KIỂM TRA BÀI CŨ? - Đo hiệu điện thế bằng dụng cụ nào ? Đơn vị hiệu điện thế là gì ? - Hiệu điện thế được tạo ra ở thiết bị điện nào ?Trả lời : Đo hiệu điện thế bằng vôn kế. Đơn vị là vôn [V]. Hiệu điện thế được tạo ra bởi hai cực của nguồn điện.Thí nghiệm1 : hình 26 .1Bài 26-Tiết 30:I.Hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn1.Bóng đèn chưa được mắc vào mạch điệnC1: Quan sát số chỉ của vôn kế. Nêu nhận xét về hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn khi chưa mắc vào mạch. TL: Giữa hai đầu bóng đèn khi chưa mắc vào mạch có hiệu điện thế bằng không.2. Bóng đèn được mắc vào mạch điện Thí nghiệm 2: Sử dụng ampe kế và vôn kế có giới hạn đo phù hợp,mắc mạch điện như sơ đồ hình 26.2. Trong đó lưu ý: +Mắc chốt dương [ + ] của ampe kế và của vôn kế về phía cực dương[+] của nguồn điện .+ Hai chốt của vôn kế được mắc trực tiếp vào hai đầu bóng đèn.A+KV___++Bóng đèn pinMột pinHình 26.2C2: Đọc và ghi số chỉ của ampe kế,của vôn kế khi ngắt và khi đóng công tắc vào bảng 1:A+KV___++Bóng đèn pinMột pinHình 26.2Mạch kínMạch kínMạch hởKết quả đoNguồn điện hai pin 6VNguồn điện Một pin 3VLoại mạch điệnSố chỉ củaVôn kế [V] Số chỉ củaAmpe kế [A]0 U =1 U =2 U =0 I =1 I =2 I =C3: Từ kết quả thí nghiệm 1 và 2 trên, hãy viết đầy đủ các câu sau Hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn bằng không thì dòng điện chạy qua bóng đèn. Hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn càng thì dòng điện chạy qua bóng đèn có cường độ càng không cólớn lớn [nhỏ][nhỏ]C4 : Một bóng đèn có ghi 2,5V. Hỏi có thể mắc đèn này vào hiệu điện thế là bao nhiêu để nó không bị hỏng ?220V- 800W 110V- 60WTL: Có thể mắc đèn này vào hiệu điện thế 2,5 V để nó không bị hỏng. Số vôn ghi trên mỗi dụng cụ dùng điện là giá trị hiệu điện thế định mức. Mỗi dụng cụ điện sẽ hoạt động bình thường khi được sử dụng đúng với hiệu điện thế định mức của nó. Nếu quá mức đó thì dụng cụ điện sẽ hỏng, chẳng hạn dây tóc bóng đèn sẽ đứt. C5: Quan sát các hình 26.3 a và b để tìm hiểu sự tương tự giữa một số bộ phận trong các hình này.Từ đó tìm từ,cụm từ thích hợp cho trong ngoặc [ hiệu điện thế,nguồn điện,chênh lệch mức nước, dòng điện,dòng nước] Điền vào chỗ trống trong các câu sau:a. Có sự giữa hai điểm A và B thì có chảy từ A đến Bb. Khi có giữa hai đầu bóng đèn thì có chạy qua bóng đèn. chênh lệch mức nướchiệu điện thếdòng nướcdòng điện c. Máy bơm nước tạo ra sự ……………… tương tự như tạo ra chênh lệch mức nướcnguồn điện hiệu điện thếC6: Trong những trường hợp nào dưới đây có hiệu điện thế bằng không ? [ không có hiệu điện thế]A. Giữa hai đầu bóng đèn điện đang sángB. Giữa hai cực của pin càng mớiC. Giữa hai đầu của bóng đèn pin được tháo rời khỏi đèn pinD. Giữa hai cực của Ắc quy đang thắp sáng đèn của xe máyIII.Vận dụngC7 . Cho mạch điện có sơ đồ như hình 26.4. Biết rằng khi công tắc đóng thì đèn sáng.Hỏi khi công tắc ngắt thì giữa hai điểm nào có hiệu điện thế[ khác không] ?A. Giữa hai điểm A và B.B. Giữa hai điểm E và CC. Giữa hai điểm D và ED. Giữa hai điểm A và D.AAD ECB+-KC8: Vôn kế trong sơ đồ nào trong hình 26.5 có số chỉ khác không ?