Bệnh lây truyền qua đường tình dụcMeSHD012749
Bệnh lây truyền qua đường tình dục còn gọi là bệnh hoa liễu, hay nhiễm trùng lây qua đường tình dục là bệnh có xác suất truyền từ người sang người thông qua các hành vi tình dục, bao gồm cả giao hợp âm đạo, quan hệ tình dục bằng miệng hay hậu môn.
Từ nguyên học[sửa | sửa mã nguồn]
"Hoa liễu" [chữ Hán: 花柳] nghĩa gốc là "hoa và liễu", nghĩa bóng là chỉ kỹ viện và kỹ nữ. Gọi là bệnh hoa liễu ý muốn nói đây là bệnh của, hoặc lây truyền từ gái mại dâm.
Phân loại[sửa | sửa mã nguồn]
Cho đến những năm 1990, bệnh lây truyền qua đường tình dục thường được gọi là bệnh phong tình, hoặc uyển ngữ thường gọi là bệnh xã hội.
Nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục là một thuật ngữ rộng hơn so với bệnh lây truyền qua đường tình dục. Nhiễm trùng là sự xâm chiếm của các loài ký sinh trùng mà có thể không gây tác hại gì, trong khi đó một căn bệnh nhiễm trùng thường dẫn đến suy giảm chức năng hoặc bất thường. Trong cả hai trường hợp điều kiện không có thể biểu hiện các dấu hiệu hoặc triệu chứng.
Nguyên nhân[sửa | sửa mã nguồn]
Bệnh do vi khuẩn[sửa | sửa mã nguồn]
- Hạ cam mềm [Haemophilus ducreyi]
- Chlamydia [Chlamydia trachomatis]
- U hạt bẹn [Klebsiella granulomatis]
- Bệnh lậu [Neisseria gonorrhoeae]
- Giang mai [Treponema pallidum]
Bệnh do nấm[sửa | sửa mã nguồn]
- Nấm da đùi
- Bệnh nấm Candida: còn gọi là nhiễm trùng men hay nhiễm nấm men.
Bệnh do virus[sửa | sửa mã nguồn]
- Viêm gan siêu vi B [Lưu ý: Bệnh viêm gan A và viêm gan E được truyền qua đường tiêu hóa, viêm gan C hiếm khi lây lan qua đường tình dục, viêm gan D có thể lây qua đường tình dục [không chắc chắn].
- Herpes sinh dục
- HIV / AIDS
- Bệnh sùi mào gà, bệnh mồng gà hay HPV [Human Papilloma Virus]: các loại HPV gây ra hầu hết các loại ung thư cổ tử cung, cũng như ung thư hậu môn, ung thư dương vật, ung thư âm hộ hoặc gây ra mụn cóc ở bộ phận sinh dục.
- U mềm lây [Molluscum contagiosum]
Bệnh do ký sinh trùng[sửa | sửa mã nguồn]
- Bệnh rận mu do Rận mu hay còn gọi là chấy cua gây ra
- Bệnh ghẻ
Xác suất lây truyền[sửa | sửa mã nguồn]
Các nguy cơ và xác suất lây truyền của các bệnh lây truyền qua đường tình dục được tóm tắt trong những hành vi ở bảng dưới đây.
Tỷ lệ có thể bị truyền nhiễm đối với một lần quan hệ tình dục không an toàn với một người bị nhiễm bệnh. Những nguy cơ đã được biết Những nguy cơ có thể xảy ra hoặc chưa được biết Quan hệ tình dục bằng miệng với đàn ông
- Bệnh Chlamydia
- Lậu mủ[25-30%]
- Herpes [hiếm]
- HPV
- Giang mai [1%]
Thực hiện hành vi quan hệ bằng miệng với hậu môn:
- Viêm gan siêu vi A
- Shigella
- Viêm gan siêu vi B [nguy cơ thấp]
- HIV [nguy cơ rất thấp; 0.01%]
- Viêm gan siêu vi C [chưa được biết] Quan hệ tình dục bằng miệng với phụ nữ
- Herpes [1%]
- HPV Người nam [nhận] trong quan hệ tình dục bằng miệng
- Bệnh Chlamydia
- Lậu mủ
- Viêm niệu đạo không do lậu
- Herpes
- Giang mai [1%]
- HPV Người nữ [nhận] trong quan hệ tình dục bằng miệng
- Herpes
- MRSA
- HPV Người nam trong quan hệ tình dục
- Bệnh Chlamydia [30-50%]
- Rận mu
- Bệnh ghẻ
- Lậu mủ [20%]
- Viêm gan siêu vi B
- Herpes
- HIV [0.05%]
- HPV [ít nhất 5%]
- Viêm niệu đạo không do lậu
- Giang mai
- Bệnh Trichomonas
- Viêm gan siêu vi C Người nữ trong quan hệ tình dục
