốt nhất, ngược lại xe có tỷ số nén cao mà dùng xăng có chỉ số octan thấp có thể dẫn đến cháy kích nổ.

Về lý thuyết xe có tỷ số nén cao dùng A95 vẫn có thể dùng được với A92 bởi chúng chỉ khác nhau về thành phần phụ gia (chống kích nổ), còn tính chất của xăng là như nhau, tuy nhiên không nên duy trì việc đổ chéo lâu dài vì tác hại như đã nêu ở trên.

Xăng sinh học E5 (được đưa vào thị trường từ 2018) là loại xăng có chỉ số Octan là 92, nó là chế phẩm từ hỗn hợp 95% là xăng có chỉ số Octan 92 và 5% là Ethanol (Hay còn kí hiệu là E5 tức là chiếm 5%- Ethanol là cồn sinh học có chỉ số Octan lên tới 109). Ethanol trộn vào xăng như là chất phụ gia thay chì, giúp nâng cao chỉ số Octan, ngoài ra giảm sự phát thải Carbon monoxide (CO) so với xăng thông thường, điều đó giúp giảm khí phát thải gây hiệu ứng nhà kính.

Việc sử dụng xăng E5 sẽ không làm cho động cơ xe của bạn bị ảnh hưởng. Tuy nhiên theo khuyến cáo từ những nhà cung cấp thì loại xăng sinh học E5 không phù hợp với những loai xe đời cũ có động cơ chạy bằng xăng, xe thay thế phụ tùng không chính hãng, xe không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Các phương tiện có thời gian sử dụng trên 10 năm có ống dẫn nhiên liệu đã bị lão hóa, rò rỉ è cũng không nên sử dụng loại nhiên liệu này, bởi axit trong Ethanol có thể gây ảnh hưởng tới gioăng cao su, nhựa, kim loại của động cơ.

Ví dụ với xe máy:

Xe có động cơ với tỷ số nén thấp dưới 9,5:1 thì nên đổ xăng A92: Honda Wave, Super Dream, Yamaha Sirius, Nozza, Jupiter.

Xe với động cơ có tỷ số nén trên 9,5 nên dùng xăng A95: Honda SH, CPX, Lead, AirBlade, Yamaha Jupiter RC, Exciter, Nouvo, Suzuki Hayate,...

Theo Khoahoc.tv

https://khoahoc.tv/xang-va-cach-phan-biet-lua-chon-cac-loai-xang-a92-a95-e5-sao-cho-phu-hop-voi-o-to-xe-may-107640

Đánh giá chất lượng xăng như thế nào?

Chất lượng xăng được đánh giá qua chỉ số octan – là thước đo khả năng chống kích nổ của xăng. Chỉ số octan càng cao thì chất lượng xăng càng tốt do khả năng chịu áp lực tốt nên khả năng sinh nhiệt cao. Chỉ số octan được xác định bằng máy đo chỉ số octan.

Xăng A92 A95 E5 e10 là gì?

- Xăng sinh học là hỗn hợp của xăng không chì truyền thống và cồn sinh học (bio-ethanol), trong đó 95 đến 90% thể tích là xăng không chì truyền thống và 5 đến 10% thể tích là cồn sinh học được sử dụng làm nhiên liệu cho các loại động cơ đốt trong như xe máy, ô tô.

Xăng 92 và 95 khác nhau như thế nào?

Xăng RON 95 (còn được gọi là A95) có màu vàng đất, có mùi với chỉ số Octan cao hơn xăng 92 nhiều lần, tỉ lệ chống kích nổ cao hơn so với 92, tỉ số nén là trên 9,5:1. Loại xăng nào có chỉ số Octan càng cao thì tính chống kích nổ càng lớn và giá thành xăng cũng sẽ cao hơn do công nghệ chế tạo phức tạp hơn.

Xăng 95 và xăng E5 khác nhau thế nào?

Xăng E5 có bản chất là sự pha trộn của xăng truyền thống không chì (chiếm khoảng 90 đến 95%) với từ 5 đến 10% cồn sinh học ethanol, loại xăng này có chỉ số RON 92. Nhìn chung, xăng A95 với chỉ số RON 95 được nhận định và đánh giá là có chất lượng tốt hơn so với những loại xăng chỉ số RON là 92.