+-VKA+-+-V+-KBVK+-+-C+-+KV-DHình 26.5+ Trong mạch điện kín,hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn tạo ra dòng điệnchạy qua bóng đèn đó.+ Đối với một bóng đèn nhất định,hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn càng lớn thì dòng điện chạy qua bóng đèn có cường độ càng lớn.+ Số vôn ghi trên mỗi dụng cụ điện cho biết hiệu điện thế định mức để dụng cụ đó hoạt động bình thường.Bài 26.1[sách BT-Trang27]Trong trường hợp nào dưới đây có hiệu điện thế [ khác không ] a. Giữa hai cực của một pin còn mới khi chưa mắc vào mạch điện. b. Giữa hai đầu bóng đèn khi chưa mắc vào mạch điện. c. Giữa hai cực của một pin là nguồn điện trong mạch kín. d. Giữa hai đầu bóng đèn đang sáng.Bài tập: Một bóng đèn có hiệu điện thế định mức là 220V. Đặt vào hai đầu bóng đèn các hiệu điện thế sau đây,hỏi trường hợp nào dây tóc của đèn sẽ đứt ?A. 110V. B. 220V. C. 300V. D. 200VBá tước Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Volta [18 tháng 2 năm 1745 - 5 tháng 5 năm 1827] là một nhà vật lý người Itali. Ông là người đã có công phát minh ra pin điện và tên của ông được đặt cho vị hiệu điện thế là volt [ký hiệu V].[Bách khoa toàn thư mở Wikipedia]Alessandro Volta - người phát minh ra pin [sơ khai]
b] Định nghĩa
Từ công thức [5.2] ta suy ra :
\[U_{MN}=\dfrac{A_{M\infty }}{q}-\dfrac{A_{N\infty }}{q}=\dfrac{A_{M\infty }-A_{N\infty }}{q}\]
Mặt khác ta có thể viết AM∞ =AMN + AN∞
Kết quả thu được :\[U_{MN}=\dfrac{A_{MN}}{q}\] [5.3]
Vậy hiệu điện thế giữa hai điểm M và N trong điện trường đặc trưng cho khả năng sinh công của lực điện trong sự di chuyển của điện tích từ M đến N. Nó được xác định bằng thương số công của lực điện tác dụng lên điện tích q trong sự di chuyển của M và N và độ lớn của q.
Đơn vị hiệu điện thế cũng là Vôn [V].
Vôn là hiệu điện thế giữa hai điểm mà nếu di chuyển điện tích q = 1 C từ điểm nọ đến điểm kia thì lực điện sinh công là 1 J.
c] Đo hiệu điện thế
Người ta đo hiệu điện thế tĩnh điện bằng tĩnh điện kế.
d]Hệ thức giữa hiệu điện thế và cường độ điện trường
\[U_{MN}=\dfrac{A_{MN}}{q}=Ed\] hay \[E=\dfrac{U_{MN}}{d}=\dfrac{U}{d}\] [5.4]
Công thức này cho thấy tại sao ta lại dùng đơn vị của cường độ điện trường là Vôn trên mét [V/m].
Sơ đồ tư duy về điện thế. Hiệu điện thế
15:40:1428/04/2020
Hầu hết các em đã biết đến viên pin được sử dụng trong đồng hồ treo tường, remote tivi, tủ lạnh,... trên các viên pin này thường có dòng ghi số 1.5V [1,5 vôn] đây chính là hiệu điện thế mà nguồn điện là viên pin có thể tạo ra.