- Bệnh Chlamydia [30–50%]
- Rận mu
- Bệnh ghẻ
- Lậu mủ [50 to 90%]
- Viêm gan siêu vi B[50-70%]
- Herpes
- HIV [0.1%]
- HPV [cao; ít nhất 5%]
- Giang mai
- Bệnh Trichomonas
- Viêm gan siêu vi C Người cho trong quan hệ tình dục qua hậu môn
- Bệnh Chlamydia
- Rận mu
- Bệnh ghẻ[40%]
- Lậu mủ
- Viêm gan siêu vi B
- Herpes
- HIV [0.62%]
- HPV
- Viêm niệu đạo không do lậu
- Giang mai [14%]
- Viêm gan siêu vi C Người nhận trong quan hệ tình dục qua hậu môn
- Bệnh Chlamydia
- Rận mu
- Bệnh ghẻ
- Lậu mủ
- Viêm gan siêu vi B
- Herpes
- HIV [1.7%]
- HPV
- Giang mai [1.4%]
- Viêm gan siêu vi C Tình dục miệng - hậu môn
- Lỵ amip
- Bệnh Cryptosporidiosis[1%]
- Nhiễm trùng Giardia
- Viêm gan siêu vi A[1%]
- Shigellosis[1%]
- HPV[1%]
Sinh lý bệnh[sửa | sửa mã nguồn]
Nhiều bệnh hoa liễu dễ dàng truyền nhiễm thông qua các màng nhầy của dương vật, âm hộ, trực tràng, đường tiểu một số đường khác nhưng ít phổ biến hơn [tùy thuộc vào loại nhiễm trùng]: miệng, họng, đường hô hấp và mắt. Màng nhầy khác với làn da ở chỗ chúng cho phép một số tác nhân gây bệnh vào cơ thể, các tác nhân gây bệnh cũng có thể đi qua những chỗ da bị rách hoặc tổn thương. Dương vật đặc biệt dễ bị tổn thương do ma sát trong quá trình quan hệ tình dục.
Mặc dù, màng nhầy cũng có trong miệng như trong bộ phận sinh dục, nhưng sự truyền nhiễm bệnh thông qua đường tình dục dễ xảy ra hơn qua đường từ miệng sang miệng, ví dụ như hôn. Theo thống kê về tình dục an toàn, nhiều bệnh nhiễm trùng có thể dễ dàng lây truyền từ miệng qua bộ phận sinh dục hoặc từ bộ phận sinh dục qua miệng, việc truyền từ miệng sang miệng ít xảy ra. Với HIV, chất dịch sinh dục là tác nhân gây bệnh dễ dàng hơn so với nước bọt. Một số bệnh lây qua đường tình dục cũng có thể lây truyền qua tiếp xúc da trực tiếp, ví dụ như: Herpes simplex và HPV. Virus Herpes dòng Kaposi có thể được truyền qua nụ hôn sâu,hoặc khi nước bọt được sử dụng như một chất bôi trơn tình dục.
Mọi hành vi tình dục có liên quan đến liên hệ với các chất dịch cơ thể của người khác cần phải rất cẩn thận vì nó có chứa một số nguy cơ lây truyền các bệnh qua đường tình dục. Hầu hết người ta chỉ chú ý tập trung vào HIV, tuy nhiên mỗi bệnh hoa liễu đều tiềm ẩn một mối nguy hiểm riêng.
Các chuyên gia y tế cho thấy tình dục an toàn, chẳng hạn như việc sử dụng bao cao su, là phương pháp đáng tin cậy nhất để giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục trong quá trình hoạt động tình dục, nhưng tình dục an toàn không có nghĩa là một sự bảo vệ tuyệt đối.
Dịch tễ học[sửa | sửa mã nguồn]
không có số liệu
< 60
60-120
120-180
180-240
240-300
300-360
360-420
420-480
480-540
540-600
600-1000
\> 1000
Các bệnh lây truyền qua đường tình dục vẫn chiếm số lượng cao trên toàn thế giới, nhiều nền văn hóa gây khó khăn cho bác sĩ trong việc xử lý công khai và thẳng thắn với bệnh nhân về vấn đề tình dục. Ngoài ra, phát triển và lây lan của vi khuẩn kháng thuốc [ví dụ, kháng penicillin gonococci] làm cho một số bệnh khó chữa hơn. Du lịch được coi là nguyên nhân gây phát tán HIV từ châu Phi sang châu Âu và châu Mỹ cuối những năm 1970. Năm 1996, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính rằng hơn 1 triệu người đã bị nhiễm bệnh hằng ngày. Khoảng 60% các ca nhiễm bệnh ở những người trẻ