Vậy hiệu điện thế là gì? Cách đo hiệu điện thế như thế nào? mắc Vôn kế ra sao? chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết này. Qua đó vận dụng trả lời các câu hỏi và bài tập trong sách giáo khoa.
I. Hiệu điện thế
• Nguồn điện tạo ra giữa hai cực của nó một hiệu điện thế.
- Hiệu điện thế được ký hiệu bằng chữ U
- Đơn vị đo hiệu điện thế là Vôn, ký hiệu V
- Đối với các hiệu điện thế nhỏ dùng milivôn [mV] lớn dùng kilôvôn [kV].
1mV = 0,001V; 1kV = 1000V.
* Có thể em chưa biết: Đơn vị đo hiệu điện thế được đặt theo tên nhà vật lý học người I-ta-lia [Ý] là Vôn-ta [Alessandro Volta 1745 - 1827].
II. Vôn kế
- Vôn kế là dụng cụ dùng để đo hiệu điện thế
- Ký hiệu vôn kế trên mạch điện:
III. Đo hiệu điện thế giữa 2 cực của nguồn điện khi mạch hở
• Khi sử dụng vôn kế để đo hiệu điện thế cần lưu ý:
- Chọn vôn kế có giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất phù hợp với giá trị cần đo
- Mắc vôn kế song song với 2 cực của nguồn điện, cực dương của vôn kế nối với cực dương, cực âm nối với cực âm của nguồn điện.
- Số vôn ghi trên mỗi nguồn điện là giá trị của hiệu điện thế giữa hai đầu cực của nó khi chưa mắc vào mạch.
IV. Bài tập về hiệu điện thế
* Câu C1 trang 69 SGK Vật Lý 7: Trên mỗi nguồn điện có ghi giá trị hiệu điện thế giữa hai cực của nó khi chưa mắc vào mạch. Hãy ghi các giá trị này cho các nguồn điện dưới đây:
- Pin tròn: ... V;
- Acquỵ của xe máy: ... V;
- Giữa hai lỗ, của ổ lấy điện trong nhà: ... V.
° Lời giải Câu C1 trang 69 SGK Vật Lý 7:
- Pin tròn có U= 1,5V
- Acquy xe máy có U = 6V hoặc U = 12V
- Giữa hai lỗ của ổ cắm điện nhà U = 220V hoặc U = 110V.
* Câu C2 trang 69 SGK Vật Lý 7: Tìm hiểu vôn kế: Bảng 1
| Hình 25.2a | ..... V | ..... V |
| Hình 25.2b | ..... V | ..... V |
1. Trên mặt vôn kế có ghi chữ V. Hãy nhận xét kí hiệu này ở các vôn kế trong hình 25.2a, 25.2b.
3. Hãy ghi đầy đủ vào bảng 1.
4. Ở các chốt nối dây dẫn của vôn kế có ghi dấu gì? [xem hình 25.3].
5. Hãy nhận xét chốt điều chỉnh kim của vôn kế mà nhóm em có.
° Lời giải Câu C2 trang 69 SGK Vật Lý 7:
1. Các em tự làm [theo dụng cụ hiện có].
2. Vôn kế hình 25.2a và 25.2b dùng kim. Vôn kế hình 25.2c hiện số.
3. Bảng 1.
| Hình 25.2a | 300V | 25V |
| Hình 25.2b | 20V | 2,5V |
4. Một chốt của vôn kế có ghi dấu [+] [cực dương], chốt kia ghi dấu [-] [cực âm].
5. Thông thường ở vôn kế, chốt điều chỉnh kim nằm ngay sau phía dưới góc quay của kim chỉ thị và được kí hiệu là một vòng tròn có rãnh ở giữa.
* Câu C3 trang 70 SGK Vật Lý 7: Từ bảng 2 trong SGK [bảng dưới], so sánh số vôn ghi trên vỏ pin với số chỉ của vôn kế và rút ra kết luận.
| Pin 1 | 1,5V | 1,5V | < 1,5V |
| Pin 2 | 3,0V | 3,0V | < 3,0V |
° Lời giải Câu C3 trang 70 SGK Vật Lý 7:
- Quan sát các giá trị đo được từ bảng 2 ta nhận thấy số chỉ của vôn kế bằng số vôn ghi trên vỏ nguồn điện.
* Câu C4 trang 70 SGK Vật Lý 7: Đổi đơn vị đo cho các giá trị sau đây:
a] 2,5V = ... mV b] 6kV = ... V
c] 110V = ... kV d] 1200mV = ... V
° Lời giải Câu C4 trang 70 SGK Vật Lý 7:
a] 2,5V = 2500mV
b] 6 kV = 6000V
c] 110V = 0,11kV
d] 1200mV = 1,2V
* Câu C5 trang 70 SGK Vật Lý 7: Quan sát mặt số của một dụng cụ đo điện được vẽ trên hình 25.4 và cho biết:
b] Giới hạn đo và độ chia nhỏ nhất của dụng cụ.
c] Kim của dụng cụ ở vị trí [1] chỉ giá trị bao nhiêu?
d] Kim của dụng cụ ở vị trí [2] chỉ giá trị bao nhiêu?
° Lời giải Câu C5 trang 70 SGK Vật Lý 7:
a] Dụng cụ này được gọi là vôn kế. Kí hiệu chữ V trên dụng cụ cho biết điều đó.
b] Dụng cụ này có GHĐ là 45V và ĐCNN là 1V.
c] Kim của dụng cụ ở vị trí [1] chỉ giá trị 3V.
d] Kim của dụng cụ ở vị trí [2] chỉ giá trị 42V.
* Câu C6 trang 71 SGK Vật Lý 7: Có ba nguồn điện với số vôn ghi trên vỏ lần lượt là:
a] 1,5V b] 6V c] 12V.
và có ba vôn kế với giới hạn đo lần lượt là:
1] 20V 2] 5V 3] 10V.
Hãy cho biết vôn kế nào là phù hợp nhất để đo hiệu điện thế giữa hai cực của mỗi nguồn điện đã cho?
° Lời giải Câu C6 trang 71 SGK Vật Lý 7:
+ Nên chọn vôn kế có GHĐ phù hợp gần với hiệu điện thế cần đo để phép đo có độ chính xác cao. [Nếu chọn vôn kế có GHĐ nhỏ hơn hiệu điện thế cần đo thì vôn kế sẽ bị hỏng]. Như vậy:
- Dùng vôn kế 1] GHĐ 20V để đo hiệu điện thế của nguồn c] 12V. Vì nguồn cần đo có hiệu điện thế 12V < 20V
- Dùng vôn kế 2] GHĐ 5V để đo hiệu điện thế của nguồn a] 1,5V. Vì nguồn cần đo có hiệu điện thế 1,5V < 5V
- Dùng vôn kế 3] GHĐ 10V để đo hiệu điện thế của nguồn b] 6V. Vì nguồn cần đo có hiệu điện thế 6V < 10V
¤ Lưu ý: Có thể sử dụng vôn kế có GHĐ 20V để đo hiệu điện thế 1,5V hay 6V nhưng có thể việc đọc số chỉ trên vôn kế kém chính xác vì độ chia nhỏ nhất trên vôn kế 20V có thể lớn hơn nhiều so với độ chia trên vôn kế 5V và 10V.
Hy vọng với bài viết Hiệu điện thế là gì? Cách đo Hiệu điện thế bằng Vôn kế ở trên giúp ích cho các em. Mọi góp ý và thắc mắc các em hãy để lại nhận xét dưới bài viết để hayhochoi ghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tốt.